công phu “đá bèo”

Trước làm việc và quen một ku người Pháp, thỉnh thoảng vẫn trao đổi với nó, bằng cái loại tiếng Pháp “école primaire – tiểu học” han gỉ vì đã lâu không xài đến của mình! Như khi bắt đầu một mối tiếp xúc thì cả hai bên đều có những thao tác rào đón, khách sáo, đãi bôi nhất định. “Mày biết không, người Pháp chúng tao có một cái rất dở, là đi đến đâu thì đều phá đến đó, chỉ có ăn hại, phá nát chứ không làm được gì, từ Việt Nam cho đến Algeria…” Đương nhiên mình hiểu đây là những câu xã giao, nhưng nghĩ lại, e cũng là một cách diễn đạt rất là lắt léo, xỏ xiên… Trở lại với việc học ngoại ngữ, cũng như 2000 năm trước tổ tiên chúng ta học chữ Hán vậy…

Đọc được vài cuốn kiểu Kinh dịch, Hoàng đế nội kinh, blabla, vội cho đó là chân lý, rồi bắt đầu “Âm dương, ngũ hành, kim mộc thủy hỏa thổ”, dùng cái loại “huyền học” đó đi lòe bịp người. Chỉ mới đọc ABC như thế chứ đâu hiểu rằng, từ hàng trăm năm trước, người TQ đã biên soạn những bộ sách như Cổ kim đồ thư tập thành, 10 ngàn quyển, 100 triệu chữ, hay Vĩnh Lạc đại điển, 11 ngàn tập, 50 triệu chữ, nhiều gấp 3, 4 lần nội dung Wikipedia hiện đại (!!!), bao quát vô số vấn đề từ thiên văn, địa lý, sinh học, kinh tế, võ bị… Học tiếng Anh như hiện tại thì cũng như 2000 năm trước học chữ Hán thôi, kiểu công phu “đá bèo” này không biết rồi sẽ đi về đâu?!

bình xuyên, bình khang

Không sinh ra và lớn lên tại Sài Gòn, tôi không có những ký ức đẹp đẽ như nhiều tác giả đã và đang viết, ca ngợi, đánh bóng, tô hồng, cố tình tạo ra một cái tâm trạng nào là “hoài cổ”, nào là “vang bóng một thời”… và cũng rất thường khi vẽ nên những điều không thật. “Ký ức” của tôi về vùng đất này có được là do tìm hiểu lịch sử, mà theo lịch sử thì.. mới chỉ gần đây thôi, một thời còn chưa xa lắm, vùng đất này được biết đến chủ yếu nhờ 2 cái địa danh lừng lẫy mang chữ Bình: một là Bình Xuyên và hai là Bình Khang!

Bình Xuyên là khu giang hồ, trộm cướp khét tiếng, cướp cạn, cướp sông, bảo kê bến xe, sòng bạc… và Bình Khang là khu nhà thổ, đĩ điếm, cả hai phải nói là đều đã đạt đến quy mô… đại công nghiệp với hàng mấy chục ngàn “lao động”! Ối, thế thì khác nào bảo: “trai giang hồ, gái làng chơi”, nói thế có phải là vỗ mặt phũ phàng không?! Đôi khi cứ phải nói thẳng ra như thế, để tự nhận ra mặt bằng văn hóa chung đang ở đâu, dân trí đang ở mức nào so với người khác, chứ bốc thơm, hoang tưởng mãi không ổn chút nào!

gopro13

Con GoPro13 được bỏ trong hộp chống nước, nhưng giữa biển mà thay pin là rất khó, sơ sảy một chút dính tí nước biển vào là có chuyện ngay! Nên đã cải tiến để chạy GoPro trực tiếp từ nguồn 12V có sẵn trên xuồng. Đầu tiên là cần có một cục “biến áp” từ 12V xuống 5V-3A nhỏ bằng ngón chân cái. Sau đó là cập nhật lên firmware “GoPro Lab” (có nhiều tính năng phức tạp mà firmware chính hãng không hỗ trợ). Cứ bật nguồn là con cam tự khởi động, tự quay, tắt nguồn dĩ nhiên là dừng quay (dừng đột ngột nên có thể mất vài khung hình cuối). Cáp nguồn được nối bằng connector chống thấm nước, chỉ 2 dây âm – dương cấp nguồn qua cổng USB-C!

Nhưng con GoPro13 rất là kén, nếu nguồn không đủ 2.5A là nó không chịu khởi động, mà cổng USB 2 dây âm – dương chỉ cấp nguồn cơ bản, tối đa 1A. Lò mò tìm hiểu một chút, hàn thêm 2 con điện trở 5.1K – 1% vào 2 chân CC1 và CC2 nối với dây âm (GND), đây là tín hiệu để cho cổng USB-C biết có thể lấy thêm dòng! Nếu có 2 con điện trở này sẽ cấp dòng lên đủ 3A để con cam hoạt động được mà không cần gắn pin! Như thế, thay vì phải đem theo lỉnh kỉnh rất nhiều pin và thay pin giữa chừng, thì với cục nguồn 12V – 20 Amph đã có sẵn, có thể quay hàng vài chục tiếng, chỉ cần bật công tắc (từ) là quay, tắt là dừng, rất tiện lợi và nhanh chóng! :)

từ nguyên: ấn loát

In ấn, đã in sao lại còn ấn? Thực chất “in” là âm hiện đại của “ – âm Hán Việt: ấn”, cả hai chỉ là một chữ mà thôi. Kỹ thuật in đầu tiên chính là khắc gỗ, về hình thức, không khác gì với ấn – triện, như thế có thể xác định là khi kỹ thuật in truyền vào VN thì âm của nó đã là “in” chứ không còn là “ấn” nữa. Tiếng Việt có rất nhiều trường hợp như thế, chỉ một chữ viết nhưng âm có nhiều hơn một, do du nhập vào VN tại nhiều thời điểm khác nhau!

Còn ấn loát – 印刷, loát là cái bàn chải, động từ nghĩa là lau, xoa… Dùng chữ “ấn loát” vì ngày xưa khi in mộc bản, thạch bản, họ dùng cái bàn chải/cọ lớn để xoa, vỗ lên mặt giấy cho mực ăn đều! Vậy tại sao là “ấn loát” mà không phải là “in loát”!? Hình: lấy từ cuốn “Giới tử viên họa phổ”, một công trình đồ sộ nhiều tập, xuất bản năm 1679, in mộc bản 5 màu, được xem là cẩm nang lý luận và thực hành mà tất cả họa gia (cổ điển) TQ phải học!

xuân vận, p2

Xuân vận – 春运 – vận động nhẹ nhàng ngày xuân… Con người mình yếu nhất là mặt kỷ luật, rất dễ bị xao nhãng bởi vô số lý do! Lại thêm công việc kiểu… thời gian cao su, không hạn định lúc bắt đầu, kết thúc, chỉ cần thức khuya vài tiếng là hôm sau dậy trễ. Mà cái này trễ sẽ kéo theo cái khác trễ, hiện tại mới tập ở mức mỗi ngày 2 tiếng, đã liên tục được hơn 2 tháng, nếu tăng lên nữa không biết có giữ được nhịp độ không?!

Gym – corner, góc tập gym đã đầy đủ thiết bị, máy móc, tập xong phải dựng máy lên xếp vô góc tường cho nó bớt chiếm diện tích! Thực ra bao nhiêu đó là quá đủ rồi, chỉ sợ là không giữ được lịch trình thôi! Thời tiết năm nay khác hẳn mọi năm, đã qua tiết Nguyên tiêu rồi mà thời khí vẫn còn khá mát, tập không thấy mệt. Mùa xuân trở lại, lòng người cũng đổi mới, gặp ai cũng muốn nói: “Chào em nhé, nụ cười tươi thế…” :)

gà và thóc

Nếu nghĩ kỹ sẽ thấy các hệ thống trí tuệ nhân tạo – AI có một khuôn mặt “nhị trùng” ẩn kín đằng sau. Như nhân viên các công ty VN, rồi cả các quan chức chính phủ, vì “trí năng hữu hạn”, nên hở cái gì cũng lên hỏi ChatGPT, khác nào nói cho người ta biết mình đang suy nghĩ, dự tính những gì!? Rồi các bí mật kinh doanh, những kế hoạch hành động, vì “năng lực suy nghĩ có hạn” nên cứ “thoải mái tâm sự” với ChatGPT hết, khác nào vạch áo cho người xem lưng!? Tung hô vạn năng, vạn tuế, không khéo lại là một chiêu bịp, tưởng mình là khách hàng, hóa ra chỉ là món hàng, ai là gà, ai là thóc!? Gì chứ những loại suy nghĩ vấn đề logic nhỏ không được, viết câu đơn giản không thông, “tâm” lúc nào cũng đầy “nhiễu sự”, những loại đó nhiều vô kể, không hiểu giáo dục thế nào lại tạo ra những kiểu như thế!

Bên trong không tự vận động được, nên tự biến mình thành công cụ của AI. Hiện còn quá sớm để nhận định về DeepSeek, mới là một chiêu “nhá hàng”, “ta đây cũng làm được nhé!” Nhưng để đối lại với sự độc quyền, bảo hộ thì cũng chỉ có cách dùng “open source” như thế! Mã nguồn mở, an toàn, giá thành rẻ, những phương thức vô cùng XHCN nhé! Chưa gì Hoa Kỳ đã cấm nhân viên, nhất là ở BQP sử dụng DeepSeek vì lo ngại về “an ninh quốc gia”, hơn ai hết, họ hiểu rõ bản chất loại công cụ đó, vì họ là người nghĩ ra đầu tiên mà! Suy cho cùng, chỉ bằng cách nâng cao năng lực vận động tư duy của bản thân thì mới thoát được những cái bẫy “phản khách vi chủ – 反客为主” như thế!

Từ một góc nhìn sâu xa hơn, diễn đạt theo một cách khá là “Phật giáo”, thì người ta ngộ ra sự thay đổi nhân quả từ trong tính “không”, không ai đi tìm chân lý trong sự “có”, nhất là một cái “có – làm sẵn, ăn ngay” như vậy! :D Về lâu dài, “giá rẻ” sẽ không còn mang hàm nghĩa “chất lượng thấp” nữa, mà sẽ mang ý nghĩa “hiệu quả cao”! Còn các định chế bảo hộ, độc quyền sẽ chết dần vì luôn tìm cách “nâng giá”, và trong cái nỗ lực “làm giá” đó, vô hình chung đánh mất đi tính hiệu quả, nếu không muốn nói, trong nhiều trường hợp là “tạo khống giá trị”, “tạo ra quá nhiều bánh vẽ”. Đương nhiên cái gọi là “giá rẻ” này không phải ai cũng làm được, vẫn phải là “dân trí” cao! Một xã hội vận hành hiệu quả không chỉ dựa trên chất lượng con người, mà sâu xa hơn, là làm sao đào luyện, khống chế được cái “tâm” con người, bằng văn hóa, giáo dục, bằng luật pháp!

Suy cho cùng, với hàng tỷ con người đang sinh sôi, và với tài nguyên ngày càng cạn kiệt, thì ai tối ưu, hiệu quả hơn thì sẽ có cơ hội sinh tồn tốt hơn! Nên một mặt, phương Tây vẫn đang dẫn đầu với xu hướng “tự do, khai phá”, luôn luôn thử nghiệm, tìm kiếm ý tưởng mới của họ! Nhưng mặt khác, việc giải quyết vấn đề sinh kế cho nhiều tỷ con người chen chúc trong cái vòng tròn Valeriepieris đó vẫn phải cần có một cách tiếp cận “down – to – earth”, làm sao thực tế và hiệu quả nhất, chứ ăn “bánh vẽ” mãi thì chỉ có… “cạp đất…”! Và cứ như thế, chỉ đến khi nào xử lý được cái “tâm” của con người thì cuộc cách mạng mới được xem là hoàn tất!

tiểu nông

Nói đúng, nhưng chưa thực sự sâu sắc và đầy đủ… Khi mà cái sự lưu manh lặt vặt nó phát triển qua một thời gian hàng chục năm, có sự tương tác của hàng triệu người… thì nó trở thành giống như loại tội phạm có hệ thống, nó trở thành một kiểu “dân tộc tính” cố hữu! Người ngoài họ tế nhị không nói thẳng ra thôi, chứ thực ra họ nhìn như kiểu “một giống loài hiếm có trong sở thú“, làm cái gì cũng giống như con “bonobo” vậy! Nó hiện diện thường trực trong cuộc sống hàng ngày mà chúng ta, hoặc là xuề xòa cho qua, hoặc thậm chí không để ý đến! Những thành phần ít học không nói làm gì, những thành phần gọi là có học cũng y thế, chỉ chờ chực cơ hội mà bộc lộ cái “dân tộc tính” ấy ra mà thôi! Nên tôi thường nói với bạn bè mình: học mà không thay đổi được con người thì học làm cái gì!? Đó là nói về đầy đủ, còn sau đây sẽ nói về phần sâu xa…

Thực chất, căn nguyên của tất cả những vấn đề trên nó nằm ở tầng… vật lý, thể chất! Thể trạng ốm yếu, làm gì cũng quẹt quẹt cho xong, không có công phu. Tinh thần bạc nhược, không trì định được điều gì cho lâu dài, từ cái căn bản như vậy, cộng thêm sự tương tác qua lại giữa hàng triệu cá thể què quặt, đã sinh ra đủ thứ loại “thần kinh bệnh”! Nên nói muốn phát triển, muốn khoa học kỹ thuật, muốn vâng vâng, đủ kiểu… mà không thay đổi được con người thì làm thế quái nào được!? Ngày xưa, Liên Xô sau Cách mạng tháng 10 đã tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa lên tầm cường quốc hàng đầu thế giới chỉ mất… 18 năm, chưa đến một thế hệ (Trung Quốc làm được điều tương tự mất cỡ 3 thế hệ). Để làm được điều đó, Liên Xô đã phải tiến hành một cuộc cách mạng cải tạo con người có thể nói là… tàn khốc, đẫm máu nhất trong lịch sử!!!

giơ cao đánh khẽ

Lâu mới đọc được một bài có chút nghĩa lý… nhận diện rác thải trong tâm hồn… Nói thẳng ra là chúng ta đang sống trong một cái xã hội đã bị “lưu manh hóa” vô cùng sâu rộng, rất nhiều người dùng sự lưu manh thô bỉ, trắng trợn nhằm làm người khác phải sợ, nhằm chiếm lấy một cái “phần thắng, phần tiện ích” cho mình! Sự việc càng đáng sợ hơn khi những người đó không từ một thủ đoạn nào, hay biết cách che giấu, tô vẽ những hành động của mình bằng những “lời nói có cánh”, những “đạo lý giả cầy”! Rồi cái sự “lưu manh” đó nó phát triển đến mức trở nên “bài bản”, thậm chí đến mức “có tổ chức tinh vi”! Và cái sự “vô minh” đó cứ thế được khuếch đại lên nhờ dân trí lè tè ngọn cỏ. Nhân đây nói về “văn hóa phát triển” và “văn hóa sinh tồn”, dĩ nhiên đã có nhiều gương anh hùng trong những hoàn cảnh cực đoan…

Nhưng nghĩ kỹ sẽ thấy, chính bản thân các “anh hùng” cũng không muốn bị rơi vào hoàn cảnh cực đoan, “một xanh cỏ, hai đỏ ngực” chút nào đâu! Còn trong phần lớn những tình huống bình thường của cuộc sống, chúng ta cần sự cố gắng, tiến bộ từ từ, những sự tử tế nhỏ nhoi góp phần tạo nên môi trường xã hội hài hòa, ổn định. Rất nhiều người vì không làm được chuyện nhỏ, nên dùng chuyện lớn để khỏa lấp! Rất nhiều thành phần manh động, chính là vì bên trong trống hoác, vì chưa bao giờ có sự vận động, rèn luyện từ từ. Nếu giáo dục đã thất bại trong việc chỉnh đốn con người, thì chỉ có cách pháp trị đến mức cao độ, thậm chí là hà khắc mà thôi! Gần đây thấy có nhiều động thái tích cực trong việc chỉnh đốn trật tự giao thông, an toàn xã hội, mong là đừng chỉ có “giơ cao, đánh khẽ…”

ngữ văn

Đề Ngữ văn quốc gia mà câu cú thế này đây: Người nghệ sĩ tôi luyện bản thân trong mối tương quan liên tục giữa mình với người khác, tại quãng đường giữa cái đẹp không thể bỏ qua và cộng đồng không thể tách khỏi… Câu sượng như cơm sống, viết tiếng Việt còn chưa suông, ngữ nghĩa mơ hồ! Nguyên văn tiếng Pháp, Albert Camus: L’artiste se forge dans cet aller retour perpétuel de lui aux autres, à mi-chemin de la beauté dont il ne peut se passer et de la communauté à laquelle il ne peut s’arracher Cụm từ “à mi-chemin” phải dịch là nửa đường, lưng chừng, dịch “tại quãng đường” là hoàn toàn vô nghĩa, tôi nghĩ đây là… dịch tự động bằng máy tính! Các cụm từ “tương quan liên tục”, “tôi luyện bản thân” đều không đúng!

Lỗi là ở người ra đề, trích dẫn những ấn phẩm mới xuất bản gần đây, mà những ấn phẩm đó, nói thật, rất có vấn đề! Câu từ nhộn nhạo, chắc chắn là dịch tự động bằng máy tính, hành văn trúc trắc, nhiều chỗ hoàn toàn xàm xí, vô nghĩa! Dù biết rằng: Traduire, c’est trahir – Dịch, tức là phản, nhưng nếu là tôi thì sẽ phỏng dịch như sau: Người nghệ sĩ buộc mình trong những mối “quan hệ đẩy tới đẩy lui” thường trực với mọi người, lơ lửng lưng chừng ở đâu đó giữa hai bờ, một bên là nghệ thuật mơ mộng, đẹp đẽ, và bên kia là cái cộng đồng “ngu dốt, xàm l…” nhưng lại không thể tách rời khỏi nó được! :D Đương nhiên là tôi có thêm vào mấy chữ cho nó “rõ ràng” hơn, nhưng đề này chẳng có gì trừu tượng, cũng không khó nghị luận!

“biết”

Tại sao “biết” là “Mr. Bịp” nhưng vẫn cứ “dính”!? Thực ra, nó cũng giống như “biết bơi” nhưng vẫn cứ “chết đuối”, hay như “biết là không an toàn” nhưng vẫn cứ “bốc đồng gây tai nạn” vậy! Cái chữ “biết” này… không phải chỉ “ý thức”, “giáo dục” mà có được, đây chính là sự lầm lạc lớn của ngôn từ, cho rằng “biết” nó nằm ở tầng “đầu óc, tinh thần”, điều này hoàn toàn sai, ngược lại, “biết” nó lại… nằm ở tầng “vật lý và thể chất”! Vì sao lại có cái “lý luận” ngược ngạo như vậy!? Như các thanh thiếu niên bốc đồng gây tai nạn, thực chất, nguyên nhân sâu xa là do cuộc sống vốn đã rất ù lỳ, ít vận động, đời sống tinh thần nghèo nàn, cằn cỗi, rồi trong một phút chốc, tâm lý nó chợt dao động sang một thái cực khác hoàn toàn trái ngược lại, bột phát, tăng động, gây hậu quả! Có dạy “ý thức giao thông” cho chúng nó bằng cách “tụng chữ” được không, xin thưa là không thể nào! Chỉ có cách thông qua vận động, rèn luyện, khiến cho cơ thể, tâm tính trở nên điều hòa, có kiểm soát, thì cái sự “biết” kia mới dần dần có tác dụng!

Có dạy cho trẻ “ý thức bơi” được không, xin thưa là cũng không! Chỉ có cách là cứ tập bơi cho giỏi rồi vừa có kỹ năng, vừa hiểu được tình huống nguy hiểm! Quay trở lại vấn đề, tại sao “biết” mà vẫn cứ “dính”!? Đó là do “đĩ miệng”, chỉ “tụng chữ”, “lặp như vẹt” chứ không thực sự hiểu ngôn từ, không có công phu trì định được cái “tâm”, mà muốn sửa “tâm”, trước hết phải sửa nơi chứa cái “tâm”, đó là cái “thân”, nói đơn giản là… tập thể dục! Trước có đứa bạn, cũng là dạng tài năng đánh đàn piano và nhiều môn nghệ thuật khác, có hôm cô ấy “lý luận” rằng: thực ra toàn bộ sự thông minh, tài khéo .v.v… đều là thừa hưởng từ mẹ, còn cha thì chỉ cho “cái xác vật lý không hồn” kia mà thôi! Đương nhiên đây chỉ là một dạng tự hỏi, tự băn khoăn muôn đời về vai trò của cha, mẹ, nam, nữ. Cô ấy nói gì tôi cũng ừ, cũng đồng ý hết cả, nhưng chốt lại một câu: Mọi sự đổi thay tinh thần đều xảy ra trong thế giới vật chất! – All spiritual changes happens in the physical world! Không có “cái xác không hồn” đó là… không có cái gì hết á! :D

vietic

“Văn hóa đọc” hiện tại, thực chất là tìm cách bán một mớ giấy lộn, từ ngữ nhộn nhạo như cơm sống vì dịch tự động bằng máy tính, nội dung toàn ba thứ rẻ tiền, nếu không muốn nói là xàm xí. Cái gọi là AI – trí tuệ nhân tạo thì thực ra, những đề tài hàn lâm thứ thiệt đâu có với tới nổi, nên cuối cùng chỉ là bài toán khai thác dữ liệu người dùng để làm sao bán hàng cho được nhiều! Cái gọi là “văn hóa”, thực chất là các bố ấy bị choáng ngợp bởi những màn trình diễn “ngàn tỷ”, choáng vì tiền nhiều quá! Và đầu tư vào “văn hóa” chính là… đầu tư cho những show trình diễn mang tính bầy đàn, thô lậu, thức ăn công nghiệp! Cái gọi là “chính danh” qua số điện thoại, thực chất SIM rác vẫn bán đến hàng triệu cái mỗi tháng!

“Mượn Căn cước” để đăng ký, nhưng mượn đâu ra mà nhiều thế, không thể làm được nếu không có sự thông đồng của cơ quan quản lý! Tất cả mọi điều, mới đầu đặt ra đều nghe có vẻ “tốt đẹp”, nhưng sau đều biến tướng, trở thành một thứ hoàn toàn khác! Cái mong muốn tối đa, nỗ lực hết sức của người Việt là làm sao bắt chước được vẻ ngoài, quần áo giống giống, ngôn từ hao hao, tạo ra một thứ nhìn từa tựa hàng thật, rồi dùng cái mã đó để bịp người, nhưng sự pha-ke về nội dung thì chẳng lẫn đi đâu được! Bởi ta nói nó như con vẹt biết giả tiếng ấy, thấy con chuột bò đến bèn giả tiếng mèo đuổi chuột đi, thấy con mèo đến bèn giả tiếng người nạt nộ đuổi mèo đi. Ai chỉ nghe mà không nhìn thì không biết nó là vẹt (Việt)!

les miserables

Cafe sáng, bàn kế bên có một ku đang hăng say nói về những “Những người khốn khổ” – Victor Hugo, mà chuyện này nghe nó giống như “thời trang” vậy, tôi đã nghe lặp đi lặp lại vài ba lần, ở 2, 3 nơi khác nhau, chỉ trong mấy ngày gần đây thôi, nghe là biết “bài” chúng nó đang “diễn”, thế nên ngứa miệng hỏi một câu: “Anh có vẻ mê tác phẩm Những người khốn khổ nhỉ, vậy con gái nhân vật Jean Valjean tên là gì ấy nhỉ?!” Thế là ú ớ, không trả lời được, mình dự là nếu anh ta trả lời được sẽ hỏi tiếp: “Thế người yêu của cô con gái của ông Jean Valjean tên gì ấy nhỉ?”, nếu mà vẫn trả lời được sẽ hỏi tiếp: “Thế người con gái yêu đơn phương anh chàng người yêu của cô con gái của ông Jean Valjean tên là gì?” Giờ sao toàn người cứ muốn “kể chuyện”, nhưng lại không hề chịu đầu tư công sức đọc truyện, cứ nghĩ đọc được vài “câu kinh” là trở thành “Phật” được chăng!? Phật thì chắc chắn là không thành được rồi, còn em thì chỉ muốn làm rõ là đến cả vài “câu kinh” cũng chưa đọc cho nó đàng hoàng! “Ngứa miệng” hỏi ngang thế thôi, đúng ra nên để cho mọi thứ nhân quả vận hành theo lẽ tự nhiên!

Đạo lý nếu chỉ nói đằng mồm, chỉ “đĩ miệng” mà có được thì chúng ta đã ở “nước thiên đàng” lâu rồi! Về cô gái mang cái tên Eponine, người đơn phương yêu chàng thanh niên quý tộc nghèo Marius, chồng tương lai của Cosette, con gái ông Jean Valjean, đây có lẽ là nhân vật được xây dựng cá tính hấp dẫn nhất trong toàn bộ bộ tiểu thuyết đồ sộ 3 ngàn trang, 600 ngàn chữ này, không phải là nhân vật chính Jean Valjean, không phải viên thanh tra Javert, cũng không phải là ông giám mục Myriel! Mà là Eponine, con gái nhà Thenardiers, một gia đình tội phạm bất hảo, nhưng vì tình yêu với Marius mà cứu rỗi được tâm hồn! Cách mạng Pháp bùng nổ, chết trên chiến lũy dựng lên trên đường phố Paris ngày hôm đó, kỳ lạ thay là hai đứa con rất sáng giá của cái gia đình vô cùng hắc ám là Thenardiers. Cậu bé Gavroche chết khi đang gom nhặt đạn hỗ trợ các chiến sĩ cách mạng, còn người chị gái Eponine chết vì đỡ đạn thay cho Marius, hai tay chụp lấy nòng súng, đạn xuyên qua cả hai bàn tay và đi vào ngực! – Et puis, tenez, monsieur Marius, je crois que j’étais un peu amoureuse de vous!

hình danh – 形名

Còn nhớ suốt 12 năm phổ thông, tôi chưa bao giờ đi học thêm bất kỳ môn gì, nói cho đúng thì vẫn có đi học thêm một vài tuần nhưng đó là kiểu ham vui đua đòi với bạn bè mà thôi! Vì thầy cô thương nên không đì, hay vì mình thuộc dạng cũng hơi thông minh, lại rất cứng đầu, nên có muốn đì cũng hơi khó! Và thế là cả một cái thời tuổi thơ được cái tự do, thích học bao nhiêu thì học không cưỡng ép. Và vì hầu như không bao giờ bị bắt trả bài nên dần thành thói quen, về nhà là vất hết, không ôn bài, không làm bài tập! Chuẩn bị cho ĐH: không giải bộ đề, không luyện thi, tới đâu thì tới. Và cũng trong 20 năm đầu đời đó, vì nhà tôi đa số làm nghề Y, con cháu dâu rể trong nhà hơn 30 người làm Bác sĩ đủ các chuyên ngành nên chuyện đau ốm cũng hiếm khi phải lo nghĩ tới. Từ đó nói tới “chính danh”, chỉ một từ đơn giản như vậy nhưng có nhiều cấp độ hiểu nông cạn khác nhau, không phải chỉ có “đúng tên trên giấy tờ”.

Như khi TQ dẹp nạn dạy thêm, báo chí VN bắt đầu rền rỉ, than thân trách phận: “Ôi sao lại thế, không làm như thế được đâu!” Chúng ta sống trong sự “loạn lạc” đã lâu đến mức không còn dám nghĩ đến những điều đúng đắn nữa! Trở lại với “chính danh”, nó có nhiều tầng ngữ nghĩa sâu xa hơn, TQ họ dám đặt mọi sự vật, sự việc về đúng chỗ của nó: nếu còn phải đi học thêm tức là nhà trường chưa làm tròn bổn phận, nếu phải đi phòng mạch riêng của BS tức là bệnh viện chưa làm tròn chức năng, cái “danh” của trường là dạy học, cái “danh” của bệnh viện là chữa trị! Phải dẹp cái nạn “chân trong, chân ngoài”, chỉ một người nhưng có 2, 3 vai diễn khác nhau! Và không phải chỉ có Y tế & Giáo dục đâu, mà toàn xã hội đều như thế, ai cũng có 2, 3 khuôn mặt, chạy sô khắp nơi, ai cũng giả trá, giả cách, luôn tìm cách “léo lận” ngôn từ, ai cũng “hồn Trương Ba, da hàng thịt”! Nên những chuyện khác cũng là nhân quả hiển nhiên thôi!

CMCN 4.0

Cách mạng công nghiệp đã tạo ra một tầng lớp vô sản thành thị mới. Bây giờ chúng ta đang chứng kiến ​​sự ra đời của một tầng lớp vô dụng vô cùng đông đảo. Khi máy tính ngày càng tốt hơn trong nhiều việc, khả năng rõ ràng là máy tính sẽ vượt trội hơn chúng ta trong hầu hết các nhiệm vụ và khiến con người trở nên không cần thiết. Và câu hỏi chính trị và kinh tế lớn của thế kỷ 21 sẽ là: chúng ta cần con người để làm gì, hoặc ít nhất, chúng ta cần rất nhiều người để làm gì? Hiện tại, điều tốt nhất chúng ta có thể làm là giữ cho chúng nó được vui vẻ bằng ma túy và trò chơi điện tử…

Nói rất sốc, nhưng rất đúng, chỉ nhìn xem gần gần quanh đây, thực trạng Việt Nam đã có phần giống thế, một bộ phận lớn xã hội đã bị rút mất phần hồn từ lâu rồi, những cái xác sống không hơn không kém! Sau một ngày vật vã từ khu chế xuất ra, làm những công việc chân tay siêu đơn giản, thì bắt đầu nhậu nhẹt, hát hò, lên mạng tìm đọc “tin tức”, những loại càng “giật gân”, càng “thỏa mãn” càng tốt! Chương trình âm nhạc Xô – viết đầu tuần… đôi khi vẫn băn khoăn tự hỏi có khi nào lịch sử đi một vòng lớn, và lặp lại những điều đã xảy ra cách đây hơn 125 năm!?

nhân-quả hiển nhiên

Tiếng Hoa vốn dĩ không phải là dạng ngữ pháp tạo sinh – generative đúng nghĩa, việc đặt ra các từ nhằm biểu diễn những khái niệm mới là rất khó khăn! Như tiếng Anh, Pháp hay nhiều ngôn ngữ phương Tây khác, chỉ việc thêm tiếp đầu ngữ, tiếp vĩ ngữ, tổ hợp các từ đơn lại với nhau là đẻ ra được từ mới, rất dễ dàng và nhanh chóng. Tôi biết, có vị mang học hàm giáo sư hẳn hoi, rất nổi tiếng, vẫn lắc đầu chê bai: ngôn ngữ kiểu này thì làm sao mà học cái mới được! Nhưng tiếc thay, ngôn ngữ, theo như vị giáo sư đó hình dung, mới chỉ là phần nổi mà thôi, phần chìm lớn hơn nhiều, là công phu, là kiên trì, là tưởng tượng, mơ mộng và sáng tạo, mà những cái này thì hầu như là… nằm ngoài ngôn ngữ! Nên mới chỉ có tài lanh học được vài kỹ năng lắp ghép ngôn từ thì chưa thể coi là thông minh và hiểu biết được! Tiếc thay, phần đông người Việt dừng lại ở đó, nghĩ rằng chỉ cần kỹ năng xào xáo ngôn từ là đã đủ để bịp người khác! Và thực chất, mong muốn lớn nhất của họ chỉ là làm sao bịp được thằng bên cạnh!

Bằng cách nhanh nhất, xào xáo ngôn từ, tạo ra những giá trị ảo hòng mang lại sự thoả mãn nhất thời, trước mắt! Khi bạn nhìn vào đó đủ lâu thì sẽ thấy, tất cả đều là nhân-quả hiển nhiên! Đến tận bây giờ, chúng nó vẫn “hoang tưởng” “viết luận văn sáng tạo” để câu học bổng du học Mỹ đó thôi, sự đời đâu phải đơn giản chỉ câu chữ dễ dàng như thế! Cái sự “mau lẹ, dễ dãi, nông cạn” trong sử dụng ngôn từ đó, nó không chỉ hạn chế phát triển tư duy trên đường dài! Quan trọng hơn là: nó tạo ra những “cái tôi” lau nhau không chịu lớn, suốt ngày kình chống nhau, rút cuộc là phá vỡ những liên kết, quan hệ xã hội, là tạo ra một cái “giỏ cua”, một “vũng nước đục”, nơi những phần tử lưu manh, phá hoại lộng hành mà không ai dám làm gì! Tất cả đều là nhân quả hiển nhiên! Nhắc lại một câu vô cùng “hình thức” đã nói trước đây: “Chính tâm, thành ý, cách vật, trí tri, tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”, TQ thì xem như đã vào giai đoạn “bình thiên hạ” rồi, còn chúng ta vẫn mắc cứng ở ngay bước đầu tiên!

đứt gãy

Chữ quốc ngữ quả thực có tạo ra một sự “đứt gãy văn hóa” nhất định! Tôi còn nhớ thời mấy chục năm trước, khi các công cụ máy tính còn chưa phổ biến, việc viết sai chữ Hán khi trùng tu các di tích Huế là… nhiều nhan nhãn, nhiều đến độ một đứa con nít 15 tuổi như tôi lúc đó cứ nhìn là phát hiện ra! Thậm chí đến tận ngày nay, mỗi khi đi qua Chợ Lớn, đọc các bảng hiệu cũng dễ dàng nhận ra nhiều chỗ viết sai, thường là phiên âm Hán-Việt sai. Nhưng, như người ta hay nói, việc thì có gấp có hoãn, có những nỗi lo còn lớn hơn, còn cấp bách hơn chữ viết nhiều lần!

Như những cộng đồng người Hoa xưa có mấy người biết chữ đâu, phải đến 99% là mù chữ, mà họ vẫn sống tốt, vẫn hợp tác được với nhau để tạo nên cộng đồng vững mạnh đó thôi! Cái cấp bách là đạo đức xã hội xuống cấp, thói suy nghĩ nông cạn, đơn giản, kiểu ham muốn ăn xổi đến mức… ăn cướp, mấy cái đó mới thực sự vô cùng cấp bách! Do công phu, kiên trì không có, chỉ muốn “ăn ngay” nên dẫn đến việc học cái gì cũng không được, đừng nói là học loại chữ khó như Hán, Nôm xưa không được, đến cả tiếng Anh, Pháp hiện đại, dễ dàng đó cũng chưa học được đâu!

whaling

Facebook nhắc lại ngày này năm trước. Săn cá voi, đó là một chương vô cùng quan trọng trong lịch sử văn minh phương Tây, điều mà Nga, TQ và nhiều nước khác không hề có! Nói cho đúng thì Liên Xô từng tham gia săn bắt cá voi một giai đoạn ngắn, nhưng lúc đó thì dầu, mỡ cá voi đã mất đi vai trò của nó, được thay thế gần như hoàn toàn bằng dầu mỏ. Những con tàu đi ra biển, mỗi chuyến đi có thể dài đến 3, 4 năm, có những chuyến đi vòng quanh thế giới, đem về hàng trăm tấn dầu! Những con thuyền chèo tay mỏng manh, đuổi theo và phóng lao vào những con cá nặng đến hơn 100 tấn, kéo về xẻ thịt lấy dầu. Bạn hãy tưởng tượng công việc nguy hiểm, vất vả thế nào! Trở lại lịch sử hơn 100 năm trước, con gái những nhà giàu có ở Manhattan được “bảo đảm” tương lai bằng… 1 con cá nhà táng! Cô nào được cho 1 con làm của hồi môn thì xem như êm ấm, tương lai bảo đảm! Một ngành kinh doanh lớn, rủi ro nhưng cũng đi đôi với lợi nhuận khổng lồ. Dầu mỡ cá voi không chỉ được dùng làm chất đốt, chất bôi trơn…

Chúng chủ yếu được thuỷ phân để sản xuất glycerine làm thuốc nổ, nên thiên hạ không thể hiểu được vì sao giai đoạn Thế chiến thứ 1, châu Âu lại có nhiều thuốc nổ đến như thế để ném lên đầu nhau! Còn ngư dân VN chúng ta, đến tận bây giờ cơ bản vẫn là: sáng đi ra biển, tối đi về, bằng lòng với vài chục ký cá còm cõi! Và khi đã khai thác đủ đầy, đã nghĩ ra được cách thay thế dầu mỡ cá voi (các sản phẩm dầu mỏ), thì phương Tây bắt đầu dùng chiêu bài “xanh, sạch, bảo vệ môi trường” để áp đặt lệnh cấm đánh bắt cá voi trên toàn cầu, khoảng những năm 198x! Cũng y hệt như ngày nay, đã bắt đầu đào thải các sản phẩm dựa trên dầu mỏ để dùng các công nghệ “xanh, sạch” hơn. Nên một mặt, là vị thế dẫn đầu của những nước có khoa học kỹ thuật phát triển, nhưng mặt khác, cũng là duy trì lợi thế cạnh tranh dựa trên các định chế tài chính! Sự thực là nhân loại cạnh tranh lẫn nhau, ai khai thác được nhiều tài nguyên hơn thì xem như người đó “thắng”, và điều đó, đến tận ngày nay, về bản chất, vẫn không hề thay đổi!

thượng thư phòng

Trước xem cái phim Trung Quốc nhan đề: Thượng thư phòng – 上书房 (chữ thượng này viết là , hiểu như động từ, không phải , nên đều đọc là “thượng thư” nhưng nghĩa khác nhau!) Mỗi sáng, vẫn còn chưa đến giờ Mão, các người hầu xách một cái mõ, vừa đi vòng vòng vừa gõ mõ vừa hô to: “阿哥门,上书房喽! A-ca môn thượng thư phòng lâu!” nôm na tức là: các A-ca, đã đến giờ đi học rồi! Thế là các hoàng tử lục tục thức dậy, rửa mặt, chải đầu để chuẩn bị lên lớp! Đến lớp thì phải chào thầy, nhưng các hoàng tử là những người có địa vị cao quý, có người sẽ là Hoàng đế tương lai, không thể hành lễ trước với người bề dưới được! Nhưng mặt khác, đã là sư phụ thì cũng không thể không chào! Thế nên các ông thầy phải đứng lên, dịch qua một bên một chút xíu, để cho các hoàng tử chào! Chào ở đây là chào cái ghế, chào cái địa vị sư phụ, chào cái vai làm thầy, chứ không hẳn là chào bản thân các ông thầy!

Trò chào xong thì thầy chào lại, cứ thế rườm rà một lúc, xong phần nghi lễ buổi sáng thì bắt đầu học! Thầy có hai vị, bề ngoài đều đạo mạo, uy nghi như nhau nhưng tính cách hoàn toàn khác nhau. Một người âm mưu, thâm độc, một người nhân từ, đức độ, cách dạy cũng không giống nhau! Ông âm mưu thì dạy cho các hoàng tử hết sách này đến sách khác, thiên kinh vạn quyển, văn chương lưu loát, biện luận hùng hồn! Người còn lại ra đề đúng một chữ Nhân – … Rồi suốt một năm sau đó, các trò chỉ luận về chữ Nhân này, luận đến khi nào phát ngán, phải khóc thét thì thôi… Mới vô đầu phim là đạo diễn đã bắt phải hô khẩu hiệu rồi, đương nhiên cũng chỉ là khẩu hiệu thôi, nhưng cũng có ý nghĩa của nó: 立身以至诚为本,读书以明理为先。 – Lập thân dĩ chí thành vi bản, Độc thư dĩ minh lý vi tiên – Làm người thì chân thành là điều căn bản, Đọc sách thì hiểu rõ nghĩa lý là chuyện tiên quyết!

Sabotage

Về cách thức phá hoại, đặt thuốc nổ trong máy nhắn tin, bộ đàm, laptop mà Israel đã thực hiện, việc này hoàn toàn không có gì mới! Chúng nó sẽ vừa ăn cướp, vừa la làng như thế, sau khi thực hiện mưu đồ xong, thì sẽ quay sang buộc tội ngược: các bạn hãy đề phòng vì Nga và TQ sẽ làm như vậy! Trong chiến tranh VN, người Mỹ cũng đã dùng đến chiêu này, đạn AK được nạp một liều thuốc nổ mạnh gấp 5 lần, mạnh đến nổi đẩy bệ khóa nòng ngược vào mặt người bắn, hay đạn cối được tráo ngòi, khiến nó nổ ngay trong nòng súng! Sau khi làm giả đạn, họ sẽ cố tình dàn cảnh khéo léo để cho Quân giải phóng lấy được, thường là dưới hình thức những gùi đạn giống hệt như cách thức người VN vận chuyển. Số lượng đạn giả được tính toán chỉ vừa ở mức cần thiết!

Và thường là, đạn đã nổ rồi thì rất khó tìm ra nguyên nhân chính xác! Mục tiêu chính không phải là gây ra thương vong, mà là khiến cho Quân giải phóng bắt đầu nghi ngờ, bất an về chất lượng súng đạn, và phải hao tổn rất nhiều công sức để tìm cách phân biệt, loại bỏ đạn giả giữa đống đạn thật! Sau đó, thông qua các cách thức tình báo tinh vi, ví dụ như phát hành tài liệu “huấn luyện nội bộ”, hướng dẫn lính Mỹ không được xài các loại súng đạn chiến lợi phẩm thu được, sẽ rất nguy hiểm do… “chất lượng luyện kim” kém, và người Mỹ tìm cách bảo đảm rằng những tài liệu “nội bộ” này người VN cũng sẽ lấy được, qua đó tìm cách “mớm, gieo” cái nghi ngờ là Trung Quốc đã cố tình viện trợ đạn “đểu”! Nên thực ra, ai mới thực là ông trùm của các thủ đoạn gián điệp & khủng bố!?

việt – vẹo

Khi cái sự “vẹo” nó đã trở thành “chuẩn mực”, trong xứ gù, thằng nào thẳng là thằng đó… khuyết tật! Nhưng mà đụng đến là không được á, vô số chuyện “tâm linh” chứ không đùa! Ai mà vô trong cái cabin đó rồi sẽ thấy, thực ra bên trong phần lớn vẫn thẳng, chứ ghế không thẳng làm sao ngồi, giường mà nghiêng làm sao nằm được, bánh lái thẳng, các thiết bị phần lớn cũng thẳng, nhưng cabin là nó cứ phải “vẹo” như thế! Nghĩ cho kỹ, tất cả là từ sự dễ dãi, tùy tiện, cẩu thả, thiếu quy chuẩn, và rồi tất cả những sự “rỗng tuếch” đó được “thần thánh hóa” bởi “cái tôi” to hơn trời, không ai đụng vào được, không ai làm gì được! “Việt” và “vẹo”, mọi chuyện nó cũng giống y hệt con tàu vậy, và bằng một cách thần kỳ nào đó, nó vẫn chạy được, chạy và hoàn toàn không có sự “tự vấn, tự phản tỉnh” nào cả, dù là nhỏ nhất!

Xem các clip đóng tàu truyền thống của Thái Lan, đóng theo kiểu cũ, không có chút KHKT mới nào, nhưng xem là thấy rõ người thợ có tư duy hình học rõ ràng và tính toán tương đối chính xác! Còn ông thợ VN đem rìu ra đẽo miếng gỗ, chưa vừa thì đẽo tiếp, đến lúc nào ráp vừa thì thôi, không có một sự đo lường chính xác nào! Người ta đã thống nhất thước tấc, đơn vị đo lường khắp quốc gia từ hơn 2 ngàn năm trước, mà tận đến giờ mình vẫn kiểu “thước Lỗ Ban”, trong làm mộc, đóng thuyền cũng như trong xây dựng nhà cửa, mỗi người… một cây thước, dài ngắn khác nhau (!!!) như tôi mới đúng, không ai chịu ai, đụng đến thì lại viện một “Lỗ Ban” hoang đường nào đó, lại còn ngụy biện “công thái học” các kiểu! Không ở đâu khác trên thế giới mà lại “thần thánh hóa, huyền bí hóa” sự ngu dốt và lạc hậu như thế!