cấu trúc ngôn ngữ

Tại sao nói các cấu trúc logic nhỏ trong ngôn ngữ là tối quan trọng trong việc hình thành nên tư duy!? Những ngôn ngữ có tính cấu trúc cao buộc người đọc/nghe phải chờ hết câu, đảo tới đảo lui trật tự để tìm ra các quan hệ logic và suy xét ngữ nghĩa muốn diễn đạt. Nó tạo ra một thói quen cẩn thận cho người dùng ngôn ngữ! Các ngôn ngữ có cấu trúc yếu như tiếng Việt không khuyến khích áp đặt những cấu trúc tư duy này! Cá biệt, à không phải cá biệt, mà là rất phổ biến, rất nhiều ngươi Việt chưa chờ người ta nói hết câu, mới nghe được 3 chữ là đã… nhảy vào miệng người khác ngồi rồi!

Gặp những loại cứ chăm chăm nhảy vào miệng người khác là tôi lập tức… không nói chuyện, loại này nói vô ích! Lúc nào cũng ta biết, ta đúng, ta hơn người… dần dần tạo ra một môi trường văn hóa xã hội như ngày nay! Xem ngôn từ như kiểu một trò chơi, đuổi hình bắt chữ vô cùng thiểu năng, vừa không hiểu hết chiều sâu ngữ nghĩa, lại không không dám làm đến tận cùng sức nặng ngôn từ! Ai nói điều gì đều tìm cách léo lận, bẻ cong đi! Rút cuộc chỉ xem ngôn từ như một dạng lòe người, bịp nhau mà thôi! Khi đến một vài câu chữ nhỏ nhoi cũng không hiểu được tức là xã hội đại loạn!

Tự tạo nghiệp thì đành chỉ có cách để cho nhân – quả quyết định mà thôi! Tôi nhớ một thời, khoảng những năm 80, phim TQ hoàn toàn mang đầy đủ tính “chính kịch”, xem từng đoạn, từng đoạn mà cứ tưởng như là đang đọc Shakespeare vậy! Nhưng càng ngày, phim ảnh TQ càng mang tính giải trí, đủ thể loại thượng vàng hạ cám khác nhau! Nhưng dù là cao hay thấp thì phim TQ đa phần đều có kịch bản tương đối ổn, ngôn từ, ngữ nghĩa đều có chiều sâu nhất định! Đừng vì không lãnh hội được ý nghĩa của người khác mà cho rằng ai cũng “thiểu năng, rỗng tuếch” giống như mình như vậy!

giày

Trước có xem một clip cách người TQ xưa làm giày… Chí ít là từ thời Minh, hơn 600 năm trước, giày của họ có đế làm từ tre: thanh tre được đập đến tơi nhuyễn, tước thành sợi, bện lại thành dây thừng dẹt! Những sợi thừng tre được quấn lại làm đế giày, cấu tạo rất thông minh, vô cùng bền chắc, phần thân giày may bằng vải dày, gần giống như giày bata thể thao ngày nay!

Và họ đã sản xuất ở quy mô lớn, có thể trang bị cho hàng chục vạn quân cùng một loại giày như thế. Xem rất nhiều những hình ảnh VN xưa cũ, mãi đến tận những năm 194x, phần lớn vẫn là đi chân đất. Chỉ một số ít quan lại cấp cao mới có giày đi, và số giày này cũng không tự sản xuất được, đều là mua từ TQ. Vì còn mãi ngồi đó bốc phét làm tàu hơi nước mà…

flogging

Với cái “tư duy nhân đạo”, bỏ các hình phạt “xúc phạm thân thể” như đánh roi đối với học sinh! Và thế là trong nhiều trường hợp, luật pháp đứng trước một lưỡng đề nan giải: hoặc là không thể phạt, hoặc là phải phạt tù… mà không có các hình thức trung gian. Nói gì thì nói, “tác động vật lý” vẫn có một sức cải tạo không nhỏ, trong nhiều trường hợp, không có cái “vật lý” này, chỉ giáo dục bằng “ngôn từ” suông sẽ hoàn toàn vô tác dụng. Nhẹ nhàng thì có thể bắt đi lao động công ích như quét đường, dọn vệ sinh.

Nặng hơn một chút thì có thể phạt đánh roi (caning), đây là loại roi nhỏ làm bằng mây, tre, thường chỉ gây vết thương ngoài da, không chạm vào gân cốt. Nặng hơn nữa thì có thể phạt đánh roi da (flogging), nặng hơn nữa thì phạt trượng (gậy gỗ lớn), nhưng 2 hình thức sau có thể gây tổn hại sức khỏe nghiêm trọng, từ lâu đã được bãi bỏ trên toàn thế giới! Nên chăng chia thành 3 giai đoạn trưởng thành, với một đoạn trung gian từ 15 đến 18 tuổi, thay vì chỉ có “thành niên” và “vị thành niên” như hiện nay!

Người VN thường bị bệnh… sĩ, mới đưa đi lao động công ích quét đường đã tự xem là một sĩ nhục lớn, không biết trốn vào đâu! Nhưng với kiểu dân trí như VN ngày nay, không cứng rắn làm sao thay đổi!? Như với Hải quân Hoàng gia Anh ngày xưa, hình phạt roi da (flogging) là rất phổ biến, trên lý thuyết, thuyền trưởng chỉ được quyền đánh đến tối đa 12 roi, nhưng thực tế, thường đánh hơn số đó rất nhiều! Nạn nhân thường không phản kháng vì… nếu kiện cáo lên trên, ra tòa án binh thì chỉ có phạt nặng hơn mà thôi!

Tất cả các nước phát triển trên thế giới đều đã trãi qua những giai đoạn như vậy: “một tay nắm tóc, một tay quất roi vào mông”! Với những trình độ dân trí khác nhau cần phải có những dạng hình phạt khác nhau! Chỉ đến khi xã hội đã có một quá trình (có thể hàng trăm năm), đã phát triển thành nề nếp văn minh, mới có thể cân nhắc loại bỏ dần những hình thức xử phạt không “nhân đạo” lắm! Dân trí vẫn như thời “công xã nguyên thủy” mà kêu gào “nhân đạo”, “xử phạt văn minh”, thật vô cùng quái lạ!!!

“thuần việt”

Các nhà ngôn ngữ học đã tìm ra các quy luật biến âm dựa trên Phiên thiết, có thể truy nguyên một số từ tiếng Việt. Nhưng vẫn có rất, rất nhiều từ không nằm trong những quy tắc đó, không thể truy nguyên được nếu chỉ đứng từ góc độ sách vở thuần túy. Nhưng, những từ này lại có thể truy gốc dễ dàng nếu chịu khó xem kỹ các phim Trung Quốc. Vấn đề là tiếng Việt mượn từ tiếng Trung theo kiểu… “mua sỉ – wholesale”, nhập nguyên lô, nguyên kiện một số lượng từ ngữ vô cùng lớn, lại nhập tại rất nhiều thời điểm khác nhau! Nhiều từ, nếu chỉ tra từ điển thường là không có!

Ví dụ như từ… “ví dụ – 比如“, từ này, âm Hán–Việt đọc là: tỉ như, nhưng âm Bắc Kinh hiện đại đọc là… ví dụ. Một ví dụ cũng rất đặc sắc nữa là: đủ – (đầy đủ, no đủ)! Để ghi từ “đủ”, những người làm ra chữ Nôm đã bịa ra hơn 5, 6 cách khác nhau, nhưng không ai biết rằng, “đủ” đã âm thầm du nhập tại một lúc nào đó, là âm đọc của – âm Hán Việt là: câu, cú, mặt chữ vừa có tính hội – ý, vừa có tính hài – thanh như thế! Nếu đã biến âm nhiều đến mức như thế thì không cách nào truy ra gốc được, nhưng cứ xem phim là thấy rõ: từ âm đọc cho đến ngữ nghĩa đều giống y hệt.

Vài ví dụ khác: được – – đắc, cả – – cách, cút – – cổn, sốt – – thiêu, cùn – – độn, quýt – – quất, trễ – – trệ, thử – – thí, nung – – dong, khéo – – xảo v.v… Sự vay mượn tại nhiều thời điểm này, kỳ lạ thay, có xu hướng không mượn từ Quảng Đông, nơi gần VN hơn, mà mượn trực tiếp từ Quan thoại (hoặc Quan hỏa), mà Quan thoại thì, theo dòng lịch sử biến động, ngày càng khác Phiên thiết! Các từ điển Nôm hiện – có có những thiếu sót rất lớn khi không giải thích, truy nguyên được rất nhiều từ vay mượn, từ đó dễ dẫn đến suy nghĩ rằng chúng “thuần Việt”!

lại “trí tuệ nhân tạo”

Lâu về trước, có mấy đám lưu manh mạng, trình độ mới chỉ ngang cỡ “code HTML”, học lóm đâu đó được vài chiêu lập trình con nít, nhưng suốt ngày đi hù dọa mọi người: không học công nghệ này là sẽ bị lạc hậu, không học ngôn ngữ kia là sẽ bị đào thải, mà kiểu nói năng vô cùng hùng hồn như đúng rồi luôn! Đưa bài toán ma trận sơ đẳng đọc không hiểu, đưa vấn đề coding cộng trừ nhân chia đơn giản làm không được, nhưng gào thét công nghệ, trí tuệ nhân tạo này nọ, trên trời dưới biển, vô cùng đao to búa lớn!

Bất kể là công nghệ gì, trong ngành CNTT và KHMT, nếu không học Thuật toán và Cấu trúc dữ liệu, không biết lập trình nhuần nhuyễn thì đều là vô dụng! Nên công nghệ này nọ thực ra chỉ là… mì ăn liền mà thôi, nấu nước luộc mì gói đi lòe đầu bếp chuyên nghiệp! Ấy thế mà vẫn lừa được vô số người, vì dân trí thấp quá, không tự luận ra được! Cũng giống như hô hào dân chủ, tiến bộ xã hội nhưng không chịu thực hành đạo đức làm người cơ bản vậy, chỉ có thể là tận cùng ngu dốt mới có được loại “can đảm” đó!

loa kẹo kéo

Cùng với các loại loa kéo 3 đường tiếng (trầm, trung, cao) công suất cao đã trở nên quá phổ biến khắp hang cùng ngõ hẽm ngày nay, đám lưu manh còn có thêm chiêu thức là tạo ra các bản ghi âm mới trên Youtube hay lưu trong các USB, thêm vào đó giải âm thanh siêu trầm hoàn toàn không có trong bản nhạc gốc! Các nhạc sĩ hòa âm “lương thiện” khi phối âm một bài nhạc thì họ đã có tính toán, dùng những nhạc cụ gì, có bao nhiêu bè, âm bass, âm treb, bao nhiêu là đủ để tạo ra hiệu ứng âm thanh, truyền tải cảm xúc cần thiết. Nhưng đám lưu manh ngày nay thì cố thêm vào một bè bass hoàn toàn không liên quan gì đến bài nhạc, mục đích là tạo thật nhiều tiếng ồn làm phiền người khác, vì tiếng bass có thể truyền đi xa hơn!

Nên bạn bước vào những xóm lao động, nhưng khu dân cư phức tạp, sẽ nghe thấy các loại âm thanh ù ù, ầm ầm tra tấn suốt ngày! Đây chính là tính cách điếm lác, lưu manh vặt và phá hoại ngầm, chứ không còn là hát karaoke làm ồn, làm phiền nữa, chúng nó cũng không có sức hát suốt ngày đâu, chỉ mở loa phát những thu âm sẵn có thôi! Rồi chúng nó chỉ một người nhưng đóng giả thành cả 2 phe, đi hết nhà này nhà kia, kích động cho mọi người ghen ghét, chống đối nhau, người nào cũng cố mở loa để trấn áp, trả đũa người khác! Dân trí như thế chính là một lũ mọi – rợ, chỉ ăn tàn phá hại thôi chứ éo có làm gì được! Nên mới bảo dân ngu không tự luận ra được, dù có ném cxx ra thì chúng nó cũng sẽ ăn sạch cả đấy!

phản đạo lý

Cái này thì một người ít có kinh nghiệm xã hội, suốt ngày chỉ ngồi nhà xem phim truyền hình cổ trang, lịch sử TQ như em cũng hiểu rất rõ… Tại sao các quan lại ngày xưa đều có cổ phần (không chính thức) ở các sòng bạc!? Muốn “hiếu kính – a.k.a… hối lộ” một ai đó, thì cứ tới sòng bạc, cố tình chơi “thua” (hoặc “thắng”) một khoản tiền lớn, thế là xong! Chưa kể đây là nơi có thể thực hiện nhiều loại giao dịch mờ ám một cách… “hợp pháp”! Luật VN hiện tại, kỳ lạ thay, lại cho phép chơi xì tố (poker) dưới hình thức đấu giải, người chơi nộp phí tham gia, phí này dùng để thưởng cho người thắng! Thực tế, đây là hình thức “đổ bác – đánh bạc” với mức trần cố định, chỉ không cho “tố”, đẩy số tiền sát phạt lên cao một cách tùy ý mà thôi!

Còn bản thân cái mức trần của giải đấu lại không có giới hạn nào, ví dụ như nộp “phí tham gia” 200tr, 300tr, etc… thua hết chừng đó thì nghỉ (mai lại chơi tiếp)! Việt Nam ta mà, đâu có lạ gì, léo lận ngôn từ, đĩ miệng luôn luôn, rồi thì đều trở thành “thể thao trí tuệ”, đều “khỏe mạnh”, “hợp pháp” cả! Toàn lưu manh bịp bợm, chứ công nghệ, khoa học kỹ thuật gì chúng nó! Ngày xưa Tống Ngọc đã viết một bài “Chiêu hồn” nổi tiếng: Hồn hề, hồn hề, hồ bất quy? Đông tây nam bắc vô sở y… Đến đời sau thì cụ Nguyễn Du cũng có một bài “Phản Chiêu hồn” cũng nổi tiếng không kém! Với những loại dân trí chuyên nói “đạo lý” đầy rẫy như ngày nay thì rất cần những người nói, viết, phân tích theo cách “phản đạo lý” vậy!

Túi 3 gang

Khi lên Đại học, học được nhiều kiến thức mới, bạn sẽ phát hiện ra, các bài toán thời cấp 2, cấp 3 hóa ra chỉ là những trường hợp đặc biệt, các phiên bản giới hạn, đã được đơn giản hóa của các bài toán có tính trừu tượng và phức tạp cao hơn của cấp ĐH. Và bạn cũng phát hiện ra, hóa ra các thầy cô cấp 2, cấp 3 đã “lừa” mình suốt bao năm nay, cứ đem những mẫu bài toán cỏn con, phiến diện đó ra “đánh đố” mãi thôi. Và mặc dù “đánh đố” cũng có một vài mặt trái của nó, nhưng thực chất, “đánh đố” chính là để rèn luyện các kỹ năng đầu óc. Việc học hoàn toàn không phải là biết được cái gì, cũng không phải là nhớ được thông tin gì, mà thực ra là: đào tạo, rèn luyện khả năng của học sinh, biết vận động, biết tư duy, biết dùng kỹ năng phân tích, suy luận để giải quyết các loại bài toán khác nhau.

Những bài toán cấp 2, cấp 3 cũ xì đó tuy chẳng có gì là mới mẻ trong toàn bộ kiến thức của nhân loại, trong cơ sở dữ liệu của A.I. nhưng lại được các thầy cô đem ra “đánh đố” hết từ năm này sang năm khác, thật đúng là vô vị, nhàm chán! Nhưng chính là “vô vị, nhàm chán” như vậy nên HS rèn luyện được đầu óc để… hy vọng có thể giải quyết các bài toàn mới trong tương lai! Nếu không rèn được các kỹ năng phân tích, suy luận, tổng hợp, liên tưởng, quy nạp, phản chứng, etc… bên trong não bộ của HS, thì việc “biết” một điều gì đó sẽ chẳng khác gì cái “biết” của một con vẹt, cứ lặp lại như đúng rồi vậy, nhưng không hiểu nội hàm bên trong! Nên tôi nói ai mà kêu gọi dùng A.I. cho các cấp học phổ thông thì cũng giống hệt như Nestle đã từng kêu gào phải dùng sữa Nestle để thay thế sữa mẹ!

Chuyện Nestle tuyên truyền “tẩy não” phải thay thế sữa mẹ là một tội ác rúng động thế giới một thời, đến nay đã rõ mười mươi là “âm mưu bán hàng” của các công ty, tập đoàn. Rồi lại đẻ ra một thế hệ “gà ống tre, gáy toe toe”, không đụng tay chân, động đầu óc làm được việc gì cho ra hồn! Trong giáo dục phổ thông, việc rèn luyện kỹ năng, đầu óc cũng giống hệt như… tập thể dục vậy, tức là phải đổ mồ hôi, phải chịu đau đớn thì mới đạt được tiến độ, là phải ra sân, vận động chân tay, chứ không phải ngồi đó, lặp lại từng câu chữ chữ trong sách: “hai tay đưa lên cao, chân bước ngang bằng vai”, mà chỉ đọc suông vậy thôi chứ không có hành động gì! Việc dùng A.I. trong giáo dục phổ thông, tôi nói, không khác gì việc… tập thể dục trên giấy! Đây thực chất chính là một âm mưu “nô dịch” mới!

Tóm lại, mục tiêu của giáo dục phổ thông không phải là đỉnh cao kiến thức, mục tiêu của giáo dục phổ thông là thay đổi con người! Học mà chữ không dính được vào đầu, học mà không thấy con người thay đổi gì, tức là giáo dục thất bại! Chính vì mục tiêu là con người, là trí dục, là đức dục, nên không cần phải dùng tới những công cụ cao siêu nào hết, chỉ là rèn luyện thành nề nếp mà thôi! Mà con người là một loại quái vật hết sức khó thuần phục, vì đến tận giờ đây, đa số người Việt vẫn hình dung về giáo dục theo kiểu… một loại “nhân sâm, tuyết liên ngàn năm” nào đó, chỉ cần mua về, ăn vào là công lực tăng vô hạn, chứ tự phản tỉnh, tự vận động, tự thay đổi bản thân thì không muốn làm và cũng không làm được! Rất nhiều người vẫn hình dung về giáo dục theo kiểu “chiếc túi 3 gang” như thế!

Chửi thuê, khóc mướn và likes ảo

Nó chỉ là một sự phát triển tự nhiên mà thôi, ngoài đời thực như thế nào thì cuộc sống online cũng y như thế, được phóng đại lên hàng chục, hàng trăm lần nhờ mạng xã hội. Đầu tiên là các hội “bóc phốt”, nói xấu nhau, phát triển thành các dạng truyền thông bẩn có dấu hiệu tài trợ, giật dây từ nước ngoài, mục tiêu chỉ là tìm cách nói ra nói vào, kích động dư luận để làm bất ổn xã hội. Rồi thành các dạng “click farm”, tạo tài khoản ảo, comments / likes ảo, tìm cách gây ảnh hưởng, phát triển thành các dạng lừa bịp online, ăn cắp tài khoản, ăn cắp tiền… bài bạc, cá độ, đĩ điếm, etc… cả một cái hệ sinh thái phức tạp, sâu rộng, móc nối chồng chéo với nhau!

Chỉ như vậy thôi mà vẫn lừa được vô số người, gây ra vô số hệ lụy, chính là vì dân trí thấp quá, ngoài “cái tôi” to vật vã ra không còn thấy được gì khác! Nếu ngày xưa, “chửi thuê, khóc mướn” được xem như là những nghề hạ tiện, vô lại của xã hội, thì ngày nay thêm trò “like ảo, tương tác ảo”! Từ trong cái khoảng không trống hoác đó, không kiến thức, kỹ năng, không tư cách… thì sống bằng “vốn tự có” thôi! Mà với người Việt thì ghen ghét, lưu manh vặt đã xem như là vốn tự có, đến mức nổi tiếng thế giới! Rút cuộc nó trở thành một dạng phân công lao động toàn cầu: chửi thuê, khóc mướn, like ảo, và được trả công bằng… tiền ảo!

loạn lạc

Tình hình không phải chỉ là “đáng quan ngại” đâu, cờ bạc, cá độ, mại dâm, 3 thứ đó là là tràn lan khắp trên không gian mạng VN, đến con số hàng trăm nghìn tỷ chứ không đùa! Đã len lỏi khắp nơi nơi từ hàng mấy chục năm nay rồi chứ không phải bây giờ mới có. Cứ lâu lâu lại khui ra một vụ, tính bằng nghìn tỷ, chục nghìn tỷ. Mà người điều hành, tham mưu, bảo kê cho các đường dây đó có khi lại chính là những người sau này sẽ trở thành các… cựu công an kiêm tân tỷ phú, đều là những công thức đã được biết trước! Xem phim thanh xuân Trung Quốc là sẽ thấy nó lồng ghép nội dung giáo dục khắp nơi nơi. Như chuyện học sinh cá cược, thách đố nhau, chuyện cá cược vốn dĩ là khá bình thường, nhưng chỉ được cá bằng hiện vật tới một mức giá trị nào đó, ví dụ như cá 5 gói bim bim, cá 3 hộp kem Haagen, etc…

Học sinh tuyệt đối không được cá cược bằng tiền! Nên nói trên bề mặt ngôn từ thì ta đây cái gì cũng ngon lành lắm, nhưng thực tế thì xã hội loạn lạc, dân trí hỗn mang, lại thêm một đám đĩ miệng suốt ngày nói chuyện “đạo lý”… Nên, xem phim mà có học được gì hay không thì lại là chuyện khác! Bởi cùng nhìn vào một việc, nhưng người ta chỉ thấy cái người ta muốn thấy mà thôi, bản chất anh như thế nào thì anh nhìn cuộc đời y thế! Nên mới có những kiểu người cứ nghĩ mình thấy điều này điều nọ, thực ra họ chỉ thấy chính bản thân mình mà thôi, không nhìn xa được hơn thế, còn không tự luận ra được! Điều này em đã nhìn rõ từ 20 năm trước, khi internet bắt đầu phổ biến, một phương tiện như vậy, bao nhiêu điều hay, nhưng có học được gì không thì còn phải xem… căn cơ, tạo hoá!

học thuộc lòng

Lối học thuộc lòng và lợi ích của nó… Thời xa xưa, sách vở rất khó khăn, giấy bút không có đủ, nhiều người tập viết trên cát để nhớ mặt chữ. Chính vì phương tiện khó khăn như vậy, nên thiên về học thuộc lòng, nhất là ở lứa tuổi nhỏ, những bài văn vần câu ngắn, kiểu Tam tự kinh, cứ như thế mà tụng. Vừa để nhớ mặt chữ, vừa để nhớ ý tứ, cứ như thế mà học. Các tôn giáo cũng truyền tải bằng các hình thức “tán” và “tụng”, những văn bản được truyền miệng từ đời này sang đời khác, lặp đi lặp lại nhiều lần với mục đích ghi nhớ, ví dụ như: Đệ tử chúng con từ vô thủy, Gây bao tội ác bởi lầm mê…

Thậm chí là: nhớ cái đã, hiểu để sau, nhiều câu chữ phải nhớ để còn dành… cả đời mà nghiền ngẫm!!! Thế rồi… thời đại đổi thay, phương tiện đủ đầy, thông tin thừa mứa! Cũng từ đó mà xuất hiện những loại “học” theo kiểu: gì cũng “có vẻ biết”, nhưng hỏi đến câu chữ thì cứ “mờ mịt như người sương khói phủ”, không nhớ được, không hành văn được, đầu óc tư duy cứ gọi là… nhộn nhạo! Tôi gọi đó là loại học mà “chữ chưa kịp dính vào đầu”, chữ chưa dính được, học rồi thời gian ngắn sau rơi rụng hết, thì lấy cái gì mà suy nghĩ, lấy gì mà tư duy, càng chưa nói đến tự phản ảnh, tự vấn!

Với những dân tộc mà công phu nông cạn thì đây thực sự là vấn nạn, éo nghĩ cái gì cho sâu xa được, gì cũng “đuổi hình bắt chữ”, vô cùng thiểu năng! Học thuộc lòng xem như là bắt buộc với lớp vỡ lòng, và vẫn tiếp tục nhiều năm sau đó. Cái câu “sáng tạo quan trọng hơn kiến thức” là nói cho thành phần cao xa nào đó, chứ với con người phổ thông thì trước hết cứ phải nhớ đã! Thế rồi từ học thuộc lòng xuất hiện học vẹt, tuy cũng nhớ được một số câu chữ ít ỏi, nhưng không hiểu nghĩa lý sâu xa, tự cho mình thông minh, cứ lặp như vẹt một số ngôn từ và dùng nó để đi bịp người…

tử sa

Nếu nói về công phu thì làm một cái ấm trà không đáng gì, người TQ có nhiều công phu còn kinh hoàng hơn thế. Nhưng một người thợ học việc làm đồ gốm tử sa TQ sẽ bắt đầu làm một mẫu ấm duy nhất suốt… hai năm. Hai năm liền chỉ làm một mẫu đơn giản nhất, sau đó mới chuyển sang những mẫu phức tạp, cao cấp hơn. Kế đến là chạm nổi, điêu khắc, thư pháp, thư họa trên gốm, v.v… Học xong cơ bản nghề chắc phải hơn 10 năm. Phải có công phu thì mới trì định được tri kiến, con người mới định hình được giá trị!

Con người kiên định được giá trị thì xã hội mới kìm hãm được lạm phát. Lạm phát chẳng qua là mất giá trị thôi, mà ở nơi như VN thì mất giá trị chủ yếu là do lưu manh và gian lận! Một cái bánh nhân dừa, năm nay bớt dừa đi chút, năm sau lại bớt thêm một chút, sau mười năm thì tên vẫn là bánh nhân dừa, nhưng, kỳ lạ thay… hoàn toàn không có chút dừa nào! Không công phu, gì cũng quèn quẹt, tâm thì muốn hơn người, đẻ ra vô số trò gian manh, xảo trá. Xã hội, dân trí, lòng tin như thế, không loạn mới lạ!

lại nói về chính danh

Tin giả thời nay nghe có vẻ còn thật hơn cả tin thật, vì nó được thiết kế ra như thế! Nó được thiết kế để đánh vào thói quen “nhận dạng, khớp mẫu ngay lập tức” của đám đông, đánh vào cái “tôi biết, tôi hơn người, tôi có quyền phán xét” của vô số thành phần dân trí lè tè ngọn cỏ! Thay vì tìm cách giải thích, đưa ra vô số luận điểm logic và toán học, thay vì tìm cách thuyết phục đám “điêu dân” vốn dĩ từ trong bản chất đã là ngu xuẩn, thì cứ đơn giản là thi hành “chính danh” cho nó thật nghiêm chỉnh…

Là sẽ dẹp được hơn 80 ~ 90% vấn nạn lừa đảo, bịp bợm, truyền thông bẩn ngay thôi! Nhưng không, không làm được, nói ra rả từ bao năm qua nhưng SIM điện thoại “chính – chủ – đểu” vẫn tràn lan đến hàng triệu cái, vì chính cả cái xã hội đang có vô số những nhu cầu “mờ ám”, “nặc danh”, nguyên cái cộng đồng nó như thế! Haiza, cái xứ sở mà khoa học, công nghệ kiểu… cờ – lê – tua – vít, còn sản xuất, thương mại thì kiểu… đầu – dê – thịt – chó, luôn “nhân danh”, luôn “chiêu bài”, toàn bịp bợm cả thôi!

đại nhân, tiểu nhân

Tôi đã từng thấy những ông bố trong cuộc sống, ngay trong nhà, ngay cả với người nhà, ngay với bà con họ hàng đã làm đủ thứ trò lưu manh, tiểu xảo, suốt cả cuộc đời chưa bao giờ làm được điều gì cho đúng đắn, thấy chuyện lưu manh, đĩ điếm, bịp bợm thì lại lờ đi, xem như không biết. Nhưng cứ mỗi lần thấy thằng con đi ra khỏi phòng quên tắt đèn là liền trừng mắt, nạt nộ: “tao dạy mày đi ra khỏi phòng là phải tắt điện, phải biết tiết kiệm, nghe chưa”. Thế rồi suốt ngày chỉ đi canh me xem có tắt đèn không, vì rảnh quá mà, đâu có làm gì khác! Khi thằng con còn nhỏ nó chưa hiểu vấn đề, nhưng lớn lên chút thì nó hiểu ra rằng, những “bài học mẫu” đó chẳng qua chỉ là một cách để chứng tỏ, áp đặt “cái tôi” mà thôi, thực tâm người lớn không hề muốn làm những điều đúng đắn! Những vụ án gần đây cũng giống y hệt thế, cố đưa ra những “án mẫu” để tìm cách chứng tỏ điều gì?!

Cố chứng tỏ “tôi đúng” trong những chuyện cỏn con, còn những chuyện hệ trọng thì xem như không biết! Kiểu vậy chỉ lừa con nít 3 tuổi thôi, và người dân bất mãn, dù về lý thì họ sai, nhưng suy cho cùng cũng có nguyên nhân của nó. Thể hiện ra những chi tiết vặt vãnh như vậy là đặc trưng của kẻ không chịu lớn, không lớn trong suy xét nhân – quả, không chịu lớn trong quan hệ giữa người với người. Người mà suốt ngày chỉ chăm chăm chứng tỏ “tôi đúng” trong vô số những điều nhỏ nhặt, thì tức là đã có một cái gì đó… sai rất lớn! Nhiều người quan ngại án sai, máy móc sẽ ảnh hưởng đến công bằng xã hội, nhưng tôi cho rằng quan trọng hơn nữa chính là sự méo mó, lệch lạc, thiếu trưởng thành trong tính cách con người! Xem phim TQ, “đại nhân” – dịch ra tiếng Việt tức là “người lớn”, vậy “tiểu nhân” dịch ra tiếng Việt chính là “người không chịu lớn” rồi!

tự khổ hàn lai

Facebook nhắc ngày này năm trước, Tết năm đó dạo “chợ chữ” – Văn miếu, Hà nội, quan sát các thứ… “nhân sâm thì ít, củ cải lại nhiều”! Nhiều người ghét TQ, ghét cay đắng từ trong một nỗi sợ hãi ngàn năm trước. Từ ghét sinh ra suy nghĩ tầm bậy, ví dụ như cố tìm cách phê phán Khổng tử và Nho giáo này nọ. Tôi nói: không có chút xíu “vinh dự và tự hào” nào trong chuyện đem những thứ cũ xì đã 2500 năm trước ra phê phán chỉ để tỏ ra ta đây là “tiến bộ” hay “cao cấp” cả! Dòng chảy lịch sử nó như thế, đã 2500 năm qua đi, mà vẫn có những kẻ cố tình bắt dòng thời gian phải chảy ngược để “ta đây” có được chút “giá trị”, có những người phải tạo ra cho riêng họ một “cuộc chiến” để có thể chứng tỏ “bản lĩnh anh hùng”.

Và cứ như thế, đao to búa lớn trên trời dưới đất mà không thể (hay không muốn) nhận ra rằng, trong từng việc nhỏ, văn hóa TQ rất sâu dày, công phu của họ rất khủng khiếp, làm việc kỹ lưỡng, nghiên cứu sâu xa, mưu tính dài lâu. Thiểu năng và trống hoác nhưng lại đi chê một thứ “thâm Nho”, điều đó chỉ phản ánh một điều duy nhất: vì bản thân trống hoác nên bất kỳ điều gì khác lạ là chúng nó đều “sợ và ghét”! Nếu không có TQ ở đó cho chúng nó ghét, thì chúng nó lại càng quay sang ghen ghét và nói xấu lẫn nhau, giở đủ trò bịp bợm và tạo ra cái xã hội như ngày nay! Đến một lúc phải nói rõ như thế, tất cả những thứ Chân – Quý trong cuộc đời đều là… “Tòng ma lệ xuất – Tự khổ hàn lai” – 从磨砺出 – 自苦寒来!

rara avis

Rara avis – rare bird, hay là câu chuyện về “một giống loài hiếm có trong sở thú“… Nếu là ở nước Anh, tất cả người nuôi chim đều phải đăng ký, dù là nuôi với mục đích gì, nuôi cảnh, nuôi lấy thịt, etc… Trước đây luật không khắt khe như vậy, nhưng đã được xiết chặt từ sau các vụ cúm gia cầm. Người dân đơn giản là đăng ký online, điền thông tin vào một cái form, nhấp chuột submit, mất chỉ một phút! Điều này nghe có vẻ… bất khả thi với một nơi như VN, xã hội nông nghiệp, chuyện người dân nuôi chơi một con chim cu cườm, hay một con chích mào là rất phổ biến, làm sao kiểm soát hết được!? Đặt ra luật mà không có phương cách, công cụ để bảo đảm thực thi hiệu quả thì cũng giống như… chỉ nói đằng mồm vậy!

Sau khi đăng ký, phần lớn các trường hợp chỉ nuôi chơi 2, 3 con chim thì không vấn đề gì, không ai đến tận nhà kiểm tra đâu, nhiều người như thế làm sao mà kiểm tra hết được!? Nhưng những ai nuôi trên 50 con sẽ phải qua một quy trình kiểm tra kỹ càng hơn. Đương nhiên là khó có thể kiểm soát tuyệt đối tình trạng mua bán động vật hoang dã, nhưng từ cái hành động bắt buộc phải khai báo thông tin này thì mới có cơ sở để điều tra các hành động phạm pháp. Đặt ra luật mà không thực hiện được là chuyện tối kỵ, nói mà không làm được thì dân nó nhờn. Sâu xa hơn, dù luật có khắt khe chi tiết đến đâu cũng không thể bao quát hết mọi trường hợp được, cuối cùng cũng quay về trông cậy vào… “dân trí”!

Mà dân ta thì… không trông cậy được, nói cho ngay là thế! Bài báo nói đúng về tinh thần xử lý vụ việc, nếu thiếu các công cụ hiệu quả, thì đành phải… xem như chuyện nhỏ thôi, không thể phí phạm công sức của nhiều người chỉ để xử lý một việc cỏn con! Vì không thể phí phạm nguồn lực xã hội, mà xã hội thì lại quá nhiều chuyện nhiễu nhương không thể xử lý hết, nên lâu lâu lại sinh ra một cái “án mẫu” vô cùng máy móc! Trước mắt, không nên rập khuôn copy luật từ nước ngoài, đặt ra luật mà không làm được sẽ sinh vô số chuyện oái oăm! Ở hướng ngược lại, nếu làm tốt các công cụ kỹ thuật, cụ thể là các nền tảng công nghệ thông tin, số hóa, thì đến một lúc, ngay việc nhỏ cũng có thể xử lý được dễ dàng và hợp lý!

Nhiều ý kiến về vụ việc trên internet vẫn kiểu “thú rừng, chim trời, cá nước”, là tự do muốn bắt bao nhiêu thì bắt. Ở các nước văn minh, điều đó đã là ký ức rất xa xưa từ nhiều trăm năm trước rồi, đến nay VN mới bắt đầu thực hiện là đã muộn. Một vài nơi hiếm hoi vẫn còn thực hiện “chim trời cá nước” được đôi chút là các vùng biển quốc tế, hay ở một số “khu tự trị, dân tộc” bảo tồn lối sống xưa cũ, chứ ở những nơi đất chật, người đông, tài nguyên cạn kiệt thì không thể tiếp tục tùy tiện được. Ngay cả đánh bắt cá trong lãnh hải VN sớm muộn rồi cũng phải có luật “đánh bắt theo mùa“, kiểm soát chặt chẽ! Đã là thời đại nào rồi, không thể tiếp tục “săn bắt và hái lượm” như thời “công xã nguyên thủy” được nữa đâu! :(

Nhưng cái “ý thức cộng đồng”, hay nói cho đúng hơn là “sự vô thức tập thể” của dân ta thì nó sâu rộng đến kinh hoàng, không tự luận ra được, muốn thay đổi e là khó hơn lên trời! Làm tôi nhớ đến những chiếc ghe “vạn đò” đậu ở các cửa sông… nằm vắt chân chữ ngũ đợi nước xuống đi đặt lợp, đặt xong về nằm bật TV (xài điện bình), đến sáng thì ra xem được bao nhiêu cua, cá đem đi đổi gạo! Hôm nay cắm neo ở cửa sông này, mai lại ngược về nhánh sông khác, cuộc sống “săn bắt và hái lượm” tự do tự tại như hàng trăm năm trước. Không biết chữ, không giấy tờ, không kỹ năng, không nghề nghiệp, họ cứ sống bên lề xã hội một cách tạm bợ như thế, đụng đến thì bảo: là tôi lênh đênh hay là vì thời cuộc bấp bênh!?

Tri thức bản địa

Nhiều khi thấy vô cùng nản với các kiểu báo chí la liếm, cóp nhặt từ nước ngoài về, ngôn từ sượng như cơm sống, không chỉ cho thấy đầu óc thiếu vận động, không tự nghĩ ra được nội dung, mà còn bộc lộ rõ sự bàng quan, vô can, vô tâm với thực tại! Báo chí nước ngoài dùng từ ngữ, nội dung như thế nào là báo trong nước cũng lặp lại y như con vẹt vậy! Ví dụ như “tri thức bản địa – indigenous knowledge”, nước ngập thì chạy lên đồi cao, đói ăn rau đau uống thuốc, đó là “bản năng” con người, là người ai cũng thế chứ gì mà “bản địa” với “không bản địa”!? Lặp mãi cái từ cụm “tri thức bản địa” đến một lúc thì bản thân anh cũng tự cảm thấy như mình không phải là người bản địa, cứ như là đã ở trong một thế giới khác rồi ấy nhỉ!?

Đúng ngây ngô, mông muội, không tự luận ra được! Đặc trưng của loại không có công phu suy nghĩ gì là cứ… bám víu vào ngôn từ, không tự tạo ra được nội dung. Và rồi cứ như thế, bọn Tây nó thảy ra từ nào là bắt đầu bu vào đánh nhau chí chóe chỉ vì cái “từ” đó, và cũng chỉ đánh nhau trên bề mặt ngôn từ thôi chứ không có nội dung thực chất gì! Thêm một ví dụ nữa, mấy chục năm trước, đã có một đống cxx “triết học, chủ nghĩa hiện sinh”, haiza, đã làm hỏng cả một thế hệ, mấy ông già “tri thức ngáo ngáo”! Triết học, như thường được hiểu, chính là “suy nghĩ về suy nghĩ”, còn chưa thực sự có “suy nghĩ”, vấn đề nho nhỏ còn nghĩ chưa được, câu từ đơn giản viết còn chưa thông, ấy thế mà lại cứ ưa bày đặt “trít học”!

xe điện

Rất lâu về trước, khi kinh tế bắt đầu dịch chuyện trọng tâm ra khỏi nông nghiệp, thành thị bắt đầu phát triển, bắt đầu xuất hiện một thành phần tạm gọi là… lưu manh thành thị. Vốn gốc cũng là nông dân, nhưng chúng nó vừa sợ lao động chân tay vất vả, vừa khinh khi những người nông dân ít học, và do đó tìm cách khoác lên người cái vẻ tri thức đạo mạo, nào là kỹ sư, nào là kiến trúc sư, đủ các loại “sư”… Nhưng tôi dám cá rằng 90% kỹ sư VN ngay ở thời điểm hiện tại không biết cách đọc Vernier scale, tức không biết cách dùng thước kẹp, làm sao đo được kích thước một vật thể chính xác tới 1/1000 cm bằng một công cụ đơn giản. Hình bên dưới: cây thước đang chỉ ở mức 11.88 mm ± 0.02, làm sao đọc ra được con số này?!

Ngoại ngữ thì lỏm bỏm, chữ tác đánh chữ tộ, những loại tri thức nửa mùa này chỉ giỏi một điều là khinh thị và tự tôn thôi, suốt ngày chỉ kèn cựa và nói xấu nhau, chứ thực chất không động chân tay làm được việc gì cho ra hồn. Sau nữa đến thời có internet thì bắt đầu xuất hiện thành phần lưu manh mạng, nâng sự ngu xuẩn và manh động lên một tầm cao mới! Lúc này thì đã biến thành nhiều dạng “công nghệ truyền thông bẩn”, những bài viết có nội dung vô cùng ngu xuẩn, hàm hồ, xàm xí, tào lao, được bơm thổi bằng nhiều cách: Tin tôi đi tôi là người nam nói giọng nam không gạt bà con đâu! Bài viết đầy lương tâm và trách nhiệm, cần được nghiên cứu ngay! Tôi là người hiểu biết về điện, tôi đồng tình với bài viết của bạn.

Tình hình hiện nay rất cần những bài viết, nhận định sâu sắc như thế nầy, các bác lãnh đạo ở trên có đọc không… Đến cả những kiểu comment bơm thổi cũng rập khuôn, máy móc, thiểu năng như nhau, dùng đi dùng lại hết từ chỗ này sang chỗ khác, vô số những kiểu ăn nói càn quấy, bất chấp! Sẽ là vấn nạn rất lớn nếu đi qua bao nhiêu thời đại, bao nhiêu đổi thay, nhưng con người thì vẫn y hệt như trăm năm trước, không hề nâng cao được chút nào về dân trí. Chỉ là khoác lên áo quần hiện đại, tay cầm điện thoại thông minh, đi xe sang xịn, nhưng đầu óc và tâm tính thì vẫn y như thế, rồi cũng lại bắt đầu đấu đá và nói xấu nhau, đẻ ra muôn ngàn thủ đoạn bẩn thỉu, rồi cũng y hệt như trăm năm trước, không khác một cái gì cả!

Có rất nhiều lý luận tào lao trên net, nhưng đến lúc này có thể khẳng định: xe điện là xu hướng tất yếu! Xe điện có tỷ lệ cháy nổ khoảng 25 trường hợp / 100 ngàn xe, thấp hơn nhiều so với xe chạy xăng dầu, lượng điện dùng cho xe điện chiếm không tới 10% lượng điện dân dụng, sẽ không đặt gánh nặng cho ngành điện trong một lộ trình phát triển đã định trước. Pin lithium mặc dù vẫn có một số rủi ro, nhưng pin Lithium dạng LFP có thể xem là an toàn, khả năng cháy nổ do sạc quá nhiệt, đoản mạch hay va chạm là gần như không có. Vấn đề duy nhất là tái chế pin thì… dù sao tái chế chất thải rắn vẫn sẽ dễ hơn là tái chế CO, CO2, một khi đã thải vào khí quyển thì gần như không có cách thu hồi.

Đương nhiên nói như vậy không có nghĩa là bạn phải đi mua ngay một chiếc xe điện, lộ trình chuyển đổi như thế nào, chất lượng thương hiệu xe như thế nào, và còn nhiều vấn đề khác cần phải cân nhắc. Thêm một chuyện nữa là đã cấm xe máy xăng dầu, thì cũng phải tiến tới cấm luôn ô-tô chạy xăng dầu, trước mắt chưa thể cấm những loại xe tải nặng, vẫn còn phải phụ thuộc xăng dầu dài dài, những vẫn có thể cân nhắc cấm ô-tô con 5 ~ 7 chỗ ngồi, đương nhiên cũng phải theo một lộ trình dịch chuyển hợp lý! Riêng em thì hiện tại đã đi một nửa là bằng xe đạp, một nửa bằng xe máy xăng và vẫn sẽ tiếp tục đi xe máy xăng đến lúc nào không còn đi được nữa thì… ta đạp xe thôi, chẳng có gì phải lăn tăn cả! :)

lửa thử vàng, vàng thử đàn bà…

Không cần phải đọc báo để nhận diện lưu manh, lừa đảo đâu, nó hiện diện khắp nơi nơi trong đời sống hàng ngày, chỉ cần chú tâm quan sát là sẽ thấy được! Tôi lấy ví dụ một chuyện tôi nhìn, nghe và thấy, nhưng ngược lại không biết phải nói làm sao, vì nói ra có khi người ta bảo mình khùng. Cũng không phải là có quan tâm gì đặc biệt, chỉ là nhìn thoáng qua là đã hiểu ngay mọi chuyện, nên kể lại như sau… Chuyện là lúc trước hay đạp xe cuối giờ chiều, đạp xe mệt thường ghé một quán cafe thong thả làm một ly sinh tố giải khát, chủ quán là một phụ nữ trung niên, thông minh, giàu có, nhưng không chồng. Đám lưu manh muốn tiếp cận người phụ nữ này thì sẽ làm như thế nào!? Đầu tiên chúng cũng lân la làm quen giống như tình cờ vậy, kết bạn facebook, nói chuyện vơ vẩn! Nhưng lừa tình, lừa tiền, dụ đầu tư, etc… là những chiêu xưa rồi, với người đàn bà thông minh, biết cách làm ăn, từng trãi xã hội kia, những chuyện đó không ăn thua.

Người phụ nữ đó dùng một người quen mà bà ta đã có mối quan hệ tin cậy từ lâu làm bảo vệ quán, chỉ là một anh bảo vệ bình thường thôi, nhưng đôi khi cũng rất quan trọng. Đám lưu manh đầu tiên sẽ nhắm vào anh bảo vệ này, tìm cách gây chuyện, và gây ra vô số chuyện từ ăn cắp xe của khách, cho đến những xích mích lặt vặt khác. Tất cả sắp xếp thành một chuỗi sự kiện leo thang, đến đỉnh điểm của câu chuyện, thì trên Facebook, trong vòng “bạn bè” của bà chủ, sẽ có những bài viết gây ảnh hưởng: “Không có nhân viên nào là người không thể thay thế được, không có người này thì ta tuyển người khác”, và thế là bà chủ đó, do bị ảnh hưởng từ nhiều nguồn, sẽ đuổi việc anh bảo vệ mà bà ta đã có quan hệ tin tưởng lâu dài. Đương nhiên, người kế tiếp được giới thiệu vào làm bảo vệ là người mà băng lưu manh đã chuẩn bị trước! Cứ thế, từ từ, chúng nó thay hết người trong quán, từ bảo vệ, thu ngân, cho đến nhân viên pha chế, bưng bê…

Đây đa số là những công việc chả cần có chuyên môn gì, toàn là những người mà các băng lưu manh rất dễ chuẩn bị từ trước. Đến một lúc toàn bộ người trong quán là của chúng nó, thì chúng nó thao túng bà chủ quán dễ như không! Tôi chỉ cần nhìn thoáng qua là tôi thấy hết cả, từng chiêu, từng thức đâu có qua mắt tôi được, nhưng ngược lại, cũng đâu có nói ra được. Ai mà còn hỏi câu: “chuẩn bị công phu như vậy để làm gì?” thì còn chưa hiểu hết sự điếm lác của các thành phần lưu manh Việt hiện tại! Thay vì vậy, nên đặt câu hỏi: tại sao các cộng đồng Việt lại quá dễ bị tổn thương trước lưu manh, đĩ điếm như vậy!? Người ta nói: dùng lửa để thử vàng, dùng vàng để thử đàn bà, dùng đàn bà để thử đàn ông, vậy chứ đàn ông dùng để thử cái gì!? Ở những xứ văn hóa lành mạnh, thì đàn ông chính là quay ngược lại dùng để thử lửa, nhưng ở xứ như ta hiện nay thì… đàn ông chỉ được dùng vào việc thử vô số chuyện lưu manh, bịp bợm!

Cũng có thể là các băng nhóm giang hồ địa phương, nhưng phần lớn trường hợp, chúng nó… khá thẳng thắn, cứ thấy công ty nào làm ăn được, là chúng nó đến đặt thẳng vấn đề: ở địa phương này chúng tôi là người có số má, có ảnh hưởng, các anh cho chúng tôi gởi nhờ thằng em làm bảo vệ, hàng tháng đi làm đầy đủ, trả lương đàng hoàng. Và thường thì các công ty không từ chối, chỉ là một vị trí công việc quèn thôi, cũng không mất gì, và các băng nhóm đó nhiều khi cũng biết điều, chúng nó chỉ yêu sách một vài việc nhỏ, lặt vặt thế thôi chứ cũng không phải là “bảo kê” hay đòi hỏi gì lớn. Nhưng cá biệt, có những đối tượng, đường dây mưu tính chuyện sâu xa, tinh ranh hơn nhiều, phải dùng đến những thủ đoạn lắt léo, phức tạp để cài cắm người, chứ không thẳng thắn, đơn giản như kiểu “dân đao búa”, thì tức là một loại rất khác rồi, với loại này, cái chúng nó nhắm đến đương nhiên không phải chỉ là một vị trí làm công ăn lương quèn!

Cứ như thế, chúng nó lộng hành, hết sức tự tin vì các bài bản đã được chuẩn bị từ trước, đã được diễn nhiều lần. Đó là với một quán cafe, bình thường hay sang trọng, thì đều dễ thâm nhập và thao túng, vì công việc chẳng có tính chuyên môn gì. Ngay cả đối với những công ty mang tiếng có “chuyên môn, công nghệ” cũng thế mà thôi, vì ngay trong số những người gọi là “có học, có bằng cấp” ở VN hiện tại, ngay cả những công việc mang danh “công nghệ” đó, tôi nói như lập trình viên, số thực sự làm việc được chỉ đâu đó một vài phần trăm thôi, số còn lại là giả bộ làm việc, giả bộ có tiến độ, mà con số đông như vậy, chiếm đến tuyệt đại đa số, không làm việc được, đương nhiên sẽ có nhiều người tính đến những con đường tắt, làm sao không làm mà vẫn có ăn, làm sao để lũng đoạn được những thành quả có sẵn!? Nếu bạn đã nhìn rõ cái “dân tộc tính” đó thì sẽ không lấy làm lạ gì, chuyện bé như thế, chuyện lớn cũng như thế mà thôi!

Dĩ nhiên sẽ có người hỏi tôi lấy đâu ra những “thông tin, kịch bản” này, tôi nói tất cả chỉ là quan sát bên ngoài, phân tích sự kiện mà nhìn ra, chứ bản thân tôi không có bất kỳ liên hệ gì, cả với lưu manh lẫn khổ chủ. Và nói ra với hy vọng người phụ nữ đó sẽ nhìn ra chân tướng mọi việc. Thường thì người từng trãi như thế sẽ tự nhìn ra được, nhưng thực tế cuộc sống cũng đã có vô số những trường hợp vì không đề phòng đúng mức mà gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Xã hội có vô số loại lưu manh khác nhau, nếu là loại lưu manh chuyên nghiệp, biết mưu mẹo không lừa được ai thì thường chúng nó sẽ không làm tiếp, để thời gian đi làm việc khác. Nhưng cũng có loại lưu manh, do tự “hoang tưởng” mình “thông minh” nên cứ bám mãi vào những thủ thuật nhảm ấy, thậm chí nếu không lừa được người thì sẽ giở vô số trò điếm lác, lưu manh vặt để kéo người khác xuống vũng bùn, loại đó không nên dính vào kẻo làm bẩn chính mình!

Những con người như vậy trở nên “nguy hiểm” vì không tự định hình được thang giá trị. Thoắt một cái, họ có thể biến thành người như thế này, trí thức, chính chuyên, lương thiện… rồi thoắt một cái, nếu bạn có cơ duyên quan sát được, sẽ thấy họ trở thành hoàn toàn ngược lại. Vấn đề đương sơ dĩ nhiên là do bản thân không có công phu trì định được giá trị, có thể là do gia đình, do giáo dục như thế nào đó, nhưng toàn bộ quá trình là một vòng xoáy tâm lý phức tạp, có thể nói, đó là những con người đã bị “traumatized” bởi cái xã hội hỗn loạn, nhiễu nhương suốt mấy chục năm qua, cứ thỉnh thoảng chúng nó lại văng ra cái câu: “Ai cho tôi lương thiện!?” như một cách tự biện hộ! Nếu họ sống đúng với giá trị thật của bản thân thì đã không sao, chính là họ tự hoang tưởng mình có giá trị, ai cũng phải phục vụ mình, tôi là trung tâm của vũ trụ, “con nhà lính, tính nhà quan”, những “cái tôi” đã đến mức… vô phương cứu chữa!

Căn bệnh đã trở nên di căn, cấp tính, khi nhiều “cái tôi” bệnh hoạn như vậy được liên kết thành hội nhóm, nhờ sự giúp sức của mạng xã hội hiện đại, chúng đúc kết và truyền dạy cho nhau những “bài bản”, như một kiểu dịch bệnh không kiểm soát được của thời đại. Mà những vấn đề về giá trị căn bản của con người này thì không một hệ thống pháp luật nào sửa chữa, răn đe được, thậm chí còn không can thiệp được, vì nó đơn thuần là quan hệ dân sự có vẻ “bình thường” giữa những con người với nhau. Nói về động cơ, nguyên nhân thì đơn giản: làm sao để có ăn mà không cần phải làm gì, cài thành một cái thế đe dọa, phá hoại để người ta phải sợ, phải thỏa mãn các yêu cầu của chúng nó! Nhưng nói về các hình thức, thủ đoạn, phải tạo dựng hình ảnh làm sao, phải xây dựng vỏ bọc thế nào, phải tuyên truyền, gây ảnh hưởng như thế nào, thì lại là thiên hình vạn trạng và không phải lúc nào cũng dễ dàng nhìn ra được chân tướng!

“thần tượng”

Cứ nói thẳng ra đây là loại văn hóa hạ lưu, hạ cấp, thẳng thừng như thế cho chúng nó tỉnh ra, việc éo gì phải kiêng nể!? Một cái nền văn hóa có quá nhiều thứ giả danh, giả cầy, và nhiều người vẫn còn nghĩ rằng có thể “ẩn nấp an toàn” trong cái sự giả cầy đó! Như kiểu 2 thằng “giang hồ” ôm nhau: anh em mình tình thương mến thương, yêu nhau không hết (nhưng không biết trở mặt đâm nhau lúc nào!?) Hay kiểu lên sân khấu tặng hoa, ôm hôn nghệ sĩ, miệng thì tươi cười, nhưng tay thì kín đáo nhéo một cái thật đau cho nó bỏ ghét! Tất cả những cái nhân danh “yêu thương, mến mộ” mà không có nội dung, không có thực chất, chỉ mang tính bầy đàn, dàn dựng hình ảnh là chính, tất cả đều giả một cách hạ cấp, hạ lưu, thảm hại! VN có quá nhiều thứ giả cầy như thế, cơ bản là vì con người ta không tự hiểu, tự xác tín được đâu là thật, nên cứ phải bám víu vào những cái chiêu bài giả!

Đến sau, thời đại thông tin thì xuất hiện thêm nhiều thành phần “bầu sô, diễn viên”, chỉ bài cho đám đông diễn! Tin tôi đi, những thành phần trống hoác bên trong đó chỉ chờ chực bất kỳ cơ hội nào để tỏ ra ta đây cũng có giá trị nhé, ta cũng hâm mộ, cũng yêu thương nhé! Toàn cứt đái bên trong nhưng “nhân danh” yêu thương, trí thức một cách vô cùng dễ dãi, tùy tiện. Loại có nội dung thực sự thì đã dành thời gian làm việc thay đổi bản thân chứ không ai đi la liếm chuyện thiên hạ! Và những loại thực sự yêu thương tôn trọng thì đều hiểu rằng, mỗi cá nhân đều có những không gian giá trị và cách thức thể hiện khác biệt! Cách thức chung của đám lưu manh hạ cấp là quy đồng tất cả về một mẫu số chung thấp kém như thế, ai khác đi là không được! Khổng tử nói quả không sai: “Quân tử hoà nhi bất đồng, tiểu nhân đồng nhi bất hoà – 君子和而不同, 小人同而不和“!