Người Anh, đôi khi họ có những cái tự hào rất… kỳ lạ, ví dụ họ cho rằng cái động cơ Bukh của họ, vốn có hơn 120 năm lịch sử, mới là máy thủy thực sự, và duy nhất, tức là được thiết kế và chế tạo ngay từ đầu để chạy trên các con tàu biển, còn các hiệu khác đều là “máy cạn” được “marinized” – độ, chế lại cho phù hợp với môi trường nước! Nhưng cái tự hào ấy đúng là có chút cơ sở! Nếu xét kỹ thì các nhãn hiệu máy thủy nổi tiếng, từ Beta, Yanmar đến Volvo Penta đều là máy cạn được chế lại.

Như Beta là mua động cơ từ Kubota và chế lại cho phù hợp với môi trường biển! Động cơ Bukh được sử dụng phổ biến trên các xuồng cứu sinh, khi không cần đến thì cứ treo xuồng ở đó 10 năm, nhưng khi cần đến thì đề máy phải nổ! Đến tận ngày nay, một số dòng máy của Bukh vẫn không có phun xăng điện tử, không được điều khiển tiên tiến bằng máy tính, khi cần vẫn có thể quay tay (manivelle – hand-crank) để khởi động, tất cả là để phù hợp với môi trường khắc nghiệt nơi biển cả!

Thường nghe nói “tàu cá 1000 CV” hay “động cơ 500 HP” (CV – HP – mã lực) nhưng đó chỉ là… một nửa sự thật, giới bán hàng thường mập mờ một nửa sự thật để đánh lừa khách hàng. Cái này phải nói sao cho dễ hiểu… những ai từng xài xe Vespa 150 thời xưa sẽ để ý tiếng nổ động cơ rất chậm, mạnh và đằm, một chiếc Honda đời mới có tiếng nổ nhanh hơn rất nhiều, dù 2 xe có cùng công suất danh định. Công suất (HP) và động năng (torque) là 2 cái hoàn toàn khác nhau, một đằng là con số tính toán “lý thuyết” và một đằng là năng lượng “thực tế” truyền ra tới bánh xe, chân vịt để đẩy xe, tàu chạy. Có thể tăng công suất động cơ bằng cách tăng số vòng quay RPM (round per minute) của nó! Ép máy chạy nhanh hơn, sinh nhiều công (HP) hơn, nhưng chưa chắc động năng đã tăng.

Đồ thị biểu diễn liên hệ giữa số vòng quay (RPM), công suất (HP) và động năng (Torque) như hình. Ban đầu khi tăng RPM thì cả HP và Torque đều tăng, nhưng đến một mức thì chỉ HP tăng, còn Torque không tăng nữa, thậm chí giảm! Dù có ép máy quay nhanh hơn thì xe, tàu cũng không đi nhanh hơn, chính là tại điểm giao nhau của 2 đường cong! Cũng giống như người vậy, những người có nhịp tim chậm thường sống thọ hơn người có nhịp tim nhanh! Tăng tốc độ quay RPM của động cơ đồng nghĩa với việc giảm tuổi thọ của nó, trong nhiều trường hợp là giảm đi đáng kể! Các thế hệ động cơ cũ được thiết kế để chạy chậm và bền, còn không hiểu sao, các động cơ mới sau này được thiết kế để chạy nhanh hơn, “công suất lớn”, nhưng tuổi thọ lại… rất có vấn đề!

Cách duy nhất để tăng công suất mà vẫn giữ tốc độ chậm là tăng phân khối! Nhưng tăng phân khối tức là tăng kích thước, khối lượng, và tăng giá thành động cơ lên rất nhiều! Trong đồ thị, điểm giao nhau của 2 đường cong chính là số RPM “không bao giờ được vượt qua” của động cơ, vì có vượt qua cũng không có nghĩa lý thực tế gì. Người bán hàng lương thiện sẽ nói với bạn điều đó, còn người bán hàng “đểu” sẽ dùng các con số “hư ảo” trong phần phía trên của đường cong để đi lừa khách hàng! Về định nghĩa của HP – horse power, một con ngựa có thể sinh công suất tối đa khoảng… 15 sức ngựa, vì ông James Watt ngày xưa đo công suất ngựa trong điều kiện làm việc bình thường! Chứ lúc nào cũng 15 HP thì chắc con ngựa không sống được mấy ngày!

Vài năm trước, ông bạn già người Anh khoe cái “trạm khí tượng thủy văn” mini đặt tại nhà, giống như trong hình, có tính năng thu thập thông tin thời tiết và gởi về các trung tâm xử lý! Đương nhiên một trạm KTTV hiện đại còn nhiều thiết bị khác chứ không phải chỉ mỗi cái máy này, nhưng khác với các trạm KTTV truyền thống, nó được tự động hóa hoàn toàn, tự động cập nhật thông tin lên các máy tính trung tâm.

Nhiều gia đình ở Anh tự nguyện lắp đặt những trạm này để đóng góp cho mạng thời tiết chung. Thứ nhất là tự động hóa, thứ nhì là số lượng trạm lớn, độ bao phủ (coverage) rộng thì dự báo sẽ chính xác hơn! Cũng tương tự như các thiết bị đo bụi mịn vậy, nhưng ở mức độ chuyên nghiệp hơn! Đương nhiên, thu thập số liệu là một chuyện, mô hình dự báo, diễn dịch số liệu có nghĩa gì lại là một chuyện khác nữa!