hội an

Dự là ý định bỏ quận, huyện sẽ không thành, co tới co lui vẫn không thấy cái áo nào vừa vặn, vì bất ổn nó không nằm ở cơ thể vật lý, mà nằm ở trong “tâm”! Nhưng, nói như vậy không có nghĩa là không cần phải làm gì, vẫn có thể giảm đến một nửa số phường, xã, quận, huyện để tạo ra không gian phát triển rộng hơn. Ví dụ như, tôi nghĩ… nên bỏ luôn cái tên Đà Nẵng, tên vừa vô nghĩa, vừa khó nghe, giữ lại cái tên có nguồn gốc lâu đời, gọi là thành phố Hội An! Và tp. Hội An tương lai sẽ bao gồm:

Quận Cẩm Phô, quận Thanh Khê, quận Hải Châu, etc… nhưng là những quận đã mở rộng, bao gồm các phường – xã cũng cũng đã được mở rộng. Một khái niệm cần cân nhắc, cái gọi là “thành phố trực thuộc Trung ương”, học theo mô hình của Liên Xô cũ. Như Liên bang Nga nó quá rộng như vậy, có những khu vực phải do TW trực tiếp quản lý, không giao cho chính quyền địa phương các bang. To như Trung Quốc mà cũng chỉ có 4 thành phố trực thuộc TW thôi. Việt Nam mà, như cái lỗ mũi!

Sợ là chưa bằng một tỉnh của Trung Quốc và chưa bằng một huyện của Nga, ấy thế mà cứ đặt ra hết đơn vị này đến đơn vị khác. Đơn giản là cứ 2 đơn vị thì nhập thành 1, hai phường gộp lại thành một phường, hai quận gộp thành một quận, và hai tỉnh sẽ gộp lại thành một tỉnh, giảm số lượng lại, tăng diện tích lên, nhưng mô hình địa phương 3 cấp e là rất khó bỏ… Làm nhớ đến câu chuyện “cậu bé thông minh”, Trạng Quỳnh với Chúa: cho một con chim sẻ, làm sao làm thành ba mâm cỗ đủ đầy!? :D

thorn birds

Một góc làng chài ven biển, không biết từ lúc nào đã xuất hiện một cái nhà thờ nho nhỏ cùng với một cộng đồng giáo dân be bé, lúc tôi sinh ra thì nó đã có ở đó rồi. Đó là những năm đầu 198x, lâu đến mức tưởng đã quên luôn khúc nhạc trong phim “Theme from the thorn birds – Tiếng chim hót trong bụi mận gai” này. Phim gì đâu mà mô tả chuyện tình ngang trái, vụng trộm không thể giấu giữa một cha xứ… cha Ralph de Bricassart và cô gái bé nhỏ mang tên Meggie, nhỏ đến mức giống như là Lolita vậy!

Nhạc và phim thì không còn nhớ mấy, nhưng điều tôi còn nhớ rất rõ là, trong cái xóm chài đó, khi truyền hình đang chiếu phim này, thì giáo dân nhiều người đã… đập TV! Nhiều TV bị đập nát đến không dùng được, mà tại thời điểm đó, TV là cả một tài sản! Không thể chấp nhận chuyện tình vừa trái cả đạo lý, vừa trái cả giáo lý như thế! :D Nét nhạc có phần đơn giản nhưng tươi sáng, đã di cư đến Úc đến cả mấy trăm năm rồi, nhưng chất nhạc dân ca Scotland và Celtic không lẫn đi đâu được!

Làm tôi nhớ đến một ông “tiến sư giáo sĩ” người đã dạy tôi hồi còn ở Đại học: đẹp trai như các anh chị ngồi đây, hay xấu trai như tôi, từ quan điểm xác suất thống kê thì… khả năng lấy được vợ đẹp là như nhau! Ông ấy lại tiếp tục: tôi khuyên các anh lo học hành đi, thời bây giờ đàn ông lấy vợ kém 10, 15 tuổi là việc tương đối bình thường, nên bây giờ đừng có tập trung quá nhiều cho việc yêu đương, luyến ái, hẹn hò làm gì, vì vợ tương lai của các anh, ngay lúc này, còn đang đi học mẫu giáo kìa! :D

vận tải thủy

Nhiều người không hiểu vận tải đường thủy (sông, biển) có vai trò như thế nào đối với các nền văn minh, khắp cổ kim, đông tây, không hiểu một con thuyền là hiện vật có ý nghĩa như thế nào đối với lịch sử! Giả sử ta có bài toán như thế này: quay trở lại thời Kháng chiến chống Mỹ, làm sao để vận chuyển 100 tấn lương thực đi 1000 km!? Vận chuyển mang vác hay bằng phương tiện thô sơ là không ăn thua rồi, lượng lương ăn cho chừng đó con người trên chặng đường 1000km còn lớn hơn 100 tấn nhiều lần.

Vận tải cơ giới, ô-tô thì phải điều động hàng vạn thanh niên xung phong đi làm đường, và hàng ngàn bộ đội để bảo vệ con đường đó. Tính hết tuyến đường phải sử dụng nhân lực lên đến nhiều vạn người, đi ròng rã nhiều tháng! Mà đường với quy mô như thế thì không thể che giấu trong thời gian dài. Nhưng cũng 100 tấn đó, chỉ một con tàu nhỏ với đội thủy thủ chưa đến 10 người, trong chưa tới 10 ngày có thể đi 1000km chuyển hàng tới đích, lai vô ảnh, khứ vô hình, không để lại bất kỳ dấu vết nào.

Cũng có người lý luận rằng, đó chỉ là chi phí cố định ban đầu để làm đường, thực ra nếu tính tất cả các loại chi phí, ví dụ như chi phí biên (marginal cost), thì vận tải thủy vẫn có lợi thế hơn nhiều. Vận tải bộ phải dùng đến nhiều ngàn xe tải, nhiều ngàn người lái, hệ thống tiếp vận nhiên liệu, hệ thống xưởng sửa chữa bảo dưỡng, tất cả cộng lại khiến cho chí phí cao hơn vận tải thủy hàng trăm lần! Tất nhiên vận tải thủy không phải là “vạn năng”, nhưng ở chỗ mà nó có thể dùng được thì lại vô cùng hiệu quả!

quản và cấm

Thời điểm là cách đây mấy năm, xách cái can đi chợ Kim Biên mua xylene! Xylene, acetone, ethanol, methanol, etc… là những loại dung môi hết sức phổ biến trong các ngành công nghiệp, chuyên dùng để pha loãng hóa chất, được dùng hàng năm với khối lượng rất lớn. Nhưng rủi thay, thời điểm đó là ngay sau vụ làm xăng dầu giả Hà Lộc, mà thủ thuật của nhóm này là pha xăng thật với xylene cho nó loãng ra. Thế là cả cái chợ Kim Biên không ai dám bán xylene, đi 3, 4 cửa hàng quen đều bị từ chối.

Cuối cùng có một cửa hàng, thấy mình chỉ mua một ít để làm… “thủ công mỹ nghệ” nên mới “lén lút, nhìn tới nhìn lui” rót cho 5 lít! Haiza, nên rất mệt mỏi với kiểu tư duy “quản & cấm” của các bác ấy, lúc nào cũng có một cái “trách nhiệm bao đồng” để mà sợ hãi, nhưng đâu có hiểu rằng các loại dung môi này là vô cùng thiết yếu cho các ngành công nghiệp, hàng năm thế giới sản xuất tính bằng triệu tấn, đâu có cấm được!? Mà chỉ cần có một cái thao tác “cấm, cản” là đình trệ bao nhiêu ngành sản xuất!

Mua 5 lít xylene khó khăn, nhưng mua cả tấn cyanide lại dễ dàng! Có những loại quá phổ biến, không cần phải quản lý chi li, nhưng cũng có loại muốn mua phải chứng minh mục đích sử dụng! Riêng với cyanide, muốn cấm triệt để thì phải cấm các ngành công nghiệp xi, mạ, phân kim dùng công nghệ đã lỗi thời, mà muốn cấm công nghệ lỗi thời thì phải để ngõ đường hướng dùng công nghệ tiên tiến hơn, tức phải hiểu công nghệ tiên tiến hơn này là những gì! Không thì cấp 3 học Hóa để làm gì!?

catamaran, 2

Chiết kích trầm sa thiết vị tiêu,
Tự tương ma tẩy nhận tiền triều…

Về kết cấu thuyền 2 thân (catamaran) thì đã có thể khẳng định chắc chắn! Cái gọi là “lưỡng phúc thuyền”, thuyền 2 “bụng” như ghi chép trong lịch sử chính là nói về thuyền 2 thân! Về niên đại, khả năng cao đây là thuyền thời Trần, đây là giai đoạn mà VN đóng nhiều thuyền nhất. Về phương án bảo tồn, đưa lên khỏi mặt đất, đem vào viện bảo tàng trưng bày thực ra không quá khó. Đầu tiên đào hết phần lớn đất bên trong và ngoài đi, làm mái che tạm chờ cho gỗ khô! Sau đó gia cố gỗ bằng keo epoxy pha loãng!

Quét nhiều lần, ít nhất 4, 5 lớp, đầu tiên quét keo loãng cho dễ thấm sâu vào gỗ, sau đó chỉnh hàm lượng dung môi để keo đậm dần! Có thể cố định các mối nối bằng epoxy pha dày (fillet), nhưng tránh làm quá lộ liễu. Việc này tuy có thay đổi vật liệu gỗ và màu sắt chút ít, nhưng giúp làm cứng gỗ! Luồn vào dưới đáy một giá đỡ bằng sắt thép, giá này gồm nhiều phần rời ghép lại với nhau, mỗi lần ghép một khúc, làm thêm các kết cấu tạm giữ ván thuyền ở nguyên vị trí, rồi cẩu nguyên khối ra khỏi hiện trường.

Một hiện vật quan trọng như vậy mà lại tính đến phương án “bảo tồn tại chỗ” là không thể nào chấp nhận được! Cái gọi là “bảo tồn tại chỗ” thực chất là đào lên, quay phim chụp ảnh, đo đạc dựng mô hình, xong rồi lấp đất, chôn trở lại vĩnh viễn, trên cắm một tấm bia đề: Ici repose – Nơi đây yên nghỉ… khác gì hủy hoại luôn chứng tích?! Trong khi địa chất khu vực khai quật khảo cổ hoàn toàn không có gì khó khăn, quy mô cũng chẳng có gì to lớn, chút vấn đề kỹ thuật cỏn con không dám nghĩ dám làm!

nội trở

Ví dụ bạn muốn chế tạo một cái máy nông nghiệp đơn giản, phải lắp ráp từ 20 linh kiện khác nhau. Đi tìm mua cái linh kiện đầu tiên là bạn đã bị lừa phải hàng đểu rồi. Mua linh kiện thứ 2, 3, 4 cũng y như thế, toàn hàng kém chất lượng! Rút cuộc bạn đâm nản, vì đụng đâu cũng hỏng, làm mãi không xong cái máy, hoặc nếu có làm xong thì cũng chạy trầy trật không như ý. Vì cái đám gian thương kia nó nhiều quá, nhiều vô kể, không cách nào kiểm soát được. Vì không sản xuất được nên đành chỉ mua đi bán lại, không dám ôm hàng lớn, ôm hàng lớn trong một thị trường biến động rất dễ chết.

Mà bán hàng nhỏ lẻ phải chịu chi phí cao thì sẽ nghĩ phải ra vô số chiêu thức gian lận để ăn lời và né tránh trách nhiệm hậu mãi và thuế! Xã hội nó cũng như cái máy, nếu các chi tiết mà chất lượng quá kém thì máy không làm việc được, đụng đâu cũng hỏng, cái “nội trở – internal resistance” này quá lớn, máy không chạy được. Phải tinh giản cho bớt những chi tiết thừa thải, để giảm cái “trở ngại” này xuống! Nếu thực sự làm được như tuyên bố thì tinh giản ghê gớm lắm, số tỉnh giảm 50%, số huyện giảm 60% và số xã sẽ giảm 70%! Không biết nói như thế, nhưng thực hiện sẽ thế nào!?

Chưa gì là đã thấy có người tị nạnh: mày chỉ là công dân hạng hai thôi, giờ sáp nhập rồi, chúng ta đều là hạng hai cả, thế là không được, nếu tao là hạng hai, thì mày chính là hạng ba nhé! Chướng ngại lớn nhưng chỉ phần nhỏ là ở cơ chế, phần lớn là nằm ở… trong “tâm”! Chỉ toàn ăn và phá, chất lượng con người như thế không cách nào nghiên cứu, sản xuất gì được, cứ thế… buôn bán nước bọt và đánh vật với niềm tin! Nên cũng phải như Sa-hoàng Pie đệ nhất với nước Nga ngày trước, phải có một ai đó, một tay nắm tóc, một tay quất roi vào mông, lôi ra khỏi “đêm trường Trung cổ”!

height map

Viết lại nhân có trao đổi với một người bạn, trước đây radar địa hình là cái gì đó vô cùng tiên tiến, các phi cơ cường kích có thể bay sát mặt đất, cách các tòa nhà, ngọn cây, núi đồi chỉ cỡ 10m mà không sợ đâm va, vì được điều khiển bằng radar địa hình chứ không phải do người điều khiển, khả năng xử lý, phản hồi của phi công không đủ nhanh so với tốc độ máy bay. Nhưng ngày nay, radar địa hình đã trở nên phổ biến đến mức nó hiện diện trên nhiều loại UAV dân sự, như loại dùng trong nông nghiệp, và chỉ nhỏ bằng bàn tay như hình bên dưới! Vừa bay, nó vừa vẽ bản đồ 3D của địa hình!

Cái bản đồ độ cao – height map này được so khớp với thông tin địa hình đã được chụp và lưu sẵn từ trước trong máy tính, nhờ đó UAV có khả năng bay bám địa hình. Bay bằng radar địa hình là xu hướng chủ đạo hiện tại của các loại UAV dân sự lẫn quân sự, giúp quản lý tài nguyên một cách chính xác với UAV dân sự, và giúp bay trong mọi điều kiện gây nhiễu, mọi điều kiện thời tiết với UAV quân sự. Và bài toán so khớp bản đồ độ cao, một cái mảng 2 chiều chứa các con số, từ đó nhận dạng địa hình để điều khiển UAV, là dạng bài toán kinh điển của các kỳ thi Olympic tin học!

Russophobia

Tinh thần “bài Nga” đã lên đến cực điểm, khoảng 30 ngàn lệnh cấm vận, và vô số chiêu thức bẩn khác, có những chiêu bạn không thể nào ngờ tới hay hiểu được, ví dụ như các video nhạc đỏ Nga – Xô viết trên Youtube đều bị xử lý lại, kéo cho nó chậm hơn chút xíu, thêm các loại tiếng bass ngu xuẩn vào, các phim Nga – xô kinh điển (ví dụ như phim: Bình minh nơi đây yên tĩnh”) đều bị xử lý lại làm mất đi tông màu tươi sáng ban đầu, tất cả là để làm cho thông tin trở nên u ám, mất đi cái tính tích cực, sinh động vốn có!

Đương nhiên những sự điều chỉnh này khá khéo léo để đa số khó nhận ra, nhưng người nghe, xem tinh ý là nhận ra ngay, có mấy ku cứ xào xáo mấy thủ thuật “âm thanh, ánh sáng” rồi cho rằng mình hiểu “điện ảnh và âm nhạc”! Nên văn minh hiện đại, là tự do ngôn luận gì chúng nó, toàn là thủ đoạn bẩn cả đấy! Mà thôi kệ, cứ để cho chúng nó hoang mang, dao động giữa hai cái thái cực Russophobia và Russophilia như thế! Chương trình nhạc Nga – Xô viết cuối tuần, bài ca quen thuộc: Ngày chiến thắng!

Jacquard loom, 2

Mấy năm trước, có viết một đoạn về Jacquard loom, tiền thân của các loại máy dệt tự động hóa hiện đại, dùng bìa đục lỗ (punched card) để mã hóa thông tin hoa văn trên vải dệt. Thay một cái bìa là nó sẽ dệt ra một kiểu hoa văn mới, hoàn toàn tự động. Mới nghe thì có vẻ không có liên quan gì, nhưng máy dệt Jackquard có thể được xem là “sơ tổ” của các loại máy tính hiện đại. Nói thêm một chút về số phận của Joseph Jacquard, người phát minh ra cái máy dệt này. Hôm nay, ta hãy ngồi vào cỗ máy thời gian, thời điểm là năm 1802, điểm đến là tp. Lyon nước Pháp! Allez-y, maintenant!

Jacquard cầm cố tài sản đến mức khánh kiệt để chế tạo ra cái máy dệt đi trước thời đại này! Kết quả là… các công nhân dệt sợ máy cướp hết công việc nên đã tập hợp lại, đập phá cái máy, Jacquard bị ném xuống sông, may mà không chết! Ở Đức, tình hình còn phát triển đến mức cực đoan hơn, công nhân biểu tình phản đối, bạo động tràn lan, chính quyền phải ra lệnh tử hình đối với những người phát minh ra các loại máy dệt mới để trấn an dân chúng! Nên chuyện trí tuệ nhân tạo – AI hiện đại thực ra không phải là vấn đề gì mới, chỉ là lịch sử lặp lại chính nó mà thôi!

CMT11

Một cuộc cách mạng mới đã được manh nha ngay từ bây giờ, đã được trước đặt tên là “Cách mạng tháng 11”! Cái vòng xoáy như vậy, trí tuệ nhân tạo, máy móc ngày càng thay thế con người trong càng nhiều công việc, mà con người thì kỹ năng, trí tuệ có hạn, không theo kịp với máy móc, cái “tâm” lại nhiễu loạn không ngừng, sinh ra không biết bao nhiêu tệ nạn!

Cái vòng xoáy đó cứ quay càng lúc càng nhanh, đến một lúc không thể tự thoát ra được nữa thì một là tự hũy diệt, hai là… như mấy trăm năm trước, lại phải đi đập phá máy dệt thôi! Bấm nút RESET làm lại mọi thứ từ đầu, phân chia lại tài nguyên và tư liệu sản xuất. Cái vòng quay “hũy diệt và tái tạo” cứ thế luân hồi! Một bài ca, một niềm cảm hứng bất tận…

vauban

Nhớ lại năm đó trên đường xuyên Việt, dừng xe ngồi uống cafe bên bờ hào phía Nam của Hạc thành (Thanh Hóa), tòa thành được xây năm 1804 thời Gia Long, kiến trúc kiểu Vauban hình lục giác. Tử tước Vauban (Sébastien Le Prestre) là một kiến trúc sư quân sự người Pháp sống ở thế kỷ 17, người đã thiết kế các công trình phòng thủ dạng hình ngôi sao (Bastion fort, star fort) đầy góc cạnh, nhiều răng cưa như thế là để không có một góc chết nào dọc theo tường thành. Bất kỳ vị trí nào dọc theo tường thành cũng có thể bị bắn bởi cung tên hay súng từ một vị trí khác!

Kiểu kiến trúc này tạo ra lợi thế rất lớn cho bên phòng thủ! Đã từng có một thời, Việt Nam đã từng rất mở cửa, học hỏi những tiến bộ khoa học kỹ thuật của thế giới, từ đóng thuyền cho đến xây thành, đúc pháo, làm đường, etc… Thế rồi đùng một cái, không biết vì sao lại trở nên bế quan tỏa cảng, có lẽ là vì “Thố tử cẩu phanh, Điểu tận cung tàng兎死狗烹鸟尽弓藏“!!! Chiến thuyền kéo lên bờ, bỏ vào trong những nhà kho có mái che, năm nào cũng đem ra sơn son thếp vàng, càng sơn son thếp vàng càng không che giấu được các ván gỗ dần mục nát theo thời gian!

catamaran, 1

Hai thân thuyền: đều dài khoảng 16m, một rộng 1.95m và một rộng 2.05m, nhưng đây chỉ là số đo sau khi đã bị vùi lấp và biến đổi theo thời gian! Từ quan điểm của một người có kinh nghiệm đóng xuồng, với độ sâu đáy đến 1.8m và mạn thuyền dốc như vậy thì độ ổn định sẽ rất thấp nếu đứng riêng lẻ. Hơn nữa tỷ lệ rộng / dài lên đến 1/8, dài khá là bất thường, lại có dấu vết đấu nối ở 2 mũi thuyền. Tổng hợp chừng đó thông tin lại, ta có thể khẳng định hầu như chắc chắn…

Đây là 2 thân của một chiếc catamaran, được liên kết lại với nhau để bảo đảm độ ổn định tổng thể! Nếu có một chiếc buồm càng cua – crab-claw sail nữa thì sẽ có thêm bằng chứng Vịt tộc thực sự có một phần nguồn gốc Austronesian, tộc người đi khắp Thái Bình Dương với đặc trưng là thuyền nhiều thân và buồm càng cua! Phần còn lại, các bạn có thể tự tưởng tượng ra, chàng Lạc Long Quân cao – to – đen – hôi đã gặp nàng bạch – phú – mỹ Âu Cơ như thế nào nhé! :D

truyền thông bẩn

Điều này thấy rất rõ khi khi anh Zuck-buck trong nhiều năm liền đã phải liên tục đứng ra xin lỗi vì không làm tròn tính năng quản lý nội dung của mạng xã hội! Vì phải xin lỗi quá nhiều như vậy, nên đến lúc không kiềm chế được nữa thì đã từng có lần bộc phát văng ra: tôi éo việc gì phải xin lỗi nhé, tại sao phải xin lỗi những cái không phải do tôi gây ra? Ngay từ đầu, ai hiểu biết sẽ dễ dàng nhìn thấu rõ: người làm điều sai thường thể hiện rất nhiều khuôn mặt khác nhau, không nhất quán; quản lý, lọc nội dung gì cái loại chúng mày, chỉ tìm cách tăng tương tác và tối ưu lợi nhuận mà thôi! Nhưng đồng thời cũng phải nhìn nhận rằng, việc quản lý nội dung trên mạng xã hội vượt quá xa khả năng của các nền tảng công nghệ, điều chỉ có thể làm được bằng pháp lý (chính danh) và giáo dục (dần dần nâng cao tiêu chuẩn cộng đồng). Ở Mỹ thì như thế, còn ở VN thì…

Trong chuyện ông Minh Tuệ, các thế lực nước ngoài cáo buộc nhà nước có “ác cảm tôn giáo”, tiến hành cả một chiến dịch truyền thông bẩn chống lại ông. Điều này là khá rõ ràng, nhưng nhà nước không chỉ ác cảm với mỗi ông MT đâu, còn ác cảm với nhiều thứ nữa, miệng thì nói “bỏ tư duy không quản được thì cấm”, muốn khoa học, phát triển, nhưng tâm thì… vẫn ghét và vẫn sợ! Nhưng nếu muốn nói cho tường tận thì không phải chỉ có một mình ông nhà nước đâu, tất cả các cộng đồng Việt, bất kể thành phần chính trị, bất kể xu hướng tôn giáo, bất kể quốc nội hay hải ngoại, đều cùng một giuộc, đều dùng những thủ đoạn bẩn như nhau, suốt ngày ghen ghét và đặt điều vu vạ nhau! Cái cuộc đua xuống đáy (racing to the bottom) này có căn nguyên từ trong cái “dân tộc tính cố hữu và phổ quát”, đó là do tâm ghen ghét, sợ hãi, lưu manh lặt vặt mà ra!

Một giáo sĩ phương Tây, trong một lần được chúa Trịnh tiếp đón chính thức, đã kinh ngạc kể lại trong hồi ký rằng: chúa liên tục hỏi: nghe nói chúa Nguyễn ở trong Nam đã bán thương cảng Hội An cho người Nhật Bản rồi!? Vị giáo sĩ, người mới vừa đi thuyền từ Hội An ra Bắc, đương nhiên phủ nhận điều này, nhưng vẫn bị ông Chúa liên tục “nhét chữ vào mồm”, tìm cách bịa ra và áp đặt một cái “sự thật hiển nhiên đã rồi”. Thế là ông giáo sĩ suốt cả buổi tiếp kiến, gãi đầu gãi tai, không thể hiểu được tại sao cơ sự lại như vậy! Ông ấy không hiểu là đương nhiên, vì cái giống Việt nó là như thế mà! Cũng trong lúc đó thì ở phía Nam, chúa Nguyễn cũng tiến hành một chiến dịch “truyền thông bẩn” tương tự, cáo buộc chúa Trịnh đã bàn giao ải Nam Quan cho người Trung Quốc, làm mất đất đai của tổ tiên. Cái giống Vịt ấy mà, mãi không chịu lớn, xưa giờ, lạ gì…

công nghệ quốc phòng

Thử nhìn lại 2 sự kiện: năm 1858 – 1859, liên quân Pháp – Tây Ban Nha tấn công Đà Nẵng với 3000 quân, đội tàu 14 chiếc, soái hạm là chiếc Némésis tải trọng 2300 tấn, 50 pháo! Quân triều đình có khoảng 7 ngàn người, nhìn chung là đã phòng thủ hiệu quả, khiến cho liên quân Pháp – Tây Ban Nha chịu thiệt hại và phải rút lui. 15 năm sau, 1873, chỉ với 180 lính (!!!) do viên trung úy Francis Garnier chỉ huy cùng hai tàu pháo (tàu nhỏ, còn chưa được gọi là chiến hạm) tấn công thành Hà Nội, khoảng 7000 quân triều đình tan vỡ, tháo chạy! Có điều gì rất “không đúng” khi so sánh hai trận đánh cách nhau 15 năm này, dù cả hai trận, bên phía VN đều có cùng một người chỉ huy là Nguyễn Tri Phương! Điều gì khiến cho một bên chỉ có 180 lính lại dám tấn công một bên có đến 7 ngàn quân!?

Điều “không đúng” đó chính là… công nghệ! Năm 1858, tuy tàu Pháp to, pháo lớn, nhưng đa số vẫn là loại bắn đạn gang tròn, nạp từ phía trước, công nghệ cơ bản gần giống như thứ nhà Nguyễn sở hữu! Tại thời điểm 1873, đó đã là các loại hải pháo cỡ nòng lớn, nạp đạn đằng sau, dùng đạn trái phá (đạn có nhồi thuốc nổ)! Sau vài loạt đạn đầu tiên, với sức công phá khủng khiếp của nó thì bên phòng thủ đã kinh hoàng bỏ chạy hết cả! Đạn trái phá được người Nga dùng lần đầu tiên trong Hải chiến Sinop, 1853, nhưng phải mất một thời gian để công nghệ này trở nên phổ biến! Nửa cuối TK 19 chứng kiến sự thay đổi đến chóng mặt về công nghệ quốc phòng: tàu buồm vỏ gỗ (ship of the line), rồi tàu buồm vỏ gỗ có dùng phụ thêm động cơ hơi nước (paddle steamer, screw steamer)…

Rồi tàu buồm vỏ gỗ bọc sắt dùng động cơ hơi nước và đạn trái phá (ironclad), rồi tiến dần lên tàu vỏ sắt / thép dùng động cơ steam – turbine, không xài buồm nữa (Dreadnought), kèm theo đó là công nghệ súng đạn mới, tất cả thay đổi nhanh đến chóng mặt, một con tàu mới đóng ra chưa đến 10 năm đã thành lạc hậu. Nên nhiều khi chúng ta học lịch sử theo kiểu chỉ lặp lại một số sự kiện chứ không thật sự hiểu được các yếu tố kỹ thuật, công nghệ nền tảng bên dưới! Cũng trong thời gian đó, nhà Thanh ở Trung Quốc quả thực đã có nỗ lực cải cách, họ đã tự sản xuất được súng trường hiện đại và một vài loại pháo nhỏ, nhưng rút cuộc vẫn không thể cứu vãn được thời cuộc, vì cái sự thua sút về kỹ thuật công nghệ này quá lớn, phải mất nhiều thế hệ để vượt qua.

Winchester 1866

“Cơm vua áo chúa hưởng bấy lâu, Đến khi có giặc phải thuê Tàu…” Câu thơ của Ông Ích Khiêm đó là nói về đội quân Cờ đen của Lưu Vĩnh Phúc, “đánh thuê” cho nhà Nguyễn để chống lại thực dân Pháp! Mà cái yếu tố duy nhất khiến quân Cờ đen có thể đối chọi lại với người Pháp chính là… khẩu súng trường Winchester. Được xem là khẩu súng của miền viễn Tây, thường thấy trong các phim cao bồi Mỹ, có thể nạp đến 7 viên đạn trong một ống chạy song song dưới nòng súng, loại súng mà sự xuất hiện của nó khiến người ta phải thốt lên: nó bắn từ Thứ hai cho đến Chủ nhật!!!

Là ám chỉ cái khả năng nạp 7 viên đạn của nó, vô cùng tiên tiến nếu so với các loại súng hỏa mai mất cả phút vẫn chưa nhồi xong một viên đạn, chưa nạp xong đạn thì bên kia đã bắn 7 phát rồi! Nhưng vẫn chưa rõ phiên bản Winchester mà quân Cờ đen xài là loại đạn vỏ giấy, hay đã là loại đạn vỏ đồng hiện đại! Nhà Nguyễn trả lương cho quân Cờ đen, để họ cùng phối hợp chống Pháp! Nhưng hầu như chỉ có quân Cờ đen đánh thật mà thôi, lính VN… ở phía sau hò reo trợ chiến là chính, đơn giản là không thể tham chiến khi chỉ có đao kiếm và một ít súng hỏa mai cổ lỗ sĩ được.

Sự nhanh nhạy cộng với khả năng giao thương bằng thuyền buồm rộng khắp khiến cho người TQ mua được nhiều vũ khí hiện đại! Tuy không thể có thuyền to, pháo lớn như người Pháp, nhưng so với súng trường Chassepot của Pháp thì Winchester vẫn cùng một thế hệ, vẫn “bám thắt lưng địch mà đánh”, vẫn ở thế có thể cầm cự được! Nên phải hiểu các yếu tố kỹ thuật đóng một vai trò sống còn, khi thành Ninh Bình do 1700 quân Việt giữ lại… đầu hàng một nhóm lính Pháp chỉ có… 7 người, chiếm cả đồng bằng Bắc bộ, người Pháp dùng chưa đến 300 quân!

working corner

Cuối tuần dọn dẹp góc làm việc, gom cả 2 cái màn hình về 1 cái máy Mac, 1 màn hình xoay dọc lại, dùng để đọc các file code dài rất tiện, không phải cuộn lên xuống nhiều. Con Aquarium-PC chạy Debian thì thực ra không cần đến màn hình, bàn phím gì cả, chỉ khởi động lên rồi SSH vào xài là được!

Như thế chỉ cần 1 cặp bàn phím + chuột không dây mà không phải xài đến các loại KVM switch và dây nhợ phiền phức… Và có thể dùng tính năng Continuity của Mac để điều khiển luôn con Macbook đặt ở bên cạnh! Hình chụp bằng tính năng Panorama của điện thoại nên có hơi méo!

máy đuôi tôm

Xem clip là thấy rõ, giao thông thế nào tức là con người như thế đó… nói thẳng ra là những người chưa tự nhận thức, chưa học được cách điều chỉnh, kiểm soát bản thân, vừa ngây ngô và lại vừa ngạo ngược như thủa hồng hoang vậy, nói không chịu lớn quả không sai! Đã xảy ra bao nhiêu vụ việc, chết bao nhiêu người, thiệt hại bao nhiêu rồi mà vẫn vậy, vì cái “tâm” vẫn không thay đổi được! Hồi mới vào Nam, tôi thấy kỳ quặc nhất là cái máy đuôi tôm, thường được chế lại một cách ngẫu hứng, tạm bợ từ các loại động cơ nổ đơn giản, gác lên phía sau chiếc xuồng bằng chỉ một cái chốt! Kiểu máy này có ưu điểm là… dễ chế tạo, dễ lắp đặt, giá rẻ…

Và nhất là không phải thay đổi kết cấu sẵn có của chiếc xuồng! Nhưng nhược điểm là khó kiểm soát, không an toàn, nhất là khi chạy ở tốc độ cao, hay khi gặp sóng gió, thuyền lắc lư rất dễ mất điều khiển, cái đuôi đó đánh trúng thì cắt người làm 2 mảnh chứ không đùa! Thuyền phía Nam đa số đáy bằng và nông, được chế tạo để đi chủ yếu trên kênh rạch nên khả năng chịu sóng rất kém! Đến một lúc, phải cấm máy đuôi tôm, bắt phải dùng máy outboard / inboard / sterndrive đúng chuẩn (các loại máy này hiện đã có những phiên bản giá rất bình dân), cùng với đó là bắn tốc độ, áp dụng luật giao thông đường thủy nghiêm nhặt!

Mendelssohn

Chương trình âm nhạc cuối tuần, từ nhỏ là đã thích bản Violin Concerto này của Mendelssohn, nhạc của ổng màu sắc, nhưng trực tiếp, vừa đủ “đơn giản”, vừa có tính dân ca gần gũi, lại có dáng vẻ hiện đại đáng kinh ngạc, tất cả trong tưởng tượng của một đứa trẻ muốn sau này lớn lên… đi làm cướp biển, nhưng lại bị cuộc đời đẩy đưa trở thành biên trình viên! :D :V

bạch lạp

Facebook nhắc lại ngày này năm trước, Bạch lạp truyền kỳ… Tôi còn nhớ ông nội tôi kể, thời trẻ, khoảng những năm 193x, thường theo ghe bầu đi buôn bán, từ Thuận Hóa ngược ra bắc, Thanh Hóa, Nghệ An hay xa hơn, tại đây thường có nhiều ghe thuyền từ Trung Quốc sang. Những câu chuyện được kể lại tựa hồ vô cùng sống động, một thời ghe thuyền xuôi Nam, ngược Bắc, những ghe từ Bình Định ra thường tổ chức đấu võ, những cuộc đấu giao hữu hàng đêm trên bãi biển, mà dân làng tôi luôn tham gia để cho cái quan hệ giao thương này được thêm phần xôm tụ, gắn kết!

Hàng hóa trao đổi bao gồm rất nhiều thứ: đồ đồng, đồ sắt, đồ gỗ, thủ công mỹ nghệ, giấy, bút mực, sách vở và… một thứ không thể thiếu là… bạch lạp! Đến thời tôi mấy chục năm sau, trong nhà vẫn còn lưu lại rất nhiều đồ đạc từ một cái thời xưa như quả đất, những loại hàng hóa theo các chuyến tàu buồm đi khắp nơi! Và chúng ta vẫn xài “bạch lạp” mãi cho đến khi có loại đèn “Huê kỳ” dùng dầu hỏa, xài suốt mấy trăm năm như thế nhưng không học được cách người TQ chế tạo ra nó! Bạch lạp truyền kỳ, câu chuyện về một “công nghệ” vô cùng quan trọng của TQ thời cổ!

công phu “đá bèo”

Trước làm việc và quen một ku người Pháp, thỉnh thoảng vẫn trao đổi với nó, bằng cái loại tiếng Pháp “école primaire – tiểu học” han gỉ vì đã lâu không xài đến của mình! Như khi bắt đầu một mối tiếp xúc thì cả hai bên đều có những thao tác rào đón, khách sáo, đãi bôi nhất định. “Mày biết không, người Pháp chúng tao có một cái rất dở, là đi đến đâu thì đều phá đến đó, chỉ có ăn hại, phá nát chứ không làm được gì, từ Việt Nam cho đến Algeria…” Đương nhiên mình hiểu đây là những câu xã giao, nhưng nghĩ lại, e cũng là một cách diễn đạt rất là lắt léo, xỏ xiên… Trở lại với việc học ngoại ngữ, cũng như 2000 năm trước tổ tiên chúng ta học chữ Hán vậy…

Đọc được vài cuốn kiểu Kinh dịch, Hoàng đế nội kinh, blabla, vội cho đó là chân lý, rồi bắt đầu “Âm dương, ngũ hành, kim mộc thủy hỏa thổ”, dùng cái loại “huyền học” đó đi lòe bịp người. Chỉ mới đọc ABC như thế chứ đâu hiểu rằng, từ hàng trăm năm trước, người TQ đã biên soạn những bộ sách như Cổ kim đồ thư tập thành, 10 ngàn quyển, 100 triệu chữ, hay Vĩnh Lạc đại điển, 11 ngàn tập, 50 triệu chữ, nhiều gấp 3, 4 lần nội dung Wikipedia hiện đại (!!!), bao quát vô số vấn đề từ thiên văn, địa lý, sinh học, kinh tế, võ bị… Học tiếng Anh như hiện tại thì cũng như 2000 năm trước học chữ Hán thôi, kiểu công phu “đá bèo” này không biết rồi sẽ đi về đâu?!