Các kiểu ánh sáng huyền ảo trên đường đạp xe! Giờ thì leo cầu Phú Mỹ 4 lần, đạp qua rồi lại đạp về, 2 lần như thế cũng không thành vấn đề! Tổng cộng mới leo có 200 mét độ cao, nhìn xuống thì là như thế, còn nhìn lên thì… chỉ cần đạp qua một con đèo “con con” như Hải Vân là đã hơn 600 mét độ cao rồi!
Ban đầu chỉ là một chấm vết thương nhỏ, không hiểu sao lại trở thành cái áp-xe (abcès) lớn, ku Tom bỏ ăn liên tục 5 ngày, người xọp lại chỉ còn chút xíu. Hoảng quá bèn phải đem đi thú y. Bác sĩ cho người mà như thế này là em đập vào mặt rồi, nhưng vì chỉ là thú y nên phải nhịn, giả ngu ngơ để nó chích cho mũi kháng sinh mà em biết là sẽ có công hiệu!
Chích một mũi, hôm sau đã đòi ăn, chích mũi thứ hai… ăn xong, ku cậu bèn bỏ đi chơi nguyên ngày không về! Từ lâu đã biết ku Tom nó sống một cuộc sống hai mặt: đến giờ ăn là bò về ăn, đi đâu đánh nhau bị thương là mò về để được chăm sóc! Nhưng phần lớn thời gian là ku cậu cứ lảng vảng ở đâu đó, nhưng như thế nó mới đúng là… mèo!
Quy luật muôn đời là thủ dễ hơn công nhiều, công cần phải có tối thiểu gấp 3 lần lực lượng của đối phương nếu muốn thành công (đây là điều kiện cần, chưa phải điều kiện đủ)! Nên bí quyết luôn là nằm trong chữ “phản”, là trò chơi tâm lý, phải làm cho đối phương nghĩ rằng họ mạnh, đánh vào cái ý muốn chiến thắng nhanh chóng của họ, để đẩy họ vào thế công, công trong cái địa bàn và kế hoạch mình đã chuẩn bị sẵn. Ví dụ như trận Kursk, WW2, chính là cái lý tính lạnh lùng của Zhukov đã thắng cái nóng nảy của Stalin. Phải làm cho người Đức nghĩ rằng họ mạnh, tự nôn nóng muốn chiến thắng thì cũng chính là tự chuốc lấy tai hoạ. Nên Nato ép Ukraine phải phản công bằng mọi giá, con chuột đi công con voi, không thất bại mới là chuyện lạ! Nếu đây là chiến tranh tổng lực kiểu cổ điển thì Nga sẽ tổng phản công sau vài tháng nữa…
Tức là… sẽ không còn nước Ukraine. Nhưng có lẽ Putin sẽ bằng lòng với những mục tiêu khiêm tốn hơn đã đặt ra! Những điều này, tướng tá Nato không phải là không hiểu, nhưng có phải máu họ đổ xuống đâu mà biết xót. Thường thì khi bắt đầu, người ta sẽ ném vào 1/3 lực lượng, 1/3 tiếp theo dùng để khai thác, phát triển tình huống, 1/3 còn lại là dự bị và thu dọn tàn cuộc! Đến hiện tại đã tiêu hao hơn 1/3 rồi mà không đạt được gì, chiếm được vài mảnh đất chưa đủ rộng để xây nghĩa trang mới! Ukraine sẽ phải quay về thủ, nhường thế chủ động cho Nga! Thực tế, Nga đã bắt đầu thử nghiệm tấn công một số vị trí! Tình hình này dự là sẽ có biến động chính trị, có thể là Nato sẽ… “thay ngựa giữa dòng”, và có lẽ cũng sẽ tìm cách thay khéo léo chứ không thẳng thừng dùng xe thiết giáp M113 như mấy chục năm về trước…
Kaka, nói thẳng éo nể nang gì luôn: là tổ chức khủng bố có trụ sở tại Mỹ, nhận lệnh (của ai?) xâm nhập VN! Ngay từ đầu em đã nhận định, đây là động thái “trả đũa”, vì VN đã bỏ phiếu trắng, không tỏ thái độ chống Nga. Mọi người nhớ lại, vài ngày sau cuộc chiến Ukraine, Mỹ triệu tập đủ 10 nước Asean, yêu cầu bỏ phiếu chống Nga, nhưng VN không nghe theo, nói rõ ràng là: không chọn phe!
Đương nhiên, theo định luật 2 Newton thì mọi hành động đều sẽ có hành động ngược lại, nên… chuyện này biết ngay chả có gì lạ! Thời buổi thông tin nhiễu nhương, nhưng đôi khi cũng thú vị là có nhiều sự ngã bài trắng trợn, nhiều sự thật nó cứ “lồ lộ” ra đó. “Dân chủ” gì chúng nó, là chiêu bài giả hiệu thôi, thực tế là tài trợ, tổ chức, âm mưu, xúi giục, kích động, gây ra bất ổn, đấu đá khắp toàn cầu!
Kakaka, bài vui vui, những giả định về chiến tranh tương lai, khi phần lớn con người đã trở thành zombie – xác sống, rút cáp mạng là chết phần hồn, cắt wifi là thành thực vật. Nói không xa, tại các đô thị Việt Nam, những thành phần “xác sống” nhiều vô số, suốt ngày tranh cãi ngôn từ hình thức lảm nhảm, ai nói gì cũng tin, chỉ cần đánh vào “cái tôi” là chuyện gì cũng làm! Nguy hiểm hơn cả là họ trở thành vừa là nạn nhân, vừa là thủ phạm của chính mình, của cái “tâm” vọng động, hoang tưởng!
Cuộc sống của những thể loại cosplay, chỉ có cái mã ngoài chứ nội tâm bên trong trống hoác! Theo em, cứ bắt hết mấy thể loại này cho vào gulag, đem đi cải tạo lao động cưỡng bức, đem trở lại với thực tế! Thế giới chưa bao giờ là “phẳng” cả… Dự là sau vụ này, Liên bang Nga sẽ thành lập nước Nga xanh (Siniy rus), bên cạnh nước Nga trắng (Bela rus) và nước Nga vốn có (chính là nước Nga đỏ – Krasno rus) cho đủ với 3 màu trên lá cờ! Rồi sau đó sẽ tạo ra một giống loài mới gọi là Homo Sovieticus…
Con đường đau khổ sẽ còn dài… cứ trậm trầy trậm trật thế này, nhiều năm không giải quyết được, cuối cùng có khi phải bỏ đi làm app khác, rồi vẫn tiếp tục lặp lại vết xe đổ như thế! Nguyên nhân từ đâu? Làm trong ngành CNTT nên em là em cứ nói thẳng: nguyên nhân từ cấp 2, cấp 3 đọc nhưng không hiểu chữ, hoặc có hiểu nhưng hiểu không sâu, chỉ lơ mơ ngôn từ bề mặt! Lên đại học, những khái niệm cơ bản đọc mãi không thông, toán đơn giản như vector, ma trận làm không được, học thiết kế CSDL cũng y vậy, viết câu lệnh SELECT 3 cấp lồng nhau vô tư…
Không biết “INNER JOIN” là cái gì, làm sao tạo “VIEW”… Không nói quá đâu vì đã thấy nhiều rồi, tất cả đều quay về cơ bản mà thôi! Nên đừng trách, em mà bắt bẻ cái gì là bẻ từng từ một! Nói thì hay lắm, lúc nào cũng Trí tuệ nhân tạo, Máy học này kia, trên mây không à, nhưng coding căn bản không làm được, sợ có khi cài đặt thuật toán QuickSort còn không được! Nên kiểu giống như học võ ngày xưa các ông thầy bắt tấn “mã bộ” suốt mấy tháng là có lý do! Vẫn phải quay về những điều căn bản nhất, mà căn bản nhất của giáo dục chính là… làm người!
Mấy ngày quá nóng, ku Tom chịu hết nổi, bèn phải chui vô máy lạnh, ngủ đẫy! Nhưng bản năng nó mách bảo là máy lạnh không có gì tốt lành, đã ngủ là mê mệt từ sáng đến chiều, không dậy nổi! Nên chỉ cần trời mưa mát chút là ku cậu bò ra ngoài, kiếm chỗ khác ngủ! Thời tiết càng năm càng bất thường, nói đùa đùa nhưng cũng rất thật… 20 năm nữa, Sài Gòn chắc phải đào hầm để tránh nóng…
Em là em ghét chữ nghĩa, chủ trương “ý tại ngôn ngoại, đắc ý vong ngôn”, nhưng có nhiều khi gặp phải các thể loại chữ nghĩa tào lao, rỗng tuếch nên cứ phải nói. “Đức năng thắng số – 德能胜数” hiểu đơn giản là: đức độ có thể thắng được số mệnh. Chữ “năng” ở đây hiểu là “có thể, có khả năng”. Người đọc câu này không hiểu nghĩa của từ, nên bịa ra khái niệm “đức năng”, rồi bịa tiếp luôn khái niệm “số năng”…
Chúng là những khái niệm… không có thực, vì cứ nghĩ rằng nó cũng tương tự như “điện năng”, “thế năng”, “động năng”, “công năng”… Cũng y hệt như vậy với câu: “Nhân định thắng thiên – 人定胜天“, không hề có cái gọi là “nhân định”. Chữ nghĩa mà cứ như thế này thì càng đi chỉ càng lầm lạc đến mức hoang đường mà thôi! Em mà bóc lỗi sai trên báo chí thì em bóc từ năm này sang năm khác vẫn không hết!
Cái này về mặt tiếng Việt đáng suy nghĩ, khi đọc cụm từ “vệ tinh giám sát radar” (dịch 1-1 Anh-Việt), người đọc sẽ hiểu là “vệ tinh dùng để giám sát radar”, nhưng thực ra ý nghĩa bài báo gốc muốn nói là: “vệ tinh dùng công nghệ radar để giám sát”. Viết một cụm từ đơn giản mà không nghĩ xem người đọc sẽ hiểu thế nào. Nên em mới nói là có những sự “lầm lạc” mà chúng nó, đám báo chí Việt Nam, đâu có tự nhận ra được, không tự lĩnh hội được! Đừng bảo em là bắt bẻ từ ngữ, sự lầm lạc nhỏ nhân rộng lên, đến một lúc trở thành tào lao, nhảm nhí! Mà đấy là những loại viết còn tương đối có chút nội dung nghiêm túc đấy nhé…
Còn những loại nói năng nhăng cuội, trống hoác thì không cần phải để ý đến! Nên dù chỉ nói một chữ, cũng phải cho chính xác, tận tường ý nghĩa của một chữ! Điểm yếu nhất về ngữ pháp của tiếng Việt là chuyện: prepositive & postpositive, tính từ đứng trước hay đứng sau danh từ. Mà cái này thì… chưa có cách nào nhanh chóng sửa được, đành phải như Trịnh Công Sơn, lâu lâu nói một câu ngô ngố cho đời nó vui: Ta thấy em trong tiền kiếp, với cọng – buồn – cỏ – khô…
, hay như Phạm Duy: Đến bây giờ anh đã là cánh – trắng – chim – bay xa chân trời, Đến bây giờ em đã là bóng dáng cô liêu trong ngậm ngùi
…
Chương trình âm nhạc Xô-viết cuối tuần, ca khúc trẻ trung, vui nhộn “Một, hai, một hai” (Ras dva, Ras dva, thực ra bài ca có tên khác, nhưng người ta chỉ nhớ cái điệp khúc 1, 2, 1, 2 này mà thôi)… Đôi khi tôi nhìn vào trong đó và không thể thấy rõ nó là âm nhạc cổ điển, âm nhạc giáo đường, hay dân ca, dân vũ, hay là tất cả những thứ đó trộn lại với nhau, có thể cảm nhận được bao gồm vô số nguồn gốc và xuất xứ, trộn thêm cả tiếng huýt sáo, tiếng mèo kêu, chó sủa, ngựa hí!
Nôm na về mã hoá khoá công khai (public-key cryptography) cho nhiều người dễ hiểu, cái này chỉ cần toán cấp 2, 3 thôi! Ta lấy hai số nguyên tố rất lớn: p1 và p2 nhân với nhau, kết quả được một số nguyên siêu lớn: n = p1 x p2, n được gọi là khoá công khai (public key), còn bộ (p1, p2) được gọi là khoá bí mật (private key)! Đây cũng giống như hai mặt của một đồng xu, nếu biết trước (p1, p2) thì tính ra n rất dễ (chỉ là một phép nhân), nhưng ngược lại, khai triển luỹ thừa, từ n lần ngược trở lại (p1, p2) là siêu khó, ngay cả siêu máy tính cũng có thể mất nhiều triệu năm mới giải mã được! Về bản chất toán học, vấn đề chỉ đơn giản là như thế!
Đi sâu vào sẽ có nhiều điều phức tạp hơn! Nếu anh X được cấp bộ 2 khoá, thứ nhất là khoá công khai: n, và thứ nhì là khoá bí mật: (p1, p2), anh ta sẽ bỏ cái khoá công khai n đó lên internet hay ở nơi nào đó để ai cũng đọc được, và giữ bí mật cặp (p1, p2). Nếu Y muốn gởi mật thư cho X, Y sẽ mã hoá dùng khoá công khai n (của X), và thông điệp đã mã hoá đó chỉ có thể được giải bằng (p1, p2) mà thôi! Điều ngược lại cũng đúng, nếu X gởi đi một thông điệp có thể giải mã thành công nhờ khoá n, thì điều đó có nghĩa là: chắc chắn nó đã được mã hoá bằng (p1, p2), xác nhận được gởi đúng từ anh X, đây chính là cách xác thực chữ ký số!
Ưu điểm của mã hoá khoá công khai chính là… nó công khai, không mất công phân phối, chuyển giao “khoá” như các phương pháp khác, và khoá bí mật chỉ giữ riêng cho chủ nhân của nó! Ưu điểm cũng là khuyết điểm, cần có một tổ chức đứng ra xác thực khoá công khai này đúng là thuộc về ai đó! Ngoài ra, mã hoá khoá công khai có thể được dùng để bổ trợ cho mã hoá khoá bí mật (như các cách dùng trong quân sự): dùng phương pháp công khai để truyền tải khoá bí mật, rồi dùng khoá bí mật để mã hoá / giải mã tài liệu, như thế có thể đổi khoá bí mật định kỳ, thường xuyên một cách dễ dàng, nhanh chóng mà vẫn an toàn!
Quốc phòng vẫn chuộng sử dụng các phương pháp mã hoá khoá bí mật, đơn giản vì tốc độ xử lý! Khoá công khai dùng những số nguyên cực lớn nên tính toán mất thời gian, nhất là với dữ liệu lớn như âm thanh, hình ảnh! Có người lo ngại những thế hệ máy tính lượng tử mới có thể giải các loại khoá này, điều đó là có thật, nhất là với các khoá đã có sẵn! Nhưng nếu ta tăng p1 & p2 lên, dùng những số nguyên tố lớn hơn, thì tính toán lượng tử cũng sẽ bó tay! Năng lực “lượng tử” dùng để phá mã đó thực ra cũng có thể được dùng để tìm ra những số nguyên tố lớn hơn, “ma cao một thước thì đạo vẫn có thể cao lên một trượng”!