gió mùa xuân tới

hời tiết càng năm càng lạ, mới giữa tháng 11 mà Sài Gòn đã có những sáng se se lạnh, còn Hà Nội đã phải mặc áo ấm. Sáng sáng ra đường có cảm giác như mùa xuân sắp về, phóng xe ào ào trên đường, tưởng đâu đây có mùi nhang khói. Trong lòng không khỏi có chút sảng khoái, nôn nao như lúc giao mùa. Ở mãi cái xứ phương Nam bốn mùa chẳng mấy khác biệt này, giao mùa là một đặc ân mà không phải lúc nào cũng cảm nhận được. Không gian, thời gian, tất cả bối cảnh xung quanh như nhắc thầm: hãy để những đổi thay nho nhỏ len vào tâm hồn, hãy cố cảm nhận chúng, tích cóp chúng, để tự làm mới mình trong mọi điều nhỏ nhoi như thế!

tiếc thu

ôi chẳng phải là người hoài cổ, nhưng những âm thanh đã nghe lúc nhỏ thì chẳng mấy khi quên. Nhớ lại mà thấy buồn cười, hàng ngày cắp sách đến trường thì toàn hát: Cùng nhau ta đi lên, theo bước đoàn thanh niên đi lên, Cố gắng xứng đáng cháu ngoan Bác Hồ…, mà về nhà thì chỉ toàn nghe những thứ nhạc như thế này thôi.

Tình khúc mùa đông (Tiếc thu) - Thanh Trang - Lệ Thu 

Chỉ lớn lên mới thấy điều khập khiễng, chứ khi nhỏ thì cái gì cũng “tự nhiên”. Chẳng hiểu vì lý do nào lại thích bài nhạc ít người biết này: giai điệu, lời ca… chỉ nhớ khi nhỏ mỗi lần nghe bài này là chỉ nghe thấy tiếng triangle lảnh lót bên dưới.

album: con tạo xoay vần


Chiều nao nơi bãi hoang, lại ghé thăm mộ nàng, nhặt đóa hoa rụng vàng, thế thôi ngủ ngon em nhé, một giấc mơ màng. Nhìn hàng cây liễu dương, chạy suốt muôn dặm đường, chạnh nhớ câu đoạn trường. Cố nhân vừa rũ áo, về với vô thường. Chiếc bóng khoác nón ra đi cuối nơi con đường.

ốn dĩ tính không thích giải thích, nên chọn cách nói bằng nhạc. Hôm nay xem lại những post của mình, cảm giác: tệ! nói (viết) nhiều mà chẳng có nhiều điều mới! Nếu làm tư liệu thì đã có khối những web khác, nếu là tâm sự cá nhân thì hơi lang bang. Muốn diễn đạt điều gì mới (cho dù là trong những thứ cũ) nhưng sợ không có người đồng cảm.

Hoàng hạc tịch dương - Mai Hương 
Nguyên tác: Dolente immagine di Fille mia – Vincenzo Bellini.

Dạ hương thiên lý - Thái Hiền 
Nguyên tác: Memory (từ vở opera Cats) – Adrew Lloyd Webber.

Đặt lời Việt cho nhạc cổ điển không phải là điều gì mới, nhạc sĩ Phạm Duy và những nhạc sĩ khác đã đặt lời cho rất nhiều nhạc phẩm cổ điển: Dòng sông xanh, Sóng nước biếc, Vũ nữ thân gầy, Trở về Soriento, Khúc ban chiều .v.v.

Album Con tạo xoay vần sau đây thì thật sự mới lạ: đem ý Đường-thi phổ vào nhạc cổ điển phương Tây. Đem ý thơ của Lý Bạch, Bạch Cư Dị, Tiết Đào, Lý Hạ… phổ vào nhạc của Offenbach, Tchaikovsky, Bellini… đem tinh yếu của Đông và Tây hòa lẫn vào nhau. Hòa âm đơn giản, chỉ có một piano đệm, và các giọng hát được thu âm trực tiếp bằng kỹ thuật thu âm nổi, không qua xử lý bằng máy tính.

Album này theo tôi là hay và tinh tế hơn nhiều so với Chat với Mozart của Mỹ Linh. Trong album của Mỹ Linh, phần lời chưa ăn khớp được vào giai điệu và tiết tấu. Với album này, những giai điệu nhẹ nhàng được chọn từ các bản opera nổi tiếng, với lời nhạc lấy ý từ Đường-thi, tất cả tạo nên một loại âm nhạc vừa cao sang, vừa gần gũi. Kỹ thuật thu âm càng giúp cho hơi nhạc giản dị, tự nhiên đi vào lòng người.

abba – the piper – remixed

ìm thấy bài rất yêu thích này trong một remixed – collection của ABBA, 2006. Rất mê bài này không chỉ vì phần nhạc mà còn vì phần lời: rất hiểu và cũng chẳng hiểu gì cả về phần lời đầy ẩn dụ, nhiều người đã bàn cãi nhưng vẫn không làm rõ được lời hát ám chỉ điều gì.

The piper - Remixed version 
The piper - Original version 

Bài hát sử dụng một thành ngữ Latin: sub luna saltamus – nhảy múa dưới ánh trăng; Chúng ta đều đi theo theo những giai điệu lạ kỳ, chúng ta đều bị hiệu triệu bởi một âm điệu nào đó, chúng ta đi theo người thổi sáo, rồi chúng ta nhảy múa dưới ánh trăng. Tuy chưa hiểu The piper ám chỉ điều gì, nhưng chính bài hát đã là một The piper, nó đã seduce rất nhiều người nghe.

Trên tầng nghĩa đơn giản nhất, lời bài hát cũng đã có một sức diễn tả mạnh: chúng ta ai cũng đi theo một giai điệu lạ kỳ nào đó mà ngay cả chúng ta cũng không hiểu nổi, đuổi theo những fantasies thoáng qua trong cuộc đời để rồi trong một phút tĩnh tại nào đó của tâm hồn, dừng lại để nghĩ về đời mình, vẫn thấy mình tự do và không có gì để hối tiếc…

ai lên xứ hoa đào


Một trong những bức chụp trường Cao-đẳng Sư-phạm từ bờ hồ Xuân Hương của MPK

ới post bản nhạc Ai lên xứ hoa đào hôm trước thì hôm sau đã có mặt ở đó… Cách đây vài năm, Đà Lạt – trong những gì du khách biết – không hề có hoa đào. Chỉ trong ký ức những người già, Đà Lạt mới là “xứ hoa đào”, và hoa mai anh đào cũng mới được trồng lại một hai năm gần đây trong nội thị. Với xu hướng “phục cổ”, người ta bắt đầu quan tâm đến loại hoa này và tranh cãi nhau về nguồn gốc của nó! Gọi là mai anh đào vì thực chất đó là một loại hồng mai, nhưng dáng cây lại giống đào, mận. Có nhiều ý kiến khác nhau, chính xác đây là giống cây bản địa của Đà Lạt, nhưng cũng lại có ý kiến “thấy người sang bắt quàng làm họ” bảo đây là giống anh đào Nhật-bản được đem về trồng từ trước 75.

Đà Lạt vẫn luôn đẹp trong mắt những người yêu nó. Mỗi lần lên đây, tôi thích tới café Tùng, nghe nhạc nhạc Pháp, nhìn những ông già mặc poncho ra vào trò chuyện, nhìn những cô gái đẹp ngồi buồn đốt thuốc, ngồi thật lâu để bà chủ quán rót thêm cho một ít café miễn phí… dường như giữa mình và nơi đây có một mối giao cảm nào đó. Lần này trở lại được biết đứa con của Đà Lạt, MPK – Michael-Phước-Khùng đã nhượng bộ chính mình một lần trong đời để xây nhàcưới vợ. Ông có vẻ bớt lãng đãng và gần với thực tại hơn, nhưng vẫn ngồi đó, mơ màng vuốt râu bứt tóc, rồi nằm ngủ gục tự nhiên nơi góc quán, đang mơ đến những khoảnh khắc đẹp mà đất trời đã ban tặng cho thành phố trên cao này.

hà thanh – chim họa mi xứ huế

hông như những gì viết trên wiki: Hà Thanh sinh ra trong một gia đình gia giáo chỉ có một mình bà đi theo nghiệp âm nhạc, mẹ tôi (lúc còn học ở trường Đồng Khánh có chơi với một số chị em trong gia đình này) cho biết gia đình Hà Thanh là một gia đình có truyền thống cổ nhạc, tuy không ai đi theo con đường âm nhạc chuyên nghiệp nhưng đờn ca hát xướng đã là môi trường từ nhỏ trong gia đình. Hà Thanh đến với âm nhạc từ rất sớm, tham gia hát cho đài phát thanh Huế từ những năm 50. Bà tham gia cuộc thi tuyển lựa ca sĩ do đài tổ chức (giống như cuộc thi Tiếng hát Truyền hình bây giờ) và dành giải nhất với ca khúc Dòng sông xanh (Johann Strauss).

Ai lên xứ hoa đào - Hà Thanh 
Các anh đi - Hà Thanh 

Những năm 60, bà gia nhập làng văn nghệ Sài-gòn, trở nên nổi tiếng và thường xuyên xuất hiện trên sóng phát thanh cũng như trong các chương trình Đại nhạc hội. Hà Thanh có giọng hát rất đặc biệt, cao sang, trong mà mềm mại. Nghe bà hát, ta mới cảm thấy những luyến láy nhấn nhá đặc trưng của một giọng hát cũ. Hơn thế nữa, giọng Hà Thanh rất Huế, một giọng Huế sang trọng và tinh tế. Mời các bạn thưởng thức giọng ca Hà Thanh qua hai ca khúc: Ai lên xứ hoa đào (Hoàng Nguyên) và Các anh đi (Văn Phụng).

avt chúc xuân

au đây là tiết mục chúc xuân của ban AVT tái lập tại hải ngoại. Thành phần cũ của ban chỉ còn duy nhất nhạc sĩ Lữ Liên, bổ sung thêm hai thành viên mới Trường Huy & Hoàng Long nhưng vẫn giữ cái tên AVT cũ. Hai thành viên cũ ở lại VN sau 75: Tuấn Đăng thì biệt tích, còn Vân Sơn nhảy xuống kênh Thị Nghè tự tử, nghệ sĩ hài kịch không chịu đựng nổi những bi kịch cuộc sống. Xin post ở đây tiết mục Chúc xuân, có thể xem video trên youtube hay nghe file âm thanh rời.

AVT Chúc xuân 
Lữ Liên, Trường Huy, Hoàng Long

Nghe AVT thích thú nhất là ở chỗ ban nhạc sử dụng nhuần nhuyễn các làn điệu dân ca Bắc và Trung bộ (tuy vậy lại không có dân ca Nam bộ), diễn tấu thành thục các nhạc cụ dân tộc (đàn nhị, tỳ bà, đàn đoản…), cũng như sự kết hợp phong phú giữa nói, nói lối, ngâm thơ và hát… Ba người trên sân khấu thường giả giọng nói của ba miền Bắc, Trung, Nam, rất giống, rất thật, lại là loại giọng cũ chỉ còn nghe thấy được ở lớp người già cả.

Bản Chúc xuân này là bài bản cũ, có customize lại chút xíu, tuy vậy chẳng mấy chốc cũng đã lạc hậu so với cuộc sống nơi trời Tây, may ra đem về VN thì vẫn còn nhiều giá trị. Mới tháng 10 nhưng nghe AVT xong cảm giác như Tết sắp đến: năm mới, cuộc đời phây phây, năm mới gặp thời gặp may, năm mới bạc triệu tới tay, năm mới không phải kéo cày, năm mới cuộc đời lên hương, năm mới tràn đầy yêu thương, năm mới thần tài giúp ta, năm mới năm đẹp Thái Hòa…

khát vọng

渴望

悠悠岁月欲说当
年好困惑亦真亦
幻难取舍悲欢离
合都曾经有过这
样执着究竟为什
么漫漫人生路上
下求索心中渴望
真诚的生活谁能
告诉我是对还是
错问询南来北往
的客恩怨忘却留
下真情从头说相
伴人间万家灯火
故事未来共斟酌

hát vọng: những ai thuộc thế hệ 7x có thể sẽ nhớ phim này, chiếu trên truyền hình VN đầu những năm 90. Không nằm trong số những phim TQ thành công nhất, nhưng 50 tập phim mang lại những tình tiết cảm động của những cảnh đời thời cách mạng văn hoá. Dù ở TQ hay VN, dù ít hay nhiều, chúng ta đã sống qua những tháng ngày như thế, những đày đoạ và thăng trầm, những điên rồ của lịch sử, và những hậu quả dai dẳng của nó… hãy nhớ để đừng bao giờ quên chúng! Cố sự bất đa, uyển như bình thường nhất đoạn ca: chuyện cũ chẳng nhiều, cũng bình thường như một khúc ca… Đã trải qua rồi, phải như thế nào đó mới nói được một lời như thế! Truyền hình VN thực hiện việc thuyết minh đã chuyển ngữ lời nhạc thành một đoản khúc thơ lục bát thật khó quên:

hoàng trọng

Lòng càng thổn thức, quên hết bao mối hận mà đi.
Yêu đương say đắm mà chi, xa xôi đem thú biệt ly.
Sầu nhớ đau thương làm chi!

(Khúc nhạc ly hương)

ừ nhỏ tôi đã nghe nhiều nhạc của Hoàng Trọng mà chưa hề biết tác giả là ai. Những ca khúc Khúc nhạc ly hương, Ngàn thu áo tím, Nhạc sầu tương tư, Gió mùa xuân tới, Tiến bước sang ngang, Đẹp giấc mơ hoa… đã gieo vào hồn tôi những dáng nhạc độc đáo, riêng biệt. Sau này, càng tìm hiểu, tôi càng được biết nhiều hơn về con người lao động nghệ thuật cần mẫn, nghiêm nhặt này.

Nghìn thu áo tím - Thái Thanh 
Dừng bước giang hồ - Khánh Ly 

Học nhạc, sáng tác và làm ban nhạc từ rất sớm, Hoàng Trọng là người có khả năng tổ chức, ông đã làm phòng trà Thiên Thai ở Nam Định từ rất sớm (1945). Trong chiến tranh, ông là trưởng ban quân nhạc Bảo Chính Đoàn (quân đội Pháp), đến năm 1954 thì di cư vào Nam. Ở Sài gòn, ông thành lập nhiều ban nhạc chơi cho các Đài phát thanh Sài gòn, Đài phát thanh Quân đội, Đài Truyền hình… nổi tiếng nhất là ban hợp xướng Tiếng tơ đồng (1967).

Ông sáng tác khoảng chừng 200 tác phẩm, phần nhiều là theo điệu tango, và nhiều nhạc cho phim ảnh. Hoàng Trọng còn nổi tiếng với tư cách là người chỉ huy dàn nhạc và người soạn nhiều phần hòa âm giá trị. Tuy đã rao là Hoàng Trọng – vua nhạc tango Việt Nam nhưng ở đây, mời các bạn nhớ lại người cố nhạc sĩ tài hoa này qua hai tác phẩm của ông, một theo điệu valse: Nghìn thu áo tím và một theo điệu pasodoble: Dừng bước giang hồ.

Một vài bìa nhạc Hoàng Trọng:

ngọc cẩm & nguyễn hữu thiết

ể về tình hình Tân nhạc tại miền Nam trước 1975 mà bỏ qua cặp vợ chồng song ca Ngọc Cẩm & Nguyễn Hữu Thiết thì quả là một thiếu sót. Người miền Nam bấy giờ rất mê nhạc, cải lương thì có Thanh Nga, tuồng cổ thì có Phùng Há, vọng cổ thì có cậu Út Trà Ôn… Tuy vậy lớp trẻ lại thích Tân nhạc hơn. Chính quái kiệt Trần văn Trạch là người cải tiến các show diễn. Ông đề nghị thêm phần biểu diễn Tân nhạc vào trước các buổi chiếu phim, về sau lại tổ chức các chương trình Đại nhạc hội. Cũng chính ông là người giới thiệu cặp “danh ca miền Trung” Ngọc Cẩm & Nguyễn Hữu Thiết trước công chúng Sài-gòn. Cặp danh ca này nổi tiếng với khán thính giả miền Nam từ đó, với các bản dân ca hay tình ca, trên các sân khấu nhạc hội hay qua làn sóng phát thanh. Những đĩa nhạc của họ bán chạy như tôm tươi và có sức lan tỏa rộng trong quần chúng nghe nhạc.

Gạo trắng trăng thanh 
Ai đi ngoài sương gió 

Với thế hệ cha mẹ tôi, nhạc và giọng ca Ngọc Cẩm & Nguyễn Hữu Thiết là điều gì gần gũi, rất “Vietnamese – native” như những món cơm hến, bún bò Huế. Thêm một chi tiết nữa là Ngọc Cẩm & Nguyễn Hữu Thiết chính là song thân của ca sĩ nổi tiếng Hồng Hạnh sau này. Mời các bạn thưởng thức hai giọng ca dân dã, tự nhiên mà truyền cảm này qua một bản “dân ca” Gạo trắng trăng thanh và một bản tình ca Ai đi ngoài sương gió (hai bài trong băng nhạc 18 tình khúc quê hương yêu dấu). Nhất là Gạo trắng trăng thanh là bản nhạc có mức độ phổ biến sâu rộng trong quần chúng thính giả, đến mức nó có một bản lời “chế” như sau: Ai đi qua trên cầu Bông, té xuống sông ướt cái quần nilông… 😀

Một vài bìa nhạc Ngọc Cẩm & Nguyễn Hữu Thiết: