hms java

rong tranh là USS Constitution, 1 trong 6 chiếc tàu hộ vệ – frigate đầu tiên của Hải quân Mỹ non trẻ, đối đầu với HMS Java, nguyên gốc là 1 tàu chiến Pháp bị Anh bắt được. Java nhỏ và nhanh nhẹn hơn, Constitution lớn và có hoả lực mạnh hơn. Kết quả là Java bị bắt, và sau đó bị đốt cháy, 18212. Tranh minh hoạ chiến thuật Hải quân crossing-the-T, cắt mặt hình chữ T.

Con tàu nằm ở nét ngang của chữ T có lợi thế là có thể đưa toàn bộ súng 1 bên mạn tàu tập trung vào 1 điểm, gây thiệt hại rất lớn cho đối phương. Ngày nay USS Constitution là con tàu già nhất trên thế giới, 209 tuổi, vẫn còn có thể chạy buồm tốt! Để ý chi tiết trong tranh, cả 2 con tàu đều cuốn tầng buồm dưới cùng lên cho gọn, kiểu như xăn tay áo để chuẩn bị đánh nhau vậy! 😀

hms st lawrence

rong hằng hải, bị gọi là “thuỷ thủ nước ngọt” được xem như 1 lời chế nhạo, thậm chí là sỉ nhục! Nhưng điều đó không hẳn đã đúng với HMS St. Lawrence, con tàu được đóng trên hồ Ontario, biên giới giữa Canada và Mỹ! Ontario là hồ nước ngọt, diện tích 19.000 km2, thông với Đại Tây Dương qua 1 con sông nhỏ, chảy xiết và nhiều chướng ngại, chỉ những con tàu nhỏ xíu mới đi lại được! Nên với St. Lawrence, là người ta đã tính nó chỉ loanh quanh trong hồ này mà thôi, đây là con tàu siêu lớn, lớn nhất của Hải quân Hoàng gia cho tới lúc đó!

Và vì chỉ đi loanh quanh trên hồ nước ngọt nên tàu không cần mang theo quá nhiều lương thực, thực phẩm, nước uống… nên có không gian để trang bị đến 112 súng! Lúc này thì Mỹ đã dành được độc lập, nhưng 2 bên Anh & Mỹ vẫn còn tiếp tục xung đột với nhau ở vùng biên giới Mỹ & Canada. Từ khi hoàn thành, St. Lawrence chưa bao giờ tham gia 1 hoạt động chiến trận nào, vì chả ai dám dây dưa với cái kích thước của nó, vùng biên giới vì thế được yên bình! Thế nên cái câu thành ngữ La-tinh: Si vis pacem para bellum đúng là có cái lý của nó! 😀

hmc ceres

eres là con tàu nhỏ 450 tấn được đóng bởi Hải quân Hoàng gia, đến năm 1778, khi đang hộ tống đoàn thương thuyền ở Caribe, Ceres bị bắt và đưa vào biên chế Hải quân Pháp với tên Cérès. Đến năm 1872, Hải quân Anh bắt lại được con tàu này và đưa vào phục vụ với tên mới Raven. Sang năm sau, 1783, Raven lại bị Hải quân Pháp bắt, lại trở thành tàu Pháp với cái tên cũ Cérès! Chuyện như thế không hiếm thấy thời đó, 1 con tàu chiến bị bắt qua bắt về, đổi phe 3, 4 lần là chuyện khá thường thấy!

Nhân tiện nói về thành ngữ “loose cannon”, như bà Clinton gọi tt. Trump là 1 “loose cannon”… Trong thời đại thuyền buồm, các khẩu súng nặng 2, 3 tấn hoặc hơn, đặt trên 4 bánh xe và buộc lại bằng hệ thống dây, ròng rọc! Nếu vì 1 lý do gì mà các dây này bị tuột (loose), nhất là trong giông bão, thì khẩu pháo đó lăn qua lăn về, khối lượng 2, 3 tấn đè chết người như đè 1 con ruồi, đâm thủng thuyền, phá nát nhiều thứ trên đường đi. Về sau “loose cannon” có nghĩa bóng ám chỉ 1 người nguy hiểm, không thể kiểm soát!

hms shannon

ội tàu đầu tiên do Quốc hội Mỹ đặt hàng, 6 chiếc tàu hộ vệ – frigate đầu tiên của Hải quân Mỹ đều là những tàu tốt, lượng giãn nước lớn, trang bị khá. Đội tàu này tham gia nhiều cuộc chiến, xung đột khác nhau, nhất là thời kỳ đầu đã đánh nhau rất thành công với Hải quân Anh, bắt hàng loạt tàu buôn và tàu chiến Anh. Điều này gia tăng sĩ khí cho hạm đội non trẻ, tuy nhiên công bằng mà nói, những tàu Anh thất bại đều là những tàu nhỏ, hoả lực “dưới cơ” tàu Mỹ. Và điều này cũng gây ra những tức tối, bức xúc trong hàng ngũ sĩ quan Hải quân Hoàng gia.

Thuyền trưởng Philip Broke của HMS Shannon công khai thách đấu, gởi 1 chiến thư tới USS Chesapeake, giọng văn kiểu: “mày ra đây, tao với mày chơi tay đôi”! Kiểu đấu “hiệp sĩ” này khá công bằng, 2 tàu tương đối ngang nhau về tải trọng, về số súng. Đáng nói là Shannon tuy không lớn, nhưng là 1 trong những con tàu thiện chiến nhất Hải quân Anh, thuỷ thủ tập bắn 4 buổi 1 tuần đều đặn. Chuyện xảy ra sau đó thì khá rõ, Shannon giải quyết trận đấu trong chỉ hơn 10 phút, phía Mỹ thương vong rất lớn, thuyền trưởng Broke được phong Nam tước! 😀

hms buffalo

uffalo như cái tên của nó (con trâu), là con tàu vận tải 540 tấn của Hải quân Hoàng gia, đóng ở Ấn Độ bằng gỗ giá tỵ. Buffalo đi đi về về giữa Anh và Úc, chở phạm nhân, hàng hoá. Năm 1824, đại dịch tả toàn cầu lan ra khắp châu Á. Nhưng tới năm 1832, làn sóng dịch thứ 2 mới lan tới Anh. Trên phạm vi toàn cầu, cả chục triệu người đã chết!

Trong 2 năm, Buffalo trở thành con tàu cách ly. Haiza, giá như VN cũng có vài chục con tàu cách ly thế này thì tốt biết mấy, cứ đậu giữa sông, khỏi phải đau đầu chuyện trốn trại! Về sau, Buffalo bị đắm trong 1 cơn bão ở New Zealand, bức tranh bên dưới thể hiện đúng sự việc lúc đó, con tàu treo lá cờ ngược, báo hiệu tình trạng nguy cấp!

hms captain

aptain là con tàu mang số phận bi thảm, tàu lật và chìm ngay trong chuyến thử nghiệm đầu tiên, 500 sinh mạng bị lãng phí! Câu chuyện lần nữa cho thấy, ý kiến của đám đông ngu dốt chỉ mang lại thảm hoạ mà thôi! Chuyện bắt đầu với tháp pháo xoay, thiết kế của thuyền trưởng Cowper Phipps Coles năm 1855, về cơ bản là đi trước thời đại, thay vì dùng dãy nhiều súng, con tàu được thiết kế chỉ có vài tháp pháo xoay, có thể bắn được nhiều hướng mà không phải quay thuyền. Ít súng hơn, tức là súng phải to hơn, và công nghệ chế tạo đã cho phép có những khẩu súng cỡ nòng 200 ~ 300 mm, nặng cả vài chục tấn!

Bản thiết kế của thuyền trưởng Cowper Phipps Coles qua xét duyệt, không được Bộ Hải quân chấp thuận! Coles thực hiện cả 1 chiến dịch truyền thông tấn công các quan chức Bộ Hải quân, vận động báo giới và Nghị viện. Bộ Hải quân, trước sức ép, phải chấp nhận cho Coles được đóng chiếc thuyền theo thiết kế của mình! Chuyện tiếp theo là lịch sử, trong buổi bắn thử nghiệm đầu tiên, trong thời tiết xấu, thuyền nghiêng 21 độ và lật úp (những con thuyền khác có thể nghiêng đến ít nhất 50 độ mà vẫn không sao), sau đó chìm, kéo theo gần 500 sinh mạng, nguyên do đơn giản là trọng tâm quá cao, mà phần mạn khô quá thấp!

hms warrior

ửa cuối thế kỷ 19 bắt đầu 1 kỷ nguyên bùng nổ về công nghệ: đóng tàu, động cơ, súng và đạn, etc… tất cả liên tục và nhanh chóng thay đổi, khiến cho 1 con tàu đóng xong chưa tới 10 năm đã thành lạc hậu! Warrior là 1 con tàu như thế, hạ thuỷ năm 1861 để đối trọng lại với 1 con tàu Pháp – Gloire đi vào phục vụ 1 năm trước đó! Nhưng Warrior ở 1 đẳng cấp hoàn toàn khác, lúc hoàn thành, Warrior là tàu chiến lớn nhất, hiện đại nhất thế giới!

Nhanh hơn, được bảo vệ tốt hơn, hoả lực mạnh hơn bất kỳ con tàu nào khác! Nhưng vẫn có 1 chút không chắc trong thiết kế của Warrior, dù hơn 9000 tấn, vẫn chỉ được xem là frigate, tàu hộ vệ, chứ chưa phải là chiến hạm chủ lực! Đây là thế hệ tàu chiến cuối cùng còn mang đủ toàn bộ hệ thống buồm! Vẻ đẹp cổ điển của buồm đã hoàn toàn phải nhường chỗ cho máy móc, sắt thép, động cơ và sức công phá kinh hoàng của những thế hệ súng, đạn mới!

hms rattler

s Archimedes là con tàu hơi nước đầu tiên dùng chân vịt (propeller) thay vì guồng xoay (paddle-wheel). Bộ Hải quân nhận ra đây là cải tiến cần phải có trên tàu chiến, chân vịt nằm phía sau và sâu dưới nước, khả năng trúng đạn thấp hơn nhiều so với guồng xoay, đồng thời không chiếm không gian lớn giữa thân tàu làm cho khó bố trí súng. Họ bắt tay vào đóng con tàu Rattler, 1843 để thử nghiệm.

Các thử nghiệm cho thấy chân vịt đạt tốc độ tốt hơn guồng xoay. Chưa hài lòng, Bộ Hải quân cho 2 con tàu cùng kích cỡ, kiểu dáng, cùng công suất động cơ, 1 dùng chân vịt (Rattle), 1 dùng guồng xoay (Alecto), dùng dây buộc đuôi 2 tàu lại với nhau và cùng chơi kéo co! 😀 Rattle thắng 1 cách hiển nhiên và thuyết phục, từ đó chính thức bắt đầu 1 quá trình tàu Hải quân chuyền dần sang hơi nước.

hsm gorgon

ặc dù tàu hơi nước đã xuất hiện từ những năm cuối thế kỷ 18, đầu tiên là những con tàu chạy trên sông, sau đó là những con tàu đi biển, nhưng máy móc hơi nước vẫn tiếp tục phát triển rất chậm, ứng dụng của máy hơi nước vào Hải quân thậm chí còn chậm hơn! Những máy hơi nước đầu tiên to lớn, nặng nề, thiếu ổn định, cộng thêm với lượng than lớn mang theo chiếm hầu hết tải trọng hữu ích của tàu! Với tàu chiến, điều đó có nghĩa là không còn mấy không gian và tải trọng để lắp đặt thêm súng!

Thứ đến nữa là tàu chiến thường hoạt động rất xa, gần như toàn cầu, mà thời đó, chưa có nhiều các trạm tiếp tế than cho tàu! Quan trọng nữa là cái guồng quay của tàu (paddle-wheel) là 1 điểm yếu chí tử với tàu chiến, chỉ cần 1 phát đạn là con tàu hết hoạt động! Chính vì vậy, máy hơi nước rất chậm ứng dụng trong Hải quân. HMS Gorgon chỉ được sử dụng như 1 tàu chở lính! Năm 1858, Gorgon tham gia lắp đặt đường giây điện báo ngầm dưới đáy biển đầu tiên xuyên Đại tây dương nối Anh và Mỹ!

hms comet

omet, 1822 là con tàu kéo (tugboat) 340 tấn, vỏ gỗ, đáy bọc đồng, con tàu động cơ hơi nước đầu tiên của Hải quân Hoàng gia! Comet được sử dụng như một tàu kéo, kéo các con tàu buồm ra và vào cảng khi gió yếu. Tàu được trang bị 1 động cơ hơi nước 80 HP – mã lực.

Comet là con tàu đầu tiên được gắn cục kẽm, lớp vỏ đồng hoạt động trong môi trường nước muối thường nhanh bị ăn mòn bởi hiện tượng điện phân. Giải pháp là gắn 1 cục kẽm lên vỏ đồng để biến nó thành 1 cathode – điện cực dương, điện cực “hy sinh” thay cho lớp đồng!