hms superb

Superb là con tàu 74 súng được đóng theo thiết kế của Pháp! Chiến công siêu kỳ lạ của Superb xảy ra trong một trận hải chiến ban đêm, năm 1801, gần Cadiz. Superb lọt vào giữa đội hình 2 tàu Real Carlos và San Hermenegildo của Tây Ban Nha và bắn một vài phát đạn, sau đó lẩn vào trong bóng đêm và chuồn đi mất! Real Carlos và San Hermenegildo đều là 2 chiến hạm hạng nhất, loại rất lớn, có đến 112 súng, toàn TBN chỉ có 6 tàu như thế!

Trong bóng đêm nhập nhằng, 2 con tàu này đều tưởng bên kia là kẻ thù, nã súng điên cuồng vào nhau! Trong những diễn biến tiếp theo, 2 tàu sáp vào nhau và dây dợ, cột, buồm mắc vào nhau không gỡ ra được. Tàu Hermenegildo bị cháy, đám cháy lan dần xuống kho thuốc súng, vụ nổ kéo cả 2 tàu xuống đáy biển! TBN mất 2 tàu 112 súng trong một sự kiện duy nhất với 1700 người thiệt mạng, một trong những tổn thất lớn nhất đương thời!

rms tayleur

Lịch sử Hải quân Hoàng gia đầy những kỳ tích phi thường, nhưng cũng không thiếu những tai nạn thương tâm, những lỗi lầm “ngớ ngẩn”. RMS Tayleur là con tàu chở thư tín, thời kỳ đầu, RMS (Royal Mail Ship) cũng chính là HMS vì dịch vụ thư tín do Hải quân đảm nhiệm, về sau, công việc được out – sourced cho tư nhân làm. Tàu nào được gán cái prefix RMS đều rất tự hào, vì phải là những chiếc thuyền tốt nhất, chạy nhanh nhất mới được chọn! RMS Tayleur là con tàu đặc biệt, thuộc thế hệ tàu buồm vỏ sắt đầu tiên.

Chất liệu mới khiến cho có thể đóng những con tàu có tỷ lệ dài/rộng lớn và do đó dễ đạt tốc độ cao! Nhưng ngay trong chuyến đi đầu tiên của nó, cũng như Titanic, tàu đâm vào đất liền trong thời tiết xấu, hơn 400 người thiệt mạng! Kết quả điều tra chỉ ra một số nguyên nhân: những chiếc la bàn thế hệ cũ bị cái vỏ sắt tàu làm cho lệch hướng, lệch những 90 độ, thuỷ thủ đoàn của Tayleur gồm nhiều người mới, thiếu kinh nghiệm, bánh lái thuyền quá nhỏ, khi phát hiện ra sắp đâm vào đất liền đã không vòng tránh kịp!

hms alarm

HMS Alarm, hay là chuyện con sâu đục gỗ (shipworm, loại sinh vật nhuyễn thể họ nghêu sò) làm thay đổi thế giới! Những năm 177x, Hải quân Hoàng gia lâm vào thế khó: 13 xứ thuộc địa Mỹ nổi lên dành độc lập, chiến tranh với Pháp nhằm dành quyền khai thác đường ở vùng Caribe, vào các năm 1779, 1780, Tây Ban Nha và Hà Lan lần lượt tuyên chiến với Anh quốc. Hạm đội khoảng một ngàn tàu chiến các cỡ và một vạn tàu buôn phải căng ra trên toàn thế giới! Mà sâu đục gỗ và các con hà là kẻ thù của tàu gỗ, nhất là ở những vùng biển nhiệt đới! Hàng năm, phải cạo sạch tàu và sơn sửa lại! Tình hình gấp rút, để các con tàu có thể đi biển dài hơn, trực chiến lâu hơn, Bộ Hải quân quyết định bọc đồng cho tất cả tàu chiến! Đồng bảo vệ gỗ, khiến các con sâu không ăn được, và các con hà cũng không bám được vào lớp oxit đồng có tính độc, bọc đồng không những làm tàu bền hơn, nó còn khiến các con tàu chạy nhanh hơn, mặc dù vậy, đồng khá đắt tiền!

Mỗi con tàu cần trung bình 15 tấn đồng để bọc phần đáy, có hàng ngàn tàu như thế, số đồng lớn như thế ở đâu ra? Những mỏ đồng, thiếc ở Cornwall, Devon không thiếu đồng, có điều chúng nằm ở độ sâu dưới mực nước biển, cần có các máy bơm để bơm nước lên thì mới khai thác quặng được! Lúc đó đã có các máy bơm chạy bằng hơi nước dạng sơ khai, hiệu suất rất thấp! Để giải quyết chuyện bơm này, James Watt là người đã liên tục cải tiến động cơ, tăng hiệu suất lên nhiều lần (1776 ~ 1781). Thực tế, động cơ của James Watt quá “xịn”, chúng nhanh chóng tìm được ứng dụng trong vô số ngành nghề khác, không riêng gì khai khoáng! Vấn đề giải quyết con sâu đục gỗ đã khởi đầu kỷ nguyên công nghiệp hoá như thế đó! HMS Alarm là con tàu đầu tiên có đáy bọc đồng, đến 1781 thì toàn bộ thuyền chiến của Anh đều bọc đồng, sau đó là các loại tàu khác. Từ “copper-bottomed” đi vào ngôn ngữ Anh thành từ ám chỉ một cái gì đó: chất lượng cao, bảo đảm!

hms erebus

James Cook đã tiến sát tới, nhưng chưa thể chạm được vào châu Nam cực, ông quan sát thấy xuất hiện những núi băng trôi lớn chứng tỏ phải có những vùng đất (vật cản) phía trước, vì nếu không sẽ chỉ có những tấm băng mỏng nổi trên mặt biển! Lập luận này được khẳng định bởi những một số nhà thám hiểm và những người đi săn cá voi, những người đầu tiên đặt chân lên lục địa Nam cực. Nhưng cuộc thám hiểm chính thức tiếp theo tới lục địa này chỉ bắt đầu những hơn 50 năm sau, trên hai con tàu Erebus và Terror chỉ huy bởi James Clark Ross.

Nếu như Cook đến được 71 độ Nam, thì Ross đã đi quá 77 độ, tìm ra và đặt tên cho những vùng đất mới. Cứ như thế, mỗi cuộc thám hiểm tiếp theo lại đi thêm được vài độ, cho đến khi Roald Amundsen người Na Uy thực sự đặt chân đến Nam cực (90 độ). Cần rất nhiều cố gắng, nhiều tiến bộ khoa học cũng như cả mạng sống để đạt được từng bước, từng bước như thế! Chuyến đi của Ross để lại nhiều công trình, nổi tiếng nhất là “Flora Antarctica”, mô tả hơn 3000 loài, với hơn 500 bản vẽ màu nước siêu đẹp về các loài thực vật tìm thấy ở châu lục này!

hms providence

Trong ảnh là HMS Providence, đây là con tàu hư cấu nhiều người đã biết trong bộ phim “Cướp biển vùng Caribe”, Hector Barbossa làm thuyền trưởng, nó mang cái prefix HMS vì là privateer chứ không phải pirate. Nhân đây nói rõ sự khác biệt giữa pirate và privateer, cướp không giấy phép và cướp… có giấy phép! Pirate thì là cướp biển không giấy phép, không đại diện cho ai ngoài quyền lợi của băng cướp! Còn privateer là cướp có giấy phép của chính quyền, của Nhà vua hay Nữ hoàng, giấy phép này biến một thuyền “tư nhân” trở thành cánh tay nối dài của hải quân, thường dùng trong những cuộc chiến lớn mà hải quân không bao quát hết được, phải kêu gọi tư nhân vào cuộc! Đương nhiên từ góc độ của người bị cướp, thì cướp có giấy phép hay không có giấy phép hầu như chẳng mấy khác nhau! Privateer hoạt động theo giấy phép, và theo một số luật lệ nhất định.

Thứ nhất là chỉ cướp những quốc gia thù địch, không được cướp các nước đồng minh hay trung lập. Ví dụ như Anh đang có chiến tranh với Tây Ban Nha, thì chỉ được cướp thuyền của TBN mà thôi! Lý thuyết là như thế, nhưng một khi đã ở ngoài biển, cướp của ai, có ai biết đâu, và đôi khi chính quyền biết nhưng nhắm mắt làm ngơ! Thứ hai là phải hoạt động theo luật chiến tranh, tù binh bắt được sẽ được đối xử như POW, điều này đúng theo cả 2 hướng, nếu chẳng may privateer thất bại và bị bắt làm tù binh, thì họ cũng sẽ được đối xử như POW, sẽ được chính quyền can thiệp để đưa về nước bằng con đường ngoại giao, trao đổi tù binh! Và thứ 3 là chia đều của cái cướp được, một nửa cho chính quyền, một nửa chia nhau! Nhiều người thích làm privateer vì nó mang lại nhiều lợi nhuận hơn hải quân! Còn chính quyền thì bán sự “bảo kê”, bán cái giấy phép với giá một nửa của cải cướp được!

hms golden hind

Gọi Golden Hind là HMS không được đúng lắm, vì tại thời điểm đó, cái danh pháp HMS (Her Majesty’s Ship) chưa tồn tại, nhưng thực tế về sở hữu thì cũng như thế! Golden Hind là một galleon, mẫu chiến thuyền có nguồn gốc từ Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha. Nước Anh bước vào kỷ nguyên tàu buồm toàn cầu hơi trễ so với một vài quốc gia khác, chậm nhưng mà chắc, tại thời điểm này, Anh vẫn chưa có những thiết kế thuyền riêng. Đây là con thuyền 300 tấn mà Francis Drake, và cũng là người Anh đầu tiên, đã dùng để đi vòng quanh thế giới, 1578~1580!

Vận may lớn nhất của Drake là ở gần Peru, Drake cướp được một chiếc thuyền Tây Ban Nha, trên đó chở 28 tấn bạc và vô số vàng, kim cương, đá quý! Số tài sản này đem về Anh, Nữ hoàng được chia một nửa, một nửa còn lại chia cho Drake và những người đã hùn vốn vào chuyến đi, tỷ lệ sinh lời đạt 47 lần (ai đã đầu tư 1 đồng vào con thuyền nhận được 47 đồng lãi). Riêng phần chia của Nữ hoàng còn lớn hơn toàn bộ ngân sách của nước Anh năm đó! Từ đây mở ra một thời đại mà cướp biển, dù là pirate hay privateer, là ngành kinh doanh siêu siêu lợi nhuận!

hms surprise

Surprise là con tàu nhỏ 650 tấn, thuỷ thủ đoàn tối đa chỉ 200 người, chưa đủ lớn để gọi là ship-of-the-line, chiến hạm! Sự kiện thuỷ thủ trên HMS Hermione nổi loạn và đầu hàng con tàu về tay người Tây Ban Nha, phía TBN cho hơn 400 lính gác tàu, Surprise yếu hơn nên chỉ có thể đánh du kích, nhân đêm tối, bí mật đổ bộ chiếm lại tàu! Người TBN đầu hàng sau một trận chiến đẫm máu với 120 người chết, trong khi phía Anh chỉ có vài người bị thương!

Chỉ riêng với chiến công này, thuyền trưởng Surprise, Edward Hamilton, được phong Nam tước! Lịch sử Hải quân Hoàng gia đầy những chuyện không thể tin được như thế, đến mức tưởng như hoang đường, đọc mà mắt chữ A, miệng chữ O luôn! Surprise là nguyên mẫu, là cảm hứng cho chiếc thuyền cùng tên chỉ huy bởi Jack Aubrey trong bộ phim rất nổi tiếng và hoành tráng: Master and Commander mà tôi đã có đề cập đến trước đây!

hms hindostan

Hindostan nguyên gốc là thuyền của công ty Đông Ấn (East Indiaman) được Hải quân hoàng gia mua lại và đưa vào biên chế! Trong lịch sử nhân loại, kể cả thời đương đại, chưa có một đế chế kinh doanh nào kinh hoàng như công ty này, tại thời điểm phát triển mạnh nhất của nó, Đông Ấn sở hữu quân đội tư nhân 260,000 lính, nhiều gấp đôi quân đội chính thức của nước Anh. Công ty này nhúng tay vào đủ thứ loại hình buôn bán: ma tuý, súng, đạn, nô lệ… nhất là ở thời gian đầu xâm chiếm thuộc địa, chính quyền Anh để cho Đông Ấn đóng vai trò người cai quản nhiều vùng thuộc địa rộng lớn, tự muốn làm gì thì làm!

Nên không phải là không có cơ sở, khi mà ngày nay, có quá nhiều thuyết âm mưu cho rằng các tập đoàn, những đế chế kinh doanh đã kiểm soát, can thiệp mọi mặt của cuộc sống! Thực sự là điều đó là có, nhưng tới mức độ nào vẫn là dấu hỏi! Nên đọc nhiều lịch sử hàng hải, lịch sử khoa học tự nhiên của nước Anh để thấy rằng, vẫn còn có các tổ chức chuyên môn, học thuật, họ không có đọc mạng xã hội đâu, mà dựa vào kiến thức của bản thân và tham chiếu qua những mối quan hệ cá nhân, một hệ thống vận hành dựa trên “danh dự”, “đạo đức cá nhân” là chính! Vẫn còn đó lực lượng “lương tri” để cứu rỗi nhân loại!

hms victory

Đây dĩ nhiên là chiến hạm nổi tiếng nhất nước Anh, 3500 tấn, 104 súng, first-rate ship-of-the-line, soái hạm của Đô đốc Nelson tại trận Trafalgar, con tàu đã treo hiệu kỳ nổi tiếng trong lịch sử: Nước Anh trông đợi các công dân làm tròn nghĩa vụ của mình!

England expects that every man will do his duty! Ngày nay, sau hơn 200 năm, đã trở thành con tàu bảo tàng tại Portsmouth, nhưng HMS Victory vẫn được xem là con tàu “trong biên chế”, có đội ngũ thuyền trưởng, sỹ quan và binh lính được bổ nhiệm!

hms temeraire

Đô đốc Nelson tại trận Trafalgar đối đầu với hạm đội liên minh Pháp – Tây Ban Nha, thật đúng là: “Hai thằng đánh một, chẳng chột cũng què”, vì quả thực là Nelson vừa chột một mắt và vừa què một tay, nhưng lần này là “chột và què” thắng! Đứng thứ 2 trong đội hình Trafalgar là HMS Temeraire, do Eliab Harvey là thuyền trưởng.

Bị kẹp cùng lúc giữa 2 tàu chiến Pháp: Redoutable & Fougueux, HMS Temeraire rơi vào thế phải một đấu hai và đã thắng cả hai, về sau trên tấm gia huy, tước hiệu hiệp sĩ của thuyền trưởng Eliab Harvey có ghi dòng motto: “Redoutable et Fougueux” (đáng sợ và hăng hái), chính là ghép lại từ tên hai chiếc tàu chiến Pháp này!

hms resolution

Sau khi phát hiện và vẽ bản đồ vùng bờ Đông châu Úc, James Cook trở về Anh, nhưng biết chắc rằng Australia chưa phải là Terra – Australis. Một cuộc thám hiểm thứ hai được tổ chức, mục tiêu vẫn là đi tìm Terra – Australis. Cook dùng đảo Tahiti làm căn cứ xuất phát đi về phương Nam, ba lần cả thảy, lần gần nhất đi quá 71 độ Nam, đến sát Nam cực, cách chỉ hơn 150km, nhưng buộc phải quay lui do băng giá và thời tiết. Phải hơn 50 năm sau nữa, Nam cực mới chính thức được tìm ra!

Trên tàu Resolution có mang theo cái đồng hồ K1 của Larcum Kendall, là một trong những chiếc đồng hồ cơ khí chính xác đầu tiên cho phép đo kinh – vĩ độ rất chính xác! James Cook còn trở lại Thái Bình Dương thêm một lần nữa, trên con tàu HMS Discovery! Về sau, James Cook được xem như công dân danh dự đầu tiên (không phải là người bản địa) của nước Úc, ngôi nhà ông ấy từng sống lúc nhỏ ở Anh được mua lại, tháo rời từng viên gạch, đem qua Úc và dựng lại thành bảo tàng!

hms endeavour

Endeavour là con tàu do James Cook làm thuyền trưởng đi làm nhiệm vụ đo đạc thiên văn ở đảo Tahiti, 1768, trong một dịp hiếm hoi, sao Kim gióng thẳng hàng với Mặt trời, nhật thực, 1769. James Cook, 39 tuổi, đã là một thuyền trưởng nổi tiếng với tài năng đo, vẽ bản đồ chính xác! Thực hiện xong nhiệm vụ thứ nhất đo đạc thiên văn, Cook mở cái “túi gấm” thứ 2 được niêm phong kín ra, trong đó chứa mệnh lệnh của Bộ Hải quân về việc đi tìm “Terra Australis”.

Terra Australis – vùng đất phương Nam, cho tới lúc đó thuần tuý là một giả thiết lý thuyết chứ chưa có bằng chứng thực nghiệm, dựa trên quan sát rằng các châu lục phân bố phần lớn ở Bắc bán cầu, nên phải có một cái gì đó ở phương Nam để đối trọng lại! Cook đã đến được châu lục mà ngày nay gọi là Australia, 1770. Về sau các tính toán phát hiện ra Úc chưa phải hoàn toàn là đối trọng phía Nam, hành trình đi tìm châu Nam cực sẽ còn là một câu chuyện khác!

hms bounty

Bounty là con tàu nhỏ 215 tấn, làm nhiệm vụ thu thập giống cây breadfruit – trái sake về trồng làm thực phẩm! Thuyền trưởng William Bligh là điển hình của sỹ quan Hải quân Anh về tính mẫn cán, tận tuỵ với nhiệm vụ, đi kèm đó là kỷ luật sắt thép đến mức kinh hoàng! Án nổi loạn trong Hải quân Anh rất đáng sợ, phạm nhân sẽ bị truy lùng trọn đời, nên những người bị ép đến mức phải nổi loạn thường cố gắng tránh đổ máu, và dàn xếp cho nó trông có vẻ giống như một vụ thuyền trưởng “tự nguyện nhượng quyền”.

Gần Tahiti, Bligh và 18 người trung thành bị thả xuống một chiếc xuồng nhỏ, họ đã dong buồm đi 6500 km, 47 ngày về đến Indonesia, từ đây họ đi tàu lớn về Anh. Bộ Hải quân phát lệnh truy nã và chiếc HMS Pandora lên đường! Pandora chết mất 35 người chỉ để bắt 10 phạm nhân về quy án! Thuyền trưởng Bligh từ trẻ đã nổi tiếng, là phụ tá của James Cook, về sau trở thành tỉnh trưởng New South Wales, Úc, tại đây, ông lại bị bạo loạn thêm lần nữa, cũng do cái tính sắt đá của mình, bị bắt giam nhưng không chết!

hms beagle

Beagle là con tàu nhỏ, 200 tấn, nhưng 3 lần đi vòng quanh thế giới, thực hiện nhiệm vụ chính là đo đạc bản đồ, nghiên cứu thuỷ văn! Đây là nhiệm vụ nặng nề và phức tạp, tàu thì nhỏ, tiện nghi thiếu, phải đi vào những vùng đất nguy hiểm, chưa từng biết đến (uncharted), và hành trình rất dài, mỗi chuyến đi thường 5, 6 năm! Vô số thuyền trưởng đã tự sát vì không chịu nổi áp lực những hành trình như thế!

Beagle nổi tiếng nhất là nhờ chuyến đi lần thứ 2 của nó, có nhà tự nhiên học trẻ Charles Darwin trên booong, hàng trăm tấn mẫu vật sinh học đã được thu thập và gởi dần về Anh (phải gởi làm nhiều đợt, nếu không sức nặng của bộ sưu tập này sẽ làm chìm con tàu). Chỉ đi ra biển đúng một chuyến 5 năm này, suốt mấy chục năm sau, Darwin đóng cửa viết sách và là tác giả của Thuyết-tiến-hoá như chúng ta đã biết!

hms pandora

Sau vụ bạo loạn trên tàu HMS Bounty, Hải quân hoàng gia phái chiếc HMS Pandora đi truy bắt! Án phản loạn trong Hải quân Anh là khắc nghiệt nhất thế giới, phạm nhân sẽ bị lùng bắt cho đến cuối đời, đến khi nào bắt được hoặc xác định đã chết mới thôi! Cái tên Pandora, cái hộp chứa đựng những điều xấu xa, ác độc trong thần thoại Hy Lạp (Pandora’s box) cũng nói lên sứ mệnh của con tàu, bắt bạo loạn bỏ lại vào trong hộp! Sau khi truy bắt thành công, trên đường về, HMS Pandora đâm phải san hô và bị chìm ở miền Đông nước Úc, thuyền trưởng và thuyền viên vẫn tiếp tục áp giải tù nhân trở về Anh và đưa ra xét xử!

Cái màu sơn đen, sọc vàng này là đặc trưng của Hải quân hoàng gia Anh, trên cái nền sọc vàng đó, số ô đen là số ô cửa mở ra để bắn súng đại bác! Nên đã có nhiều tàu Anh sơn giả thêm nhiều ô đen lên trên sọc vàng để giả số ô súng, ban đêm treo đèn như là ô cửa thật để hù đối phương, đếm thấy nó nhiều súng quá, ngán nên đành thôi! Cũng đã có một số làm ngược lại, sơn vàng ô cửa đen đi, giấu bớt số súng, tàu đối phương tưởng ngon ăn, áp vào là… ăn cho hết! Lịch sử hàng hải của một dân tộc nó kinh hoàng như thế, em có thể ngồi kể chuyện về các con tàu “HMS xxx” này thêm vài trăm chiếc nữa cũng được!

hms pickle

Sau trận hải chiến Trafalgar, đô đốc Nelson tử trận, phó đô đốc Collingwood nắm quyền, phái con tàu HMS Pickle về Anh để báo tin! Pickle chạy liên tục 15 ngày về đến Falmouth, từ đó lại tiếp tục đổi 21 con ngựa trạm để về tới London! Chỉ cần báo tin chiến thắng là người đưa tin ngay lập tức, tự động được thăng lên một cấp!

Nên chọn ai để đưa tin cũng đã là một sự ưu ái cá nhân! Nhưng nhìn vào chiếc Pickle (replica), chúng ta sẽ hiểu tại sao như vậy, 2 cột buồm, đều là gaff-rig, chỉ một cánh buồm vuông nhỏ, còn lại là jib và stay-sail! Những con tàu đưa tin bao giờ cũng là fore-and-aft rig, không nặng nề như buồm vuông – square-rig, như thế mới chạy nhanh được!

ngậm ngãi tìm trầm

Trước, ở làng lưu truyền “câu chuyện dân gian” “ngậm ngãi tìm trầm”. Những người đi tìm trầm, đi suốt nhiều tháng, rừng thiêng nước độc, thú dữ nhiều, họ ngậm trong miệng một loại bùa ngãi. Loại ngãi này, nếu dùng thời gian ngắn, có tác dụng xua đuổi cọp beo, nhưng nếu ngậm dài nhiều năm, thì chính bản thân người dùng sẽ… biến thành cọp! Dĩ nhiên, đây chỉ là câu chuyện ngụ ngôn, dân gian mà thôi, không nên cho là thật!

Mà làng tôi là cái làng kháng chiến, vô số người ở “trên xanh”, trong các chiến khu, có người hàng chục năm! Đi tìm “trầm hương”, đi kháng chiến, dĩ nhiên là lý tưởng cao đẹp, nhưng mà cái thời gian nó lâu dài như thế, ngậm một mối hận thù lớn như thế, từ năm này sang năm khác, dân làng tôi sợ… họ sẽ biến thành cọp! Cái trí tuệ dân gian nó chỉ kể câu chuyện như vậy thôi, còn những tầng ngữ nghĩa khác thì để cho người nghe tự suy ngẫm!

viet kong

Trước, có một thời bàng – dân bàn – tán sôi nổi về cái phim này, nhất là về cái nhân vật “Viet – Kong”, với vẻ châm biếm mang màu sắc chính trị! Vâng, đó chính thực… là một con quái vật, nhưng trong số những con quái vật trên Đảo – đầu – lâu, thì đó vẫn là một con mang “tính người” nhiều nhất, vẫn có thể thấy rất nhiều “tính thiện, tình cảm và lý trí” bên trong con Kong, tất cả những loại khác, như con Skullcrawlers, chỉ là súc – vật, phi – nhân – tính, không hơn không kém!

Rất tiếc là đánh nhau bao lâu, hao tổn biết bao nhiêu mới nhận ra sự thật ấy! Và còn sẽ mất rất rất lâu nữa để mọi người nhận ra “thiện, ác, tốt, xấu” nằm bên trong mỗi con người chúng ta, chứ không nằm trong ý thức hệ hay quan điểm tôn giáo, chính trị, xã hội, không phân biệt vùng miền… Trong lúc đó thì đám lưu manh rẻ tiền vẫn cứ gán ghép, chụp mũ, đánh vào “cái-tôi trắng-đen nhị – nguyên” cố – hữu, tố – hữu của con người, giả mạo, kích động cho bên này, bên kia đánh nhau!

master and commander

Phim cũ nhưng siêu hay, 10 đề cử, nhưng rút cuộc chỉ có 2 giải Oscar! Hồi đó, cỡ gần 20 năm trước, em phải đi khắp nơi, tìm thuê đĩa CD về coi cho được! Master and Commander, Đại trưởng và Đại phó, một lý trí và một tình cảm, một sức mạnh và một tri thức, một cello và một violon, một bè trầm và một bè nổi, bản song tấu giữa biển khơi, nhiều cảnh quay cực kỳ đẹp và hoành tráng! Xem để hiểu văn hoá hằng hải của người ta khủng khiếp đến cỡ nào, nội các thuật ngữ, học nhiều năm cũng chưa biết hết!

giãn cách, 5

Mỹ rút rồi thì 3 que cũng sụp nhanh thôi! Ku Afghan-Taliban này rất kinh, 10 năm kháng chiến chống Liên Xô, 20 năm kháng chiến chống Mỹ, cũng gần bằng VN chứ éo đùa, dù nói cho đúng VN vẫn phải cầm súng thêm 10 năm nữa! Trên thế giới, có 3 nước mà bạn không nên xâm lược, 1 là Nga, 2 là Afghan, 3 là VN, có thể thắng họ vài trận đầu, nhưng về lâu dài, vẫn cứ phải cúp đuôi mà chạy! Cái hình bên dưới, sao nhìn cứ thấy quen quen!