bắc hành – 2015, phần 13

Anh sẽ ra đi về miền mênh mông,
Cơn gió cao nguyên từng đêm lạnh lùng.

Trả lại em yêu - Phạm Duy - Thái Thanh 

Chặng 13: Khâm Đức ❯ đèo Lò Xo ❯ Đăk Glei ❯ Plei Cần (Ngọc Hồi) ❯ Đăk Tô ❯ Đăk Hà ❯ Kon Tum ❯ Plei Ku ❯ Chư Sê ❯ Ea H’Leo ❯ Ea Drang ❯ Buôn Hồ ❯ Buôn Ma Thuột

Sài gòn ⇔ Hà nội 2015
Sơn Tây 2015
Yên Bái 2015
Lào Cai 2015
Hà Giang 2015
Đồng Văn 2015
Mèo Vạc 2015

hía trước là con đường… hành trình tiếp tục theo đường Trường Sơn, từ Khâm Đức (Phước Sơn, QN), vượt đèo Lò Xo chạy kế bên khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Linh là qua địa phận tỉnh Kontum. Con đèo dài và khá khó đi, dưới chân đèo, một chiếc 50 chỗ cháy trơ trụi còn đang bốc khói nghi ngút, các xe đi ngược chiều cũng toả ra một mùi bố thắng khét lẹt. Tuy nhiên, đã đi qua những cung đường Tây Bắc khó khăn hơn nhiều nên đèo Lò Xo cũng không phải là vấn đề gì quá lớn.

Từ đây là chấm dứt những cảnh quan xanh tươi, cao nguyên Trung phần dần hiện ra với trong tầm nhìn rộng lớn, bạt ngàn đồn điền cao su, cà phê, tiêu, chè… cùng với… vô vàn đồi hoang núi trọc, sông suối vàng một màu hoàng thổ. Trong đầu thoáng lên ý nghĩ, dù sao ở những “miền đất cũ”, dân chúng cũng còn biết tổ chức lo lắng cho tương lai lâu dài về sau hơn là ở những “miền đất mới”. Cảm thấy mất hứng, bèn tăng ga chạy tiếp cho hết những nẻo đường rộng lớn của cao nguyên.

Cả Tây Nguyên mùa này đang là mùa khô, gió và bụi bao trùm lên các tuyến đường, đoạn Plei Ku đi Buôn Mê Thuột rất xấu, đang sửa chữa dở dang. Nhưng cũng có những đoạn đường rất đẹp, mới xây, rộng rãi, phẳng lì, đi qua những rừng thông, cao su rợp bóng mát. Rất nhiều địa danh lịch sử bắt gặp trên đường đi nhưng không ghé vào thăm được, đành đánh dấu lại trên bản đồ điện tử, hẹn trong một chuyến đi khác. Rồi sẽ có một ngày ngược tuyến đường này, đi lại những gì đã bỏ sót!

bắc hành – 2015, phần 12

Tôi yêu những sông trường,
Biết ái tình ở dòng sông Hương.

Tình ca - Phạm Duy - Mỹ Linh 

Chặng 12: Cam Lộ ❯ Đakrông ❯ Tà Rụt ❯ đèo Pêke ❯ A Lưới ❯ A Đớt ❯ A Roàng ❯ Prao – Đông Giang (Hiên) ❯ Thạnh Mỹ – Nam Giang (Giằng) ❯ Khâm Đức – Phước Sơn

Sài gòn ⇔ Hà nội 2015
Sơn Tây 2015
Yên Bái 2015
Lào Cai 2015
Hà Giang 2015
Đồng Văn 2015
Mèo Vạc 2015

ải miết rong ruổi trên con đường cái quan xuyên Việt, thử rẽ sang đi nhánh Tây của đường Trường Sơn, từ Cam Lộ ngược lên Đăk Rông, qua Tà Rụt, vượt đèo Pêke là đã rời Quảng Trị vào Thừa Thiên – Huế. Mới độ hơn chục năm về trước, nhắc đến A Sầu, A Lưới là người ta hình dung một chốn thâm sơn cùng cốc, khỉ ho cò gáy, giờ thì đã là phố thị văn minh lắm rồi. Mà đâu có phải cách trở gì cho cam, chỉ mười mấy cây số về phía dưới kia đã là không xa kinh kỳ sáng chói.

Nếu đi trên nhánh Đông, từ đèo Pêke sẽ về cầu Tuần, Khe Tre, đèo Bê Bay, đèo Mũi Trâu, đi sát rìa tây nam khu bảo tồn thiên nhiên Bạch Mã về đến phía tây Đà Nẵng ở Tuý Loan. Nhưng nếu đi trên nhánh Tây, sẽ qua tt. A Lưới, khu bảo tồn sao la A Roàng, qua thị trấn Prao, huyện Đông Giang (trước đây gọi là huyện Hiên) đến Thạnh Mỹ, huyện Nam Giang (trước đây gọi là huyện Giằng). Một đoạn đường trên 200 km không thấy tên một cái đèo nào… vì không chỗ nào là không đèo dốc cả!

Qua A Roàng, cung đường này rất đẹp. Một mảng rừng nguyên sinh lớn, đèo dốc quanh co dài dằng dặc, 2 hầm chui xuyên núi, đường bêtông chống sạt lở trên toàn tuyến, những cơn mưa rừng Trường Sơn rỉ rả nhiều giờ liền, vắng hoe không một bóng người, không một mái nhà, chỉ có vài đồn biên phòng lẻ loi. Ngoại trừ vài người dân tộc, hầu như không thấy bóng một người Việt nào, ấy thế mà thấy rất nhiều cô/chú Tây cặm cụi đạp xe đạp, hay cưỡi xe máy với một cái GoPro gắn trên mũ.

bắc hành – 2015, phần 11

Nằm mơ, mơ thấy trăm họ tốt tươi,
Mơ thấy bên lề cuộc đời,
Áo dài đùa trong tiếng cười.

Quê nghèo - Phạm Duy - Thái Thanh 

Chặng 11: Nghĩa Đàn ❯ Thái Hoà ❯ Tân Kỳ ❯ Khai Sơn ❯ Thanh Thuỷ ❯ Phố Châu ❯ Vũ Quang ❯ Phúc Đồng ❯ Hương Khê ❯ Tân Ấp ❯ Khe Ve ❯ Minh Hoá ❯ đèo Đá Đẽo ❯ Phong Nha ❯ Khe Gát ❯ Đông Sơn ❯ Bến Quan ❯ Cam Lộ

Sài gòn ⇔ Hà nội 2015
Sơn Tây 2015
Yên Bái 2015
Lào Cai 2015
Hà Giang 2015
Đồng Văn 2015
Mèo Vạc 2015

uôi theo đường HCM, từ Hà Tĩnh, ngã ba Đồng Lộc, Tân Ấp, vượt đèo Đá Đẽo, đến Phong Nha, Quảng Bình. Trời đã về chiều nên không đi trên nhánh Tây của đường HCM, một đoạn 250 km không có lấy một cụm dân cư hay cây xăng nào, đi theo nhánh Đông, về đến Cam Lộ, Quảng Trị lúc 10h tối do mải mê chụp ảnh dọc đường. Đoạn đi qua vườn quốc gia Vũ Quang, khu bảo tồn thiên nhiên Phong Nha, Kẻ Bàng, nhiều nơi vẫn còn là rừng nguyên sinh trông rất hấp dẫn.

Nhiều đoạn đi sát với đường biên giới Việt – Lào, đây đó thấy có kiểu nhà rất cao, chỉ 1 trệt nhưng cao bằng 2 tầng so với nhà nơi khác, là kiểu nhà tránh cái nóng của gió Lào. Suốt đoạn đường khu 3, khu 4 đi qua, rừng núi toàn một màu xanh tốt. Tuy phần nhiều là rừng tái sinh, nhưng làm tôi đặt câu hỏi không lẽ công việc trồng rừng lại được thực hiện tốt đến vậy? Ít nhất thì dọc toàn tuyến đường HCM đoạn này, hầu như không thấy đồi núi trọc, sông suối một màu xanh biêng biếc.

Nếu để ý kỹ, sẽ thấy nhiều yếu tố văn hoá bản địa đan xen với nhau, và dần dần chuyển biến từ vùng này sang vùng khác, trong một đoạn rất ngắn và hẹp, từ Quảng Bình, Quảng Trị vào đến Thừa Thiên Huế, bề ngang có nơi chỉ khoảng hơn 40 km, mà có đến 3 tuyến quốc lộ dọc chính: đường 1A, đường HCM nhánh Đông & nhánh Tây. Những tộc người Cơtu, Pacô, Vân Kiều nhỏ bé, trông nghèo khổ, nhếch nhác, những mái nhà sàn & nhà mồ bé xíu nằm rải rác dọc đường đi…

bắc hành – 2015, phần 10

Đường về miền xuôi, biết bao đò bao quán mới,
Đường dài mà vui, hỡi người bạn đường nặng vai.

Người về miền xuôi, Trường ca Con đường cái quan - Phạm Duy 

Chặng 10: Hà Giang ❯ Việt Quang ❯ Tuyên Quang ❯ Đoan Hùng ❯ Phú Thọ ❯ Vĩnh Yên ❯ Hà Nội ❯ Phủ Lý ❯ Ninh Bình ❯ Tam Điệp ❯ Hà Trung ❯ Vĩnh Lộc ❯ Cẩm Thuỷ ❯ Ngọc Lặc ❯ Lam Sơn ❯ Yên Cát ❯ Nghĩa Đàn

Sài gòn ⇔ Hà nội 2015
Sơn Tây 2015
Yên Bái 2015
Lào Cai 2015
Hà Giang 2015
Đồng Văn 2015
Mèo Vạc 2015

ẫn còn muốn rong ruổi thêm nữa trên các nẻo đường biên giới phía Bắc, nhưng chắc phải để dành cho những chuyến sau. Bắt đầu hành trình ngược trở lại, từ Hà Giang qua Tuyên Quang xuống Hà Nội để về lại Sài Gòn. Từ miền núi qua trung du, xuôi theo dòng sông Lô qua Bình Ca, Đoan Hùng, Việt Trì… rồi về với đồng bằng. Tuyên Quang là miền đất có rất nhiều địa danh lịch sử, danh lam thắng cảnh, nhưng đã có kế hoạch cho Tuyên Quang trong một chuyến đi khác.

Quá Ninh Bình, vào địa phận Bỉm Sơn, Thanh Hoá, nhận thấy QL1 mùa này đường quá xấu và đông đúc, quyết định rẽ nhánh về Nam bằng đường Hồ Chí Minh, nhân tiện ghé qua thăm thành nhà Hồ ở huyện Vĩnh Lộc, một biểu tượng của những ước vọng, dự tính non trẻ, dở dang, không thành của Việt tộc… Đường HCM khúc này rất tốt, rộng, thẳng, độ dốc vừa phải, vắng người và xe, lại ít gió bụi, tốc độ lúc nào cũng có thể giữ trên 60 kmph, chỉ hơi vòng vo hơn một chút so với QL1.

Cả một vùng trung du, miền núi phía tây khu 3 (Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh) không như tôi nghĩ ban đầu, phong cảnh xanh mướt, đất đỏ bazan màu mỡ, hoạt động nông nghiệp quy cũ, làng quê có vẻ trù phú. Đôi chỗ, người nông dân đã liên kết xoá ranh giới đất đai từng nhà để trồng trọt và sản xuất trên quy mô lớn hơn, nương rẫy dài nối tiếp nhau… Phong cảnh tuy không thể đặc sắc như vùng Tây Bắc, nhưng cũng có nét thú vị riêng. Thật là: đi một ngày đàng học một sàng khôn vậy!

bắc hành – 2015, phần 6

Chiều ơi, mái nhà sàn thở khói âm u,
Cô nàng về để suối tương tư, ới chiều!

Nương chiều - Phạm Duy - Thái Thanh 

Chặng 6: tp. Lào Cai ❯ Mường Khương ❯ Pha Long ❯ Si Ma Cai ❯ Cốc Pài (Xín Mần) ❯ Vinh Quang (Hoàng Su Phì)

Sài gòn ⇔ Hà nội 2015
Sơn Tây 2015
Yên Bái 2015
Lào Cai 2015
Hà Giang 2015
Đồng Văn 2015
Mèo Vạc 2015

iếp tục đi sát đường biên với TQ, từ Lào Cai sang Hà Giang. Không giống như phần trước của hành trình (đoạn Yên Bái sang Lào Cai) đoạn sau này đi qua những vùng tương đối xanh tươi, sung túc hơn, người dân cũng thân thiện hơn. Những đèo dốc dài miên man bất tận vắt ngang các sườn núi hiểm trở. Trên bản đồ trông rất gần, nhưng thật ra là rất xa. Địa hình chia cắt kinh khủng như vậy, nên con người từ vùng này sang vùng khác có khi là rất khác nhau, phải lưu ý điều đó!

Một mình đi giữa thiên nhiên hoang vắng, chỉ thỉnh thoảng mới bắt gặp một mái nhà, một bóng người bé tí ti giữa núi rừng trùng điệp. Chiều đứng trong màn sương, tiếng lục lạc bò ngựa đây đó khắp rừng rất khẽ cùng hoà nhịp ngân nga, phải lắng tai mới nghe ra, nghe như âm hưởng của một serenata, khúc nhạc chiều tà: Chiều ơi, lúc chiều về rợp bóng nương khoai, trâu bò về giục mõ xa xôi, ơi chiều. Chiều ơi, áo chàm về quảy lúa trên vai, in hình vào sườn núi chơi vơi, ới chiều!

Rồi khi ánh tà dương dần chợt tắt, nhà nhà nổi lửa thổi cơm, khói lam chiều buông trên mái nhà các thôn bản xa xôi, tiếng ai cười khúc khích xen lẫn với tiếng suối chảy róc rách qua đồi, tiếng gió thổi vi vu nghe chừng thêm lạnh, một mình tôi khe khẽ hát “khúc dân ca” Nương chiều (Phạm Duy) giữa đại ngàn mênh mông: Chiều ơi, lúc chiều về mọc ánh trăng tơ, cho ngày mùa bài hát nên thơ, ơi chiều. Chiều ơi, mái nhà sàn thở khói âm u, cô nàng về để suối tương tư, ới chiều!

bắc hành – 2015, phần 5

Bên cầu biên giới, tôi lặng nghe dòng đời từ từ trôi.
Sông nước xa xôi, mây núi khắp nơi, không tỏ một đôi lời.

Bên cầu biên giới - Phạm Duy - Thái Thanh 

Chặng 5: Sapa ❯ Y Tý ❯ A Mú Sung ❯ Trịnh Tường ❯ Bát Xát ❯ tp. Lào Cai

Sài gòn ⇔ Hà nội 2015
Sơn Tây 2015
Yên Bái 2015
Lào Cai 2015
Hà Giang 2015
Đồng Văn 2015
Mèo Vạc 2015

uãng đường này đi sát với biên giới TQ, nhiều đoạn quốc lộ 4D ở lưng chừng núi, ngay dưới chân núi đã là đường biên. Đây là một cung đường khó khăn, đường đi rất xấu, nhiều đoạn đang xây dựng dở dang, taluy cao ngút tầm mắt, nhiều đoạn dốc dể trên 30%. Cứ nhìn mức độ tiêu hao xăng của xe là biết đường xấu hay tốt. Con ngựa sắt đến tận giờ vẫn là người bạn trung thành, hoạt động trơn tru không có vấn đề gì lớn ngoài đôi lần hơi khó khởi động do thời tiết quá lạnh.

Đường biên nhiều nơi rừng núi nương rẫy trơ trụi, xơ xác, nhưng vẫn còn tốt hơn vùng Yên Bái, một số nơi người dân đã biết trồng rừng phòng hộ bảo vệ bản làng, nên nhìn tươi tốt và xanh mướt. Đoạn chạy dọc đầu nguồn sông Hồng, nơi đoàn kinh tế quốc phòng 345 trú chân thì quy cũ hẳn ra, ruộng nương làng bản trông khá bài bản đẹp mắt. Bên kia sông, các công trình do phía TQ xây thì không cần phải nói, trông hoành tráng bề thế hơn hẳn. Trở về lại thành phố biên giới Lào Cai.

Ngừng đây soi bóng bên dòng nước lũ, Cầu cao nghiêng dốc trên dòng sông sâu dừng chân bên cầu Cốc Lếu, tp. Lào Cai, bên kia là Hà Khẩu, TQ, thầm hát câu: Bên cầu biên giới, tôi lặng nghe dòng đời từ từ trôi. Sông nước xa xôi, mây núi khắp nơi, không tỏ một đôi lời. Ôi giấc mơ xưa, mộng đời phiêu lãng giang hồ. Sống trong lòng người đẹp Tô Châu, hay là chết bên dòng sông Danube!?Bên cầu biên giới (Phạm Duy), người nghệ sĩ tài hoa đã nói thay hết lời muốn nói!

bắc hành – 2015, phần 1

Khi tình tơ chít khăn tang, Ai gào ai giữa đêm trăng?
Cho từng lớp sóng kêu than, Ôi, Nha Trang ngày về,
Ngồi đây tôi lắng nghe, Đê mê lòng tôi khóc.

Nha Trang ngày về - Phạm Duy - Lệ Thu 

Chặng 1: Sài Gòn ❯ Nha Trang ❯ Đà Nẵng ❯ Hà Tĩnh ❯ Hà Nội

Sài gòn ⇔ Hà nội 2015
Sơn Tây 2015
Yên Bái 2015
Lào Cai 2015
Hà Giang 2015
Đồng Văn 2015
Mèo Vạc 2015

ứ nghĩ chạy xe máy từ SG đi HN không có gì khó khăn, hoá ra không phải thế. Đường xấu kinh khủng, QL1 đang thi công mở rộng trên suốt tuyến, nhiều đoạn dài không có nhựa, chỉ toàn sỏi đá. Qua sông Côn (Bình Định), nhác thấy một cánh buồm bé tí xa tít tận chân trời, vội dừng xe, zoom máy ảnh hết cỡ chỉ bắt được một khung hình không rõ nét lắm (ảnh thứ 6). Ở đâu đó ngoài kia, vẫn có người nghêu ngao vui thú yên hà với chiếc thuyền câu, cánh buồm và sông nước!

Ảnh thứ 3: tinh mắt có thể nhìn thấy một chiếc thúng chai đang chơi vơi trên muôn trùng sóng. Quá đèo Hải Vân, đường tốt hơn một tí, nhưng bắt đầu trở lạnh, cái lạnh cộng với mưa dầm tê buốt, nhất là khi nước đã thấm ướt hết cả giày, găng tay, và cái gió ở tốc độ 60 ~ 70 kmph, cứ như thế từ sáng sớm đến tối mịt. Thật đúng là: Hơi gió lạnh, người rầu mặt dạn, Dòng nước sâu, ngựa nản chân bon, chỉ biết: Cứ theo đường lớn mà đi, ngày đi đêm nghỉ, đói ăn khát uống… 😀

Qua Lệ Thuỷ, Quảng Bình, bánh xe bị thủng 1 lỗ, may đã có chuẩn bị dụng cụ bơm vá nên tự làm lấy, 30 phút lại lên đường. Chẳng mấy chốc (4 ngày, mỗi ngày trung bình 13, 14 tiếng) đã đến được HN, thời tiết không quá rét, tầm 12 ~ 14 độ, nhưng ẩm, mù sương và buốt. Chui vào khách sạn và chăn ấm rồi, vẫn còn nghĩ đến cảnh: Màn sương trướng tuyết xông pha, Nghĩ thêm lạnh lẽo kẻ ra cõi ngoài… Trên đường đi không chụp nhiều ảnh lắm, vì mục tiêu chủ yếu sẽ là ở miền Bắc.

bìa nhạc phạm duy – 4

Bìa nhạc Phạm Duy,
phần 1, phần 2, phần 3, phần 4

hiều người vẫn có “thói quen” dùng ngôn từ theo kiểu “chụp mũ” như thế, và không có đủ nhận thức rằng thật ra chúng khác nhau một trời một vực, và vô hình chung tự gài bẫy chính mình bằng những khái niệm không thể nhảm nhí hơn. Giống như người am hiểu thư pháp, chỉ cần cầm bút lên, chấm đúng một chấm thôi cũng đã đủ biết công phu đến đâu rồi, người hiểu biết không cần đến 3 giây để nghe ra sự khác biệt. Đã là thế kỷ thứ 21 mà nhìn chung dân trí và sự thẩm âm ở cái xứ này vẫn chưa qua được châu Âu thời kỳ Trung cổ!

bìa nhạc phạm duy – 3

Bìa nhạc Phạm Duy,
phần 1, phần 2, phần 3, phần 4

ái sự gom nhóm theo kiểu cá mè một lứa đó là do những người không hiểu biết muốn đánh đồng tất cả những loại hay dở, hay ngu xuẩn hơn, là muốn thể hiện một quan điểm chính trị xã hội gì đó. Đó là một kiểu suy nghĩ nông dân ấu trĩ, người ta đã đi đến tận đâu đâu, mình còn ngồi đây, không có được một hiểu biết sơ đẳng thì sẽ luôn mắc phải những lỗi tư duy logic hình thức lớp 3 như thế như gà mắc tóc mãi. Không cớ gì là Bắc, Nam, Quốc, Cộng… tất cả đều có những người tốt xấu, những loại hay dở khác nhau, ở đâu và thời nào cũng vậy.

bìa nhạc phạm duy – 2

Bìa nhạc Phạm Duy,
phần 1, phần 2, phần 3, phần 4

iện thể nói chuyện bên lề, xin nói rõ một vấn đề về cách gọi, những khái niệm như: nhạc vàng, nhạc tiền chiến, nhạc xưa, nhạc sến, nhạc miền nam, etc… chỉ là những umbrella term, những cách gom nhóm hết sức tuỳ tiện, thô thiển. Nếu ai đó tìm hiểu kỹ, sẽ thấy không phải bây giờ mà từ ngày xa xưa, văn hoá nghệ thuật Việt Nam cũng đã là một nồi lẩu thập cẩm đủ loại thượng vàng hạ cám, không thiếu một điều gì từ âm nhạc đích thực, loại làng nhàng, rồi loại ba xu rẻ tiền, cho đến loại lưu manh, đĩ điếm (kiểu như Em ơi chiều nay 100%).