thanh xuân

Một trong những phim thanh xuân TQ tôi xem thích vô cùng… Phim cân bằng tốt giữa tính thực và tính kịch, giữa hiện thực, thực tế và sáng tạo, vị lai! Cũng như Tề Bạch Thạch khi nói về tranh vẽ, về nghệ thuật vậy: vẽ tranh vi diệu ở chỗ vừa giống vừa không giống, nếu quá giống tức là chiều theo thế tục, mà không giống thì là nhạo báng nhân gian… Phim ảnh mà chỉ chăm chăm đi phản ánh thực tế một cách trần trụi, sống sượng, thô bỉ, thì chả khác nào những kiểu: giả gái, giả tiếng, bắt chước giống như hài HL, kiểu hài mà tôi phải lấy ngón tay tự thọc lét thì mới cười được!

Sự phản ánh thực tế một cách thô bỉ, sống sượng cho thấy cái mà người Việt rất lạm xưng là “nghệ sĩ” thực chất chẳng có tư duy sáng tạo gì, chỉ copy lại thực tại một cách thiểu năng, như tâm trí của đứa con nít 3 tuổi vậy! Mặt khác, sự sáng tạo, nếu hợp lý, vừa đủ, tinh tế sẽ cho thấy những chiều hướng phát triển của tâm lý, tâm hồn con người, qua đó phác họa nên đường hướng phát triển cho văn hóa xã hội, khi đó thể hiện được sự nhạy cảm, tài năng của người làm nghệ thuật! Đương nhiên, nếu “sáng tạo” quá đà sẽ vẽ ra những thứ ngôn tình, hư ảo, không thực!

Phim có một trường đoạn rất hay: thằng con gặp chơi thể thao gặp tai nạn, bị chấn thương được các bạn cùng lớp đưa đến bệnh viện, trực tiếp phẫu thuật cấp cứu lại là… mẹ của thằng bé, làm bác sĩ tại bệnh viện! Bước ra từ phòng phẫu thuật, bà mẹ nói với những đứa trẻ đang lo lắng chờ bên ngoài: “Lúc này, chúng ta nên tin tưởng vào khả năng hồi phục của bệnh nhân!” Rồi, dường như chợt bừng tỉnh, thoát ra khỏi cái vai làm bác sĩ, trở về vai làm mẹ, bà bác sĩ nói tiếp: “Ah, cô nói thế chỉ do bệnh nghề nghiệp mà thôi!” Một trường đoạn thực sự rất hấp dẫn…

Phim thanh xuân hay ở chỗ, chính là sự mơ hồ, không chắc chắn của tuổi trẻ, cho phép con người ta tạm đóng nhiều vai như một hình thức tự vấn, nhìn vấn đề từ nhiều hướng. Sự vận động của nội tâm này làm nhân vật trở nên phong phú, trưởng thành! Nhiều người Việt cũng luân phiên “diễn” các vai như vậy, nhưng thay vì quan sát, suy nghĩ để cho bản thân trở nên phong phú, họ chỉ cố gắng đạt được một mớ ngôn từ hàm hồ, xàm xí, động cơ tối hậu của họ chỉ là diễn để bịp người khác, dạng “tiểu thông minh” càng diễn chỉ càng cho thấy sự thiểu năng, ngu xuẩn!

từ nguyên: cam sành

Cam – là một từ Hán Việt đã mượn từ rất xa xưa, thế còn “cam sành” thì sao?! Sành chính là âm đọc mới sau này của – âm Hán Việt xưa đọc là tranh – chanh! Từ này ngay từ gốc là đã có sự nhập nhằng, vừa dùng để chỉ loại cam vỏ dày, vừa dùng để chỉ trái chanh! Để phân biệt thì người ta hay dùng chữ 香橙 – hương tranh để chỉ trái chanh! Như thế cùng một mặt chữ là: , nhưng tiếng Việt mượn đến 2 lần, một lần đầu để chỉ quả chanh, và một lần sau để chỉ một giống cam vỏ dày gọi là cam sành!

Còn để chỉ loại chanh Tây quả to, màu vàng sau này, tiếng Trung hiện đại dùng chữ 柠檬, phiên âm trực tiếp từ tiếng Anh “lemon”, nhưng âm Hán Việt đọc là… “ninh mông”! Có thể thấy cái nhập nhằng ninh-linh, N và L đã có gốc gác xa xưa, không phải là chuyện đơn giản! Qua nhiều ví dụ khác có thể thấy rõ, những dạng phát âm tiếng Việt “không chuẩn”, như “N-L” ở miền Bắc, và “V-D” ở miền Nam, đều do ảnh hưởng trực tiếp từ tiếng Trung (hoặc các phương ngữ của TQ) tại nhiều thời điểm khác nhau!

ảo giác A.I. – A.I hallucination

Con người dùng ngôn ngữ tự nhiên để giao tiếp, để mô tả thế giới xung quanh! Nhưng tất cả các ngôn ngữ tự nhiên, dù ngữ pháp chặt chẽ đến đâu, cũng có nhiều điểm yếu, mà yếu nhất là tính logic, tính cấu trúc và tính trình tự. Nhiều khi, rất nhiều người học được một mớ ngôn từ, nhưng không thực sự hiểu nội dung bên trong, họ tự tạo ra một cái “ảo giác hiểu biết – hallucination”! Về điều này thì A.I. hiện nay cũng giống y hệt như con người, và chúng ta có thể dùng “tấm gương” A.I. đó để tự tìm hiểu xem, phải chăng chúng ta cũng có rất nhiều “ảo giác” suốt bấy lâu nay!?

Một ví dụ là “Trương Định & Trương công Định”, chữ Hán “Trương công Định” là ý nói: ông (công) họ Trương, tên Định. Vì không hiểu cái cú pháp “xxx-công-yyy” này nên nhiều người Việt tự tạo ra một cái ảo giác, bịa ra nhân vật không có thật mang cái tên “Trương Công Định”. Do tiếng Việt mượn từ tiếng Hoa một số lớn từ vựng, câu chữ nên những “ảo giác” do hiểu sai chữ Hán phải nói là… Hằng hà sa số, không đếm hết! Và đã “ảo giác” từ cả ngàn năm nay chứ không phải gần đây mới có! Những bạn đọc trên blog này có thể tìm thấy rất nhiều ví dụ trong các post trước.

Cũng tương tự như vậy, “Lê thị A”, “Nguyễn thị B” là dạng “ảo giác” đã phổ biến đến mức người Việt chấp nhận đó là… hiển nhiên! Xưa đi học, từ cấp 1 cho tới… cấp 4, tôi có thể dễ dàng nhận ra nhiều dạng “ảo giác” này: tự cho là mình hiểu một điều gì đó, nhưng thực chất hoàn toàn không phải vậy. Những người thông minh đôi khi mất vài ngày, vài tuần để nhận ra chỗ sai. Nhưng cũng có rất nhiều người suốt đời chỉ thu lượm được toàn các loại ảo giác, còn không tự nhận thức ra được! Nên mới nói: ngôn ngữ vừa là công cụ trợ giúp tư duy, lại cũng vừa là… dẫn hướng lầm lạc!

Ngày xưa, việc tạo ra các “ảo giác hiểu biết” khi tiếp cận nguồn Hán học là một hiện tượng vô cùng phổ biến, đến mức nhiều người nói “nhăng cuội” theo kiểu “bùa chú”, nói mà không hề hiểu mình đang nói cái gì! Những tưởng vì chữ Hán khó học mới thành ra vậy, hóa ra đến khi tiếp cận nguồn Tây học rồi cũng y chang thế, lâu lâu lại xuất hiện vài ku “ngáo nặng” kiểu: ‘Thuyết hấp dẫn mới’ của Bùi Minh Trí, hay rất nhiều các thể loại “triết học” khác! Đó là chưa kể một bộ phận lớn người Việt cố tình tạo ra các “ảo giác hiểu biết” chỉ để làm màu, lòe người, hay để đi bịp người khác!

Hiện tượng “ảo giác” xảy ra khi con người (hay máy móc) tìm được một liên hệ mang tính thống kê giữa các cụm từ, từ đó dẫn tới giả định rằng giữa những cụm từ đó có một mối quan hệ logic, hay là truyền tải một nội dung nào đó. Đó là sản phẩm của những đầu óc ngây ngô, giản đơn kiểu như con nít, chưa từng được đào luyện qua những tập ngữ vựng (corpus) rộng lớn, phức tạp! Nôm na tức là họ chỉ nhớ được một số từ vựng cơ bản, rồi vì một động cơ nào đó, tự suy diễn, tự bịa ra những nội dung tào lao mà bên trong não bộ không hề có bất kỳ sự tự vấn, kiểm chứng nào!

Với máy móc, đó đơn thuần là do “hạn chế kỹ thuật”, các lý do “phần cứng, phần mềm” hay là do “dữ liệu” chưa đủ. Với con người, ngoài lý do “phần cứng, phần mềm”, quá trình học vấn, rèn luyện ra, lý do lớn hơn là… “do tâm”! Là do cái tâm cuồng loạn, không có công phu tìm hiểu, học hành điều gì cho tử tế, nhưng lại cứ muốn thể hiện! Dưới những áp lực xã hội quá lớn, cái tâm trở nên bất chấp, tự nó tưởng tượng ra những thứ gọi là “hiểu biết, trí thức”, tự nó hoang tưởng đến mức cố cùng! Về điều này thì GS. Cao Xuân Hạo đã viết một bài về chứng “vĩ cuồng” rất đáng đọc!

Tuy vậy, hiện tượng “vĩ cuồng” mà GS. Cao Xuân Hạo đã đề cập đến là tương đối cá biệt, ít xảy ra, còn hiện tượng “vi cuồng” mà post này đang nói tới, thì đối lập lại, chính là từ trong những “ảo giác hiểu biết” dẫn đến cái “chấp ngã”, “ta là đúng”, “ta hơn người”, dẫn tới những cái tôi đấu đá, kình chống nhau, bày ra đủ trò lưu manh lặt vặt, rồi tiếp tục dẫn tới những kiểu cá tính “mãi không chịu lớn” rất thường thấy trong xã hội ngày nay. “Vi cuồng” gây ra những hậu quả thảm khốc hơn “vĩ cuồng” rất nhiều, vì nó phổ quát, sâu rộng đến mức đã trở thành một kiểu “dân tộc tính”!

Chính vì ngôn ngữ lỏng lẻo, nghèo nàn và tùy tiện nên đã đẻ ra những kiểu người chỉ biết có “ảo giác”, “giả tri thức”, bất kỳ lúc nào cũng có thể trở nên “nguy hiểm”! Các ngôn ngữ có tính cấu trúc cao tự bản thân nó đã có một lợi thế nhất định, khi ép buộc người dùng ngôn ngữ vào trong khuôn khổ của những cấu trúc logic nhỏ, giúp loại bớt đi một phần các “ảo giác hiểu biết”. Cũng chính vì tự ý thức được những yếu kém trong ngôn ngữ nên người Trung Quốc rất chú trọng tính chi tiết, kỹ càng và tính kỷ luật trong giáo dục, thậm chí đẩy sự rèn luyện này đến mức khắc nghiệt!

Đó là nói những ngôn ngữ tính cấu trúc yếu như tiếng Việt, còn những ngôn ngữ có tính cấu trúc mạnh như tiếng Anh, Pháp, Nga… thì sao!? Thì cũng y như vậy mà thôi, chỉ là ở một cấp độ cao hơn, phức tạp hơn. Hiện tượng “ảo giác” trong thế giới khoa học, công nghệ, lập trình là… nhan nhãn. Một ví dụ là “async / await”, tự cho rằng mình tìm ra được cách giải quyết vấn đề mới, thực chất còn chưa hiểu được các vấn đề lập trình song song kiểu cổ điển. Kết quả là không hề tạo ra được một giải pháp mới nào, tự bịa ra một loại cú pháp dư thừa vô ích, mà dư thừa tức là có hại!

A.I, đó chỉ là một khái niệm tập hợp (umbrella term) bao gồm vô số thể loại khác nhau! Có những loại A.I. làm những công việc phức tạp, tạo ra những kết quả kỳ diệu, những loại đó thường không nói gì, thậm chí không mấy ai biết đến! Còn cái loại như LLM – sinh ra là để nói nhiều, thì rõ ràng không hiểu được bao nhiêu! A.I. như kiểu LLM, chính là một cái gương phản chiếu thế giới con người, con người thế nào, não trạng như thế nào thì tạo ra được loại A.I. giống y như thế! Chỉ là một tấm gương phản ánh con người mà thôi, thậm chí còn là một tấm gương méo mó!

Nhiều loại A.I. thực sự hữu dụng thường… không tự nhận mình là A.I., thậm chí cố tránh không sử dụng thuật ngữ A.I. Còn những loại đi đâu cũng… “ta đây A.I.” chính thực là những mô hình LLM “to mồm” nhưng “rỗng tuếch”. Chỉ có thiểu năng mới cho rằng ChatGPT, OpenAI… là có “hiểu biết”, đó bất quá chỉ là những công cụ giúp tìm kiếm, sắp xếp thông tin mà thôi, thông tin chính xác tới đâu vẫn còn chưa bàn tới! Chỉ có ngu xuẩn mới cho rằng cần ứng dụng ChatGPT, OpenAI… vào giáo dục, nhất là ở các cấp sơ học, hay bản thân còn cảm thấy chưa có đủ “ảo giác”?

Mục tiêu của giáo dục không phải là biết được những gì, tích lũy được bao nhiêu thông tin. Mục tiêu của giáo dục là giúp xây dựng nên cách thức tư duy, suy nghĩ! Cách nhanh nhất để hũy hoại đầu óc một con người là làm anh ta “bão hòa” với một mớ thông tin vô bổ, tạo ra những “ảo giác hiểu biết”, và rồi cứ thế lặp lại như con vẹt vậy, chứ không thực sự hiểu được nội hàm bên trong. Và đó cũng là cách mà các nền văn minh tiên tiến tìm cách “nô dịch” các dân tộc chậm tiến, anh chỉ việc “biết như thế” thôi, biết như thế là đủ rồi, còn tôi sẽ tạo ra những cái để cho “anh biết”!

trường lưu thủy

Đợt nước lớn vừa qua ở miền Nam, căn bản không phải là “Đại hải thủy” mà chính là… “Trường lưu thủy”! Chưa bao giờ SG ngập sâu đến như thế, cao hơn những đỉnh triều trước hơn 10cm! Hệ số thủy triều của các tháng 7, 8, 9 Âm lịch không quá lớn, chỉ khoảng 80, nên mức thủy triều là không quá cao! Nước lớn căn bản là do thủy điện xả lũ đề phòng hoàn lưu bão! Dùng chữ “triều cường” rất dễ gây lầm lạc, vì cứ đổ hết lỗi cho “triều” là xong.

Như bảng tính thủy triều dưới đây, ngày 22 tháng 10 vừa qua có 2 đỉnh cao xấp xỉ nhau, nhưng quan sát thực tế thấy đỉnh triều buổi sáng rất yếu, còn đỉnh triều ban chiều, giờ tan tầm lại rất mạnh, 2 đỉnh chênh nhau đến hơn 0.3 ~ 0.5m, không khớp với tính toán lý thuyết. Trong lúc đó thì miền Trung đã trở thành “Thiên hà thủy”, lượng mưa có nơi đã lên trên 1700 mm/ngày, tức mỗi ngày từ trên trời rơi xuống cột nước cao hơn 1.7m! :(

lại A.I.

A.I. – trí tuệ nhân tạo, đó là một thuật ngữ rất chung chung, ám chỉ vô số thể loại khác nhau. Có những loại như Wolfram Alpha chuyên giải toán, có những hệ thống chuyên về xử lý, nhận dạng hình ảnh / video, đây đều là những hệ thống phần mềm siêu phức tạp, có quá trình phát triển tính bằng nhiều thập kỷ, có những cái đã bắt đầu làm từ cách đây… hơn 50 năm! Cũng có những loại LLM (large language model) mới xuất hiện gần đây chuyên về xử lý ngôn ngữ tự nhiên – NLP. Và cũng giống như rất nhiều “người sáng tạo nội dung” trên mạng xã hội Việt vậy, các mô hình LLM nói chuyện gần giống con người, nhưng hoàn toàn không có chút trí tuệ nào.

Bên trong các mô hình LLM không có các cấu trúc logic nhỏ, nó chỉ bắt chước cách nói chuyện như con vẹt mà thôi! Và vì không có logic nên rất thường khi, như người ta hay nói: anh không mở miệng ra thì không ai biết anh ngu, nhưng anh mở miệng nói ra rồi thì… người ta chẳng còn nghi ngờ gì nữa!!! Cũng chính vì lý do đó mà các hệ thống tìm kiếm có A.I. hỗ trợ, như Google thường ngu xuẩn một cách vô lý, và sự ngu xuẩn này thường khi là vô cùng “aggressive”, luôn tỏ ra “ta đây cái gì cũng biết”, xen vào những lĩnh vực chuyên môn, chuyên ngành, thậm chí tìm cách áp đặt những “kiến thức” do tự nó tưởng tượng ra chứ hoàn toàn không có thật.

Đây thực chất là cách các nước phát triển tìm cách “dắt mũi, lừa bịp, nô dịch” các dân tộc chậm tiến, khi chỉ cần vài ba dòng chữ ba hoa dạng thiểu năng cũng muốn đi bịp thiên hạ, chuyện đời đâu có dễ dàng như vậy! Thậm chí ngay cả trong chuyện xử lý ngôn ngữ tự nhiên thì các hệ thống A.I. hiện tại cũng chưa có khả năng hiểu được những câu cú đơn giản nhất, chưa nói đến văn chương, điển cố hay các câu chữ tinh tế, phức tạp khác. Như cái vietsub – phụ đề Việt ngữ dưới đây cũng vậy, câu này phải hiểu đúng là: “Mọi người vì Vạn gia, Vạn gia vì mọi người”, chữ “vi” này có nhiều nghĩa: vì, là, làm, nhưng chọn nghĩa nào thì… A.I. không tự luận ra được!

Các cách sử dụng A.I. để “dịch” phụ đề các phim nước ngoài, từ tiếng Trung, tiếng Anh sang tiếng Việt đều ngu xuẩn như thế! Mới chỉ là những câu thoại đơn giản là đã có vấn đề rồi, còn những nội dung vi tế, sâu xa thì hầu như không truyền tải được! Thực chất, điều này không thể trách A.I. hoàn toàn, vì đến người sợ là dịch cũng mới ngang cỡ đó. Hơn 2000 năm, mượn người ta không thiếu thứ gì, đến độ tập từ vựng dễ có hơn 90% là từ gốc Trung, nhưng chỉ mượn một mớ từ ngữ trên bề mặt để bịp nhau mà thôi, chứ không học được nội dung, công phu bên trong! Thế rồi vỗ ngực ta đây: cùng Hán Đường Tống Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương…

“thuần việt”

Các nhà ngôn ngữ học đã tìm ra các quy luật biến âm dựa trên Phiên thiết, có thể truy nguyên một số từ tiếng Việt. Nhưng vẫn có rất, rất nhiều từ không nằm trong những quy tắc đó, không thể truy nguyên được nếu chỉ đứng từ góc độ sách vở thuần túy. Nhưng, những từ này lại có thể truy gốc dễ dàng nếu chịu khó xem kỹ các phim Trung Quốc. Vấn đề là tiếng Việt mượn từ tiếng Trung theo kiểu… “mua sỉ – wholesale”, nhập nguyên lô, nguyên kiện một số lượng từ ngữ vô cùng lớn, lại nhập tại rất nhiều thời điểm khác nhau! Nhiều từ, nếu chỉ tra từ điển thường là không có!

Ví dụ như từ… “ví dụ – 比如“, từ này, âm Hán–Việt đọc là: tỉ như, nhưng âm Bắc Kinh hiện đại đọc là… ví dụ. Một ví dụ cũng rất đặc sắc nữa là: đủ – (đầy đủ, no đủ)! Để ghi từ “đủ”, những người làm ra chữ Nôm đã bịa ra hơn 5, 6 cách khác nhau, nhưng không ai biết rằng, “đủ” đã âm thầm du nhập tại một lúc nào đó, là âm đọc của – âm Hán Việt là: câu, cú, mặt chữ vừa có tính hội – ý, vừa có tính hài – thanh như thế! Nếu đã biến âm nhiều đến mức như thế thì không cách nào truy ra gốc được, nhưng cứ xem phim là thấy rõ: từ âm đọc cho đến ngữ nghĩa đều giống y hệt.

Vài ví dụ khác: được – – đắc, cả – – cách, cút – – cổn, sốt – – thiêu, cùn – – độn, quýt – – quất, trễ – – trệ, thử – – thí, nung – – dong, khéo – – xảo v.v… Sự vay mượn tại nhiều thời điểm này, kỳ lạ thay, có xu hướng không mượn từ Quảng Đông, nơi gần VN hơn, mà mượn trực tiếp từ Quan thoại (hoặc Quan hỏa), mà Quan thoại thì, theo dòng lịch sử biến động, ngày càng khác Phiên thiết! Các từ điển Nôm hiện – có có những thiếu sót rất lớn khi không giải thích, truy nguyên được rất nhiều từ vay mượn, từ đó dễ dẫn đến suy nghĩ rằng chúng “thuần Việt”!

lại “trí tuệ nhân tạo”

Lâu về trước, có mấy đám lưu manh mạng, trình độ mới chỉ ngang cỡ “code HTML”, học lóm đâu đó được vài chiêu lập trình con nít, nhưng suốt ngày đi hù dọa mọi người: không học công nghệ này là sẽ bị lạc hậu, không học ngôn ngữ kia là sẽ bị đào thải, mà kiểu nói năng vô cùng hùng hồn như đúng rồi luôn! Đưa bài toán ma trận sơ đẳng đọc không hiểu, đưa vấn đề coding cộng trừ nhân chia đơn giản làm không được, nhưng gào thét công nghệ, trí tuệ nhân tạo này nọ, trên trời dưới biển, vô cùng đao to búa lớn!

Bất kể là công nghệ gì, trong ngành CNTT và KHMT, nếu không học Thuật toán và Cấu trúc dữ liệu, không biết lập trình nhuần nhuyễn thì đều là vô dụng! Nên công nghệ này nọ thực ra chỉ là… mì ăn liền mà thôi, nấu nước luộc mì gói đi lòe đầu bếp chuyên nghiệp! Ấy thế mà vẫn lừa được vô số người, vì dân trí thấp quá, không tự luận ra được! Cũng giống như hô hào dân chủ, tiến bộ xã hội nhưng không chịu thực hành đạo đức làm người cơ bản vậy, chỉ có thể là tận cùng ngu dốt mới có được loại “can đảm” đó!

cổ trang

Có lần xem phim cổ trang TQ làm về Khang Hy đế, khi còn là một đứa trẻ 8 tuổi: “sau này, khi chấp chính, để thay đổi xã hội, ta sẽ bắt tất cả những kẻ làm nông trong thiên hạ đi học chữ, và bắt tất cả những kẻ học chữ đi cày ruộng…” Xem đến đoạn đó mà ôm bụng cười lăn lộn, tuy chỉ là lời của một đứa trẻ 8 tuổi mà mang hàm ý sâu xa. Phim cổ trang TQ không phải lúc nào cũng chỉ có ngôn tình, trai xinh, gái đẹp… rất nhiều phim lồng ghép vào đó những yếu tố văn hóa, những vấn đề kinh tế, xã hội sâu xa! Nhưng có nhìn thấy hay không, có hiểu được hay không còn tùy vào người xem, suy cho cùng, người ta chỉ nhìn thấy cái mà người ta muốn thấy mà thôi!

Cổ trang, đó là một không gian “giả sử” để… mặc sức tưởng tượng. Nên nhớ ngày xưa không giống ngày nay, chiến tranh, đói kém, dịch bệnh liên miên. Khi Doanh Chính lên ngôi Tần vương lúc 12 tuổi (tức Tần Thủy hoàng sau này), việc đầu tiên ông ta làm là… ra lệnh đi xây lăng! Ở một thời mà tuổi thọ trung bình của con người không quá 40, vòng đời ngắn ngủi như thế, lên ngôi vương là lập tức nghĩ đến hậu sự! Nên tâm lý con người và phong tục tập quán của xã hội ngày xưa khác xa ngày nay, chính từ trong những khó khăn, khốn cùng của cuộc sống đó mà con người có những cách phản ứng, có những kiểu mẫu diễn biến tâm lý phức tạp khác nhau!

Thêm vào đó là sự khác biệt nam – nữ, già – trẻ, khác biệt giữa các giai tầng, tất cả đều được đem ra mổ xẻ, phân tích vô cùng kỹ lưỡng! Cái phân tích kỹ lưỡng về tâm lý trong phim TQ đó, thực chất chỉ là mượn chuyện xưa mà nói chuyện nay, mượn một không gian “giả sử” để phân tích về tâm lý của con người, từ đó rút ra những kiểu mẫu, những bài học để ngày nay trông vào mà tự phản tỉnh, mục đích sau cùng cũng chỉ là vì… tiến bộ xã hội mà thôi! Xem người rồi nghĩ đến ta, xã hội vẫn là một kiểu “công xã nguyên thủy”, ngây ngô như thủa hồng hoang, không tự luận ra được, nhìn thì có vẻ sáng sủa văn minh đó, nhưng nội tâm vô cùng tăm tối, u muội! :(

Nhiều người bảo chuyện cổ tích Tấm và Cám là đã quá lạc hậu, không còn phù hợp với thời hiện đại, không có tính nhân văn này nọ. Tôi nói nó chưa lạc hậu đâu, xã hội VN như hiện tại vẫn có một bộ phận rất lớn cũng chỉ ngang cỡ đó thôi! Khả năng thông hiểu người khác, khả năng phối hợp lao động xã hội gần như không có, tâm địa gian dối, lưu manh vặt vẫn sờ sờ ở đó, toàn bộ lý trí, nhận thức bị “cái tôi” thấp kém lấn át, nên lúc nào đó xảy ra những chuyện cực đoan như trong Tấm và Cám thì cũng không phải là chuyện gì lạ đâu! Chỉ là giả vờ văn minh, hiện đại, khoác lên người quần áo sạch sẽ thế thôi, chứ bên trong thì… vẫn cứ như hàng ngàn năm trước!

giang gian ba lãng, phần 1

Một thời gian dài chỉ chèo những đoạn ngắn, không đi xa, không chụp ảnh quay phim gì! Hoàn tất nâng cấp chiếc xuồng, tháo 3 cái chân của giá máy ảnh – tripod, lắp vào 2 đầu xuồng. Đây là 2 cái chân hợp kim nhôm 3 khúc rất bền chắc! Khi rút gọn, có thể thu vào bên trong thân thuyền, khi kéo dài có thể lên đến hơn 1.6m. Đầu thuyền là một cái GoPro 13, đuôi thuyền là một cái Insta360 X4 + đèn tín hiệu, đều chống nước và đều cấp nguồn từ cục pin lớn bên trong xuồng, có thể quay liên tục đến vài chục giờ, dây điện chạy bên trong ống, bật công tắc từ là quay, cắt điện là dừng!

Công nghệ mới với Insta360 sẽ đem lại những góc quay tương đối mới lạ, bắt mắt! Tiếp tục sự nghiệp chèo chống… Đã mấy tháng liền chỉ toàn “chèo trên cạn” với cái máy chèo thuyền – paddling machine tự chế tạo! Thực ra, nó chỉ giả lập động tác chèo giống đến 7, 8 phần mà thôi, chứ cũng không thể hoàn toàn giống thật được, sợ cứ tập mãi như vậy, cơ bắp nó sẽ “nhớ” (muscle memory) theo một kiểu khác, không được thật cho lắm! …Thái Bình Dương gió thổi, Thuyền em trôi nổi tựa cánh bèo. Sao không ra giúp chống đỡ chèo!? Anh hùng sao lại nằm queo trong thuyền!?

Yếu tố tâm lý, đó là một phần quan trọng của mọi quá trình thay đổi, như giới trẻ tập GYM thường hay đứng trước gương, chụp ảnh khoe cơ bắp, khoe dáng đẹp, post lên Facebook, đó chính là yếu tố tâm lý: phải cảm thấy ta đô, ta đẹp thì mới có động lực để tập, thiết tưởng đó cũng là chuyện rất bình thường. Nói là như vậy, nhưng cũng có rất nhiều loại “yếu tố tâm lý” khác nhau, không phải ai cũng “chui vô toilet và đứng trước gương”, với rất nhiều người, tâm lý là cả một quá trình phức tạp, nhất là đã U50 rồi, không phải là chuyện đơn giản, nhàm chán và vô vị như thế!

loa kẹo kéo

Cùng với các loại loa kéo 3 đường tiếng (trầm, trung, cao) công suất cao đã trở nên quá phổ biến khắp hang cùng ngõ hẽm ngày nay, đám lưu manh còn có thêm chiêu thức là tạo ra các bản ghi âm mới trên Youtube hay lưu trong các USB, thêm vào đó giải âm thanh siêu trầm hoàn toàn không có trong bản nhạc gốc! Các nhạc sĩ hòa âm “lương thiện” khi phối âm một bài nhạc thì họ đã có tính toán, dùng những nhạc cụ gì, có bao nhiêu bè, âm bass, âm treb, bao nhiêu là đủ để tạo ra hiệu ứng âm thanh, truyền tải cảm xúc cần thiết. Nhưng đám lưu manh ngày nay thì cố thêm vào một bè bass hoàn toàn không liên quan gì đến bài nhạc, mục đích là tạo thật nhiều tiếng ồn làm phiền người khác, vì tiếng bass có thể truyền đi xa hơn!

Nên bạn bước vào những xóm lao động, nhưng khu dân cư phức tạp, sẽ nghe thấy các loại âm thanh ù ù, ầm ầm tra tấn suốt ngày! Đây chính là tính cách điếm lác, lưu manh vặt và phá hoại ngầm, chứ không còn là hát karaoke làm ồn, làm phiền nữa, chúng nó cũng không có sức hát suốt ngày đâu, chỉ mở loa phát những thu âm sẵn có thôi! Rồi chúng nó chỉ một người nhưng đóng giả thành cả 2 phe, đi hết nhà này nhà kia, kích động cho mọi người ghen ghét, chống đối nhau, người nào cũng cố mở loa để trấn áp, trả đũa người khác! Dân trí như thế chính là một lũ mọi – rợ, chỉ ăn tàn phá hại thôi chứ éo có làm gì được! Nên mới bảo dân ngu không tự luận ra được, dù có ném cxx ra thì chúng nó cũng sẽ ăn sạch cả đấy!

hữu giáo vô loại

Bữa nọ xem phim cổ trang TQ, đầu phim, đập vào mắt là bức hoành 4 chữ: Hữu giáo vô loại – 有教無類, nghĩa là: chỉ có giáo dục, không phân biệt chủng loại, giai tầng! Đây là một cụm từ trong Luận ngữ, chỉ Khổng tử thu nhận học trò không phân biệt nguồn gốc, xuất xứ. Đương nhiên, từ chủ trương của một người đơn lẻ, cho đến lúc thực thi được ở quy mô toàn xã hội là một quá trình… nhiều ngàn năm, không dễ dàng gì! Nhưng, những yếu tố mang tính chất khởi phát, tiền đề là… đã có sẵn ở đó, trong văn hóa TQ, ngay từ thời cổ đại, không thiếu những yếu tố như vậy!

Từ các tư tưởng duy danh – duy thực “Bạch mã phi mã – ngựa trắng không phải là ngựa”, các tranh luận “tính bản thiện” hay “tính bản ác”, các ý tưởng “dân vi quý, xã tắc thứ chi, quân vi khinh”, cho đến các chủ trương của Pháp gia, v.v… Một nền văn minh như Ấn Độ thực ra chỉ rực rỡ thời cổ đại mà thôi, nơi sinh ra Phật giáo mà ngày nay ở Ấn Độ, Phật giáo gần như không còn ảnh hưởng gì, chỉ còn một chút vết tích nhỏ nhoi! Suy cho cùng, tất cả vấn đề đều từ “tâm” mà sinh, không khống chế, giáo huấn được cái “tâm” này thì mọi nói năng chỉ là hình thức, ngụy biện, vô nghĩa!

phản đạo lý

Cái này thì một người ít có kinh nghiệm xã hội, suốt ngày chỉ ngồi nhà xem phim truyền hình cổ trang, lịch sử TQ như em cũng hiểu rất rõ… Tại sao các quan lại ngày xưa đều có cổ phần (không chính thức) ở các sòng bạc!? Muốn “hiếu kính – a.k.a… hối lộ” một ai đó, thì cứ tới sòng bạc, cố tình chơi “thua” (hoặc “thắng”) một khoản tiền lớn, thế là xong! Chưa kể đây là nơi có thể thực hiện nhiều loại giao dịch mờ ám một cách… “hợp pháp”! Luật VN hiện tại, kỳ lạ thay, lại cho phép chơi xì tố (poker) dưới hình thức đấu giải, người chơi nộp phí tham gia, phí này dùng để thưởng cho người thắng! Thực tế, đây là hình thức “đổ bác – đánh bạc” với mức trần cố định, chỉ không cho “tố”, đẩy số tiền sát phạt lên cao một cách tùy ý mà thôi!

Còn bản thân cái mức trần của giải đấu lại không có giới hạn nào, ví dụ như nộp “phí tham gia” 200tr, 300tr, etc… thua hết chừng đó thì nghỉ (mai lại chơi tiếp)! Việt Nam ta mà, đâu có lạ gì, léo lận ngôn từ, đĩ miệng luôn luôn, rồi thì đều trở thành “thể thao trí tuệ”, đều “khỏe mạnh”, “hợp pháp” cả! Toàn lưu manh bịp bợm, chứ công nghệ, khoa học kỹ thuật gì chúng nó! Ngày xưa Tống Ngọc đã viết một bài “Chiêu hồn” nổi tiếng: Hồn hề, hồn hề, hồ bất quy? Đông tây nam bắc vô sở y… Đến đời sau thì cụ Nguyễn Du cũng có một bài “Phản Chiêu hồn” cũng nổi tiếng không kém! Với những loại dân trí chuyên nói “đạo lý” đầy rẫy như ngày nay thì rất cần những người nói, viết, phân tích theo cách “phản đạo lý” vậy!

hạ hồi phân giải

Xưa đọc truyện “Những đứa con của thuyền trưởng Grant – Les enfants du capitaine Grant” – Jules Verne, thời đó, phần lớn các truyện này được xuất bản dưới dạng feuilleton – tiểu thuyết đăng báo nhiều kỳ, mỗi số báo là một hồi (cũng như truyện chưởng Kim Dung vậy)! Đây là một thủ thuật để tăng doanh số, cuối mỗi hồi đều có câu: “muốn biết kết cục như thế nào, chờ xem hồi sau sẽ rõ – hạ hồi phân giải”, thế là người đọc say mê, trông chờ mua số báo sau! Trong truyện, khi đoàn thám hiểm đã lên đường đi tìm thuyền trưởng Grant trên chiếc thuyền Duncan, sau một hồi bàn bạc với Jules Verne, nhà xuất bản đã ép tác giả phải thêm một nhân vật mới, nhà địa lý học Jacques Paganel! Nhưng trong chương trước, đã đăng báo, thì thuyền đã khởi hành rồi, làm sao thêm người mới vào được?! Thế là trong chương sau, tác giả Jules Verne đã bịa ra một vị giáo sư Paganel…

Tính tình vô cùng đểnh đoảng, vốn đã đăng ký đi trên một tàu khác, nhưng lên nhầm tàu Duncan, bị say sóng và ngủ quên, đến sáng hôm sau mới phát hiện ra, và do đó, tham gia vào đoàn thám hiểm một cách bất đắc dĩ! Nhưng độc giả không thể trách Jules Verne, ông ta đưa một nhân vật mới vào theo cách vừa rất logic, vừa hấp dẫn như thế! Nhưng đó là xưa thôi, nay khi làm kịch bản phim, các tác gia bây giờ “cẩu lương – cẩu huyết” đến độ bất chấp! Muốn cho nhân vật chính quên quá khứ, thế là bịa ra kịch bản ngã từ trên vách đá xuống, chấn thương não và quên sạch, sau đó để cho nhân vật chính nhớ lại quá khứ, chỉ cần… cho ngã thêm lần nữa, từ nhớ thành quên, rồi từ quên thành nhớ! Các drama TQ giờ phần lớn đều thế, phi lý đến đáng sợ! Tuy vậy, các yếu tố văn học, văn vật, văn hóa, sự kỹ lưỡng về bối cảnh, trang phục… trong phim rất đáng xem!

Túi 3 gang

Khi lên Đại học, học được nhiều kiến thức mới, bạn sẽ phát hiện ra, các bài toán thời cấp 2, cấp 3 hóa ra chỉ là những trường hợp đặc biệt, các phiên bản giới hạn, đã được đơn giản hóa của các bài toán có tính trừu tượng và phức tạp cao hơn của cấp ĐH. Và bạn cũng phát hiện ra, hóa ra các thầy cô cấp 2, cấp 3 đã “lừa” mình suốt bao năm nay, cứ đem những mẫu bài toán cỏn con, phiến diện đó ra “đánh đố” mãi thôi. Và mặc dù “đánh đố” cũng có một vài mặt trái của nó, nhưng thực chất, “đánh đố” chính là để rèn luyện các kỹ năng đầu óc. Việc học hoàn toàn không phải là biết được cái gì, cũng không phải là nhớ được thông tin gì, mà thực ra là: đào tạo, rèn luyện khả năng của học sinh, biết vận động, biết tư duy, biết dùng kỹ năng phân tích, suy luận để giải quyết các loại bài toán khác nhau.

Những bài toán cấp 2, cấp 3 cũ xì đó tuy chẳng có gì là mới mẻ trong toàn bộ kiến thức của nhân loại, trong cơ sở dữ liệu của A.I. nhưng lại được các thầy cô đem ra “đánh đố” hết từ năm này sang năm khác, thật đúng là vô vị, nhàm chán! Nhưng chính là “vô vị, nhàm chán” như vậy nên HS rèn luyện được đầu óc để… hy vọng có thể giải quyết các bài toàn mới trong tương lai! Nếu không rèn được các kỹ năng phân tích, suy luận, tổng hợp, liên tưởng, quy nạp, phản chứng, etc… bên trong não bộ của HS, thì việc “biết” một điều gì đó sẽ chẳng khác gì cái “biết” của một con vẹt, cứ lặp lại như đúng rồi vậy, nhưng không hiểu nội hàm bên trong! Nên tôi nói ai mà kêu gọi dùng A.I. cho các cấp học phổ thông thì cũng giống hệt như Nestle đã từng kêu gào phải dùng sữa Nestle để thay thế sữa mẹ!

Chuyện Nestle tuyên truyền “tẩy não” phải thay thế sữa mẹ là một tội ác rúng động thế giới một thời, đến nay đã rõ mười mươi là “âm mưu bán hàng” của các công ty, tập đoàn. Rồi lại đẻ ra một thế hệ “gà ống tre, gáy toe toe”, không đụng tay chân, động đầu óc làm được việc gì cho ra hồn! Trong giáo dục phổ thông, việc rèn luyện kỹ năng, đầu óc cũng giống hệt như… tập thể dục vậy, tức là phải đổ mồ hôi, phải chịu đau đớn thì mới đạt được tiến độ, là phải ra sân, vận động chân tay, chứ không phải ngồi đó, lặp lại từng câu chữ chữ trong sách: “hai tay đưa lên cao, chân bước ngang bằng vai”, mà chỉ đọc suông vậy thôi chứ không có hành động gì! Việc dùng A.I. trong giáo dục phổ thông, tôi nói, không khác gì việc… tập thể dục trên giấy! Đây thực chất chính là một âm mưu “nô dịch” mới!

Tóm lại, mục tiêu của giáo dục phổ thông không phải là đỉnh cao kiến thức, mục tiêu của giáo dục phổ thông là thay đổi con người! Học mà chữ không dính được vào đầu, học mà không thấy con người thay đổi gì, tức là giáo dục thất bại! Chính vì mục tiêu là con người, là trí dục, là đức dục, nên không cần phải dùng tới những công cụ cao siêu nào hết, chỉ là rèn luyện thành nề nếp mà thôi! Mà con người là một loại quái vật hết sức khó thuần phục, vì đến tận giờ đây, đa số người Việt vẫn hình dung về giáo dục theo kiểu… một loại “nhân sâm, tuyết liên ngàn năm” nào đó, chỉ cần mua về, ăn vào là công lực tăng vô hạn, chứ tự phản tỉnh, tự vận động, tự thay đổi bản thân thì không muốn làm và cũng không làm được! Rất nhiều người vẫn hình dung về giáo dục theo kiểu “chiếc túi 3 gang” như thế!

Chửi thuê, khóc mướn và likes ảo

Nó chỉ là một sự phát triển tự nhiên mà thôi, ngoài đời thực như thế nào thì cuộc sống online cũng y như thế, được phóng đại lên hàng chục, hàng trăm lần nhờ mạng xã hội. Đầu tiên là các hội “bóc phốt”, nói xấu nhau, phát triển thành các dạng truyền thông bẩn có dấu hiệu tài trợ, giật dây từ nước ngoài, mục tiêu chỉ là tìm cách nói ra nói vào, kích động dư luận để làm bất ổn xã hội. Rồi thành các dạng “click farm”, tạo tài khoản ảo, comments / likes ảo, tìm cách gây ảnh hưởng, phát triển thành các dạng lừa bịp online, ăn cắp tài khoản, ăn cắp tiền… bài bạc, cá độ, đĩ điếm, etc… cả một cái hệ sinh thái phức tạp, sâu rộng, móc nối chồng chéo với nhau!

Chỉ như vậy thôi mà vẫn lừa được vô số người, gây ra vô số hệ lụy, chính là vì dân trí thấp quá, ngoài “cái tôi” to vật vã ra không còn thấy được gì khác! Nếu ngày xưa, “chửi thuê, khóc mướn” được xem như là những nghề hạ tiện, vô lại của xã hội, thì ngày nay thêm trò “like ảo, tương tác ảo”! Từ trong cái khoảng không trống hoác đó, không kiến thức, kỹ năng, không tư cách… thì sống bằng “vốn tự có” thôi! Mà với người Việt thì ghen ghét, lưu manh vặt đã xem như là vốn tự có, đến mức nổi tiếng thế giới! Rút cuộc nó trở thành một dạng phân công lao động toàn cầu: chửi thuê, khóc mướn, like ảo, và được trả công bằng… tiền ảo!

nguyệt bính

Cái bánh Trung thu ngon nhất từng ăn trong đời là mấy chục năm về trước, khi còn là một đứa trẻ, bánh do một đầu bếp thuộc loại có hạng, và cũng là hàng xóm, làm tặng! Từ đó đến giờ chưa từng thấy có loại “nguyệt bính” nào ngon hơn. Đơn giản chỉ là bột mì vỏ bánh và nhân đậu đen thôi, đen xì, nhìn đã xấu, lại không có nguyên liệu cao cấp hay quý hiếm gì khác!

Từ đó đến giờ đã cố tìm đủ loại bánh Trung thu nhân đậu đen, nhưng không cái nào ngon như vậy, hoặc là hàng lởm, đậu toàn độn bột, hoặc phải có một công thức gì đó đặc biệt! Có những loại công phu, tay nghề tưởng đơn giản như làm bếp, nhưng cũng không phải là dễ dàng đạt được! Haiza, sống ở miền Nam 30 năm rồi mà nhiều lúc vẫn không nuốt nổi! :(

Kogda my byli na voyne

Thế là cuộc chiến đã bước sang năm thứ 11, những người thanh niên đã mọc nhiều râu hơn, trông già dặn, cứng cáp hơn trước. Người Nga là một kiểu giống như… pitbull hay rottweiler vậy, đã cắn vào rồi là không nhả ra đâu!

Hãy nghe, xem và cảm nhận, như thế nào là loại âm nhạc của một dân tộc khỏe mạnh, một dân tộc “trên lưng ngựa”! <3 Haiza, nghe rồi nghĩ đến những thể loại chỉ có thể gọi là “nhẽo” (éo phải là nhạc) của cái giống Vịt.

loạn lạc

Tình hình không phải chỉ là “đáng quan ngại” đâu, cờ bạc, cá độ, mại dâm, 3 thứ đó là là tràn lan khắp trên không gian mạng VN, đến con số hàng trăm nghìn tỷ chứ không đùa! Đã len lỏi khắp nơi nơi từ hàng mấy chục năm nay rồi chứ không phải bây giờ mới có. Cứ lâu lâu lại khui ra một vụ, tính bằng nghìn tỷ, chục nghìn tỷ. Mà người điều hành, tham mưu, bảo kê cho các đường dây đó có khi lại chính là những người sau này sẽ trở thành các… cựu công an kiêm tân tỷ phú, đều là những công thức đã được biết trước! Xem phim thanh xuân Trung Quốc là sẽ thấy nó lồng ghép nội dung giáo dục khắp nơi nơi. Như chuyện học sinh cá cược, thách đố nhau, chuyện cá cược vốn dĩ là khá bình thường, nhưng chỉ được cá bằng hiện vật tới một mức giá trị nào đó, ví dụ như cá 5 gói bim bim, cá 3 hộp kem Haagen, etc…

Học sinh tuyệt đối không được cá cược bằng tiền! Nên nói trên bề mặt ngôn từ thì ta đây cái gì cũng ngon lành lắm, nhưng thực tế thì xã hội loạn lạc, dân trí hỗn mang, lại thêm một đám đĩ miệng suốt ngày nói chuyện “đạo lý”… Nên, xem phim mà có học được gì hay không thì lại là chuyện khác! Bởi cùng nhìn vào một việc, nhưng người ta chỉ thấy cái người ta muốn thấy mà thôi, bản chất anh như thế nào thì anh nhìn cuộc đời y thế! Nên mới có những kiểu người cứ nghĩ mình thấy điều này điều nọ, thực ra họ chỉ thấy chính bản thân mình mà thôi, không nhìn xa được hơn thế, còn không tự luận ra được! Điều này em đã nhìn rõ từ 20 năm trước, khi internet bắt đầu phổ biến, một phương tiện như vậy, bao nhiêu điều hay, nhưng có học được gì không thì còn phải xem… căn cơ, tạo hoá!

Anh đào Hổ phách

Cuối tuần làm mộc, sửa chữa, nâng cấp chiếc xuồng, rồi nằm dài xem phim thanh xuân TQ… Vài năm gần đây, phim thanh xuân vườn trường TQ có sự thay đổi rõ rệt, các nhân vật, nhất là vai nam, bớt đơ cứng hơn trước, có nhiều cảm xúc đời thường hơn. Đây quả thực là thay đổi đáng giá, phim cũng bớt tính “kịch” mà thêm tính “thực, sự thay đổi này thực ra cũng có… 2 mặt. Một mặt nó bớt những tình huống kinh điển, cô đọng như kịch, mặt khác nó lại gần gũi cuộc sống đời thường hơn! Một nhóm bạn trẻ lớn lên trong không gian gần tự nhiên, nhiều đồi núi và biển cả. Chính cái không gian thiên nhiên tuyệt đẹp đó, cộng với những người bạn thiếu thời, đã có một tác động vĩnh viễn, sâu đậm trong tâm hồn những đứa trẻ!

Thế rồi, thời gian đổi thay, lòng người ngăn cách, nam chính chuyển trường… bị một người mẹ “ác nghiệt đến mức điên khùng” định hướng đi theo con đường “chuyên Toán” với mục tiêu phải thi Olympic quốc tế. Nhưng Toán chính thực là môn học… “nuốt người không nhả xương”, không phải ai cũng phù hợp với nó! Nam chính chỉ cố gắng đến mức gia nhập được đội tuyển quốc gia, sau đó thì ném thẻ thành viên vào thùng rác, đi theo tiếng gọi của… tình yêu và cuộc sống! Hiếm thấy phim TQ có cách đặt vấn đề như vậy, tự hỏi nỗ lực để leo lên đỉnh vinh quang Olympic có đáng không, điều gì là quan trọng trong cuộc sống!? Xem để thấy một phần chính mình, một phần “thanh xuân” của bản thân trong đó!

Đương nhiên VN éo phải là TQ, so ra có rất nhiều khác biệt! Hiện tại, chính giới giáo dục TQ đang đặt câu hỏi: liệu những “hy sinh, gian khổ” để leo lên đỉnh cao Olympic Toán học đó có đáng không, thậm chí có đúng hay không? Hỏi cũng chính là trả lời, có nên “ép” những đứa trẻ đó đến mức “cùng cực” như thế hay không, suy cho cùng, đó là tuổi ăn, tuổi lớn, tuổi kết giao xã hội, có vô số chuyện còn quan trọng hơn là một vài “kỹ năng làm tính”! Tuy vậy, họ dám đặt ra câu hỏi như thế, là trên cơ bản đã thực hiện được một nền giáo dục đại chúng rất thành công, áp đặt tính kỷ luật khắc nghiệt để mau chóng bắt kịp với thế giới, xây dựng nên nền tảng vững chắc cho những con người sẽ là lực lượng lao động mai sau!

thông minh

Đến lúc này có thể khẳng định chắc chắn, Ấn Độ vĩnh viễn sẽ không bao giờ đạt đến được như Trung Quốc hiện tại… Xét về chủng tộc, người Ấn to cao, khỏe mạnh hơn, dù sao thì họ vẫn thừa hưởng một phần dòng máu Aryan trong đó! Xét về ngôn ngữ họ cũng có nhiều lợi thế hơn, Đường Tăng chẳng phải cũng đã lặn lội qua Tây Trúc thỉnh kinh đó sao, vì ông ta đã nhận ra được những điểm yếu tiềm tàng trong ngôn ngữ TQ! Xét về chiều dày lịch sử, Ấn Độ cũng không thua TQ, nếu không muốn nói là hơn… Nhưng tổng hòa lại thì Ấn Độ sẽ không bao giờ đạt được như TQ!

Nguyên nhân tôi nói, chính là do… “thông minh – smart” quá đó mà!!! Thằng nào cũng khôn lỏi, tìm cách đạp lên người khác mà sống. Về điểm này thì người Ấn cũng một chín một mười với người Việt chứ chẳng đùa! Thằng nào cũng “cha thiên hạ”, ai cũng xem mình là cái rốn của vũ trụ, “cái tôi” to hơn trời. “Thông minh” như thế nào thì không biết, nhưng rút cuộc cộng đồng chung, môi trường sống chung trở thành một đống cxx đúng nghĩa! “Thông minh” hay “thong manh” không biết chừng, gì cũng biết, gì cũng thấy, nhưng điều ngay trước mắt lại cứ xem như không thấy!