học để làm gì

| Categories: Vietic | Tags: ,

Tôi đã đọc rất nhiều bài viết, tài liệu chủ đề “học toán để làm gì”, hay nói rộng ra là học để làm gì!? Nói thực là hiếm thấy những phân tích có thể làm tôi hài lòng. Các vị ấy đều là những “giáo sư, tiến sĩ”, nhiều người là nhà Toán học có tiếng, nhưng sự lý giải của họ đối với tôi vẫn không thỏa đáng. Tôi cho rằng các vị ấy đã già, đã quên mất chính mình, khi còn là những đứa trẻ, các vị ấy đã nhìn thế giới xung quanh như thế nào!? Đã tưởng tượng ra trong đầu sẽ phải xây căn nhà tương lai ra làm sao, cái mái vòm đó là một đường cong Parabola, Hyperpola hay là Catenary?

Các vị ấy đã quên dự tính sau này sẽ đóng những con thuyền như thế nào, những đường “đồng mức” trên thân thuyền nên là Bezier hay B-Spline? Đương nhiên những đứa trẻ chưa thể biết những thuật ngữ mãi sau này mới được học như Parabola, Hyperpola, etc… Nhưng trong đầu nó đã có hình dung về hình dạng, cấu trúc, đã có những ước lượng về kích thước, khoảng cách. Năm lớp 8, có một lần tôi nảy ra ý định “khùng khùng” bơi từ bãi biển Mỹ Khê (T20 – Đà Nẵng) ra mũi Sơn Trà. Mà thời đó thì không có Google Earth, bản đồ chính xác cũng không!

Biết là đỉnh Sơn Trà cao 670m, làm sao “tam giác đạc – triangulation” để tính ra được khoảng cách!? Giờ thì biết chính xác chỉ có 12km thôi, muốn bơi sẽ làm được nếu có sự chuẩn bị tốt. Nên, không phải các môn học, cho dù là “Toán Lý Hóa” hay “Văn Sử Địa” hay bất kỳ môn nào khác là không hữu dụng, “dụng” hay không nằm ở người chứ không nằm ở các môn học. Nói ngay như các công ty Công nghệ, Phần mềm hàng đầu VN hiện tại, số nhân viên “hữu dụng”, thực sự làm việc được theo tôi không quá 10%! Số thực sự có chút tìm tòi, sáng tạo không quá 1%.

Đa phần vẫn ở mức… cộng trừ nhân chia đơn giản không làm được, viết câu văn ngô nghê như “bò đội nón”! Chuyện có thể làm trong 30 phút sẽ cố dây dưa đến hơn 2 tuần! Chất lượng và năng suất lao động của người Việt vô cùng thấp! Không chỉ thấp mà còn bị cuốn vào những vòng xoáy vô tận, khi những thành phần không làm được việc chiếm đa số, những loại đó sẽ tìm cách thọc gậy bánh xe, sinh ra đủ trò lưu manh, không ăn được sẽ quay sang phá hoại! Tôi nói tất cả là do “tâm” mà ra, thời gian dành hết cho những mánh khóe, xảo trá vặt mất rồi.

Có một học sinh, ở trường năm nào cũng học bơi, liên tục từ lớp 2 đến lớp 10 vẫn… chưa biết bơi! Học tiếng Anh xem được một số đoạn thoại đơn giản trong phim thì được, nhưng đọc hiểu được văn bản luật, viết được tài liệu khoa học, kỹ thuật phức tạp lại không được! Tôi nói không có gì tai hại hơn là dạng “kiến thức và kỹ năng nửa mùa”, nó tạo ra trong đầu những “ảo giác hiểu biết”, nhưng thực tế hoàn toàn không được việc gì! Học mà chữ không dính vào đầu, vận động mà cơ thể không phát triển, điều gì đã tạo ra loại võ công “mèo ba cẳng” như VN hiện tại!?

vnexpress.net – Văn – Sử – Địa thất thế

hạo hạo càn khôn

| Categories: Chinese, history, movies | Tags:

Nhìn lại những phim TQ thập niên 80, dù là Hương Cảng hay Đại lục, đều thấy trang phục, bối cảnh rất sơ sài, giống như kiểu diễn tuồng, hát bội vậy! 50 năm sau, phim TQ tiến bộ không ngừng, trở nên vô cùng chi tiết, tinh xảo. Ví dụ như để tạo ra một kiểu áo cho nhân vật, họ sẽ phục chế toàn bộ quá trình làm lụa, gấm, tái tạo đúng chất liệu đó, có như thế mới thấy được hết sự sống động của lịch sử. Duy chỉ có một phương diện mà phim TQ vẫn không đạt được bao nhiêu tiến bộ, đó là… nhạc phim. Âm nhạc, đó là thể hiện ra của “chất”, dù có góp bao nhiêu “lượng” cũng chưa chắc thay đổi được “chất”! Chuyện những năm đầu 90, truyền hình chiếu phim TVB – Lâm Xung, 1986. Hồi đó tôi có một ông thầy dạy Toán cấp 2, giảng bài rất sinh động, đám học sinh chúng tôi thích vô cùng…

Thầy cũng nổi tiếng là nóng tính và nói nhiều, lớp nào vi phạm kỷ luật, ổng có thể đứng “thuyết giảng” 3, 4 tiếng liên tục không ngừng nghỉ! Đến tận giờ tôi vẫn không hiểu, ổng lấy đâu ra năng lượng, chừng đó ngôn từ để nói suốt 3, 4 tiếng, để “chỉnh huấn” một đám “nhất quỷ, nhì ma…”! Như tôi chỉ nói nhiều trên internet thôi, chứ ngoài đời rất kiệm lời, nói đến câu thứ 2 mà người khác không hiểu là tôi không nói nữa. Nhưng… con người mà, vẫn luôn có những khía cạnh mà ta không biết đến, cho đến một hôm, tôi thấy ổng say sưa hát bài nhạc trong phim Lâm Xung đó. Trời ạ, không cần phải nói, thần tượng phút chốc sụp đổ tan tành, không ngờ người như thế lại đi nghe loại nhạc như thế! :D Bài nhạc yêu thích một thời, Hạo hạo càn khôn, nhạc phim Thái Bình thiên quốc – 1998.

quảng châu thập tam hành

| Categories: Chinese

Nhà Thanh đã sụp đổ như thế nào!? Có một thời Thanh quốc được mệnh danh là… “Bạch ngân đế quốc”, số lượng bạc tập trung về nước này chiếm phần lớn của thế giới! Hiểu theo một nghĩa nào đó, Thanh quốc từng là một quốc gia giàu có vào loại bậc nhất. Số bạc này có được từ buôn bán trà, lụa, gốm sứ và nhiều mặt hàng khác, thông qua “Quảng Châu thập tam hành” (cũng là tên phim sắp chiếu), mười ba “hành – hàng – hãng buôn” lớn được triều đình ủy quyền mua bán với phương Tây. Người TQ có rất nhiều bạc, trong hơn 100 năm của TK19 sang đầu TK20, hầu như lúc nào cũng đạt được thặng dư thương mại, bạc liên tục chảy vào TQ.

Tuy vẫn là một quốc gia nông nghiệp lạc hậu nhưng khả năng sản xuất của TQ đã lớn đến nỗi toàn bộ phương Tây không thể nào đấu lại nếu không công nghiệp hóa triệt để. Phải lý giải sự thặng dư và năng lực sản xuất này như thế nào? Đó là do người TQ có một sự siêng năng, chịu khó gần như vô hạn. Theo như chính người Anh đánh giá, hiệu suất làm việc của một người TQ cao gấp 7 ~ 8 lần so với một người Đông Nam Á lúc bấy giờ. Cái loại sau là suốt ngày chỉ giở trò đĩ miệng và lưu manh vặt, còn chưa tự luận ra được mình kém chỗ nào! Để cân bằng cán cân thương mại, người Anh đã xài đến chiêu bẩn là bán thuốc phiện vào TQ!

Kết quả là có một số thời gian, bạc chảy ngược từ TQ ra nước ngoài (để mua thuốc phiện), nhưng khi TQ kiểm soát được phần nào thuốc phiện, thì bạc lại… tự nhiên chảy vào TQ. Hết cách, người Anh đành đem… tàu to, súng lớn ra để cướp lại cái khoản thâm hụt thương mại khổng lồ này! Đứng trước “tàu to, súng lớn”, sự vượt trội của phương Tây về sức mạnh KHKT & công nghiệp, thì toàn bộ “trí tuệ phương Đông” không đáng một xu, đó là sự thật phũ phàng của lịch sử. Nền sản xuất lớn, lúc nào cũng đạt được thặng dư thương mại, cộng với một chế độ thuế khóa rất nhẹ, những điều này giúp Thanh triều tiếp tục tồn tại!

Thậm chí có những giai đoạn, triều đình tăng thuế từ 40 triệu lượng bạc lên hơn 100 triệu lượng bạc mỗi năm mà xã hội vẫn chịu đựng được, không có dấu hiệu gì là quá sức! Chính cảm giác an toàn về tài chính này khiến cho triều Thanh không cảm thấy có nhu cầu phải thay đổi, họ cảm thấy như vậy vẫn ổn! Nói theo một cách nào đó thì mọi quyết định của triều đình đều… đúng đắn, chỉ có điều là: cộng nhiều cái đúng nhỏ lại thành… một cái sai lớn. Kể từ khi nhập quan, người Mãn cai trị TQ, nhưng họ bị đồng hóa triệt để đến mức không còn nói tiếng Mãn! Hàng ngũ Bát kỳ, qua nhiều thế hệ thế tập đã không còn sức chiến đấu.

Triều đình đơn thuần điều hành mọi thứ dựa trên… bạc! Dùng bạc để làm động lực cho các vận động xã hội, hoàn toàn không có một sức mạnh thể chất, tinh thần khác nào khác. Khi loạn Thái Bình thiên quốc xảy ra, quân đội chỉ chăm chăm… vòi vĩnh bạc! Dùng hết lý do này lý do khác để đòi triều đình phải cấp ngân lượng, bòn rút chán chê rồi mới chịu tiến quân! Để thua cả hai cuộc chiến tranh Nha phiến, phải bồi thường hàng chục triệu lượng bạc! Rồi lại để thua cuộc chiến Trung – Nhật 1894 ~ 1895, mất Đài Loan, phải bồi thường thêm 200 triệu lượng bạc cho Nhật! Tuy nói rằng “con sâu trăm chân, chết vẫn không ngã”…

Về cơ bản xã hội TQ vẫn còn năng lực sản xuất khổng lồ, nhưng triều Thanh đã không còn khả năng huy động lực lượng của quốc gia, và trên hết là người dân đã chọn phải thay đổi, phải loại bỏ chế độ phong kiến! Nguyên nhân sụp đổ của Thanh triều về sâu xa đó là sự suy bại đến cùng cực của một xã hội “kim tiền”! Lúc nào cũng chỉ chực văng ra cái câu: “đầu tiên là tiền đâu”. Thiếu đi sức mạnh thể chất và tinh thần để chống lưng, những cái “thùng phuy” chỉ biết tích trữ, “vinh thân phì gia”, đến khi có sự biến lớn xảy ra thì có bao nhiêu tiền bạc cũng vô nghĩa! Dù cũng có một giai đoạn ngắn chủ trương “Dương vụ vận động”…

Nhưng thành phần bảo thủ trong triều đình quá lớn, có “vận động” bao nhiêu cũng không cứu được, cơ bản là đã quá muộn! Đó cũng là lý do những cuốn sách hiện đại mới xuất bản gần đây ở TQ như “Tô-tem sói” gây ra hiệu ứng độc giả mạnh mẽ. Cá nhân tôi cho rằng “Tô-tem sói” là rất đáng đọc, ít nhất là về mặt cảm hứng văn học, khi nhắc nhở chúng ta không được quên những sức mạnh cơ bản của con người, khi nhấn mạnh tìm kiếm sự thay đổi về chất, chứ không phải chỉ đơn thuần phát triển về lượng. Làm nghĩ đến một Việt Nam hiện tại, mọi “vận động” được tiến hành cũng bằng tiền, và hơn nữa là loại tiền đi vay…

iq.com – Quảng Châu thập tam hành

bác học

| Categories: Vietic | Tags:

Về cách làm sách chuyên môn theo kiểu tôi tạm gọi là “bác học”, “bác” ở đây đơn giản chỉ hiểu là “rộng”… Từ những năm 18, 20 tuổi, tôi đã bắt đầu cóp nhặt sách Toán, Tin bằng tiếng Anh, đến nay cũng có được một số sách; không quá nhiều vì chủ trương chỉ cần hiểu cho kỹ là được! Riêng 2 lĩnh vực Toán & Tin tôi luôn đọc bằng tiếng Anh, không bao giờ đọc bằng tiếng Việt. Hoàn toàn không có ý chê bai gì, nhưng rõ ràng là sách tiếng Anh trực quan, sinh động, dễ hiểu và chứa đựng nhiều thông tin hơn sách tiếng Việt rất nhiều. Có nên làm sách theo lối “bác học” hay không, làm như thế nào, câu hỏi đó dành cho người có chuyên môn làm sách, ở đây tôi chỉ đưa ra một vài ví dụ để chúng ta thấy rõ sự khác biệt.

Truyền tải kiến thức theo kiểu “bác học”, tức là không phải chỉ đưa ra một đống công thức, bài tập chết, mà truy nguyên lịch sử, tìm hiểu xem bài toán đó đã được nghiên cứu như thế nào, người xưa đã dùng kiến thức đó để giải quyết vấn đề thực gì trong cuộc sống. Như thế, để thực sự hiểu một mớ kiến thức chết thì ta phải tìm hiểu bức tranh toàn cảnh có liên quan: lịch sử, địa lý, sinh học, các loại kỹ nghệ, nghề nghiệp khác nhau, etc… Qua đó, học sinh vừa thấy được cuộc sống thực muôn màu muôn vẻ, vừa biết cách áp dụng kiến thức được học chứ không xem nó là kiến thức chết! Nhưng để làm được vậy, cần có công phu tìm tòi nhất định, chứ nếu chỉ học đối phó, học vẹt, học tủ để đi thi thì vô dụng!

Các hình dưới đây được chụp ra từ một trong những cuốn sách toán của tôi. Hình 1: Zu Chongzhi – Tổ Xung Chi, người đã xấp xỉ số Pi bằng tỷ lệ 355/113, đây là số Pi chính xác nhất suốt gần 1000 năm. Hình 2: Christiaan Huygens, người chế tạo đồng hồ quả lắc đã lưu ý rằng, con lắc dao động theo một đường cong cycloid thì sẽ có thời gian dao động không đổi, bất kể biên độ dao động là bao nhiêu. Hình 3: đây là bài toán 7 cây cầu ở thành phố Königsberg đưa ra bởi Leonhard Euler, và cũng là nền tảng đầu tiên của Lý thuyết đồ thị trong Khoa học máy tính! Hình 4: Daniel Bernoulli đã chứng minh rằng rung động của một sợi dây đàn thực chất là tổng hợp (sigma) của một chuỗi vô hạn các rung động con!

Lấy ví dụ phương pháp mã hóa RSA – viết tắt từ tên 3 người: Ron Rivest, Adi Shamir và Len Adleman, từ đâu mà họ phát minh ra được phương thức mã hóa dùng khóa công khai này!? Đó là do họ đọc được một cuốn sách toán cổ hàng trăm năm trước, trong đó có một dòng: “Cho 2 số nguyên tố rất lớn là a và b, đem a nhân với b ra được kết quả c. Đem kết quả c này đưa cho người khác thì họ gần như không có cách nào truy nguyên được 2 số ban đầu là a và b”. Do khai triển lũy thừa có thể mất hàng triệu năm với các máy tính hiện đại mạnh nhất, nên c có thể đem công bố công khai, còn a & b thì giữ bí mật. Toàn bộ phương pháp RSA đã được phát minh chỉ dựa vào một dòng trong một cuốn sách toán cổ như thế đó!

công huân

| Categories: Chinese, history, movies

Loạt phim truyền hình 50 tập nói về những người TQ được nhận “Cộng hòa quốc Huân chương”, danh hiệu cao quý nhất ở TQ. Cuộc đời mỗi người được viết thành vài tập phim. Vu Mẫn: người thiết kế bom nguyên tử; Thân Kỷ Lan: chính trị gia, nhà hoạt động nữ quyền; Tôn Gia Đống: chuyên gia thiết kế vệ tinh; Lý Duyên Niên, Trương Phú Thanh: sĩ quan quân đội; Hoàng Húc Hoa: người thiết kế tàu ngầm hạt nhân; Đồ U U: giải Nobel Y-Sinh, chế tạo thuốc chống sốt rét; Viên Long Bình: phát triển giống lúa lai, tăng sản lượng lên 10 tấn, rồi 17 tấn / hecta. Còn có rất nhiều người (như Tiền Học Sâm, Tiền Tam Cường, Đặng Gia Tiên, etc…) thành tích của họ lớn hơn nhiều, nhưng đến nay vẫn chưa được tặng Huân chương này, có lẽ vì công lao ở mức… không thể đong đếm bằng Huân chương được!

Xem những tình tiết trong phim để thấy rằng, họ đã bắt đầu từ một quốc gia đói ăn, lạc hậu, đã đi một chặng đường dài gian khổ đến ngày nay! Ví dụ như Hoàng Húc Hoa đã tính toán thiết kế tàu ngầm hạt nhân bằng… bàn tính, dùng hàng chục con người ngồi gảy bàn tính, đương nhiên nếu cứ gảy bàn tính như thế sẽ mất cả nhiều ngàn năm vẫn chưa tính xong, nhưng việc gì cũng có… khởi đầu gian nan như vậy! Họ đã bắt tay vào làm rất nhiều việc từ con số không, đôi khi là làm theo kiểu: “kỵ lư trảo mã – 骑驴找马 – cưỡi lừa tìm ngựa”, lừa tuy chậm không thể đuổi kịp ngựa, nhưng có vẫn còn hơn không! Nhiều câu chuyện, nhiều chi tiết đời sống thực được diễn tả rất sâu sắc và xúc động, ví dụ như Viên Long Bình trong phim có một câu nói: tôi sẽ thay đổi thế giới bằng một hạt giống!

iq.com – Medal of the Republic

Thiên hạ vi công

| Categories: Chinese

Đôi khi tôi nghĩ, thế mạnh của TQ xuyên suốt các giai đoạn lịch sử là có một thế lực có thể đối chọi lại sức mạnh của tiền bạc. Tiền bạc dĩ nhiên là có vai trò quan trọng của nó, nhưng cũng luôn có mặt trái, nếu để nó khuynh loát, lũng đoạn xã hội thì hậu quả không lường hết được. Như thời phong kiến thì Nho giáo của Khổng tử được dùng để định hướng, kìm chế xã hội, từ phương diện tư tưởng, luân lý cho đến định chế xã hội. Đến thời hiện đại thì đó là CNXH mang màu sắc TQ! Nói cho đúng thì, chỉ cần 4 chữ: “Thiên hạ vi công – 天下為公” trong Lễ ký là đủ xác lập lý luận của CNXH rồi! Bất luận đó là gì, gọi tên là “chủ nghĩa này, chủ nghĩa kia” đều không quan trọng, quan trọng đó là sự thể hiện ra ý chí con người, muốn vươn lên kiểm soát những “mặt trái”, để hướng xã hội tới những điều tốt đẹp hơn. Những nỗ lực cải cách xã hội của TQ là vô cùng sâu rộng, bền bỉ.

Đương nhiên, bản thân chính cái “mặt phải” cũng có những… “mặt trái” của riêng nó. Ví dụ như Nho giáo phát triển đến cực thịnh thời Tống với Lý học, rồi suy bại dần ở các thời đại sau đó, quá trình suy đồi này thể hiện rất rõ qua tác phẩm Nho lâm ngoại sử (đã được dịch sang tiếng Việt dưới tựa đề Chuyện làng Nho). Và tuy thi cử cũng có mặt trái của nó, nhưng ít ra muốn trở thành công chức TQ là cũng phải “ôn thi” vô số kiến thức: luật, logic, toán, lý, sinh, lý luận chính trị… tỷ lệ chọi cao kinh khủng: 1 – 100. Nếu đống kiến thức này được đào luyện cho kỹ càng thì cũng tuyển được người tương đối có chất lượng chứ không đùa. Nếu quả thực học hành mà chữ dính được vào đầu, thì đương nhiên sẽ hiểu ra được rất nhiều chuyện, đã không dẫn đến việc suốt ngày ngồi nghĩ ra một mớ ngôn từ nhiễu sự, nhảm nhí, không có nội dung thực chất gì như VN hiện tại!

vnexpress.net – 3,7 triệu người Trung Quốc tranh suất ‘bát cơm sắt’

nhân gian yên hỏa

| Categories: Chinese, movies

Vài năm trước, Trung Quốc có một đợt tuyên truyền phòng chống thiên tai, nhân tai… Lệnh trên truyền xuống, thế là các diễn viên từ Trương Tịnh Nghi, Trương Tuệ Văn, Vương Sở Nhiên, Mã Tư Thuần, và nhiều người khác đều đôn đáo chạy đi… đóng phim: Hỏa diễm lam, Anh ấy bước ra từ ánh lửa, Khói lửa nhân gian của tôi, Em là thành trì doanh lũy của anh .v.v… Đa số đều là những phim khá hay, dù một số người sẽ có chỗ không thích vì chúng… nặng tính tuyên truyền. Các motif lặp đi lặp lại trong những phim này rất dễ thấy: con người chúng ta là khác biệt, ngành nghề là khác biệt, và xã hội vận động, phát triển được chính là nhờ sự khác biệt.

Vừa vào đầu phim là đạo diễn đã bắt phải hô khẩu hiệu rồi: “Đao sơn cảm thượng, Hỏa hải cảm sấm, Triệu chi tức lai – 刀山敢上火海敢闯召之即来“… nôm na tức là: “Dám lên núi đao, Dám vào biển lửa, Cứ gọi là đến…” Haiza, đương nhiên đây cũng chỉ là khẩu hiệu thôi, nhưng cũng nói lên được rất nhiều điều. Ở Việt Nam, “cứ gọi là đến” thì chỉ có 2 loại thôi, một là taxi, và hai… là gái! Cả xã hội khinh thường, không ai muốn làm cái nghề được xem là trâu bò, luôn phải xông pha “núi đao, biển lửa” này. Và các phim đều lặp đi lặp lại thông điệp rằng: dù “cứ gọi là đến”, nhưng nguồn lực công ích “miễn phí” này cần phải sử dụng một cách cân nhắc, thận trọng!

Khi tai họa xảy ra (hoả hoạn, động đất, etc…) phần lớn trường hợp không thể vận chuyển nạn nhân tới bệnh viện kịp thời. Do đó cần thành lập các đội cứu hộ, cứu nạn liên hợp, đa ngành: những người lính làm nhiệm vụ cứu hộ, các y bác sĩ làm nhiệm vụ sơ cấp cứu ngay tại hiện trường. Và thế là xuất hiện những chuyện tình lãng mạn bên trong các đội nhóm này, đơn giản vì người ta thích cái mình không có, các anh lính cứu hộ không có kỹ năng y tế, còn các y bác sĩ thì không đủ sức mạnh đảm đương công việc nguy hiểm. Ngay bên trong từng nhóm ngành nghề riêng biệt thì con người cũng không giống nhau, đều có cách suy nghĩ khác biệt!

Cùng là 2 sĩ quan cứu hỏa, một người thì chú trọng rèn luyện kỹ năng, thể lực để xông pha chiến đấu với ngọn lửa, người còn lại thì chủ trương: sức chịu đựng của con người có hạn, cần phát triển, ứng dụng các công nghệ mới nhằm hỗ trợ cho việc cứu hộ cứu nạn được hiệu quả, an toàn. Hai người này thường xuyên mâu thuẫn với nhau, nhưng thực chất cả hai đều là những nhân vật không thể thiếu trong đội cứu hộ… Đều là 2 bác sĩ học chung với nhau, một người về mặt học hành, nghiên cứu giỏi giang hơn, nhưng người kia được các thầy cô đánh giá cao hơn, vì có sự nhiệt tình, tận tụy với bệnh nhân, mà đây là điểm trọng yếu của ngành Y.

Cả hai đều được gởi tới… Khoa cấp cứu, đây thường không phải là khoa có học thuật cao nhất trong một bệnh viện, công việc có tính chất căng thẳng, vừa phải đối phó với bệnh nhân lẫn người nhà, đủ các loại người khác nhau từ tử tế cho tới lưu manh, tội phạm. Thời gian ở Khoa cấp cứu, họ học được cách áp dụng kiến thức, cách xử lý các tình huống, và cả cách để đối xử với đủ loại người khác nhau này. Sau đó, các thầy cô mới rút 2 người này về các Chuyên khoa để tiếp tục phát triển chuyên môn, xem đó như một thời gian rèn luyện! Sự khác biệt giữa các ngành nghề, giữa con người với nhau… là không cách nào nói cho tường tận được.

Tuy rằng đều gọi là: cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ, etc… nhưng mỗi ngành nghề mỗi khác, mỗi lĩnh vực đều có những quy chuẩn riêng sinh ra từ thực tế cuộc sống. Và ngay cả bên trong cùng một lĩnh vực chuyên môn, cũng luôn có nhiều phương hướng không thể trực tiếp so sánh với nhau được! Những thang giá trị không thể trực tiếp so sánh với nhau, đó chính là cách xã hội vận hành, là cách con người tồn tại qua muôn ngàn biến động! Chỉ có thiển cận mới nghĩ rằng tất cả đều có thể quy về một “barème” chung để tự thoả mãn cái tính cạnh khóe hơn người của mình. Người Việt vẫn luôn có cái gì đó thực sự vô cùng bất ổn trong cái so đo này!

tương lai xa xôi tuyệt vời

| Categories: environment, music, Russian | Tags:

Thử tưởng tượng, đến một “tương lai xa xôi tuyệt vời” nào đó, nhân loại bị chia thành… 2 loại: một loại có cấy chip, và một loại không! Và để phân biệt, nhanh chóng nhận ra “đồng loại” ngay từ xa, thì loại có cấy chíp sẽ cạo tóc nửa đầu, giống như người Mãn vậy, còn loại không gắn chip để tóc tự nhiên! Việc tích hợp một chip A.I. vào não bộ giúp cho loại có chip có thể đạt được những khả năng ưu việt hơn: đừng nói là tốc độ tìm kiếm thông tin, suy nghĩ nhanh hơn, đến cả làm việc, lên kế hoạch cũng có nhiều lợi thế hơn hẳn so với loại không có chip. Đương nhiên, không gắn chip chính là… một sự lựa chọn, khi dân số đã lên đến mức nhiều chục tỷ…

Tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt, địa cầu biến thành nơi không sống được. Có chip để làm gì khi không thể thở được một hớp không khí trong lành, không thể có nổi một giây phút bình yên nội tại? Loại có chip, ai nấy đều luôn cố nâng cấp chip của mình hòng đạt được lợi thế cạnh tranh, thậm chí cố ép xung, chạy nhanh đến mức nóng cháy! Loại không gắn chip, khi tự mình lựa chọn như vậy, thì đã hiểu rằng, bản chất của yên ổn, hạnh phúc là trong quan hệ giữa người và người, xã hội mà ai cũng “khôn” như vậy thì đương nhiên sẽ không còn chỗ cho sự thông hiểu, thấu cảm! Khi dùng chữ “khôn”, vẫn sẽ có rất nhiều người nghĩ là… khôn thật!

Với loại có gắn chip, lâu ngày biến thành phụ thuộc vào chip, không chỉ năng lực của não bộ bị thoái hóa vì đã có chip làm việc thay, mà khả năng suy nghĩ, hành động đều bị chi phối bởi máy móc, các khả năng cảm nhận, thông hiểu, phối hợp xã hội bị bóp méo, biến dạng nghiêm trọng, đến một lúc có còn là “người” không (hay là “ngợm”) vẫn chưa thể khẳng định! Không nói đâu xa, ngay trong xã hội ngày nay, những thành phần mà nền tảng sống không vững vàng, bị MXH xui khiến, “cái tôi” bên trong bị bóp méo đến mức bệnh hoạn, phi nhân tính, những loại đó nhiều không kể xiết! Bài nhạc Nga, Prekrasnoye daleko – Tương lai xa xôi tuyệt vời!

cell broadcast

| Categories: environment, misc

Đôi khi tôi thấy “não trạng” VN cứ như ở đâu đó một thời hàng trăm năm trước! Có bão thì… bắn pháo hiệu gọi thuyền bè về, tàu thuyền giờ đi xa nhiều trăm km, làm sao thấy được quả pháo chỉ khả kiến trong vòng vài km!? Có tình trạng khẩn cấp thì kéo còi báo động, đô thị giờ rộng hàng mấy chục km, làm sao nghe được tiếng còi vốn chỉ có thể nghe thấy trong phạm vi vài km!? Rất cần một hệ thống thông tin tình trạng khẩn cấp – ví dụ như dùng Cell broadcast để gởi đến tất cả điện thoại trong một vùng địa lý cụ thể nào đó! Do vị trí của các trạm phát sóng là đã biết trước, nên hệ thống có thể gởi đến đúng những người trong vùng bị ảnh hưởng…

Và chỉ gởi đúng những thông tin cần thiết, đã được tùy biến (customized) cụ thể cho từng vùng khác nhau. “Cell broadcast” thậm chí có thể gởi đến cả những điện thoại không có SIM. Ở chiều ngược lại, gởi tín hiệu SOS có thể được tích hợp ngay ở tầng GSM cơ bản, không dùng đến dịch vụ data 2G ~ 5G, loại này thường là không xài được khi thảm họa xảy ra, do tần suất sử dụng tăng đột biến dẫn đến nghẽn mạng. Thực hiện thử là biết đang “làm chủ công nghệ” ở mức nào ngay thôi… Khi mà tội phạm sử dụng máy phát sóng bất hợp pháp có thể gởi tin nhắn hàng loạt được, trong khi chính nhà mạng lại… không làm được chuyện đó!

y giá phạn nang

| Categories: Buddhism | Tags:

Thời kỳ Phật giáo hình thành và phát triển trùng hợp với một phát minh lớn của con người: đường – sugar! Khoảng năm 500 trước CN, ở Ấn Độ con người đã bắt đầu tinh luyện được đường, và đến khoảng năm 100 trước CN đã hình thành những xưởng sản xuất đường mía đầu tiên, rồi từ đó theo chân các nhà sư, lan tỏa ra Trung Quốc, Arab… Đường thoạt tiên có vẻ như chẳng có liên hệ gì với Phật giáo, nhưng những nhà tu hành thời bấy giờ dành phần lớn thời gian cho việc thiền định, kỷ luật tu tập thời đó vô cùng khắc nghiệt! Họ chủ yếu tọa thiền, ít vận động, nhu cầu dinh dưỡng không lớn, chỉ một ít thực phẩm giàu đường là đã đủ cho sự vận hành của não bộ. Các nhà sư đương nhiên hiểu rõ lợi ích của đường, đồng thời cũng đã có nhiều khuyến cáo hạn chế sự phụ thuộc vào nó. Nôm na tức là “hạ đường huyết” và… “thượng đường huyết” đều rất không tốt! Năng lượng và sự vận động tâm trí có một mối quan hệ mật thiết, tất cả gắn bó trong một tổng thể gọi là… thân, tất cả lại đặt trong một cái không – thời – gian 4 chiều, đặc biệt là chiều thời gian: sinh lão bệnh tử, thành trụ hoại không…

Tương quan với tâm trí con người, cái “biết” của A.I. thực ra cũng chỉ như vật ngoại thân mà thôi, nếu không phải vì tự thân vận động mà đạt được, thì rồi cũng như… nước đổ đầu vịt, có thể đem ra bịp bợm nhất thời, chứ tuyệt đối không “béo bổ” gì với đầu óc của bạn. Nhiều năm trước, tôi có viết một bài về các đề Văn Cao khảo ở Trung Quốc, ví dụ như: Tưởng tượng một ngày bộ óc con người được cấy một siêu chip thông minh, giúp cho ngay cả một bà lão cũng có thể am tường mọi vấn đề, lĩnh vực trong cuộc sống, không ai còn cần phải học tập nữa! Hãy bày tỏ suy nghĩ của bạn. Nói theo kiểu của đám “ngáo A.I.” ngày nay tức là đã có máy móc suy nghĩ thay cho con người, người không phải làm gì cả, không cần động não làm gì nữa! Chỉ cần lên MXH, hóng hớt tin tức sốt dẻo và nói xấu, đấu tố nhau mà thôi! Và phụ thuộc quá nhiều vào thông tin do A.I. sinh ra cũng giống như vừa ăn quá nhiều thức ăn công nghiệp, vừa không chịu tự vận động, tập thể dục vậy! Dần dần với thời gian sẽ trở thành một dạng… “giá áo túi cơm – y giá phạn nang”! Sống chỉ để làm cái giá treo áo, cái túi đựng cơm, không hơn không kém!

Passacaglia

| Categories: music

Sáng sớm cuối tuần, làm cuốc xe đạp chừng 20km, tiết trời mát mẻ, nền nhiệt độ thấp dưới 20°C… rất sảng khoái! Cuộc sống thường nhật, ở một SG nóng nảy, chật chội, thêm vào đó là cái MXH bắng nhắng, thừa rác rưởi nhưng thiếu sự tự phản ánh, thật không có nhiều dịp để có thể self-reflection. Hiếm khi đạt đến một trạng thái tạm gọi là “thư giãn sâu” như vậy, tâm trạng như được truyền tải qua khúc nhạc nhỏ Passacaglia. Passacaglia, tiếng Tây Ban Nha, vốn gốc nghĩa như passage trong tiếng Anh.

vi tích phân, p3

| Categories: environment, misc | Tags:

…Thứ hai là phải có bản đồ về ngập lụt. Qua bao nhiêu sự cố vừa qua, chính quyền địa phương phải xây dựng bản đồ, sơ đồ về các vị trí ngập ứng với tần suất mưa lũ. Mưa lũ bao nhiêu thì sẽ ngập khu nào, mưa 100 mm thì ngập ở đâu, 200 mm thì ngập ở đâu; khi mưa đến 400 mm, 500 mm thì ngập như thế nào… ==> Đây chính là vi tích phân dạng chưa phải là phức tạp lắm, một học sinh cấp 3 loại giỏi cũng có thể làm được! Cho lượng mưa như vậy, trên diện tích như vậy, tính tổng lượng nước, lên net tải bản đồ địa hình 3D độ phân giải cao miễn phí, từ đó…

Có thể tính vi tích phân 2 chiều dùng phần mềm MathLab, Mathematica (tính tổng lượng nước ngập trên địa hình), hay nếu biết lập trình, có thể tính toán và hiển thị một cách trực quan bản đồ các vùng ngập lụt với các thư viện Python (các công cụ làm hệ thống thông tin địa lý hiện tại rất đa dạng)… Phát loa thông báo thế nào, các vị trí tạm trú an toàn ở đâu, bố trí các đội cứu nạn, các nhóm hỗ trợ dân sinh ở chỗ nào, đây đều là những suy tính đơn giản có thể lên kế hoạch hành động từ trước! Chỉ là có muốn động não, động tay chân hay không mà thôi!

Nếu nhìn lại lịch sử của Toán học, đó không phải là lịch sử của những con người thích “trò chơi trừu tượng” với ký hiệu và biểu tượng, và đương nhiên càng không phải những dạng “ngáo ngáo, dở dở” trên trời dưới đất kiểu các “triết gia tân thời VN”, đó đều là những người thực làm việc thực. Như Leonhard Euler, trong loạt bài đăng rất dài trên tạp chí Scientia Navalis – Khoa học hàng hải, đã đặt những nền móng đầu tiên cho việc nghiên cứu hình dạng con tàu, độ nổi, độ ổn định và cách thức các dạng hình học khác nhau vận hành trên mặt nước.

Cũng Leonhard Euler trong một bài báo đăng trên tạp chí Mechanica – Cơ học, đã trình bày nghiên cứu về áp suất nổ của thuốc súng và gia tốc của viên đạn bên trong nòng súng. Đây là một trong những công trình đầu tiên đưa ra hằng số e = 2.71828… cơ số của logarit tự nhiên. Cho hàm số f(x) = e^x, hàm này đặc biệt ở chỗ: đạo hàm của nó là… chính nó, và nguyên hàm của nó cũng là… chính nó! Để hiểu được vì sao lại kỳ diệu như vậy, để hiểu ma thuật của các con số, cần nhiều năm kinh nghiệm, nhiều năm quan sát các hiện tượng trong thế giới tự nhiên.

Có thể nói Euler là nhà toán học, nhà phát minh có sức ảnh hưởng hết sức to lớn, lớn đến mức đời sau ai cũng đều phải đọc Euler! Quốc tịch Thụy Sĩ nhưng hầu hết thời gian ông ta sống ở Nga và Đức, những công trình Toán học của ông hầu hết đều là kết quả của những công việc thực tế trong hai lĩnh vực công nghệ nóng nhất thời bấy giờ: đóng TÀU và chế tạo SÚNG đại bác! Và hầu hết những nhà khoa học, phát minh giai đoạn đó đều giống như vậy: họ lảng tránh các câu hỏi siêu hình – metaphysic, mà bắt tay vào làm những công việc cụ thể, ví dụ như…

Christiaan Huygens đã nghiên cứu về phương diện hình học của dao động điều hòa của con lắc. Ông đã chế tạo ra chiếc đồng hồ quả lắc đầu tiên, dẫn tới sản xuất và trang bị hàng loạt đồng hồ quả lắc cho nhiều hộ gia đình. Đồng hồ quả lắc là một phát minh vô cùng quan trọng, nó xây dựng ý thức đúng giờ và nề nếp lao động, chuẩn bị nền tảng cho con người để bước vào kỷ nguyên công nghiệp. Nên, nếu còn hình dung về Toán như một sự “phức tạp, trừu tượng, khó hiểu và vô dụng” thì… đành phải xem lại não trạng của người dạy / học Toán thôi!

plo.vn – Phó Thủ tướng Hồ Quốc Dũng: ‘Phải tính lại cách vận hành các hồ chứa’

be bờ đắp đập

| Categories: environment, misc

Khi còn nhỏ, tôi có xem một chương trình thế giới động vật rất hay về loài Hải ly. Đây là loại động vật có vú thuộc bộ Gặm nhấm, vừa có tính lưỡng cư, thường hay sống ở các lưu vực sông! Bản năng của loài hải ly là… xây đập, chúng dùng hàm răng chắc khỏe của mình để đốn hạ những cây khá to, tìm cách cài, đan lại với nhau thành những con đập gỗ chắn ngang dòng nước. Đừng khinh thường loài động vật nhỏ bé này, chúng đã từng xây những con đập rộng đến 600 ~ 800m, cao đến khoảng 4 ~ 7 m. Những con đập này vừa được dùng để làm nơi trú ẩn, vừa có tác dụng nhốt cá lại trong một cái hồ lớn để làm thức ăn dự trữ trong mùa đông!

Thật thú vị khi xem những thước phim về loại động vật có tính kiên trì vô hạn, từ ngày này sang ngày khác gắng sức đốn cây, xây đập! Nhưng hệ quả của hệ thống đập to lớn và rộng khắp này là tình trạng ngập lụt trên diện rộng ở các hạ lưu sông, đến độ ở Bắc Mỹ, người ta đã phải tiến hành tiêu diệt bớt loài Hải ly này, chỉ cho chúng sống trong những nhánh sông nhỏ, không cản trở lưu thông và gây ngập lụt trên những nhánh sông lớn. Cái chữ “đập” và cái chữ “ngập” là đi cùng một vần, tự nhiên là như vậy! Con người khác với Hải ly ở chỗ chúng ta có suy nghĩ và trách nhiệm chứ không phải chỉ biết xây đập để kiếm ăn theo kiểu bản năng!

sơn tinh, thủy tinh

| Categories: environment, Vietic

Cái câu trong truyện cổ tích Sơn Tinh và Thủy Tinh: “nước dâng cao bao nhiêu thì đồi núi cũng dâng lên cao bấy nhiêu” là hoàn toàn sai, thậm chí chính là nói ngược, vô hình chung đã đảo lộn quan hệ nhân – quả. Trong thời hiện đại ngày nay, cần phải hiểu cho đúng là: “nhà cửa, bê-tông xây đến đâu thì nước cũng sẽ dâng theo đến đó”! Cần phải phá vỡ quan niệm sai lầm cho rằng chỉ cần “be bờ đắp đập” là đủ chống lại lũ lụt, quan trọng là phải tạo ra đủ các khoảng “âm” để chứa nước! Bên cạnh nhiều yếu tố như địa hình, thời tiết cực đoan, etc… một yếu tố cũng đóng góp phần rất lớn, đó chính là người con của Thủy Tinh tên là… Thủy Điện!

Nhiều người trách Thủy điện xả nước không thông báo trước, điều này là chính xác, báo trước tuy không giảm được lũ nhưng ít nhất người dân có thời gian để chuẩn bị! Còn về tính năng trữ nước để điều độ dòng chảy thì phần lớn các thủy điện xây theo kiểu “ăn xổi ở thì” sau này hoàn toàn không có dung lượng dự trữ để cắt lũ, nhất là khi thời tiết ngày càng cực đoan, phải truy cứu trách nhiệm nhà đầu tư thế nào?! Ngay cả thủy điện Đa Nhim do người Nhật hoàn thành năm 1964 cũng đã… thúc thủ trước thời tiết, có phải vì đã cải tạo nâng công suất từ 160 MW lên 240 MW năm 2015!? Bỏ cái công suất tăng thêm này có cắt được lũ không?

Cấp đủ điện thì không cắt được lũ, giảm công suất phát điện rồi lũ sẽ giảm bao nhiêu, đã có gì đó rất sai trong cái lưỡng đề này! Trừ đi các yếu tố do thời tiết cực đoan thì trách nhiệm nhà đầu tư là đến đâu trong việc cắt lũ, vì tích nước giảm lũ là một tính năng cơ bản đã được tính trước khi xây nhà máy thủy điện! Chỉ khi nào truy cứu được trách nhiệm thì mới loại trừ được tình trạng “ai cũng đúng” nhưng rút cuộc “không có cái gì đúng”! Để tính toán những điều đó: tính lượng mưa, lượng nước, tính phần dự trữ, phân chia phần trách nhiệm… phải ra được con số cụ thể để truy thu, truy cứu… là tự nhiên sẽ dùng đến nhiều Toán vi tích phân thôi!

Nhưng… vì không biết cách làm Toán nên đùn đẩy hết trách nhiệm cho “Chủ tịch tỉnh” trong việc cắt lũ. Tích nước, phát điện, giảm lũ, đây đều là công việc chuyên môn của nhà máy phát điện, đúng ra là đã phải được tính trước từ lúc thiết kế nhà máy, tại sao lại phải do Chủ tịch tỉnh quyết? Đùn đẩy trách nhiệm lên trên vì bên dưới không làm được việc, mà đây đều là những việc cơ bản hoàn toàn nằm trong chức trách đã được hoạch định từ trước. Nhưng trách nhiệm đẩy lên trên, rồi trên cũng mù mờ tương tự, không có số liệu, không có thông tin, không biết đường nào mà quyết. Cứ như thế, đẩy qua đẩy về, chẳng ai chịu làm việc cả!

vnexpress.net – Thiếu người tư vấn cho chủ tịch tỉnh lệnh xả lũ thủy điện sớm

the second waltz

| Categories: music, Russian

Chương trình âm nhạc cuối tuần, trở về với những giai điệu Nga, Dimitri Shostakovich, điệu valse số 2, nhạc phim Thê đội số 1… “Vấn đề” với Điệu valse số 2, Shostakovich là trong nguyên tác, dùng saxophone làm âm chủ đạo, cái âm trầm của nó không được sinh động cho lắm…

facebook.com / reel / 1363747395386762

Nên tôi không hình dung được hết sự hoành tráng, lớn lao của giai điệu những lần nghe đầu tiên. Chỉ trong một tông cao thì cái thuộc tính Nga mới nghe ra rõ ràng, và như lẽ thường, âm nhạc tức là dùng sự rung động ở thế giới này để hình dung về một thế giới khác…

Hạ Vũ

| Categories: Chinese, history

Vài năm trước, trên Wikipedia tiếng Việt có một “cuộc chiến sửa đổi” dữ dội, các bên tranh nhau sửa nội dung theo ý mình: mục Hạ Vũ, vị “hoàng đế” đầu tiên của triều đại đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc. Giai đoạn này, dân tộc Hoa Hạ có dân số ước tính khoảng 2.5 ~ 4 triệu người, sống quanh đồng bằng sông Vị, sông Hoài, Hoàng hà! Chưa hình thành chế độ phong kiến tập trung mà mới chỉ là nhiều thị tộc tìm cách liên minh lại với nhau để hợp sức… trị thủy! Vì dân cư sống định cư với hình thức canh tác nông nghiệp, mà lũ lụt hàng năm tàn phá mùa màng! Lúc này tên nhân vật lịch sử chỉ đơn giản gồm 1 hoặc 2 chữ: Vũ, Cổn .v.v… vì xã hội còn chưa có họ.

Cổn theo lệnh của Nghiêu làm công tác trị thủy suốt 9 năm, be bờ đắp đập, xây dựng các tuyến đê lớn, nhưng cuối cùng vẫn thất bại, vẫn không khống chế được dòng nước lũ. Vì lý do đó, Nghiêu giết Cổn, và sai con của Cổn là Vũ tiếp tục sự nghiệp trị thủy. Vũ làm việc liên tục suốt 13 năm, đào nhiều kênh giúp phân tán, giảm bớt sức mạnh của dòng nước lũ, nhờ đó mà trị thủy thành công. Ở một thời đại còn chưa có chữ viết, nhưng người TQ đã tổ chức làm những công trình vĩ đại, với tinh thần trách nhiệm lớn lao, làm không được việc là sẽ có vài án tử hình rơi xuống, phải có ai đó chịu trách nhiệm, không có chuyện “trách nhiệm suông” được!

Theo Sử ký, Thuấn đã “thiện nhượng” – truyền ngôi cho người trị thủy thành công là Vũ. Nhưng ngày nay, qua những nguồn tư liệu khác, chúng ta biết Vũ đã ép Thuấn phải nhượng vị, đơn giản là người chỉ huy đại công trình trị thủy tức là nắm trong tay quyền huy động nhân lực / vật chất lớn nhất quốc gia lúc bấy giờ. Bài học rút ra là: đắp đê tuy vẫn cần thiết ở một vài khu vực xung yếu, nhưng căn bản không giải quyết được vấn đề. Để trị thủy thành công, cần tạo ra nhiều chỗ trống để chứa nước, cần có các kênh rạch giúp dòng nước mau chóng phân tán, thoát ra biển. Đó là cách đây khoảng 4300 năm, người ta đã làm được những việc như vậy!

4300 năm sau, ở cái xứ Vịt kia, rất nhiều người vẫn chưa thể hiểu / nói cho cho đúng đắn! Chuyện rất đơn giản trên nguyên lý: cái chén dùng được là nhớ có chỗ trống bên trong để chứa nước, cái cửa dùng được là nhờ có chỗ trống bên trong cho người đi qua, cái thuyền dùng được là vì bên trong nó trống rỗng nên mới nổi trên mặt nước. Muôn vật dùng được là nhờ đến… “tính không”! Một xã hội toàn những “cái tôi” quá lớn, vừa to lớn vật vã, vừa méo mó đến mức biến dạng, ai cũng cố lấn ra một chút, ai cũng cố dành thêm một chút về phần mình, rút cuộc chiếm dụng hết sự “không”, thế rồi tự mình hại mình, tự biến thành nơi không ai sống được!

hồ bán nguyệt

| Categories: environment, misc, Vietic

Hồ Bán nguyệt và cầu Ánh sao, Q.7, thường ra đây đi dạo công viên và cũng đã chèo xuồng kayak đến đây chơi nhiều lần. Thoạt trông thì có vẻ như chỉ là một cái hồ nhân tạo để tạo ra cảnh quan tươi mát, bắt mắt, nhưng chức năng thực sự chính là một cái hồ điều tiết nước. Hồ Bán nguyệt rộng khoảng 3.4 hecta, theo ước tính của tôi trữ được khoảng dưới 100 ngàn khối nước. Rạch Thầy Tiêu và rạch Đĩa bên cạnh là những con rạch không lớn, lưu lượng dòng chảy cỡ dưới 300 khối / giây.

Nhẩm tính là sẽ thấy hồ Bán nguyệt có thể chứa khoảng 4 ~ 5 giờ nước, đủ cân bằng dòng thủy triều lên xuống! Đương nhiên đây chỉ là những con kênh nhỏ, lượng nước không lớn như sông Sài Gòn (có thể lớn hơn đến vài chục lần). Cũng tính nhẩm một chút thì sẽ hình dung ra được, để điều hòa thủy triều và dòng chảy sông Sài Gòn thì cần một không gian lớn gấp trăm lần hồ Bán nguyệt! Mấy trăm hecta này có muốn làm không, hay vẫn cứ san nền, phân lô, bán kiếm tiền trước mắt!?

Chuyện ai cũng hiểu, thiệt hại do ngập nước, chi phí nâng đường, kê nền lớp gấp hàng trăm lần cái diện tích để chứa nước này! Nhưng không sao khác được, ai cũng cố kê cho mình cao hơn, ai cũng “be bờ đắp đập”, ai cũng cố lấn ra thêm một chút, không ai chấp nhận tạo ra khoảng trống vì lợi ích chung của cộng đồng, cái dân tộc tính kiểu… tự hũy diệt, không làm được gì cho ra hồn! Vì có quá nhiều “cái tôi” quá lớn, lớn đến mức tạo thành những cục “máu đông” làm trì trệ phát triển!

vi tích phân, p2

| Categories: Chinese, Vietic | Tags:

SGK VN có một cái bệnh là chỉ toàn công thức, gần như không có một lời giải thích bằng “bạch văn – ngôn ngữ tự nhiên” nào. Đưa ra một mớ công thức, định lý, hệ quả theo kiểu … kiến thức chết mà không đưa ra được ví dụ để làm rõ chúng rút cuộc có ý nghĩa gì? Thế rồi, thảy ra một đống bài tập, đẩy học sinh vào trò chơi “ký hiệu, biểu tượng” hoàn toàn chỉ mang tính chất đánh đố, vô hồn, vô nghĩa. Có lần tôi đọc một cuốn Giải tích tiếng Anh rất hay, hơn 500 trang khổ lớn (lớn hơn khổ A4). Mỗi khi đưa ra một công thức, định nghĩa, họ đều đưa ra vô số ví dụ minh họa!

Họ tìm cách giải thích bằng “bạch văn – ngôn ngữ phổ thông của cuộc sống hàng ngày”: ví dụ, dẫn chứng từ thế giới thực, các câu chuyện lịch sử, thông tin “bên lề”, hình ảnh, biểu đồ, nhiều đến mức HS không thể đọc hết. Nếu chỉ để hiểu những điểm cốt yếu, hay để đi thi, thì chỉ cần đọc một số trang nhất định! Còn phần thông tin thêm, lớn hơn nhiều lần, là dành cho những cho những ai thực sự muốn hiểu sâu! Phần này, e là đến chính người viết SGK VN, chứ chưa nói giáo viên, vẫn còn chưa hiểu tường tận! Hệ quả là: đi thi thì được, nhưng làm thật… không được!

Cách trình bày thuần túy Toán học, toàn công thức… chỉ dùng được với những người đã có kinh nghiệm làm Toán lâu năm, không phù hợp với HS cấp phổ thông (thậm chí là cả cấp ĐH). Một công thức Toán có thể rất ngắn gọn, nhưng ý nghĩa và tính áp dụng thực tế của nó thì… thiên hình vạn trạng. Cách dạy Toán theo kiểu thuần túy công thức là chỉ phù hợp để… đi thi mà thôi! Muốn kiến thức đó trở nên hữu ích trong cuộc sống, đi vào thực tiễn nghiên cứu, sản xuất… thì đầu tiên phải nhìn cuộc sống thực theo cách đa chiều, muôn màu muôn vẻ đã!

Cũng như học võ vậy, cơ bản gồm 2 phần: “Hình – 形 – kata – các bài quyền” và “Phân giải – 分解 – Bunkai – ứng dụng thực tế”. Hình là một tập hợp các động tác có tính trừu tượng cao, có quá trình phát triển lâu đời nên uyên áo, khó hiểu, còn Phân giải là muôn ngàn cách biến hóa triển khai, ứng dụng Hình vào thực tế chiến đấu! Mà Võ học (cũng như Toán) không phải chỉ bao gồm: Hình & Phân giải! Trừ khi bạn đi theo ngành Toán lý thuyết thuần túy, còn đa số chúng ta nếu chỉ học các bài quyền thì vẫn mới chỉ là làm màu, chưa phải là học võ thực sự!

Nên không phải là Toán cao cấp không có ích, không cần thiết trong cuộc sống, nghiên cứu, sản xuất, etc… Vấn đề là bản thân người làm SGK, người dạy Toán và người học Toán vẫn còn đang ở một trình độ… chưa thể hiểu hết ý nghĩa, khả năng biến hóa và tính ứng dụng thực tiễn của nó, và do đó, còn xem nó là vô dụng, là kiến thức chết! Thêm nữa là yêu cầu của cuộc sống, của nền kinh tế, sản xuất chỉ mới đang ở mức cộng trừ nhân chia, sơ khai đơn giản, chỉ một cái bảng tính Excel là đã đáp ứng đủ tất cả yêu cầu, còn chưa cần dùng đến Toán cao cấp!

Để sửa cách dạy và học Toán này thì không phải bắt đầu từ Toán, mà phải bắt đầu từ… Văn và Sử! Đa số người Việt, HS VN, ngoài miệng thì hoa ngôn xảo ngữ, nhưng kỳ thực là che giấu bệnh “sợ chữ”, không đọc nổi một đoạn văn 10 dòng, hay cũng có đọc nhưng lười, không suy nghĩ sâu xa! Đầu tiên phải có chút công phu đọc hiểu, tìm tòi đã, không tìm tòi thì làm sao hiểu được: Toán chẳng qua cũng chỉ là kết quả của những nỗ lực giải quyết các vấn đề thực của cuộc sống! Đào bới lại lịch sử, nhìn lại những gì nhân loại đã làm… là tự khắc sẽ hiểu rõ thôi!

vnexpress.net – ‘Học sinh Việt sợ tích phân, đạo hàm dù học không nặng’

hoàng đế cởi truồng

| Categories: cs & it, misc

Cuối cùng cũng đã có một người can đảm nói lên sự thật: hoàng đế cởi truồng !!! A.I. dạng LLM là hoàn toàn không có khả năng thông minh như con người! Nó chỉ xào xáo ngôn từ như một con vẹt, bên trong không hề có tí cấu trúc logic, không hề có một chút suy luận nào! Như trước đây tôi đã từng đưa ví dụ, dùng Google A.I. để tìm thông tin của một thiết bị điện tử, nó trả về các thông số: thiết bị tiêu thụ dòng điện 6 Amp, và có cầu chì 5 Amp (!!!) Cầu chì 5 Amp mà cấp dòng điện 6 Amp thì có phải là sẽ cháy ngay lập tức không, nhưng… A.I. không tự biết điều đó!

LLM – Large language model, về bản chất đó là một ANN – Artificial neural network – mạng nơ-ron siêu lớn, một mô hình máy học mang tính thống kê cố đi tìm mối liên hệ giữa các cụm từ. Đừng để bị đánh lừa bởi từ ngữ, nói là mạng nơ-ron nhưng chẳng có cái nơ-ron thần kinh thực nào đâu! Về World Model, mô hình “thế hệ mới” được cho là có khả năng “mô phỏng thế giới vật lý”, đây cũng chỉ là… thêm một cái ANN nữa mà thôi. Còn về “thế giới thực”: cảm nhận, kinh nghiệm, tri giác, nhận thức… đó là những gì thì đến nay, con người vẫn còn chưa biết rõ nữa là A.I.

vnexpress.net – Yann LeCun: ‘LLM không thể thông minh cấp độ con người’

vi tích phân, p1

| Categories: Chinese, Vietic | Tags:

Có một vài nguyên nhân khiến cho việc học Vi tích phân trở nên “khó nhằn”. Đầu tiên là từ nguyên: “nguyên hàm – hàm nguyên gốc” và “đạo hàm – hàm dẫn hướng – 导函“! Chữ “đạo – 导” ở đây nghĩa là chỉ đường, dẫn hướng (tiếng Trung hiện đại dùng chữ “đạo hàng – 导航” để chỉ khái niệm định hướng, tìm đường – navigation). Giải thích cho HS tại sao vận tốc lại là hàm “chỉ hướng” của quãng đường, gia tốc là “chỉ hướng” của vận tốc, có thể dùng ví dụ trực quan là “vector tiếp tuyến”. Hay là dùng luôn chữ “hướng lượng – 向量” để chỉ khái niệm “vector” cho nó đồng bộ!?

Đồng thời cũng giải thích cho học sinh hiểu vì sao quá trình từ “nguyên hàm” tính ra “đạo hàm” lại gọi là “vi phân”. Chữ “phân” ở đây có thể hiểu là phân tích, cũng có thể tạm hiểu là phân chia, là cách nói gọn của “Giải tích – phân tích – analysis”! Vì sao quá trình ngược lại, từ “đạo hàm” tính ra “nguyên hàm” gọi là “tích phân – tính tổng”. Tôi dám cá nhiều HS còn chưa hiểu tại sao tích chính là tổng, phép cộng nhiều lần chính là phép nhân! Nên chăng phải có một chương “dẫn nhập”, giải thích ý nghĩa của các thuật ngữ, các lĩnh vực, nhánh con của ngành Giải tích…

Và giới thiệu sơ lược lịch sử của toán Giải tích: Newton, Fourier đã tìm cách giải bài toán Dự đoán thủy triều thế nào? Máy tính cơ học dùng để tính tích phân đã được chế tạo ra sao!? Tại sao lịch sử vi tích phân lại quy về 2 người là Newton và Leibniz!? Tôi nghĩ, cách tốt nhất để học Toán phổ thông chính là học “Lịch sử Toán”, học để biết nguyên cả một quá trình phát triển! Cũng tương tự, cách tốt nhất để học Văn chính là học… Văn học sử! Nếu đã học Nguyễn Du thì ít nhất cũng nên biết sơ qua ông ta thân thế làm sao, sống trong bối cảnh thế nào!?

Khối lượng kiến thức “bên lề” này là… bao la, rộng hơn rất nhiều so với phần được trình bày trong SGK, nhiều điều ngay cả giáo viên giảng dạy còn chưa biết đến! Ngày xưa đi học, tôi sợ nhất là bản thân nổi hứng trích dẫn vài câu thơ “lạ lạ”, khả năng cao là sẽ bị phê: “Lạc đề”, cho 2, 3 điểm! Nói không phải chứ tôi biết rất rõ, ngoại trừ một vài trường hợp, phần lớn giáo viên Văn cũng chẳng biết được bao nhiêu văn, họ chỉ dò câu chữ xem học sinh có làm đúng “đáp án” hay không, chứ không có khả năng hiểu, bình phẩm và tán thưởng những ý tưởng mới lạ!

Hệ thống kiến thức là phát triển tuần tự theo dòng thời gian, và có lịch sử phát triển đôi khi còn phức tạp hơn cả bản thân cái kiến thức đó! Không thể chấp nhận kiến thức theo kiểu “từ trên trời rơi xuống”! Học theo kiểu “từ trên trời rơi xuống” rồi cũng sẽ sinh ra những loại người… “từ trên trời rơi xuống” mà thôi! Vấn đề thứ hai là đừng sa đà vào công thức và bài tập khô khan! Ngay từ các khái niệm gốc, sử dụng nhiều ví dụ minh họa để HS hiểu rõ chúng có ý nghĩa gì trong thực tế, được dùng để giải quyết những vấn đề thiết thực nào trong cuộc sống.

Vội vàng đi sâu vào các bài toán vi tích phân quá trừu tượng và phức tạp mà không giải thích rõ ràng những khái niệm cơ bản ngay từ gốc, không hiểu các kiến thức đó dùng để làm gì thì cũng giống như tự cưa cành cây mình đang ngồi trên đó vậy, cũng giống như học đủ các chiêu thức võ công, cái gì cũng biết mà… đứng tấn không vững vậy! Sau đó, nếu còn không hiểu nữa thì chỉ có thể đổ lỗi cho… cái bản tính nó “đoản – đoảng – ngắn” vậy thôi, ưa vung vít những chuyện tào lao trên trời dưới đất, nhưng không chịu hiểu những điều sơ đẳng, thiết thực!

vnexpress.net – ‘Học sinh Việt sợ tích phân, đạo hàm dù học không nặng’