Lý luận nhị nguyên trắng đen là điểm yếu cố hữu trong cách suy nghĩ của con người, đặc biệt nghiêm trọng với người Việt. Thế nên họ rất dễ mắc vào cách suy nghĩ máy móc, những logic hình thức, đặc biệt là cũng chính vì thế nên dễ bị lừa gạt, lợi dụng. Như thế nào là lý luận nhị nguyên, câu chuyện nảy sinh từ tranh luận của tôi với một người bạn về cúm mùa (ở đây không nhằm phê phán ai, vì ai cũng có thể mắc vào những lỗi như thế).

Ví dụ 1: gọi là cúm mùa là vì nó trở nặng trong mùa đông, giảm đi trong mùa hè! Nên một số người lý luận loanh quanh một lúc, câu chuyện nó trở thành: cúm mùa chỉ có trong mùa đông, không có trong mùa hè, vậy nguồn cúm mùa ở đâu ra, chính là “trời giáng ôn dịch” xuống loài người rồi! Chuyện này rất đơn giản, thực ra cúm mùa lây quanh năm, kể cả mùa hè, khác chăng là ở các nước ôn đới, cúm mùa trở nên mạnh hơn vào mùa đông hơn, thế thôi!

Ví dụ 2: nghệ sĩ nuôi khán giả hay khán giả nuôi nghệ sĩ!? Mọi hoạt động kinh tế nó đều là “xoay vòng”, nếu tự cung, tự cấp, tự sản xuất, tự tiêu thụ thì… đâu có gọi là kinh tế! Chính vì bản chất của mọi hoạt động kinh tế đều là “quần vòng” như thế, nên dùng cái chữ “kinh tế quần vòng”, nó gần như là vô nghĩa! Vậy thì ai nuôi ai? Cách đặt vấn đề như thế là đám lưu manh lợi dụng điểm yếu tư duy để kích động dư luận, kích động ghen ghét vụn vặt!

Ví dụ 3: phim ảnh tạo ra tội phạm, hay phim ảnh chỉ phản ánh thực tế nhiều tội phạm!? Hỏi điều này nó cũng giống như hỏi: tại sao giọt nước biển có vị mặn, đâu phải chỉ có một giọt nước mặn đâu, cả cái biển nó mặn đấy chứ! Thực tế hay phim ảnh, đều là những tấm gương phản chiếu lẫn nhau, phản chiếu qua lại “vô hạn” lần, thực tế nào thì phim ảnh đó và ngược lại, thế thôi, ở đây, đâu là “gà”, đâu là “trứng”, đâu là “nhân”, đâu là “quả”?

Chỉ cần mở một trang báo hàng ngày ra, đọc vài cái tựa là phát hiện ra vô số kiểu logic trắng đen nhị nguyên này! Thực tế mọi vận động trong cuộc sống luôn có chiều thời gian, cố tình bỏ quên cái chiều này là biến thành những khái niệm “trắng / đen” chết, xa rời thực tế! Chính vì cái “lỗi tư duy” này của người Việt mà họ rất dễ bị lợi dụng, luôn bị đẩy vào các tranh luận nhảm nhí, bị kích động bởi những thứ như “con gà hay quả trứng có trước”.

Đám lưu manh thì lợi dụng triệt để điều này, bỏ cái chiều thời gian đi, đảo ngược trình tự, biến thành một sự việc khác hẳn! Thêm một ví dụ khác gần đây trên báo là “zero-covid hay là sống-chung-với-dịch”, vì nó đã thành cái bệnh tư duy cố hữu rồi, nên vẫn cứ phải vin vào đó! Làm sao để sửa bệnh tư duy nhị nguyên trắng đen? Theo tôi bước đầu tiên là… chơi thể thao nhiều, tập thể dục thật nhiều, cảm nhận dòng chảy của thời gian, của vận động! 😃

Sách mà đọc 10 trang / phút! 😮 😮 Kể cả là trang A6 đi nữa cũng không đọc nổi, và đọc như vậy không lưu lại được cái gì, cũng giống như nước chảy lá khoai mà thôi! “Nhà tiên tri Vanga và vũ trụ huyền bí”, “Đọc vị bất kỳ ai”, cái cứt gì thế!? Văn hoá đọc ccc! Mịa, cái thời sách vở toàn ba thứ hàng chợ, tạp nham, hạ cấp, vớ vẩn khoác vẻ trí thức, đạo mạo! Giọng điệu của một thằng “con buôn, bán giấy lộn” rẻ tiền chính hiệu! 😢😢 Nên đúng là phải sợ cái mạng xã hội, người ta tìm cách chứng minh sự hiện diện của mình, bằng những cách ngu nhất có thể! Mà thường là như thế, thùng rỗng kêu to, còn đúng đắn nó thường giản dị và im lặng! Ví dụ như đám “y tế mạng” giờ khôn lắm, không dám viết sai sự thật vì sợ bị nắm đầu. Có nhiều bài rất khôn, nói nhăng cuội, nhưng nội dung trống rỗng, đọc xong éo hiểu muốn nói gì, lòng vòng không có một tí thông tin nào!

Rồi những đám buôn bán ba cái tào lao là trùm viết những nội dung trống rỗng như vậy. Đọc không có thấy cái gì quá sai đến mức hiển nhiên, phi lý, nhưng cũng chẳng có thông tin gì xài được! Mà nói đến nội dung, ý tưởng, thì đám tào lao đó làm gì có, bố chúng nó cũng không tự nghĩ ra được, vì bại não gia truyền mà! Nên chúng nó chỉ cóp nhặt đâu đó một vài tin giật gân, một số nội dung kiểu “tào lao thiên địa” về xào xáo lại mà thôi! Đôi lúc nghĩ vẩn vơ, cái con Covid này rất quái đản, một mặt, nó gây tác hại cho kinh tế rất nhiều, nhưng mặt khác, nó không gây hậu quả chết người, hậu quả XH thật thảm khốc như các đại dịch trăm năm trước! Thế nên người dân không sợ, không rút ra được bài học gì, không có gì thay đổi gì, cách suy nghĩ, cách sống! Dịch rồi sẽ qua đi, nhưng XH không tiến bộ được, tiến bộ có chăng là ở phương Tây, chứ như VN rồi cũng y như thế!

Rồi vẫn sẽ tiếp tục sống bằng tin giả, tin bá vơ thất thiệt, bằng những nội dung nhảm nhí, trống rỗng, buôn bán sợ hãi, và lừa gạt nhau, éo có một cái tinh thần nào cho nó sáng sủa! Cái cần thay đổi là tâm tính, phẩm chất con người thì quá khó, người ta cần cái gì đó dễ thôi, ăn liền được! Lên net hóng hớt để thoả mãn cái tôi phán xét, “tôi là một cái gì đó”, hùa theo những trào lưu, ah ta biết rồi, thằng A là như thế này, con B là như thế kia! Nói gì thì nói, thời gian dịch bệnh là một quãng tĩnh lặng để nhận ra xã hội VN vốn đang bệnh, và thực ra là bệnh trầm kha, kinh niên từ nhiều chục năm nay! Về thể chất thì lên net tìm mua thuốc chống béo phì cho bản thân, rồi chống béo phì cho cả con chó nuôi trong nhà! Về tinh thần thì suốt ngày chỉ hóng hớt toàn mấy cái nhảm nhí, xàm xí! Con người nó yếu đuối từ thể chất cho tới tinh thần, là hậu quả hiển nhiên của cách sống vậy!