nhạc vàng – nhạc đỏ

ài Lời người ra đi này sáng tác năm 1949 trong kháng chiến 9 năm, của tác giả Trần Hoàn, nguyên bộ trưởng Bộ Văn hoá Thông tin. Thời gian ấy, lòng người còn lý tưởng, tâm hồn còn tươi trẻ, những Lời người ra đi, Sơn nữ ca… là những ca khúc đẹp, để rồi sau 1975, tác giả không còn sáng tác được một bài hát nào cho ra hồn nữa.

Khí nhạc: Nguyễn Đình Nghĩa 
Thanh nhạc: Ngọc Cẩm & Nguyễn Hữu Thiết 

Hãy nghe lại dáng nhạc ca khúc này, qua hai phần trình bày, phần thanh nhạc của cặp song ca Ngọc Cẩm & Nguyễn Hữu Thiết (tôi rất thích những phong cách trình bày rất Vietnamese – native như thế này), và nhất là phần khí nhạc của sáo thần Nguyễn Đình Nghĩa. Nhạc vàng, nhạc đỏ, dù vàng hay đỏ cũng là hai mầu của lá cờ, dù là cờ của bên nào – hay – bên thì ít vàng nhiều đỏ, bên thì đỏ ít vàng nhiều – Việt cộng, Việt kiều, hai Việt cũng đều chỉ là Việt cả mà thôi! 😬

the show must go on


ueen có lẽ là band nhạc vĩ đại nhất qua mọi thời đại. Xét về mức độ phổ biến trong đại chúng thì The Beatles vẫn là số một, nhưng nếu xét về âm nhạc, Queen là đỉnh cao vời vợi mà nhiều band nhạc thế hệ sau vẫn phải ngước nhìn ngưỡng mộ. Nhạc của họ phần nhiều không phải thuộc loại easy – listening, và được gọi bằng cái tên music for musicians – âm nhạc dành cho nhạc sĩ.

The show must go on - Queen 
The show must go on 
(Moulin Rouge’s version)

Có một trilogy trong các tác phẩm của Queen mà tôi thường nghe, bộ ba bài hát: Bohemian rhapsody, We’re the champions, và Love of my life, một trilogy thể hiện quan điểm về cuộc sống, khởi đầu với một cái nhìn hiện sinh hoài nghi về thân phận con người (Bohemian rhapsody), tiếp diễn với việc chiến thắng định mệnh (We’re the champions) và kết thúc với một tình yêu xứng đáng (Love of my life).

Nhưng ca khúc hay nhất của Queen (nhất là phần vocal của Freddie Mercury) theo tôi là The show must go on, ca khúc được viết những năm cuối đời khi biết đã đối diện cái chết. Phần lời ca đã nói lên tất cả… trước những bi hài của sân khấu cuộc đời, tấn tuồng vẫn phải tiếp diễn thôi, tâm hồn tôi phong phú đầy mầu sắc như những cánh bướm, những ước mơ xưa vẫn còn đấy chưa chết đâu, và tôi, tôi có thể bay đấy các bạn ạ!

Những thính giả trẻ hơn sẽ nhận ra ca khúc này trong musical tuyệt vời Moulin Rouge, trong phim này, mọi diễn viên đều hát bằng giọng thật của mình. Đây là một phim tôi rất thích, nhiều trường đoạn âm nhạc hiện đại được lồng ghép hoàn hảo vào bối cảnh cổ điển, nhất là đoạn bên trong quán rượu Moulin Rouge với bài hát Smells like teen spirit.

season greeting

Lạy Chúa, Chúa cứu thế,
Non nước con ngàn dâu bể…

ự hỏi giáng sinh năm nay có mầu gì, chắc là mầu… Lê Uyên Phương. Ngày trước, mọi năm, ở nhà đều có tổ chức Giáng sinh nho nhỏ, cũng có cây thông Noel (dù nhà tôi là một nhà thuần Phật giáo). Giáng sinh là mùa đoàn tụ, nhưng e rằng Giáng sinh năm nay là mùa biệt ly lớn lao!

Mùa hoa tuyết - Lê Uyên Phương 

Về mặt nhạc, bài hát này không có gì đặc biệt, một số nguyên tắc của hợp âm vòng, như the circle of fifth. Phần lời cũng không có gì nhiều để nói, Xuân Điềm vốn là một nhạc sĩ tuyên truyền của quân đội VHCH. Tuy vậy, thi thoảng vẫn thích nghe bài nhạc này giống như một kỷ niệm…

miền thùy dương

Về miền Trung, miền thuỳ dương bóng dừa ngàn thông.
Thuyền ngược xuôi suốt một dòng sông dài…

Về miền Trung - Thái Thanh 

gắt một cọng rau muống biển, cột hai chiếc dép lại với nhau và quàng qua cổ, đi chân trần qua những trảng cát. Một bước tới cát lại đẩy lùi hai bước, không cần biết đi đâu, bầu trời lác đác vài ánh sao le lói. Len lỏi giữa đám dương liễu, đi qua những ánh đom đóm và lửa ma trơi thoi thóp. Quá động cát này, xuống triền dốc thoi thỏi là đến mép nước.

Đêm nay biển rút ra xa bờ, để lại hàng cây số nước mênh mông xâm xấp đến gối. Vừa đi hắn vừa nghĩ, những mảnh đời Polynesia dân xứ này, mặn chát như tinh thể muối ngấm lâu năm trong sớ gỗ mạn thuyền. Những điều gì khác ngoài kia, nếu có điều gì tồn tại ngoài cái không gian bao la này, thảy đều chỉ là ảo vọng…

trăng chiều

ừ trước đến nay có xu hướng giới thiệu nhiều nhạc miền Nam trước 75, đôi lúc còn khẳng định: CNXH làm băng hoại con người và cảm quan nghệ thuật. Đó có phải là một cái “confirmation bias” hay không thì tùy các bạn nghĩ. Cùng thời gian đó, sự xuống cấp không cứu vãn nổi của một bộ phận lớn âm nhạc ở miền Nam, kiểu nhạc Chế Linh – Lính chê, cũng chẳng phải là không hiển nhiên !?!?

Trăng chiều - Đặng Hữu Phúc - Ái Vân 

Để xoá bỏ những định kiến nếu có, mời các bạn nghe một đoản khúc thơ nho nhỏ dưới đây (nho nhỏ hàm ý là dễ thương nhưng có phần đơn giản). Để quay lại một không gian Hà Nội trong mắt ai, những năm đầu 80, có một mối tình đơn phương tuổi học trò, lãng mạn và sâu lắng. Có một chàng nhạc sĩ (tương lai) thầm yêu một cô ca sĩ (tương lai), tên cả hai người được ghi ra bên đây, bên dưới tiêu đề bài hát.

sáo thần nguyễn đình nghĩa


ó lẽ tôi phải dùng những ngôn từ tốt đẹp nhất để ngợi ca tiếng sáo thần Nguyễn Đình Nghĩa, tiếng sáo trúc Việt mê hồn này là thành qủa của một đời nghiên cứu và diễn tấu. Sinh ra và lớn lên tại Đà Nẵng, cựu học sinh trường Phan Châu Trinh, từ nhỏ được học khai tâm về sáo với một nghệ nhân gốc Hoa, tiếng sáo đã theo ông suốt một đời nghệ sĩ.

Polonaise (M.K. Oginsky) 
Badinerie (J.S. Bach) 
Tình ca (Phạm Duy) 
Nhạc sầu tương tư (Hoàng Trọng) 

Từ đầu những năm 60, tiếng sáo của ông đã nổi tiếng và được gọi là tiếng sáo thần. Ông dạy trường Quốc gia Âm nhạc và phụ trách môn Quốc nhạc tại Đại học Vạn Hạnh. Ông cũng tham gia nhiều liên hoan âm nhạc ở nước ngoài và thường được Hoàng gia các nước Thái Lan, Lào… mời trình diễn. Sau 1975, bị cấm trình diễn, ông chuyển qua nghiên cứu âm nhạc và nhạc cụ dân tộc. Ông là người đã cải tiến đàn T’rưng, mở rộng âm vực từ 1 octave lên 4 octave, cải tiến sáo trúc Việt Nam từ 6 lỗ thành 11 lỗ (rồi 16 lỗ).

Các nhạc cụ cải tiến đó đã có khả năng trình tấu nhạc cổ điển Tây phương, mà vẫn không mất đi âm sắc nguyên thủy của nhạc cụ truyền thống. Năm 1984 ông sang Mỹ, cùng với gia đình (vợ và 5 người con) tham gia trình diễn trên đài phát thanh, tham gia giảng dạy nhiều khoá học. Ông được nhiều giải thưởng của chính quyền Mỹ. Người Mỹ trong quá trình đi tìm những cái gọi là “complementary music” đã đánh giá những công trình của Nguyễn Đình Nghĩa rất cao. Nhiều thông tin về người cố nghệ sĩ có thể tìm thấy ở đây.

Xin giới thiệu đến các bạn hai bản nhạc Việt và hai bản cổ điển Tây phương qua tiếng sáo Nguyễn Đình Nghĩa. Phần nhạc cổ điển là hai bản nhạc tôi rất ưa thích và thường nghe, phần nhạc Việt là hai tác phẩm, một của Phạm Duy và một của Hoàng Trọng. Nghe tiếng sáo này rồi mới hiểu tại sao trong văn hóa Tây phương, danh từ The piper lại ám chỉ một “thế lực” quyến rũ ma quái đến vậy. Cũng xin nói thêm là chính nhờ bản trình tấu sáo này mà tôi nhận ra và cảm thấy dáng nhạc thượng du miền Bắc rất duyên dáng trong Nhạc sầu tương tư, một bản nhạc tôi đã nghe nhiều nhưng vẫn không cảm được cho dù là qua sự trình diễn của nhiều giọng ca nổi tiếng.

đêm ngắn tình dài

Theo tôi tân nhạc Việt Nam phải thể hiện rõ cá tính Việt Nam. Để đạt được điều này, người sáng tác phải hiểu rõ nhạc Việt qua cách học nhạc cụ cổ truyền cũng như hát được các điệu hát cổ truyền. (Dương Thiệu Tước)

Dương Thiệu Tước thật tình muốn dùng nhạc pháp Tây Phương để soạn nhạc Việt mới, nhưng ông bị nhạc ngũ cung Việt Nam trói ông lại… Nhạc Dương Thiệu Tước, theo tôi, là loại nhạc tình tứ, nhưng cũng rất sang trọng. Ðó là những ca khúc tình ái thốt lên từ con tim của một nghệ sĩ dòng dõi nhà quan. ( Hồi ký Phạm Duy, tập 1, chương 12)

uốn mượn bài hát Đêm ngắn tình dài này như phần mở đầu cho bài viết giới thiệu về một nhạc sĩ đặc biệt: Dương Thiệu Tước. Lúc nhỏ, đây gần như là bài nhạc duy nhất của Dương Thiệu Tước gây được dấu ấn sâu đậm trong tôi, một phần vì lúc ấy tôi còn chưa hiểu và cảm được những giai điệu ngũ cung, chỉ biết về ông qua một số ca khúc mang tính Tây phương: Đêm ngắn tình dài, Bóng chiều xưa, Ngọc lan, Chiều… Phần nữa vì nét nhạc vừa cổ kính, vừa tân kỳ của bài hát, ca tụng khát vọng tình yêu đôi lứa trong một không gian phảng phất Đường-thi: có trăng, có rượu hoàng hoa… và lại có anh và em, có người con trai và con gái, điều rất ít thấy trong thơ cổ.

Đêm ngắn tình dài - Thái Thanh 
Tiếng xưa - Hà Thanh 

Còn một tối gần bên nhau… cái lời nhạc nói lên khát vọng tình yêu vừa mãnh liệt, vừa êm đềm, đối với tôi lúc ấy đã đủ để nói lên một tâm hồn nhạc đặc biệt mà chỉ sau này tôi mới hiểu rõ được. Khi viết nhạc thất cung theo kiểu Tây phương, nhạc của ông “rất Tây”, điển hình như bài Ngọc lan, nghe bài này chúng ta tưởng như đang nghe Chopin hay Schumann. Ngay từ khi mọi người còn phải vay mượn nhạc điệu Tây phương để soạn lời ca tiếng Việt và gọi nó là bài ta theo điệu tây thì ông đã soạn những bài có thể gọi là bài tây theo điệu ta.

Còn khi viết nhạc ngũ cung, nhạc của ông lại “quá ngũ cung”. Nếu như nhạc ngũ cung của Phạm Duy là thoát thai từ dân ca, khi hát cần luyến láy một chút thì mới tìm thấy được dáng nhạc, thì của Dương Thiệu Tước tự nó đã có đậm đặc chất ngũ cung rồi, cứ hát lên là như tìm lại được những nét dân ca miền Thùy Dương xứ Huế. Tuy là người Hà Nội nhưng nhạc của Dương Thiệu Tước thể hiện một sự thẩm âm đặc biệt mẫn cảm với dân ca Huế, phải chăng chính là nhờ mối tình say đắm với một người con gái sông Hương núi Ngự, nữ ca sĩ Minh Trang (thân mẫu ca sĩ Quỳnh Giao).

Một vài bìa nhạc Dương Thiệu Tước:

la bohème

he only song posted twice on my blog, my previous post is here (this version is performed when Charles was still young, a much higher tempo). I’d listened to both the vocal & instrumental versions of this song long before, but didn’t recognize that they are actually one same song. Just by a sudden special chance in Dalat made me realise that it is Paul Mauriat who was covering Charles Aznavour.

La Bohème - Charles Aznavour 
La Bohème - Paul Mauriat 

Charles Aznavour is a very big name in American & French music, but much more popular in his French audience. Till now, he still go to stage and have many performance at the age of 83, and still attract and seduce a lot of listeners. He is called by the title French Frank Sinatra, but to me Charles Aznavour is much more different however, Frank Sinatra didn’t wrote the song himself.

ôi những dòng sông nhỏ…

ột trong những bài hát hiếm hoi của Trịnh Công Sơn mà tôi thích, nhất là khi nghe không lời. Một trong số ít ỏi những bản nhạc của ông ăn sâu vào tâm hồn tôi như là kỷ niệm… Những trình bày khác nhau của bản nhạc, một hòa tấu piano, một độc tấu guitar (Võ Tá Hân), và một qua giọng hát khá thuyết phục của Trần Thu Hà (với guitar đệm thật đáng yêu). Một vài bìa nhạc Trịnh Công Sơn:

Tình xa - Piano (?) 
Tình xa - Guitar (Võ Tá Hân) 
Tình xa - Trần Thu Hà 

bang bang

ang Bang (My baby shot me down) is quite a special song: written by Sonny Bono, performed by Cher (1966), covered by Nancy Sinatra (1967), and has been translated to various languages since then. Younger people would recognize the the music as main soundtrack in the film Kill Bill (2003).

Bang bang - Sheila 
Khi xưa ta bé - Mỹ Tâm 
My baby shot me down - Nancy Sinatra 

I actually did thought it was a French song, until I listened to the gentle My baby shot me down, the original soundtrack is really simple, and moving, compared the glamourous French version.