sến

iếp tục chương trình nhạc “sến” ở post trước, những loại nhạc mà khi nhỏ mỗi lần nghe đến tôi đều nở một nụ cười “mím chi”. Nhưng cũng ngay từ lúc ấy, tôi cũng biết rằng “sến” cũng có năm bảy đường, không phải “sến” nào cũng giống nhau, cùng một tác giả viết toàn nhạc “sến” cũng có nhiều bài “nghe được”. Nên những nhận định hoàn toàn mang tính cá nhân, không phân tích kỹ nhiều khi gây ra nhiều nhận định bao đồng, hàm hồ… mà nói rõ ràng thì mang tiếng khắt khe, thiên lệch…

Sang ngang – Thái Thanh 
Cho tôi được một lần – Lệ Thu 

Có hai bài mà người ta thường hay gọi là “sến” mà tôi rất thích. Một bài sầu não đến rợn người mà không ai có thể nghĩ là được viết ra bởi một cậu bé 15 tuổi, nhạc sĩ Đỗ Lễ: Nếu biết rằng tình là dây oan, nếu biết rằng hợp rồi sẽ tan… thà dương gian đừng có chúng mình.

Một bài lại tràn đầy vui tươi yêu đời (nhạc sĩ Bảo Thu) mà lũ trẻ con chúng tôi bấy giờ thường rêu rao hát: Cho tôi được một lần, nhìn hoa giăng đầu ngõ. Một lần cài hoa đỏ lên tim. Một lần dìu em qua nhà mới… Riêng bài sau có không biết bao nhiều là lời nhạc chế tinh nghịch!

hoàng thi thơ

ếu ai đó để cho trí nhớ của mình quay lại những khoảnh khắc mong manh xa xưa sẽ không dấu được trên môi những nụ cười nhẹ như thời gian thoáng qua… những đứa bé chưa lớn ngày xưa nghêu ngao những lời hát: Thi ơi Thi, Thi biết không Thi, khi con tim yêu đương là sống với đau thương… hay Anh xin đưa em về, về quê hương yêu dấu, Anh xin đưa em về, về quê hương tuyệt trần… Những đứa bé đó đang hát nhạc của Hoàng Thi Thơ và dám cá là về sau, đa số sẽ bắt gặp lại chính mình với cảm giác ngượng ngùng khi nghe lại những bản nhạc ấy: phải chăng đó chính là chúng ta một thời như thế?

Phút đầu tiên – Thái Thanh 
Đường xưa lối cũ – Thái Thanh 

Nhạc của Hoàng Thi Thơ rất quen thuộc qua nhiều thế hệ, những bản Gạo trắng trăng thanh, Trăng rụng xuống cầu, Tà áo cưới rất phổ biến ở thế hệ cha mẹ tôi. Riêng cá nhân tôi thì chỉ thích một phần các tác phẩm của Hoàng Thi Thơ, và biết rằng nhạc của ông, cũng như của nhiều tác giả khác, thuộc loại phải cần một không gian, một giọng ca phù hợp, một cảm nhận thực sự để không bao giờ phải thấy ngỡ ngàng, xa lạ với chính mình. Trong số những tác phẩm của Hoàng Thi Thơ, tôi đặc biệt thích Phút đầu tiên, một bản nhạc có phần đi trước thời gian của nó…

Một vài bìa nhạc Hoàng Thi Thơ:

thất cầm

ột album rất dễ thương Thất cầm một thuở… một số tác phẩm của Thất cầm, nhóm những cây đại thụ trong làng guitar Việt Nam. Dĩ nhiên là thật khó để so sánh, nhưng nhiều khi cách chơi guitar không liền mạch, cách tạm ngừng hết câu rất VN, và cả những tiếng ngón tay rít trên dây đàn… những âm thanh đó gần gũi với tai nhạc của chúng ta hơn là âm thanh mượt mà đến hoàn hảo (không hề có lấy một tiếng rít dây) như của Francis Goya chẳng hạn.

Domino - Thất cầm 
Bài ca hy vọng - Thất cầm 
Quê em miền trung du - Thất cầm 
Quê em miền trung du – Thái Thanh 

Không khó để tìm thấy trong album này những bài nhạc mình yêu thích: Domino, Mazuka, Andaloucia, Bài ca hy vọng… và nhất là Quê em miền trung du, bài ca của nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn nổi tiếng thời kháng chiến 9 năm: Quê em miền trung du, đồng suối lúa xanh rờn, giặc tràn lên thôn xóm… Anh về quê cũ, đi diệt thù giữ quê, giặc tan đón em về. Từ mờ sáng tinh mơ, anh đi trong bóng cờ… Riêng bài ca này, hãy nghe lại qua một giọng ca đã đi vào huyền thoại: Thái Thanh.

kindle – the verb

indle, I’m using it extensively for the time being, my reading list is growing huge with so much books, documents to be read. Kindle suits my needs very well, you can make side notes along the lines, like writing on the margins (similar to the layout of this website with notes putting on the left). These notes can later be synchronised to your laptop so that you can re – organise your random thoughts into systematic thinking and schedule. You can also use dictionaries without having to leave your reading. I’m still getting surprises on Kindle’s audio quality and its battery time, you can read, listen to music for weeks before having to recharge.

Xa cách – Tuấn Ngọc 

While I’m trying to develop some home – brew softwares for Kindle (including an email client), I’m also getting sympathised to Amazon’s designs. You would only got a special – purpose machine by removing odd features, confiding yourself to very specific needs, anything rather than reading is strictly restricted. Reading, taking notes, making investigations and drawing out plans are real pleasures, at least for the time being. Just want to discover what I wanna want to do until the time of vanishing out of this earthy world!

I used to criticise reading a lot, and I still do. We’d had generations of parrot – repeating readers already. You don’t have to read (at all), but whatever you read, do it thoroughly. I have to speak straight out, as many of our fellows pretend to read something other reads, listen to music other likes. But the cassock doesn’t make the priest, literature, music… are of personal values. Whatever you read or listen does not matter, it does only matter if you can discover new things out of the contents. I apologise the true readers and listeners, this is specific to my environment only, I get disgusted with all those “fashionable things” going on around down town!

đặng lệ quân

Nhạc ngoại đặt lời Việt bất kể thế nào cũng phải cho nó một cái nội dung bi lụy, buồn phiền… để phù hợp với tâm lý đa số thính giả!

ần đây nghe nhiều nhạc của cô ca sĩ Đài Loan này. Những người bạn TQ tôi gặp, cả những người bạn Việt có học tiếng Hoa mỗi khi karaoke thì lại lôi những bài của Teresa Teng ra: Vầng trăng nói hộ lòng tôi月亮代表我的心, Ngày nào anh trở lại何日君再来… Chẳng phải trước đây ở Trung Hoa (lục địa) người ta thường nói: ngày nghe Lão Đặng (Deng Xiao Ping), đêm nghe Tiểu Đặng đó sao!?

Lời Việt: Tan tác - Ngọc Lan 

Điều này hơi hơi giống như sau 75, Hà Nội âm thầm và nồng nhiệt đón nhận giọng ca não nề Khánh Ly và loại âm nhạc thiểu não, trừu tượng của Trịnh Công Sơn như những liều thuốc an thần giúp lãng quên và xoa dịu đời sống tinh thần bế tắc… Điều khác biệt ở chỗ của người tràn đầy sức sống: 请爱着我请再爱着我, trong khi của ta xứng đáng được liệt vào loại vong quốc chi ca.

đường chúng ta đi


Album Đường chúng ta đi – 1976 và Album Tổ quốc yêu thương – 1978

ột chứng tích của lịch sử, album nhạc đỏ (thu âm năm 1976) với sự trình diễn của các ngôi sao nhạc vàng: Lệ Thu, Họa Mi, Hà Thanh, Thanh Tuyền, Thái Châu… Lệ Thu, Hà Thanh thì hẳn ai cũng đã biết, còn Họa Mi, Thanh Tuyền… là những giọng ca chuyên hát cho phòng Tuyên truyền của quân đội VNCH cũ… Một sự kết hợp lạ lùng nhưng vẫn hay trên một khía cạnh nào đó. Biết rằng điều này là khó nghe với khá nhiều người, nhưng âm nhạc vẫn vượt ra khỏi các biên giới chính trị, dù cho cái biên giới ấy nằm trong… chính phần ca từ các bài hát!

Theo như tôi biết, rất nhiều ca sĩ, nhạc sĩ miền Nam cũ đã chọn ở lại VN sau 1975 và phần nhiều cũng đã có những bước đầu hợp tác với chính quyền mới. Chỉ sau đó, khi điều kiện sống quá khó khăn, khi có quá nhiều những ngược đãi vật chất cũng như tinh thần thì họ mới chọn con đường trở thành “boat people” mà ra đi. Như Phạm Đình Chương, Thái Thanh… chỉ ra đi sau khi bị tuyên một cái án “cấm sáng tác và trình diễn vĩnh viễn” tại VN, như Hoàng Trọng còn ở lại VN mãi đến tận năm 1992…

Lá đỏ - Thái Châu 
Cuộc đời vẫn đẹp sao - Họa Mi, Phương Đại 
Hà Nội niềm tin yêu hy vọng - Lệ Thu 
Lên ngàn - Họa Mi 
Bóng cây Knir - Họa Mi 

Thôi thì khoan hãy bàn về cảm xúc trong các bài hát. Riêng về phần hòa âm thì có thể thấy miền Nam đi trước miền Bắc (lúc bấy giờ) rất xa trong chuyện hòa âm nhạc nhẹ. Và riêng về kỹ thuật hát thì một mình giọng ca Họa Mi cũng đã hơn đứt tất cả những ca sĩ nhạc viện được đào tạo chuyên nghiệp của miền Bắc như Lê Dung, Măng Thị Hội… (hãy nghe bài Bóng cây Knir và so sánh). Tôi có cảm giác rằng dù sao với tiếng Việt, lối hát rõ âm rõ chữ, nặng về luyến láy, hơi rung… vẫn là một lối hát truyền tải được tình cảm và phù hợp với cái tai âm nhạc Việt. Sớm muộn gì rồi lối hát này cũng sẽ trở lại…

la chanson d’orphée

Le ciel a choisi mon pays, pour faire un nouveau Paradis.
Au loin des tourments, danse un éternel printemps pour les amants.
Chante chante mon cœur la chanson du matin dans la joie de la vie qui revient!

ây rung cảm tâm hồn nhiều khi không cần đến âm nhạc tinh tế và phức tạp. Chỉ một giai điệu, một lời hát đơn giản nào đó cũng đủ để gợi lại cả một khung trời kỷ niệm, ước mơ xa xưa… Chẳng có gì phải xấu hổ khi kể rằng bạn đã từng yêu một giai điệu, một khoảnh khắc nào đó của quá khứ, để rồi mãi cho đến tận hôm nay mới biết bản nhạc đó tên gì, do ai hát!

Lời Anh - A day in life of a fool 
Lời Việt - Bài ngợi ca tình yêu 

Vì có hề gì khi mà giai điệu đó đã (vô hình) đến và ở lại mãi mãi trong tim… Và đó lại là giọng ca đầy ma thuật, khỏe khoắn và quyến rũ Dalida… và cũng như những dáng nhạc đẹp khác, bài hát đã được chuyển thể qua rất nhiều ngôn ngữ khác.

đờn ca nhạc… nhậu

hẳng là dạo gần đây bị tra tấn bởi thể loại này hơi nhiều, cảm thấy cần phải… chính thức thừa nhận nó như là “một phần tất yếu của cuộc sống”… Một thể loại âm nhạc có sức sống cực kỳ mãnh liệt, phổ biến trong triệu triệu quần chúng thính giả, có thể được trình tấu thâu đêm suốt sáng bên chiếu nhậu mà không hề nhàm chán. Một dòng chảy âm thầm khơi nguồn từ hàng chục năm về trước, và vẫn còn được nồng nhiệt mến mộ cho đến tận ngày hôm nay.

Mặc cho bao đổi thay, thăng trầm của lịch sử, mặc cho những ai có cố tình không thừa nhận, vâng, tôi vẫn sống, vì tôi là một phần, dù cho ai đó có gọi là hèn kém, của dòng máu Việt! Người ta có thể gọi tôi là “nhạc vàng”, nhạc “ủy mị”, nhạc boléro kẹo kéo rẻ tiền, đờn ca nhạc nhậu .v.v. nhưng các bạn thấy không, bình dân đại chúng vẫn xếp chúng tôi sánh vai cũng những Phạm Duy, Văn Cao, Lê Thương, Phạm Đình Chương… Với các vị đó, người ta có thể cảm thấy xa cách, “kính nhi viễn chi”, chứ với tôi, người ta hát mọi lúc, mọi nơi, có thể buột miệng hát cho vui bất kỳ lúc nào người ta thích!

Người ta có thể phải vận dụng hết tất cả cảm quan, hiểu biết để cảm âm nhạc bác học, còn với tôi, người ta hát tự nhiên như những tiếng chửi rủa hàng ngày! Không dùng từ ngữ quanh co tránh né, chúng tôi thẳng thắn bảo rằng: tôi ca không hay, tôi đàn nghe cũng dở…, vì sự thật vốn dĩ… đúng chính xác là như thế! 😬 Đã có những thời kỳ “bách hoa tề phóng, bách gia tranh minh” (hay còn gọi là “vàng thau lẫn lộn”) giống loài chúng tôi luôn đứng đầu về lượng sáng tác cũng như lượng khán giả mến mộ! Có thể những tác giả viết lịch sử âm nhạc cố tình lãng quên chúng tôi, nhưng các bạn biết không, quần chúng luôn có được thứ âm nhạc và nhạc sĩ mà họ mong muốn!

Bên đây chỉ là một số ít, rất ít trong những người anh em chúng tôi. Nếu các bạn muốn, tôi có thể liệt kê danh mục các tác giả, tác phẩm đến sáng ngày mai cũng không hết! Bên cạnh số lượng, chúng tôi còn có sức hòa nhập, hòa tan cực kỳ lý tưởng, người ta hát chúng tôi trong mọi xó xỉnh từ thành thị đến thôn quê, người ta có thể hát chúng tôi chung với những người anh em (đã từng ở phía bên kia chiến tuyến) như 5 anh em trên một chiếc xe tăng, Tiểu đoàn 307 .v.v. một cách hoàn toàn tự nhiên và hảo hợp. Bởi suy cho cùng chúng tôi vẫn là anh em một nhà, như 5 ngón tay trên một bàn tay… Chừng nào văn hóa âm nhạc nước nhà vẫn “trăm hoa đua nở” (hay còn gọi là “vàng thau lẫn lộn”), chúng tôi đã, đang và vẫn sẽ là một phần tất yếu trong cuộc sống hàng ngày của các bạn!

đôi bờ

ản nhạc này quá nổi tiếng rồi, không cần phải nói nhiều nữa. Nhưng có xem trích đoạn phim Khát (mà bài này là sound-track) thì mới thấy thực sự cảm động. Một tình yêu thời chiến, giản đơn và rung động, gần như là thiêng liêng (hãy nghe tiếng organ – đại phong cầm – cuối bài hát, khi đôi trai gái chia tay). Phần lời Việt dịch sát nguyên văn tiếng Nga, ngoại trừ một số chi tiết: dịch con vịt thành thiên nga – bệnh hình thức, sĩ diện kinh điển VN! Hãy nghe lời Việt để so sánh.

Đôi bờ - Thảo Vân 

We’re like the two banks of a river, which go side by side but hardly meet each other!

đơn giản như… nhạc trịnh

Anh nằm xuống, sau một lần đã tới đây,
đã vui chơi trong cuộc đời này,
đã bay cao trong vòm trời đầy…

Khánh Ly và Trịnh Công Sơn biểu diễn tại quán Văn

hững kỷ niệm của thủa ban đầu, khi con người mình còn giản đơn, thi thoảng nghe lại vẫn thấy hay. Qua hết những năm cấp 2 là đã có nhu cầu về loại âm nhạc phức tạp, nhiều sức sống hơn rồi. Đã có một thời chúng ta là như thế: những giai điệu thất cung dể thuộc dể hát, những ca từ đầy tính “metaphysics” đến mức “khó hiểu”, những tiếng guitar đơn độc lỏng bỏng đáng yêu 😀.

Nói thì nói vậy, có những người hôm trước còn tâng nhạc sĩ họ Trịnh tận mây xanh, hôm sau khi gió có cơ đổi chiều thì lại nói những lời như: khi Phạm Duy đã là một cây đa cây đề thì Trịnh Công Sơn, Khánh Ly hãy còn đi chân đất, biểu diễn nhạc cho sinh viên ở quán cà phê Văn với độc một cây guitar. Thật đáng buồn có nhiều người gió chiều nào xoay chiều đó, lưỡi không xương trăm đường lắt léo.

Sơn ca 7
Cho một người nằm xuống - Khánh Ly 
Nối vòng tay lớn - Khánh Ly 
Ru em từng ngón xuân nồng - Khánh Ly 
Gọi tên bốn mùa - Khánh Ly 

Âm nhạc ngoài giá trị nhạc thuật, còn có giá trị xã hội, thời sự. Những trình bày “lỏng bỏng” độc một tiếng guitar này một thời là tiếng lòng của bao lớp sinh viên tranh đấu tại miền Nam Việt Nam. Lấy ví dụ gần đây, như bài Heal the world (Michael Jackson), có gọi là có giá trị không khi hàng triệu người thích nó, còn những nhạc sĩ thì nói với nhau: bài này cũng đơn giản quá nhỉ! Nên không có gì ngạc nhiên khi nói nhạc Trịnh là nhạc của số đông, còn nhạc của Phạm Duy kén chọn khán giả hơn, mỗi loại đều có không gian, thời gian và thính giả của riêng nó. Đứng từ phía này mà dè bỉu chê bai phía kia thảy đều là vì cái tâm địa cá nhân hẹp hòi, chỉ tội cho đa số quần chúng thính giả ít hiểu biết cứ phải nghe những câu phán xanh rờn, đẩy đưa dư luận hết từ thái cực này đến thái cực khác!

⓵⏎ Những bản thu âm này trích từ trong băng nhạc Sơn ca 7: tiếng hát Khánh Ly và nhạc Trịnh Công Sơn, thu âm năm 1974.