thượng thư phòng

Trước xem cái phim Trung Quốc nhan đề: Thượng thư phòng – 上书房 (chữ thượng này viết là , hiểu như động từ, không phải , nên đều đọc là “thượng thư” nhưng nghĩa khác nhau!) Mỗi sáng, vẫn còn chưa đến giờ Mão, các người hầu xách một cái mõ, vừa đi vòng vòng vừa gõ mõ vừa hô to: 阿哥门,上书房喽! A-ca môn thượng thư phòng lâu!, tức là: các hoàng tử, đã đến giờ đi học rồi! Thế là các A-ca lục tục thức dậy, rửa mặt, chải đầu chuẩn bị lên lớp! Đến lớp thì phải chào thầy, nhưng các hoàng tử là những người địa vị cao quý, có người sẽ là Hoàng đế tương lai, không thể thi lễ trước với người bề dưới được! Nhưng mặt khác, đã là sư phụ thì cũng không thể không chào! Thế nên các thầy phải đứng lên, dịch qua một bên chút xíu, để cho các hoàng tử chào! Chào ở đây là chào cái ghế, chào cái địa vị sư phụ, chào cái vai làm thầy, chứ không chào bản thân các ông thầy!

Trò chào xong thì thầy chào lại, cứ thế rườm rà một lúc, xong nghi lễ buổi sáng thì bắt đầu học! Thầy có hai vị, bề ngoài đều “đạo mạo, uy nghi” như nhau nhưng tính cách hoàn toàn khác nhau. Một người xảo trá, thâm độc, và một người nhân từ, đức độ, cách dạy học cũng không giống nhau! Ông xảo trá thì dạy cho các hoàng tử hết sách này đến sách khác, thiên kinh vạn quyển, văn chương lưu loát, biện luận hùng hồn! Người còn lại ra đề đúng một chữ Nhân – , rồi suốt một năm sau đó, các trò chỉ luận về chữ Nhân này, luận đến khi nào phát ngán, phải khóc thét thì thôi! Mới vô đầu phim là đạo diễn đã bắt phải hô khẩu hiệu rồi, đương nhiên chỉ là khẩu hiệu thôi, nhưng cũng có nghĩa lý của nó: 立身以至诚为本,读书以明理为先。– Lập thân dĩ chí thành vi bản, Độc thư dĩ minh lý vi tiên – Làm người thì chân thành là điều căn bản, Đọc sách thì hiểu rõ nghĩa lý mới là tiên quyết!

Sabotage

Về cách thức phá hoại, đặt thuốc nổ trong máy nhắn tin, bộ đàm, laptop mà Israel đã thực hiện, việc này hoàn toàn không có gì mới! Chúng nó sẽ vừa ăn cướp, vừa la làng như thế, sau khi thực hiện mưu đồ xong, thì quay sang buộc tội ngược: các bạn hãy đề phòng vì Nga và TQ sẽ làm như vậy! Trong chiến tranh VN, người Mỹ cũng đã dùng đến chiêu này, đạn AK được nạp một liều thuốc nổ mạnh gấp 5 lần, mạnh đến nổi đẩy bệ khóa nòng ngược vào mặt người bắn, hay đạn cối được tráo ngòi, khiến nó nổ ngay trong nòng súng! Sau khi làm giả đạn, họ sẽ cố tình dàn cảnh để cho Quân giải phóng lấy được, thường là dưới hình thức những gùi đạn giống hệt như cách thức người VN vận chuyển đạn dược. Số lượng đạn giả được tính toán chỉ vừa ở mức cần thiết!

Và thường là, đạn đã nổ rồi thì rất khó tìm ra nguyên nhân chính xác! Mục tiêu chính không phải là gây ra thương vong, mà là khiến cho Quân giải phóng bắt đầu nghi ngờ, bất an về chất lượng súng đạn, và phải hao tổn rất nhiều công sức để tìm cách phân biệt, loại bỏ đạn giả giữa đống đạn thật! Sau đó, thông qua các cách thức tình báo tinh vi, ví dụ như phát hành tài liệu “huấn luyện nội bộ”, hướng dẫn lính Mỹ không được xài các loại súng đạn chiến lợi phẩm thu được, sẽ rất nguy hiểm do… “chất lượng luyện kim” kém, và người Mỹ tìm cách bảo đảm rằng những tài liệu “nội bộ” này người VN sẽ lấy được, qua đó tìm cách “mớm, gieo” cái nghi ngờ là TQ đã cố tình viện trợ đạn “đểu”! Nên thực ra, ai mới thực là ông trùm của các thủ đoạn gián điệp & khủng bố!?

toạ thực sơn băng – ngồi ăn núi lở

Bao nhiêu khai thác, xây dựng, kinh tế, phát triển các kiểu, tạo ra bao nhiêu thứ phồn vinh giả tạo, rồi cũng sẽ phải trả lại hết mà thôi, trả đủ cả vốn lẫn lời, không thiếu một đồng cân nào! Không ở đâu chạy thoát, khắp tất cả các vùng miền Bắc, Trung, Nam, từ thành thị cho đến vùng sâu vùng xa. Tất cả là do khai thác tài nguyên và xây dựng hạ tầng mà ra!

Trung Quốc cũng thiệt hại do bão Yagi, nhưng chỉ 4, 5 người chết (ít nhất báo cáo là vậy). Cho thấy hạ tầng, môi trường làm kỹ lưỡng, nên ít thiệt hại hơn. Em lặp lại một ý đã nói mấy năm trước: tất cả đều là do… “ăn ở” thôi, 100 triệu dân, chỉ vấn đề “ăn” với “ở” thôi là đủ: 坐食山崩 – toạ thực sơn băng – ngồi ăn núi lở! Tất cả là hiểu theo nghĩa đen trần trụi nhất!

mxh

Một bức ảnh rất có tính biểu tượng! Nghi phạm có vẻ như bị cận thị nặng, cách cỡ 120 mét vẫn bắn trượt, dù chỉ trượt một vài cm. Ông Trump xem như cao số, và mật vụ Mỹ như thường lệ, phản ứng chậm chạp và rườm rà. Nhân sự việc nói về sự khác biệt của mật vụ Mỹ và mật vụ Nga. Mật vụ Mỹ, trông hầm hố từ cơ bắp cho đến trang bị, từ gọng kính đen cho đến gương mặt nhìn rất là “ngầu”! Nhưng người có kinh nghiệm nhìn vào là thấy, để có được vẻ ngầu đó là họ phải tập luyện rất nhiều, nhiều đến mức đã trở thành “nô lệ” cho cái “thần thái” đó từ lâu rồi, “ngầu” nhưng thực ra éo có sức sống, nhìn rất “plastic”, như đa số những gương mặt trên mạng xã hội hiện nay vậy! Cái chữ “nhựa – plastic” nói lên sự đơ cứng về thể xác lẫn xơ cứng của tâm hồn! Bạn nhìn các vệ sĩ của tt. Putin mà xem, họ mới thật sự có sức sống!

Như thủ tướng Hungary – Fico, người cũng vừa mới bị bắn xong, nhận định: các phe phái bây giờ hiếm khi trực tiếp nhúng tay vào vụ việc, nhưng họ kích động, bày mưu, dẫn đường cho người khác làm, mà số lượng những thằng khùng, điên bị xúi bẫy bởi MXH bây giờ thì vô số, những người từ lâu đã bị MXH khoét rỗng về phần hồn, trong một phút giây bột phát hành động để cảm thấy mình được làm người “có giá trị”! Qua vụ việc thấy chính trị Mỹ nó giống hệt mạng xã hội Việt Nam, suốt ngày nói chuyện gái gú, nhưng thoắt một cái, bỗng dưng “biến hình – transfigurate” trở thành chính chuyên, đường hoàng như đúng rồi vậy! Hoặc kiểu giống hệt đám ngáo làm clip, viết bài ca tụng Minh Tuệ, am hiểu Phật pháp này nọ, hôm sau post ảnh khoe bikini và du lịch sang chảnh, cũng thản nhiên như không vậy! 😀

quyền bính

Đăng lại post này vì hôm nay là ngày 4 tháng 7!!! Trường hợp của “Huy Đức”, ta có thể nhận thấy rằng, cũng giống hệt như mạng xã hội hiện đại, người ta có thể dấu dốt bằng cách tung hỏa mù thông tin, người ta có thể tỏ ra công bằng, khách quan bằng cách nhắc đi nhắc lại một vài cái “gạch đầu dòng” đơn giản. Thực tế lịch sử chưa bao giờ là đơn giản như thế! Qua cách hành văn, cách dựng truyện cho thấy sự thiếu hiểu biết về văn hóa bản địa, nhưng lại rất rành các thủ thuật truyền thông, cố tạo ra những cái “catchphrase” đơn giản để cho người khác có thể lặp lại một cách dễ dàng! Điều này cho thấy một văn hóa rặt Mỹ, nó hoàn toàn khác với người Pháp!

Các cha cố đạo Pháp, một vài người trong số họ thực sự đến sống và chịu đựng sự khó khăn với người dân, họ học ngôn ngữ bản xứ, họ có hiểu biết nhất định về lịch sử địa phương, điều này khiến cho họ ít nhất cũng có được sự tin tưởng một bộ phận dân chúng! Còn các tay lái buôn, lái súng Mỹ thích ngồi từ xa và đưa ra ý kiến hơn, tôi nghĩ nó phải là như thế này, nó phải là như thế kia, và điều tôi nghĩ nó phải đúng! Còn nếu như nó không đúng… thì sau cuộc chiến, chúng ta sẽ đưa ra những kịch bản khác! Trong trường hợp này, cũng như khá nhiều trường hợp khác, ta có thể nói rằng, sức mạnh của sự ngu dốt, nó thật sự, thật sự rất đáng sợ!

rust

Những cái thuộc về ngôn ngữ, 10 năm là ít, 30 năm chưa phải là nhiều, thời gian để cho một ngôn ngữ trưởng thành, trở nên chính chắn, cẩn trọng từng câu, từng lời, bảo đảm mọi điều nói ra phải có nghĩa chính xác. Nhiều người bảo, chỉ là một tập cú pháp – syntax thôi mà, nói sao không được!? Không phải vậy, đã từng có vô số cú pháp “nhảm” bị đào thải sau vài năm, đơn cử như là C#, C# đã từng có vô số cú pháp nhảm, nhảm đến mức thiểu năng, ngu xuẩn! Và cũng đã có một số cú pháp kiểu “chữa lành – chảnh lừa” như async – await vẫn tiếp tục lừa người thêm độ chục năm, cho đến khi người ta nhận ra chẳng có lợi ích gì ngoài những câu chữ oang oang, trơn tuột! Và cũng đã có những ngôn ngữ đã dùng trên hai mươi năm nhưng rồi cuối cùng thì người ta quyết định: thôi, tốt hơn là… bỏ, không đi tiếp nữa, ví dụ như Obj-C, Flash, thậm chí có thể cả Java! Nhưng chừng đó năm cũng đủ cho người ta mường tượng ra được một ngôn ngữ “tốt” tương lai nó sẽ trông như thế nào!

Đầu tiên là nó phải giống ngôn ngữ C, điều này… đơn giản như chân lý vậy, cứ phải giống C thì mới tốt! Thứ hai, ngôn ngữ phải strong-type, có kiểu rõ ràng và kiểm tra kiểu khi biên dịch, không đợi đến khi chạy. Thứ ba, dù gọi tên gì: reference, optional, thì cũng phải làm cho người ta hiểu rằng đây là con trỏ – pointer, ở điểm này thì C thẳng thắn đến mức trần trụi! Thứ tư là quản lý bộ nhớ bằng reference counting và lần nữa, phải làm từ lúc biên dịch (compile time), đừng đợi đến đến lúc run-time, quên garbage collector và những thứ khác đi! Thứ năm là làm sao để lập trình concurrent, thread, process dễ hiểu hơn! Và cuối cùng, rất quan trọng, là dù thời đại đã đi tới mức zettabyte, nhưng một ngôn ngữ vẫn phải thật sự hiệu quả, hiểu theo nghĩa phải đếm từng bits khi cần. Xét những tiêu chí đó thì có lẽ Rust sẽ là ngôn ngữ phổ thông kế tiếp, dần thay thế C++! Đã nói rồi, phải cải tiến trước rồi hãy dùng, đừng dùng xong mới cải tiến, gọi là ++C có phải đã tốt rồi không!? 😀

Đương nhiên, đây là ngôn ngữ phổ thông (general purpose) ở mức thấp (low level), những lĩnh vực đặc thù vẫn sẽ có những ngôn ngữ riêng! Nhưng với một ngôn ngữ phổ thông cấp thấp, ưu tiên hàng đầu là performance, những thứ khác vẫn chỉ là phụ. Rust thậm chí còn chưa phải là một ngôn ngữ OOP – hướng đối tượng đúng nghĩa, theo nghĩa thường hiểu trong C++ hay Java. Nói cho đúng hơn là mô hình OOP của Rust được thiết kế ưu tiên cho performance, chứ không phải cho sự tiện lợi của người viết code! Thậm chí ta còn có thể đặt câu hỏi rằng, có thực sự cần OOP hay không, ví dụ như glibc chỉ dùng “struct” của C để biểu diễn “class” đó thôi! Nhưng qua đó cho thấy rằng, đã rất nhiều thế hệ khác nhau của C++ rồi, mà vẫn không giải quyết được bài toán vtable – gọi hàm hướng đối tượng làm sao cho hiệu quả. Nên Rust đành phải đổi một cách tiếp cận khác, mang tính chất lai lai, một nửa là OOP và nửa còn lại vẫn là functional theo kiểu C truyền thống!

Quá trình hình thành một ngôn ngữ thực chất phản ánh muôn mặt của cái cộng đồng làm ra và sử dụng nó. Đầu tiên là từ góc độ tương đối hàn lâm, ngôn ngữ phải thể hiện được tính đúng đắn và hiệu quả tính toán! Cái yếu tố “hiệu quả – performance” này là yếu tố quyết định, đôi khi nó phủ quyết (veto) tất cả những yếu tố khác. Tiếp nữa mới đến chuyện cú pháp rõ ràng, tiện lợi, thân thiện với lập trình viên. Kế đến nữa mới là chuyện tổ chức, lớp lang, các hệ thống thư viện phụ trợ để dễ dàng phát triển phần mềm! Phần lớn lập trình viên chỉ tranh luận phía trên bề mặt, cú pháp như thế này, lớp lang như thế kia, họ không hiểu rằng yếu tố tiên quyết của một ngôn ngữ là vấn đề hiệu suất (performance). Những ngôn ngữ bỏ lơ vấn đề này… đều có kết cục thê thảm!!! Như Objective-C, người ta bỏ vì nó đã trở thành một con quái vật, phức tạp đến mức vô lý, hay như một số code React – TypeScript, mới viết có cái app Hello-World là đã chiếm mất hơn 3GB đĩa cứng.

… hiện thực

Viết tiếp post trước để nói rõ hơn về kỹ thuật và công nghệ! Công nghệ là quan trọng, nhưng nó cũng chỉ là tập hợp các giải pháp kỹ thuật từ nhỏ đến lớn trong đó! Không thể bỏ lơ công nghệ, nhưng muốn hiểu nó kỹ càng là phải đi từ đầu, tức là hiểu kỹ thuật, hiểu những nguyên tắc vận hành cơ bản bên dưới! Nên ai đó mà bảo rành công nghệ mà không rành kỹ thuật, điều đó tôi không tin, không hiểu chuyện nhỏ, làm sao hiểu chuyện lớn?! Chính những người không làm được chuyện nhỏ, nên cứ lấy chuyện lớn để khoả lấp, vung vít lên! Ngày xưa thì là các ngôn ngữ Visual, nào là XML, SOAP, etc… ngày nay thì AI, Blockchain, ChatGPT, etc… Cứ lặp đi lặp lại nhưng kiểu thiểu năng thấy phát chán, họ nghĩ rằng người ta không biết công phu của họ tới đâu hay sao!? Chán nhất là những thể loại AI thế này thế kia… nói mãi mà chẳng có gì cụ thể cả! Cụ thể ví dụ như: thuật toán nhận dạng khuôn mặt của tôi có độ chính xác 99.9%! Hay AI của tôi giúp giảm 10% thời gian hàng hoá lưu kho, tiết kiệm chừng này chi phí logistics. Hay AI của tôi giúp tối ưu lộ trình shipper giao hàng, tiết kiệm chừng này thời gian, chừng này xăng dầu!

Nó phải đi vào từng bài toán cụ thể, chả ai lặp đi lặp lại mãi những từ AI – Trí tuệ nhân tạo mà éo nói được nội dung gì! Nói có thể mọi người không tin, nhưng em đã từng gặp rất nhiều coder VN, toán cộng trừ nhân chia đơn giản không làm được, chưa nói thuật toán gì cao siêu, làm cái vòng lặp tính tổng cũng chưa được: bảng cân đối trong ngày có 50 giao dịch con, mỗi giao dịch con lợi nhuận 1, 2%… tổng lợi nhuận trong ngày = 1 + 2 + … = 50% (!!!) tính kiểu này thì thành tỷ phú hết! Hoàn toàn không có một chút khái niệm toán cấp 1 nào trong đầu, viết đoạn code 5 ~ 10 dòng không được, nhưng công nghệ nào cũng biết cả đấy! 🙁 Cái giáo dục nào đã tạo ra những loại như thế, giờ báo chí bắt đầu rên rỉ, nào là VN không tự sản xuất được, không tạo ra được sản phẩm gì! Nói thì mọi người bảo là xỉa xói, cực đoan nhưng nhìn kỹ lại sẽ thấy: tất cả đều là nhân – quả hiển nhiên, khi bỏ lơ những điều nhỏ nhoi nhưng căn bản tất nhiên sẽ dẫn đến thảm trạng như vậy! Mà căn bản nhất của giáo dục chính là dạy cách làm người! Đương nhiên, thủ phạm không hoàn toàn là giáo dục, giáo dục thực ra cũng là nạn nhân của một xã hội suy đồi mà thôi!

mơ mộng …

Nghĩ lại thời còn đi học ở ĐH KHTN, mặc dù tôi học hành dạng không quá xuất sắc, nhưng nghĩ lại cái thời đó vẫn xem là một điểm sáng! Cái suy nghĩ cho rằng cần phải học công nghệ, “đi tắt đón đầu”, học các ngành có thể ứng dụng thực tế ngay, đó là một kiểu suy nghĩ không hoàn toàn đúng, cũng có thể nói là có nhiều sai lầm! Trị trường cần cái gì thì dạy cái đó, nó chỉ là một nửa của vấn đề! Một nửa còn lại là học hành cũng chính là không gian rộng mở đề phát triển cá nhân, để mơ mộng, chính vì thế nên học Bách khoa ra thì gọi là Bachelor of Science, mà học Tự nhiên ra thì gọi là Bachelor of Art, vì Art là nó… trên tầm Science, ít nhất trên danh định là như thế! 🙂 Tôi thường nói là giáo dục là phải mơ mộng và tưởng tượng! Nhưng như thế nào là giáo dục kiểu “mơ mộng”?! Đương nhiên đây là kiểu từ ngữ không chính xác, nhưng ý muốn nói rằng: học không nhất thiết chỉ nhắm vào các ngành cần ứng dụng ngay, không nhất thiết phải quá nặng về công nghệ! Chỉ cần dạy thật kỹ về Toán Tin và về kỹ thuật lập trình, những lớp bài toán kinh điển, còn dùng ngôn ngữ công nghệ gì, thực chất không quá quan trọng.

Sinh viên mới ra trường thường choáng ngợp với số lượng tài liệu về công nghệ, cần phải có thời gian làm quen, cần phải có kỹ năng ngôn ngữ tốt! Nhưng khi đã hiểu rồi thì sẽ thấy nó lại quay về những điều rất cơ bản! Thực ra, “công nghệ” chính là một cách “nô dịch”, người ta làm ra công nghệ để cho những nơi có trình độ kém hơn xài, còn bản thân nơi kém hơn đó… không tự tạo ra được công nghệ! Muốn tự tạo ra được công nghệ thì phải có công phu, mà công phu đầu tiên là nắm cho thật kỹ kiến thức nền tảng và cách áp dụng nó! Nên cái thực trạng SV công nghệ VN hiện tại, cái gì cũng biết, công nghệ nào cũng rành, nhưng làm việc thực tế, giải quyết những bài toán thực tế thì… như gà mắc tóc! Điều nguy hiểm là họ sa đà vào một mớ ngôn từ “đao to búa lớn” mà không hiểu thực chất bên dưới, để hiểu thực chất bên dưới cần phải có quá trình, cần nhất là dẹp ngay những thứ ngôn từ vô nghĩa lảm nhảm trên bề mặt và đi vào tìm hiểu bản chất, đi lại từ đầu những vấn đề đơn giản, cơ bản nhất! Giống như kiểu học võ: bài bản nào cũng biết, chiêu thức nào cũng hay, chỉ có điều… đứng tấn không vững! 😀

trịnh hoà

Trịnh Hòa, nhà hàng hải Trung Quốc, người dưới thời Minh – Vĩnh Lạc, Hồng Vũ, Tuyên Đức, trong khoảng 30 năm, đã hoàn thành 7 hành trình đi đến tận châu Phi, Ả-rập, Ấn Độ, Nam Á, etc… với đội tàu hơn 300 chiếc và khoảng hơn 28 ngàn nhân sự tham gia! Những chuyến hải hành này thường được mô tả chung chung như những sứ mệnh ngoại giao, mở rộng phạm vi ảnh hưởng của TQ! Nhưng không ai có thể giải thích cho rõ ràng: tại sao lại dùng một lực lượng lớn như thế, bỏ ra kinh phí rất lớn với những mục tiêu mơ hồ như thế?! Có thể thấy mục đích những chuyến thám hiểm của Trịnh Hoà một cách dễ dàng nếu nhìn vào bức tranh lịch sử toàn cảnh! Thời nhà Nguyên trước đó đã chứng kiến tuyến đường thương mại mở ra với quy mô lớn giữa TQ và bán đảo Ả-rập! Lúc này, thế kỷ 12 ~ 14, hàng hải châu Âu vẫn còn chưa phát triển như thời gian sau này! Những người có kinh nghiệm chạy con đường tơ lụa trên biển không ai khác chính là người Ả-rập! Tuyến đường này đã có rất lâu từ trước, có thể ngay từ thời Hán, nhưng chỉ trở nên thịnh vượng dưới thời đế chế Mongol.

Nhà Nguyên ở TQ và Y-Nhi hãn quốc ở Iraq, Iran, Thổ… là 2 đồng minh thân cận có nhiều quan hệ qua lại, 2 quốc gia khởi nguồn từ Kublai Khan và Hulagu Khan – 2 anh em ruột, cháu của Genghis Khan! TQ chứng kiến sự thay đổi lớn do giao thương hàng hải mang lại: hàng hoá, văn hoá, khoa học, kỹ thuật! Người Mông Cổ không thạo hàng hải, họ chỉ đơn giản là… ra lệnh cho người khác làm điều đó! Đến khi nhà Minh lật đổ nhà Nguyên thì tuyến thương mại quan trọng này tạm thời bị gián đoạn, và Vĩnh Lạc đế – Chu Đệ phái Trịnh Hoà đi chính là để tìm cách nối lại (không thành công) con đường! Vài ghi chép ít ỏi còn sót lại: lượng cobalt oxide (thời đó xem như “đất hiếm”) đem về từ Iran đủ dùng làm men xanh cho đồ sứ Cảnh Đức đến mấy chục năm! Đây chính là phiên bản cổ xưa của “Nhất đái nhất lộ – Một vành đai một con đường”! Ngày nay người ta không thống nhất được tại sao TQ lại ngừng đội tàu, đóng cửa sau 7 chuyến đi!? Cách giải thích khả dĩ nhất là giới quan lại Nho giáo sợ hãi trước những cơ hội thương mại, sợ tầng lớp thương gia quá giàu có làm bất ổn xã hội!

bạt miêu trợ trưởng

Mô hình thi cử như của TQ và VN đều có những mặt tốt và xấu, lợi và hại nhất định! Nhớ lúc đi thi ĐH, tôi được 9.5/10 môn Vật lý, Toán chỉ đạt 8/10 (còn cái môn dốt nhất là Hoá thì “kỳ lạ thay” lại đạt 10 điểm tròn)! Điểm số như vậy không phải vì không làm được mà mất điểm, mà là vì không có đủ thời gian! Do không đi học thêm, và hầu như không giải các “bộ đề” những năm trước, nên tôi không biết công thức nào được dùng (không cần chứng minh), định lý nào có thể được áp dụng thẳng. Vì không biết nên tôi… đi chứng minh tất cả mọi thứ lại từ đầu, từ những điều a, b, c đơn giản nhất! Ví dụ như công thức tính gia tốc trọng trường tại độ cao ‘h’ thường được phép dùng không cần chứng minh, nhưng vì không biết điều đó nên tôi đi chứng minh lại cho nó chắc ăn! Cứ như thế xin rất nhiều giấy, viết rất dài, và… không đủ thời gian để làm hết đề! Nhưng đó chính là sự lựa chọn của tôi ở cái tuổi đó: học ít thôi, nắm những cái căn bản là đủ rồi, giữ cho đầu óc cho nó được thảnh thơi, thoải mái!

Đó chính là cách tôi đã dùng để đối phó với kiểu giáo dục nhồi nhét, biết hết, biết tuốt, tụng một mớ lảm nhảm không biết để làm gì, sẽ có ứng dụng gì. Học theo kiểu “biết tuốt” rất hại, vì kiến thức, thông tin của nhân loại thì ngày càng nhiều, mà khả năng ghi nhớ của con người thì có hạn, cái tuổi 15 ~ 18 cơ thể, tâm hồn còn chưa lớn hết mà đã phải dành quá nhiều thời gian, công sức chỉ để ghi nhớ thêm một chút, hòng đạt được điểm thi cao hơn một chút! Có thể thấy là TQ đã và đang cố gắng chuyển dần từ “biết tuốt” sang “biết kỹ”: bớt khối lượng kiến thức lại, tập trung trình bày dưới nhiều dạng hình phong phú để học sinh thấy hết chiều sâu vấn đề! Cái “biết kỹ” này tuy vẫn hao tổn tinh lực, vẫn có chút “nhồi nhét”, nhưng là những đổi thay rất đáng giá! Ví dụ đề Cao khảo dưới đây: tính số tổ-hợp hợp-âm trưởng và thứ trên cái bàn có 12 phím piano như trong hình. Câu này thực ra rất đơn giản, đọc xong chưa tới một phút là tôi đã làm đúng kết quả, đây là một câu rất hay!

Ít ra học sinh hiểu được rằng có thể dùng Toán để hiểu Nhạc lý (thực ra Nhạc lý đơn giản chính là Toán), biết như thế nào là “Trưởng” và “Thứ”, tính ứng dụng thực tế được mở rộng, biết đâu sẽ có lợi ích về sau! Nhưng để ra được những dạng đề như vậy, bắt buộc thầy cô phải… giỏi thật sự, có hiểu biết thực tế, đa ngành, chứ không tụng một mớ kiến thức chết! Không chỉ với những môn tự nhiên, nơi có tính đúng / sai rõ ràng, với các môn xã hội cũng vẫn cần phải “biết kỹ”, câu cú phải lật ngược lật xuôi cho cùng lý, không phải chỉ tụng một mớ chữ mà không hiểu được ý tứ trong đó! Học mà không cảm nhận được cái đẹp của thơ ca, không hiểu hết chiều sâu của ngôn từ thì rốt cuộc chỉ sinh ra một đám “đĩ miệng” suốt ngày lảm nhảm những cái hình thức nông cạn trên bề mặt! Thực trạng XH Việt như ngày nay một phần lớn lỗi là do học không kỹ, cái gì cũng “biết”, nhưng “biết” kiểu tào lao, từ tài liệu kỹ thuật cho đến văn bản luật pháp đều như thế, tình trạng câu chữ nhập nhằng, mơ hồ, không chính xác!

Từ “biết tuốt” lên “biết kỹ” là một tiến bộ vượt bậc, đòi hỏi sự thay đổi từ các giáo viên, điều này thực ra không hề dễ, không biết bao giờ mới làm được! Còn từ “biết kỹ” lên “biết sáng tạo” thì chuyện còn khó nữa, e là với thực trạng giáo dục như ở VN thì… chưa nên nói tới thì hơn! Chính TQ cũng đang loay hoay, nhưng họ biết rõ một điều, trước khi có khả năng “sáng tạo” thì hãy cứ học cho kỹ cái đã! Mà nói về kỹ tính, công phu thì TQ thuộc loại có hạng của thế giới, đương nhiên quốc gia rộng lớn như vậy luôn có người này người kia, xem phim của họ thì nên nhìn ra những khía cạnh công phu đó, đừng có chăm chăm vào trai xinh gái đẹp, ngôn tình, khoe nhà khoe xe… mà đám trẻ bây giờ chúng nó chỉ thấy điều chúng nó muốn thấy mà thôi! Giáo dục VN hiện tại, chính là diễn tả bằng một thành ngữ: Bạt miêu trợ trưởng – 拔苗助长 – muốn lúa nhanh lớn liền nhớm kéo gốc lên, kết quả hiển nhiên là… lúa chết! Hình bên dưới, đặt bên cạnh đứa bé sơ sinh: Cố lên, còn 6570 ngày nữa là đến Cao Khảo! 🙂