đạp + bơi

Liên tục suốt 2 tháng qua, Sài Gòn nắng nóng kinh hoàng, nhất là những ngày mà chỉ số UV từ 12+ trở lên thì nắng nóng đã lên đến mức… nguy hiểm, đi ngoài đường cũng đã thấy khá nhiều, cũng như đọc báo cũng biết nhiều người bị “đột quỵ” ngay giữa đường, thực ra đó không phải là “đột quỵ” mà là “say nắng, sốc nhiệt” thì đúng hơn! Rất nhiều người vừa thể trạng kém…

Và vừa không biết tự quan sát tình hình sức khỏe của bản thân! Nắng nóng quá không biết phải làm sao, đành phải đi bơi giải nhiệt! Liên tục gần 2 tháng nay, đạp xe một tiếng, bơi thêm một tiếng, vận động nhẹ nhàng cuối tuần… May mà cuối cùng mùa mưa cũng đã đến, dù hơi muộn, thời tiết dịu hẳn lại, như là ai đó mở vòi và nước tuôn xối xả vậy! :)

bơi nghiêng – sidestroke

Lớn lên trong một làng chài ven biển, một cách tự nhiên, kiểu đầu tiên mà tôi tự bơi được là bơi chó (doggy paddle). Bơi chó không cần phải tập gì, nó là phản xạ tự nhiên! Sau đó phát triển thành bơi ếch (breaststroke), suốt một thời gian dài tôi cảm thấy bơi ếch rất thoải mái, nhưng cũng thấy nó tạo ra nhiều sức cản (drag), sau đó nhìn người khác bơi sải (freestyle) mà học theo! Đến một lúc, bằng kinh nghiệm thực tế, tôi thấy rằng bơi nghiêng (sidestroke) là hiệu quả nhất. Đương nhiên hồi đó là cứ bơi theo kiểu nào cảm thấy tiện lợi nhất thôi, không phân biệt thuật ngữ như giờ! Nói về tốc độ thì dĩ nhiên bơi sải nhanh nhất, nhưng với một số người (trong đó có tôi), kiểu bơi này hao sức và khó dùng để bơi đường dài!

Khi nhỏ, những lần bơi xa cỡ 10 km, tôi đều bơi nghiêng (sidestroke), kết hợp với một ít bơi ếch, bơi ngửa, thay đổi động tác cho đỡ mỏi! Khi lớn lên tìm hiểu thêm trên internet thì mới biết, hóa ra điều mình tự nghiệm ra được lúc nhỏ là đúng đắn! Bơi nghiêng mới chính là kiểu bơi đường dài hiệu quả nhất! Thực ra chỉ mới vài chục năm gần đây, trong các kiểu bơi ở Olympic, toàn là đua về tốc độ thì bơi sải, bơi bướm (rất nhanh xuống sức) mới trở thành chính thống, còn trước đó ở châu Âu, bằng kinh nghiệm thực tiễn, người ta toàn bơi nghiêng. Ngày nay, các đội đặc công nước trên thế giới cũng toàn bơi nghiêng! Trước hết là vì nó hiệu quả trên đường dài, không lộ nhiều ra trên mặt nước tránh bị phát hiện!

Động tác bơi cho phép mang trên người nhiều trang thiết bị mà không bị vướng, có thể kéo theo một người hay vật thể khác. Mới nhìn thì động tác có vẻ hơi ngược ngược, nhưng cứ thử thực hành là bạn sẽ hiểu tại sao bơi nghiêng ít tạo ra mỏi mệt, phù hợp để bơi đường dài! Bằng một cách bản năng, tôi thấy rõ rằng động tác đạp chân (scissor kick) nó hiệu quả hơn hẳn động tác vẫy chân (flutter kick, trừ khi vẫy chân có dùng thêm vây – fin). Nên tuy không được đưa vào làm một nội dung thi Olympic (một phần vì các động tác bơi hơi khó định nghĩa chính xác cũng như dễ phát sinh ra nhiều biến thể khác nhau) nhưng các khóa học quân sự, các lớp kỹ năng sinh tồn đều dạy bơi nghiêng như hình thức chính yếu!

cuộc đua lên đỉnh

Hai trường ĐH nổi tiếng và lâu đời nhất Anh quốc: Cambridge và Oxford đã có truyền thống cạnh tranh, đối đầu từ xa xưa, và nội dung cạnh tranh nóng nhất chính là đua thuyền (rowing)! Cuộc đua đầu tiên được tổ chức năm 1829, có một số lần gián đoạn do chiến tranh và dịch bệnh! Đến nay, cuộc đua được tổ chức thường niên, thu hút đông đảo khán giả và người hâm mộ, dù luôn chỉ có 2 đội đại diện cho 2 trường. Cambridge đã thắng 88 lần và Oxford đã thắng 81 lần, hai bên có 1 lần hòa! Đến 1927 thì tổ chức thêm giải đua cho nữ.

Suốt gần 200 năm lịch sử là một sự đối đầu trường kỳ và kịch tính, không có bất kỳ giải thưởng hay danh hiệu gì, tất cả đều là vì… “thể diện”! Video cuộc đấu năm 2025, rất hấp dẫn, 6.8km, 17 phút, tốc độ trung bình lên đến 24 kmph, hơn gấp đôi so với tốc độ thuyền chèo kiểu dragon-boat, thuyền rồng thường có tốc độ trung bình khoảng 12 kmph, đua trên quãng đường ngắn hơn nhiều, dưới 2km, một ví dụ cho thấy rowing so với paddling mạnh hơn rất nhiều như thế nào! Pull, like you’re pulling a French man off your mother… :D

cuộc đua xuống đáy

Đây là một ví dụ vô cùng điển hình về cái mà người ta hay gọi là “cuộc đua xuống đáy – racing to the bottom“, không cần biết thắng hay thua, không cần biết cuộc đua sẽ như thế nào, chỉ cần dìm đối thủ xuống là được. Một nét cá tính đặc hữu, đặc trưng, thâm căn cố đế, rất chi là… Vietic! Và sự lưu manh được thực hiện vô cùng chuyên nghiệp!

Và được thực hiện tới cùng, nhưng chỉ có đâm va thôi, không hề đụng tay đụng chân đánh nhau đâu nhé! Có công an giao thông đường thủy ngay tại hiện trường đó mà cũng không làm gì được… Kiểu này rồi chỉ có cạp đất mà ăn thôi chứ vĩnh viễn không ngóc lên được! Có phải là nên cấm thi đấu vĩnh viễn không, cho nó chừa cái tật đó đi!

hq-671

Nhìn mãi những đường cong của HQ-671, con tàu “bảo vật quốc gia”, thực sự rất rất đẹp! Thông số: dài 31m, rộng 5.8m, lượng giãn nước 165 tấn, từ đó suy ra phần mạn ướt (draft) chỉ khoảng 1.4 ~ 1.7m, chính là thiết kế để cập trực tiếp vào những bãi biển, cửa sông nước nông. Không biết ai thiết kế con tàu này, nhưng quả thực, đường nét của nó có dáng dấp một chiếc thuyền cứu hộ (lifeboat) cổ điển được phóng to lên, với hai đầu nhọn (double-ender). Với thiết kế như thế thì thuyền sẽ tương đối kém ổn định, bắt buộc phải dùng nhiều hàng (hay két nước) để giằng tàu.

Loại tàu như thế này thường đòi hỏi người thuyền trưởng phải có hiểu biết, nhạy cảm nhất định về cách cân bằng tàu. Thường thì sẽ đem theo lượng nước ngọt, dầu máy, nhu yếu phẩm đủ dùng cho khoảng 3 tuần hải hành, nhưng cũng vì thế mà thường chỉ chở được 50 ~ 60 tấn vũ khí. Những đường cong nhìn rất vừa con mắt, mặc dù về thi công có những chỗ vẫn có thể làm tốt hơn, như chân vịt hay bánh lái hơi mong manh, không được bảo vệ tốt, khá kém nếu so với tiêu chuẩn của một thuyền cứu hộ, và cabin hơi cao, cao một cách không cần thiết!

đoàn 371

Ngoài Đoàn 125 vận tải thuộc Hải quân và đội 128 “giao thông đường thủy” thuộc Cục tình báo, còn có một đội “tàu không số” khác nữa mang số hiệu Đoàn 371, hoạt động… “công khai, hợp pháp”, do Tư Mau (Phan Văn Nhờ) làm đoàn trưởng, hoạt động dưới vỏ bọc Công ty Việt Long, đăng ký kinh doanh hợp pháp ở miền Nam, ban đầu là các tàu “buôn muối” chạy tuyến Đà Nẵng – Sài Gòn (và chạy thẳng ra Bắc nhận vũ khí). Vào vai một nhà “tư sản” hoạt động đa ngành, từ buôn muối, đánh cá, và nhiều lĩnh vực khác, sở hữu 7, 8 tàu nhiều kích cỡ, có chiếc đến 120 tấn, máy 500HP!

Công ty có cơ sở rộng khắp từ miền Trung cho đến miền Nam, hoạt động một thời gian thì bị chỉ điểm, địch phá được một số cơ sở, nhưng may mắn vẫn giữ được nhiều tàu. Chỉ huy Tư Mau phải đi viện Quân y 108 ở miền Bắc, tiến hành các đợt giải phẫu thẩm mỹ thay hình đổi dạng, đến người quen cũng không thể nhận ra, sau đó lại vào Nam xây dựng vỏ bọc mới, tiếp tục vận chuyển vũ khí trên biển. Thông tin giải mật đến ngày nay cho chúng ta biết về 3 đội tàu “không số” đó, nhưng biết đâu vẫn còn những “hạm đội bóng tối – shadow fleet” khác mà thông tin chưa giải mật! :D

tàu không số, 2

Về các con tàu không số vỏ sắt do VN tự thiết kế và tự đóng (và sau đó còn “chuyển giao bản vẽ” cho TQ đóng)… Em tin chắc là các bác ấy xạo, có thể là đã tự đóng thật, nhưng đóng ra không xài được, cuối cùng toàn phải xài tàu TQ. Theo các “ghi chép” thì các con tàu không số vỏ sắt đóng ở Tam Bạc có tải trọng (hữu ích) chừng 100 tấn, dài 28m, rộng 5.8m, động cơ 235 HP, từ đó suy ra phần mạn tàu ướt (draft) chỉ cỡ 1m, được cho là đã chạy tốt trong những cuộc rượt đuổi với tốc độ trên 10 hải lý/giờ với hải quân Mỹ và VNCH. Sẽ là vô nghĩa nếu cố tình đưa ra những thông tin rượt đuổi như vậy, vì các tàu Mỹ, như các tàu của lực lượng tuần duyên USCGC đều có tốc độ trên 16 knot, các tàu khu trục cỡ nhỏ như lớp Edsall có tốc độ đến 21 knot, các giang thuyền PCF còn nhanh hơn, đến 32 knot!

Tàu hàng nặng không cách nào đua với tàu chiến được, không nên so sánh vô lối! Và chỉ cần tính nhẩm một chút là biết ngay con số 10 hải lý/giờ đó là không thật! Dùng công thức Crouch tính xấp xỉ tốc độ tàu, tốc độ tối đa (top speed) = C / sqrt (Displacement / HP), tải trọng ~ 100 tấn ~ 220000 pound, tốc độ tối đa ~ 10.5 knot, C là hằng số có giá trị khoảng 150, thì suy ra công suất máy phải có là 1078 HP! Nhưng thông tin về máy lắp trên các tàu này là máy CHDC Đức, 235 HP! Cũng dùng công thức đó sẽ tính được, nếu máy là 235 HP thì tốc độ tối đa chỉ khoảng 5 knot thôi, muốn tăng tốc độ lên gấp đôi, 10 knot, thì công suất phải tăng theo mũ bình phương, tức là gấp 4! Hoặc phải lắp đến 4, 5 máy thì mới đạt được tốc độ trên 10 knot. Mà lắp 4, 5 máy thì phần hộp số truyền động…

Kết nối các động cơ với chân vịt không phải là chuyện đơn giản. Có rất nhiều thứ “nhỏ nhoi” nhưng không đơn giản trên một con tàu, ví dụ như stuffing-box – hộp nối trục chân vịt không cho nước thấm vào tàu, hay các hệ thống máy bơm, các loại hộp số giảm tốc là chắc chắn VN chưa làm được. Em không ngại nói thẳng như vậy, không thì các bố lại tán hưu tán vượn những chuyện hão huyền, không thật! Tự thiết kế một con tàu nhỏ, vẽ mô hình trên giấy, tính toán thông số lý thuyết… thực chất không khó, chỉ cần học sơ bộ một năm thiết kế hàng hải là làm được, đây mới là tàu nhỏ, chưa phải là “thuyền – ship”. Nhưng đóng được tàu chạy tốt, chạy bền thì… rất khó, toàn là những chuyện kỹ thuật “lặt vặt”, thực tế là đến tận ngày nay, tàu do chúng ta đóng ra vẫn chưa xài tốt được!

19/05/2025

Người ta đồn rằng đây vốn dĩ không phải là sinh nhật ông Cụ… Vốn là một pha tương đối “thất thố” về ngoại giao, ngay sau Cách mạng tháng 8, 1945, chúng ta tổ chức nhiều hội đàm, thương thuyết với phía Pháp! Nhân dịp đón tiếp một nhân vật VIP nào đó từ Pháp đến đàm phán, một số nơi chăng đèn, kết hoa, trang trí cho thêm phần long trọng. Nhưng rút cuộc Pháp không đưa nhân vật VIP đó tới, mà chỉ đưa ra một quan chức bé tí.

Và cũng theo tin đồn thì, để giải thích về cờ hoa chào mừng, ông Hồ bảo: hôm nay là sinh nhật tôi, nên quần chúng họ có tổ chức chào mừng một tí, đó là sự ứng biến để tránh một “sơ sót” trong công tác ngoại giao! Nên cũng chỉ là một cái ngày mà thôi, chính thức trên giấy tờ thì đây là SN của tôi thật, nhưng ông bô bà bô có làm trò ảo ma về ngày tháng hay không thì chính tôi cũng không biết, cũng chỉ là một cái ngày thôi mà! :D :V

tàu không số

Về chiến dịch Market Time (Mỹ) hay… các con tàu không số đã thất bại như thế nào. Chuyện các con tàu không số VN trong kháng chiến chống Mỹ thì mọi người đã biết nhiều rồi, vinh quang thì nhiều và đắng cay cũng không ít. Bài này nói về cách người Mỹ đã làm thất bại kế hoạch vận chuyển trên biển của VN. Nhưng trước tiên là một vài câu chuyện bên lề, như khi bắt đầu làm một chuyện gì đó, từ lúc sơ khai cho đến lúc lão luyện, đương nhiên sẽ có rất nhiều bài học đắt giá. Năm 1963, một con tàu không số chở quá tải, vừa xuất bến đã bị hiện tượng phá nước, có nguy cơ chìm, phải điện về sở chỉ huy điều tàu ra kéo vào, may mà đã kéo kịp. Cũng trong năm 1963, một tàu giao hàng xong trên đường trở ra thì mắc cạn ở Hoàng Sa, tàu không chở hàng, nhẹ mà vẫn không cứu được, đành phải cho nổ hũy tàu. Trừ những chuyến đầu tiên trong năm 1962 là đi bằng tàu vỏ gỗ, thì các con tàu xuất bến từ năm 1963 trở về sau đều là tàu vỏ sắt, tải trọng khoảng 100 tấn! Lưu ý đây là tải trọng tối đa, thực tế lượng vũ khí chở trên tàu chỉ khoảng 40~60 tấn mà thôi. Khi trở ra chạy tàu rỗng, kém ổn định nên các thủy thủ chặt nhiều cây dừa nước xếp vô trong khoang. Về đến bến K15 Hải Phòng thì vứt đại mấy cây dừa nước xuống biển.

Mấy cây dừa nước này nảy nở sinh sôi làm người dân địa phương sinh nghi vì họ biết rằng dừa nước là giống cây chỉ có ở miền Nam, miền Bắc không có. Mà bến K15 là tuyệt mật, ngay cả chính quyền tp. Hải Phòng chỉ biết là cơ sở quân đội chứ không biết bên trong làm gì. Sau vụ này, bến K15 cho người đi nhổ sạch mấy cây dừa nước và… tổ chức họp rút kinh nghiệm về công tác bảo mật! :D Năm 1963, đi 22 chuyến đều thành công, giao 1318 tấn vũ khí! Năm 1964, đi 55 chuyến đều thành công, giao 2971 tấn vũ khí! Năm 1965 đi 18 chuyến, 15 chuyến thành công, giao 810 tấn vũ khí, sau sự kiện tàu 143 bị lộ ở Vũng Rô thì người Mỹ tăng cường các biện pháp phòng chống “cộng sản xâm nhập”, và phải nói các biện pháp này khá hiệu quả. Năm 1966 đi 8 chuyến chỉ có 2 chuyến thành công! Năm 1967 đi 5 chuyến đều thất bại! Năm 1968 đi 8 chuyến đều thất bại! Năm 1969 tổ chức 4 chuyến có 2 chuyến thành công! Năm 1970 tổ chức 17 chuyến có 6 chuyến thành công. Năm 1971, tổ chức 15 chuyến, chỉ có 2 chuyến thành công, Năm 1972, tổ chức 12 chuyến cũng chỉ có 2 chuyến thành công. Như vậy, cho đến khi Hiệp định Paris được ký kết và người Mỹ rút khỏi VN thì họ đã khá thành công trong việc ngăn chặn các con tàu không số.

Người Mỹ đã thử nghiệm nhiều cách thức khác nhau, nhưng đến cỡ năm 1965 thì họ đã hoàn thiện “quy trình làm việc”, dùng các con tàu “radar picket escorts” giám sát mặt biển, những loại “SC radar” lúc đó có tầm hoạt động không quá lớn, tối đa chỉ khoảng 120km. Khi phát hiện được những tàu khả nghi thì cho máy bay ra quan sát, chụp ảnh, và khi đã xác định là “đối tượng tình nghi” thì dùng các tàu khu trục cỡ nhỏ để theo dõi, đeo bám. Các con tàu không số của VN dùng chiến thuật phổ biến là lảng vảng ở ngoài vùng biển quốc tế, tìm cơ hội, chờ đối phương sơ hở là đâm thật nhanh vào bờ, dỡ hàng ngay trong đêm và rời đi vào sáng hôm sau. Phía Mỹ biết rõ quy luật nên tổ chức theo dõi, đeo bám rất sát sao. Ở đây có một điểm cần lưu ý, người Mỹ, dù biết rõ đó là các tàu VN chở vũ khí thâm nhập miền Nam, nhưng họ chỉ tổ chức đeo bám chứ không tấn công, cũng không đâm va. Chỉ khi nào tàu VN tìm cách xâm nhập vào gần bờ thì mới điều các tàu chiến cỡ nhỏ ven bờ ra vây bắt. Đây là một trong những “quy tắc giao chiến – rules of engagement” của người Mỹ, nếu tàu còn ở trong hải phận quốc tế thì… vẫn có quyền tự do đi lại. Đã có nhiều tình huống, các con tàu không số bị đeo bám, theo dõi quá sát sao…

Không đi tiếp được, phải quay trở ngược ra Bắc. Người Việt chúng ta thường ngạc nhiên trước các quy tắc giao chiến này, đã đánh nhau thì còn quy tắc gì nữa, thực ra không phải vậy! Chiến tranh cũng phải có luật lệ, quy tắc, điều đó rất thường khi là có lợi cho các bên tham chiến. Một điểm đáng lưu ý là, nếu lúc đó, chúng ta quay trở lại sử dụng các con tàu vỏ gỗ, thì cơ hội, xác suất thành công sẽ cao hơn rất nhiều, do vỏ sắt phản xạ radar tốt, trong khi vỏ gỗ hấp thu tín hiệu radar, làm cho đối phương rất khó dò tìm. Nhưng đáng tiếc là, và phải nói thẳng là, các con tàu vỏ gỗ đóng theo kiểu truyền thống VN (không có sống đáy) chỉ có thể làm tàu đánh cá mà thôi, không đủ độ cứng cáp, vững bền để chở đến 50, 60 tấn vũ khí và thực hiện các hải trình khó khăn, phức tạp. Và dù có nhiều thông tin về một vài con tàu 100 tấn vỏ sắt do chúng ta tự thiết kế, tự đóng ở Tam Bạc nhưng đọc các con số cũng luận ra được nhiều điều bất hợp lý, xài được hay không là một dấu chấm hỏi (đến tận ngày nay, các con tàu chúng ta tự đóng có xài được hay không cũng vẫn là dấu hỏi), và thực tế là, do Mỹ đánh phá bằng không quân ác liệt, nên các con tàu không số do Đoàn 125 sử dụng phần nhiều đều là do nước bạn TQ đóng!

ĐNa-90603

Chuyện đã xảy ra vài năm trước, nay nhắc lại… ĐNa-90603, con tàu vỏ gỗ 300 tấn lớn nhất miền Trung, trong một phiên đi biển ở Thanh Hóa, kéo lưới thu được quá nhiều cá! Bội thu đôi khi lại là thảm họa, kéo lưới làm tàu nghiêng, gặp gió lớn, và không xả dây kéo kịp (có thông tin tời kéo lưới bị kẹt, không xả dây được), khối lượng cá + lưới + gió kéo tàu lật và chìm, 2 người chết, 14 người thoát nạn! Điểm qua vài thông số tàu: dài 26m, rộng 6m, cao 3.8m, tải trọng hơn 300 tấn, máy 1150 CV, các con số này rất có vấn đề! Giả sử như block-coefficient=0.6 thì tải trọng (lượng choáng nước) = 26x6x3.8×0.6 = 356 tấn, nhưng đây là con số lý thuyết, thực tế tàu đi biển chỉ dùng 50 ~ 60% con số này, giữ lại một biên độ an toàn! Giả sử như lượng choáng nước thực tế là 356×0.55=196 tấn, trung bình mỗi tấn tải trọng cần 4HP, thì máy tàu cần có công suất 196×4=784 HP! Thực tế, máy tàu đến 1150 HP, sau đó được nâng cấp lên đến 1300+HP! Từ công suất máy cao bất thường như vậy có thể suy ra một vài điều:

#1: có thể tàu đã được khai thác quá tải trọng an toàn, các ngư dân đã “tham” và chất lên tàu quá nhiều thứ, #2: kỹ thuật đóng tàu kém, tàu quá nặng dẫn đến cần công suất động cơ lớn. Vấn đề với tất cả tàu cá VN là kỹ thuật và vật liệu đóng tàu không đạt yêu cầu, phải gia cố nhiều khiến tàu nặng, tàu nặng sẽ tiêu thụ nhiều xăng dầu hơn + giá xăng dầu tăng + ngư trường ở xa, phải đi biển xa, dài ngày hơn, tất cả dẫn đến khai thác… chỉ toàn lỗ! Đây là thực tế cay đắng, mà lý do gốc là không làm chủ được vật liệu và kỹ thuật đóng tàu. #3: cũng có thể có thêm một nguyên nhân nữa là “máy đểu”, số công suất (HP) thể hiện ra thì to nhưng thực tế không đạt được như vậy! Không kể các tàu vỏ thép quá nặng: thép thì dùng thép đểu, máy là hàng TQ giả mạo làm máy Nhật – Mitsubishi, và thi công cẩu thả dẫn đến việc tàu cứ chạy 1, 2 chuyến là phát sinh sự cố, tai nạn, sự việc đã rất ầm ĩ một thời! Các ông ấy ăn chỉ vài tỷ, nhưng hũy hoại luôn cả một ngành sản xuất! Nên dù là tàu vỏ thép, vỏ gỗ hay composite…

Thì để khai thác hải sản sao cho có lời… cần hội đủ tất cả điều kiện, thiếu một yếu tố nào cũng không được: vật liệu đóng tàu tốt, kỹ thuật đóng tàu đạt yêu cầu, máy móc đạt chất lượng, và kỹ thuật, kinh nghiệm đi biển bảo đảm. Nhưng không, mỗi chỗ kém một tí, mỗi chỗ lưu manh, ăn gian, ăn bớt một tí, tất cả cộng lại khiến cho việc đi biển thất bại từ trong trứng nước là điều hoàn toàn có thể dự đoán trước! Cứ phải nói thẳng là “trình độ” người Việt không đánh bắt xa bờ được, nhất là trong điều kiện thủy sản cạn kiệt, giá xăng dầu tăng, và tàu đóng theo kiểu “kinh nghiệm dân gian” không bảo đảm! Về vật liệu đóng tàu, nếu dưới 25m thì tốt nhất không nên xài tàu vỏ thép! Với những tàu nhỏ, có thể thấy composite là lựa chọn tương đối đúng đắn nhất, cả về giá thành lẫn khối lượng tàu, nhưng vẫn phải trong điều kiện làm chủ được vật liệu và kỹ thuật! Đóng được tàu là một chuyện, xài có bền không, có kinh tế hay không lại là chuyện khác! Mà ngư dân VN trong chuyện này rất… kém hiểu biết!

Các bồn nước ngọt, các thùng dầu nặng nhiều tấn cứ thản nhiên đặt la liệt ngay trên boong tàu, ảnh hưởng nghiêm trọng tới độ ổn định! Với những con tàu chuyên nghiệp, két nước, két dầu, những thứ có thể nặng đến cả chục tấn hay hơn, là phải đặt sát dưới đáy! Những chi tiết này tuy gây ra một số khó khăn kỹ thuật khi thi công cũng như khi sử dụng, nhưng lại vô cùng thiết yếu, góm phần đảm bảo an toàn khi gặp sóng to gió lớn. Cũng chưa thấy tàu cá VN nào có két nước giằng, người ngư dân họ không hiểu được cái tình huống mới nghe thì có vẻ “ngược đời” là có đôi khi, phải bơm nước vào tàu (bơm vào trong két) để tăng độ ổn định, tàu chứa nhiều nước lại… ổn định hơn tàu trống! Thêm một yếu tố nữa là việc tham lam, khai thác tải trọng tàu lên mức quá cao dẫn đến việc tàu vừa thiếu an toàn, vừa không hiệu quả về mặt chi phí nhiên liệu! Mà những chuyện đó, ngư dân họ không hiểu, cũng không ai tư vấn cho họ, còn kỹ sư VN thì ưa tán láo trên trời hơn là bắt tay vào làm việc thực tế!

con nai trước ánh đèn pha

Hiệu ứng con nai trước ánh đèn pha – viết tiếp phần trước… Thực chất hiện tượng “đứng hình” này liên quan đến phản ứng sinh học của “con nai vàng ngơ ngác”, bị chói mắt, bị bão hòa trước cường độ rất lớn của ánh đèn pha, làm cho nó nhất thời không tiếp nhận được thông tin đúng đắn, và không đưa ra được quyết định kịp thời. Con người cũng vậy, trong một xã hội hiện đại mà thông tin đã đến mức thừa mứa, và phần lớn là những thông tin mang tính chất tiêu cực, xàm xí, ngày này qua ngày khác bị tiêm nhiễm bởi những thứ độc hại, hạ cấp như thế, rút cuộc họ không còn khả năng phân biệt thị phi, đúng sai nữa. Và cái thủ thuật của đám truyền thông bẩn chính là thế: phải tạo ra sự bão hòa thông tin, loại thông tin nhảm!

Phân biệt đúng sai, thị phi chỉ là bước đầu tiên, tiếp đến là đánh vào khả năng trì định đúng sai bên trong mỗi người. Chính bản thân con người không có công phu trì định, đã mất đi khả năng hướng thiện bên trong, thì thành ra như cái chong chóng xoay trước gió mà thôi, đạo đức cá nhân và cộng đồng đã bị xói mòn đến tận các giá trị cốt lõi nhất, căn bản nhất, chuyện không hiếm gặp trong xã hội ngày nay. Và đến một lúc thì: Tổ kiến hổng sụt toang đê vỡ – Thiên lý chi đê, hội vu nghĩ huyệt – 千里之堤,溃于蚁穴. Chính vì không tự xác tín một điều gì nên ai đưa cái tin giả nào cũng tin, đó chính là hai mặt của một đồng xu. Và cũng chính vì bên trong không có công phu kiên trì gì, nên ai hơn tôi, khác tôi là không được!

Càng nguy hiểm hơn nữa khi họ không đủ thông minh để tự nhìn nhận bản thân mình, nhưng lại đủ thông minh để tìm ra các lý do để bao biện, tô vẽ, đánh bóng, làm màu… Chính vì mãi “thông minh nhỏ” như thế nên đẻ ra một kiểu tâm lý cộng đồng vô cùng… kỳ dị, kiểu tâm lý “Vietic” đó có lẽ không đâu khác trên thế giới có, là sản phẩm đặc hữu VN, suốt ngày đấu đá, kình chống nhau bằng những trò lưu manh lặt vặt, nếu không ngậm máu phun người thì cũng thọc gậy bánh xe, nếu không ném đá giấu tay thì cũng qua cầu rút ván… Chính vì cái thuộc tính cộng đồng nó “thâm căn cố đế” như thế, nên các thế lực lưu manh mặc sức hoành hành, diễn đi diễn lại những trò ngu xuẩn, thiểu năng từ năm này sang năm khác!

tâm bình thường…

Chuyện mà bài này đề cập tôi thấy hàng ngày mỗi khi đi ra đường, ngày nào cũng thấy, nhiều nhan nhãn đến mức nhàm chán! Không phải những người già mà thị lực và sự nhanh nhạy đã không còn tốt, mà là những người còn rất trẻ, trong độ tuổi thanh, thiếu niên… Có lần tôi thấy một thanh niên trẻ điều khiển xe máy vọt lên, băng qua ngã tư, tốc độ chỉ hơi nhanh một chút, tầm 40 kmph, bên kia có một chiếc ô-tô từ từ rẽ trái! Bằng mắt quan sát thấy tại hiện trường thì thấy rõ chiếc xe hơi nhận thức tốt tình huống, chủ động đi chậm chờ xem xe máy sẽ phản ứng thế nào! Và cũng cảm thấy rõ ràng là xe máy có dư thời gian giảm tốc, tránh va chạm. Nhưng thực tế là vì một nguyên nhân gì đó, anh ta không giảm tốc được…

Cái xe cứ thế, cứ từ từ trờ tới, đâm vào xe hơi, thời gian từ lúc cảm nhận được tình huống nguy hiểm cho đến lúc thực sự đâm va có thể khiến cho người quan sát cảm thấy nuối tiếc, vì hoàn toàn có thể có 2, 3 lựa chọn, phản ứng, xử lý tình huống khác nhau trong một khoảng thời gian “rất dài” đó. Nhưng không, không có một xử lý, phản xạ đúng đắn nào, cuối cùng hai xe cứ thế đâm vào nhau. Sự việc xảy ra ngay giữa “thanh thiên bạch nhật” chứ không phải tình huống “con nai trong bóng tối” bất khả kháng gì cả! Vì đã quan sát được quá nhiều lần như vậy rồi nên tôi dám rút ra kết luận rất quả quyết rằng: không phải do sức khỏe, chính là do “tâm”! Đang vướng vào “một tranh cãi nào đó trên mạng”, “như tôi mới là đúng”!

Đang “hóng một drama nào đó trên net”, “chúng ta là phe chính nghĩa”, “500 anh em đang kêu gọi”, v.v… Nhưng loại đã bị rút sạch linh hồn từ lâu, không còn khả năng hiểu và xử lý người thật, việc thật nữa. “Tâm” như cái “hố đen” sâu thẳm liên tục gào thét phải được thỏa mãn! Vì đã “vong bản”, không còn nhìn thấy được gì khác, loại như thế có nói chúng nó cũng không tự nhận thức được! Người ta nói “Bình thường tâm thị đạo – 平常心是道” nhưng thời nay, Vịt tộc ngày nay, số người có “tâm bình thường” không mấy đâu! Bài báo dù cũng nói lên được một vài ý nào đó, nhưng là sự copy thô thiển, là vấn đề ở đâu đâu chứ chuyện ngay trước mắt lại không thấy, thực chất đây chính là một dạng khác của “vong bản”!

Shiawase no toki

Chút âm nhạc nhẹ nhàng thư giãn cuối tuần… Khi tôi 20 tuổi, rất là thích ca khúc Nhật Bản này, “Shiawase no toki – Thời gian hạnh phúc”! Lúc đó, dù chỉ mới nghe phiên bản lời Việt mang tựa đề “Chỉ còn mình anh” ( Thôi mình xóa cho nhau niềm đau cơn hận, Để thuyền lòng nhẹ sang ngang… Mối tình đầu, lấp chôn sâu khi em qua cầu làm hành trang ta tiễn nhau, Biết rằng đời sẽ quên mau…) nhưng đã biết đây rõ ràng không phải là nhạc Việt! Không thể nói đây là một cái lời dịch tốt, nhưng đẩy tempo – nhịp độ nhanh lên một chút, làm nhịp điệu trôi chảy – smooth hơn một chút…

Nó thành ra hợp trong tiếng Việt một cách kỳ lạ! Chúng ta thường hình dung về văn hóa Trung Quốc, Nhật Bản theo một cách chúng ta hay nôm na gọi là… “quân tử Tàu”, trong đó cá tính con người hiện ra, được trình bày lại, thường có vẻ lớn hơn một chút, trưởng thành hơn một chút, ra dáng vẻ “đại nhân” thấy rõ… Trong cách hình dung, mô tả này, thực chất có chút láu lỉnh, hàm ý là “không thật”! Chính là như thế, phản ánh một cái tâm thức nhược tiểu, mãi mà vẫn không chịu lớn, không định hình được tư cách, đây chính là nguồn cơn của mọi vấn nạn xã hội!

“thảm sát mậu thân – 1968”

Chủng qua đắc qua,
Chủng đậu đắc đậu.
Thiên võng khôi khôi,
Sơ nhi bất lậu.

Nhân cái gọi là “thảm sát Bucha” (Bucha massacre) được cho là đã xảy ra gần đây trong cuộc chiến Nga – Ukraine, nói về một “vụ thảm sát” lớn hơn ít nhất 10 lần: Huế – Mậu thân – 1968. Về Bucha, chính quyền Nga chỉ đưa ra một thông báo bác bỏ ngắn gọn, gọi đó là tin giả, rồi im lặng không nói gì để mặc cho các hệ thống thông tin thân Tây phương hoành hành, tạo ra một rừng “thông tin, chứng cứ” như đúng rồi luôn. Thoạt đầu tôi không hiểu tại sao lại để cho sự việc như vậy, nhưng khi liên hệ lại với “vụ thảm sát” Huế năm 1968 thì luận ra được nhiều điều tương tự, chính quyền VN cũng đã im lặng, mà im đến mấy chục năm, không đưa ra một lời giải thích thỏa đáng nào. Vì sao lại có sự im lặng đáng sợ như vậy, đến mức người VN như tôi cũng có lúc đã nhầm tưởng rằng “vụ thảm sát” này là có thật.

Đầu tiên phải nói Huế là nơi duy nhất trong toàn bộ chiến dịch Mậu thân mà quân Giải phóng đã làm chủ hoàn toàn một thành phố trong 26 ngày, đây là một đòn chí mạng khi chỉ với binh lực chỉ khoảng 8000 người đã tạo ra được một thế trận nguy hiểm với người Mỹ. Thực sự là… đã có một số “giết chóc” xảy ra, chủ yếu là khi đã làm chủ thành phố, quân Giải phóng yêu cầu một số sĩ quan, viên chức VNCH phải ra trình diện, một số người đã chống lệnh, cố thủ từ trong nhà bắn ra! Còn các đơn vị dân quân địa phương, những người có nhiều người thân trong gia đình bị Mỹ – Ngụy bắt bớ, tra trấn, tù đày, thủ tiêu… nhân cơ hội này, chỉ chờ các quan chức VNCH chống lệnh là… nổ súng tiêu diệt. Sự căm phẫn của quần chúng lúc đó, các chỉ huy tại hiện trường không thể kiểm soát hết được!

Nên nói như ông Lê Tư Minh, bí thư tỉnh ủy Thừa Thiên lúc đó, chính quyền nợ những “nạn nhân” này một lời xin lỗi, đó là sự “phẫn uất, tự tác” của một số thành phần. Nhưng thực ra số những vụ “giết chóc” này không nhiều, cùng lắm thì cũng chỉ vài trường hợp mà thôi. Nhưng sau đó thì người Mỹ đánh vào Huế với hỏa lực chưa từng có của hạm đội và phi đội, một hạm đội lớn với hơn 160 tàu chiến các cỡ, với những hải pháo cỡ nòng rất lớn và cả máy bay B-52 cũng được huy động để ném bom rải thảm vào thành phố! Không có những con số thống kê chính xác nhưng ước tính khoảng 80% các ngôi nhà trong thành phố bị phá hũy hoàn toàn, từ 5~10% dân số thành phố đã chết vì pháo kích và không kích của Mỹ, về số dân thường đã thiệt mạng, ước tính đâu đó khoảng 3~6 ngàn người.

Những người chết được dân chúng và quân Giải phóng chôn cất vội vàng, tạm bợ do hoàn cảnh chiến tranh. Đến khi người Mỹ phản công, chiếm lại được thành phố thì là cả một đống hoang tàn như thế, quân GP hy sinh khoảng 2 ngàn, số người dân chết vì hỏa lực Mỹ thì nhiều gấp 2, 3 lần, thậm chí có thể hơn! Để tránh một bê bối truyền thông, để che dấu cái “collateral damage” quá lớn, thì người Mỹ cho đào các hố chôn lên, rồi dựng vở kịch Việt cộng đã thảm sát người dân vô tội, là VC chứ không phải là người Mỹ nhé! Bộ máy truyền thông được huy động, vô số bài được viết, cái chiêu “nói ngược” của đám lưu manh vẫn luôn như thế, kéo thêm vào vài đám “văn nghệ sĩ, bồi bút tay sai”, viết văn làm thơ, khóc lóc thảm thiết, như thế mới tạo ra được dư luận thuyết phục được đám đông.

Noam Chomsky, trong “Tài liệu về Kinh tế và Nhân quyền” tập 1, cho rằng vụ việc đã bị mô tả một cách sai lệch, bị thổi phồng, bị tô vẽ nhằm mục đích tuyên truyền. “Đó là những thường dân bị chết do những trận bom pháo Mỹ đã san bằng thành phố Huế. Rồi sau đó khi Mỹ và quân đội Sài Gòn phản kích trả thù lại cũng giết chóc rất nhiều. Thứ nữa là lực lượng quân Giải phóng đã tử trận trong lúc chiến đấu. Tất cả đều là người Việt với nhau và Mỹ tính gộp vào hết. Tất cả những điều đó được Mỹ dựng thành một vụ thảm sát tưởng tượng!” Nhà báo Italy là Oriana Fallaci trong bút ký cho biết khoảng 1100 người đã bị giết khi quân đội Việt Nam Cộng hòa và quân Mỹ tái chiếm Huế, hầu hết người bị giết là giáo viên, giảng viên, sinh viên đại học, tu sĩ, trí thức và tín đồ tôn giáo!

Phía VN đương nhiên hiểu rõ đây là thủ đoạn tâm lý chiến của người Mỹ, nhưng họ im lặng, và đã im lặng suốt mấy chục năm, vì sao như thế!? Tội ác của Mỹ – Ngụy đâu phải chỉ có Mậu Thân đâu, vô số thành phần dân chúng, cộng sản có, không cộng sản có, các tín đồ Phật giáo bị hệ thống mật vụ VNCH và CIA Mỹ bắt bớ, tra tấn, thủ tiêu, sự giết chóc khủng bố có hệ thống! Như tên Nguyễn Phúc Liên Thành, chỉ một viên thiếu tá nhỏ nhoi, chỉ huy cảnh sát Huế, đã giết không biết bao nhiêu người, thủ tiêu cả thầy dạy học của mình (Ngô Kha), giết luôn cả người bạn thân nhất đã ăn cùng mâm, ngủ cùng chiếu từ nhỏ, rất nhiều vụ chỉ vì thù ghét cá nhân hay các động cơ đê hèn khác! Đến cả hội đồng Nguyễn Phúc tộc phải ra thông báo phủ nhận mọi liên quan đến tên giết thầy, giết bạn này!

Mà thủ đoạn của đám mật vụ thì để lại rất ít chứng cứ để có thể điều tra kết án! Phải im lặng, chấp nhận một cái “án oan” vô cùng lớn như thế trong suốt hàng chục năm, tạo ra cái ảo tưởng là chúng nó đã thành công trong việc tạo ra màn kịch “thảm sát”! Phải có một thời gian dài để có thể đối chiếu, kiểm tra, truy tìm án tích, và quan trọng là, giống hệt như trong các phim cổ trang TQ, dựng ra các màn kịch, các tình huống để những kẻ thủ ác tự để lộ thông tin, tự bộc lộ chính bản thân! Suy cho cùng, với quá nhiều tội ác mà chúng nó đã gây ra, thì sẽ không thể ngủ yên được trong nhiều thập kỷ sau đó, chúng nó sẽ tìm cách che dấu, lấp liếm, và thực tế là, tiếp tục tạo ra nhiều vụ việc mới để che lấp các vụ án cũ! Cuộc chiến qua đi khiến chúng ta hiểu hơn về con người, về lịch sử như thế!

Cứ như thế, đi qua hết thằng thực dân này đến thằng đế quốc khác, chúng ta đều bị “dắt mũi” trong những cuộc chiến thông tin, tâm lý. Từ thời Pháp, chúng đã tạo ra cả một màn “sương mù thông tin”, gieo rắc nghi ngờ và thù hận! Đến thời Mỹ lại càng bài bản hơn, xuất bản thành vô số sách vở, tài liệu, làm thành phim ảnh, “phổ cập tin tức” đến mọi người, lặp đi lặp lại trong suốt nhiều năm, người này “tham chiếu” người kia, đổi trắng thành đen, thị phi điên đảo, tất cả đều nằm trong những bài bản đã chuẩn bị trước! Đến tận ngày nay trên wikipedia, nhất là mục tiếng Anh vẫn chủ yếu là thông tin đơm đặt một chiều từ phía Mỹ. Những thủ đoạn đó đã vô cùng hiệu quả, cơ bản đối với một dân tộc không tự nhìn rõ được bản thân, không tạo dựng được niềm tin và giá trị cộng đồng!

duck test

Mấy năm trước, có sự kiện một người làm thiết kế – designer sử dụng “AI”… đương nhiên AI hiểu trong ngữ cảnh thiết kế tức là “Adobe InDesign” chứ không phải là “Artificial Intelligence”, nhưng mấy ku “nhà báo thiểu năng” VN thì chớp được đúng một chữ AI, vội vàng tán láo thế này thế kia, đến nhiều ngày sau còn chưa hiểu ra được mình ngu chỗ nào. Những ví dụ dạng này là… hằng hà sa số, mang tiếng là con người, nhưng trí thông minh chưa bằng được máy, các hệ thống AI bây giờ có thể phân biệt ngữ cảnh khá tốt! Và đến tận bây giờ vẫn thế, tràn đìa trên mặt báo, viết câu tiếng Việt đơn giản không thông, ngoại ngữ đọc không hiểu, nhưng suốt ngày la liếm khắp nơi, chỗ nào cũng có mặt, vấn đề nào cũng hiểu, tạo ra một đám bụi mù thông tin, kích động người này người khác đánh nhau.

Có một bài kiểm tra trong giới CS (computer science) gọi là “Duck test – kiểm tra vịt”: nếu nó đi lạch bạch như vịt, bơi như vịt, và kêu quác quác như vịt, thì chắc chắn nó là vịt rồi. Hay như một chính trị gia Mỹ: tôi không biết hắn ta có phải là CS (cộng sản) không, nhưng một con chim chân có màng, bơi như vịt, kêu quác quác như vịt thì chắc là vịt rồi? Hay gần đây hơn, ngoại trưởng Larov nhận xét các nhóm Hồi giáo thân Tây phương, như một kiểu châm biếm: nhìn giống như khủng bố, nói năng như khủng phố, đánh đấm như khủng bố, vậy chắc chắn là khủng bố rồi!? Cái gọi là AI – artificial intelligence, dù vượt qua được Turing-test, nhưng đến nay vẫn không thể nào vượt qua được Duct-test và Chinese-room-test để có thể chứng minh là có tư duy thật sự, thì rồi cũng chỉ là “vịt” mà thôi!

Đến một lúc, ta sẽ thấy, cái gọi là AI, hay chí ít là các thể loại “AI hạ cấp, tào lao”, chính là phản ảnh cái “não trạng” của cái cộng đồng sử dụng nó! Thậm chí còn tệ hơn cả wikipedia, trên wiki, ít ra còn có người này người kia, phe này phe kia đánh nhau, tranh dành nhau chỉnh sửa nội dung, ít ra còn có sự đấu đá, tranh luận qua lại, thể hiện các luồng suy nghĩ đối lập nhau. Còn “AI”, ít nhất là các phiên bản “đại chúng, phổ thông” chính là một kiểu “núp lùm” và “đội lốt”, nó đưa quan điểm, ý kiến như thể được rút ra từ khoảng không vậy, mà cái khoảng không này, xui rủi thay, chính là phản ánh sự “vô tri, thiểu năng” của cái cộng đồng xài nó, ai cũng là “tác giả” mà đồng thời, cũng không có ai là “tác giả” cả, không một ai đứng ra chịu trách nhiệm về tính đúng đắn của nguồn tin, của suy nghĩ!

cuộc chiến thần thánh

Chương trình âm nhạc “cuối tuần”, bài hát “Svyashchennaya voyna – Cuộc chiến thần thánh”… Ngày mai, 9 tháng 5, như thông lệ hàng năm, người Nga tổ chức kỷ niệm 80 năm kết thúc Thế chiến 2, 1945 – 2025, và lần đầu tiên có sự xuất hiện của Quân đội nhân dân Việt Nam tham gia diễu binh trên Hồng trường. Như một sự “tình cờ” (phải chăng là tình cờ?) của lịch sử… Cách đây 80 năm, có một nhóm người Việt đã tham gia cuộc chiến này, tham gia bảo vệ thủ đô Moskva, phần lớn là người Nam Đàn, Nghệ An.

Ở hành tinh Nga, đây là bài ca duy nhất (không phải quốc ca) mà khán giả thường phải đứng nghiêm khi nghe, người Nga không ngần ngại gì tôn vinh lịch sử, xem nó như một kiểu nửa thần thánh, nửa tôn giáo: “Vùng lên hỡi quốc gia vĩ đại, đứng lên chiến đấu đến chết với bè lũ Phát-xít…” Chính vì có nhóm người này nên trong Tuyên ngôn độc lập mới viết được những dòng: “Một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng-minh chống Phát-xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do, dân tộc đó phải được độc lập…”

Và trong lúc đó, ở hành tinh Nga…

AI, 2

Hơn 25 năm trước, hồi đang còn ngồi trên ghế nhà trường, Bộ môn Trí tuệ nhân tạo, Khoa CNTT, ĐH KHTN… tôi có xài một cái chương trình tên là Eliza, dạng chương trình chat, mình gõ một câu, nó trả lời một câu, hoàn toàn command-line: “- Hi, how are you today!? – Thanks, but I don’t feel very well”, câu chuyện bắt đầu như thế, vì không muốn khởi đầu có vẻ rập khuôn nên tôi trả lời không được khỏe lắm… Nói chuyện một hồi lâu, sau nó hỏi: “- How do you feel now? – I feel better now!” Thế là cái chương trình máy tính kia nó văng ra một câu làm mình sững sờ: “You’ve felt better cause you’ve been talking with me!” – Anh đã cảm thấy tốt hơn là do nói chuyện với tôi nãy giờ đó!!! Đó là lần đầu tiên, cũng là lần cuối cùng tôi xài Eliza! Không phải là vì “sợ” cái trí thông minh của nó…

Mà vì không muốn bận tâm bởi những câu trả lời, mà tôi nghĩ là, nó có một bộ thư viện hàng chục ngàn câu có thể khiến cho bạn phải “ngạc nhiên”, oh, hóa ra máy tính “thông minh” đến vậy! Tư duy của con người, đó là phân tích độc lập, tìm tòi, liên hệ, hình dung, tưởng tượng, đến cả những loại tư duy bằng hình ảnh, âm thanh chứ không phải chỉ bằng ngôn từ, nếu chỉ lặp lại một số lượng lớn ngôn từ theo dạng “thiểu năng” thì con người không thể bằng máy, bắt so với máy khác nào bắt con cá phải leo cây! Chốt lại một điều là: AI có xu hướng lặp lại cái “não trạng” của cộng đồng, cộng đồng như thế nào thì họ sẽ có được thứ AI giống như thế, giống như thứ họ muốn mà thôi! Một cái hang trống hoác vang vọng trở lại những cái thế giới nội tâm cũng trống hoác giống y như thế!

hải chiến hoàng sa 1974

Trước đọc nhiều tài liệu bảo HQ VNCH đã chiến đấu anh dũng trong Hải chiến HS 1974, tôi cũng mém tin là thật. Nhưng, ngày càng có nhiều thông tin chi tiết để ta hiểu rõ hơn về diễn biến cuộc chiến này. Tóm tắt ngắn gọn, mỗi bên đều có 4 tàu, các tàu TQ đều nhỏ, cỡ 300~500 tấn, còn HQ VNCH có 2 tàu 2800 tấn (HQ-5, HQ-16), 1 tàu 1600 tấn (HQ-4), 1 tàu 650 tấn (HQ-10). Dù là tính về tải trọng hay tính về hỏa lực thì đều hơn gấp 4, 5 lần đối phương, tàu lớn hơn, nhanh hơn, nhiều pháo hơn, pháo lớn hơn, và riêng HQ-4 thì có radar dẫn bắn hiện đại. Các tàu TQ trong trận chiến đều chỉ là tàu săn ngầm, tàu quét mìn cỡ nhỏ, còn chưa được gọi là “chiến hạm”, pháo ít và nhỏ, không có radar dẫn bắn! TQ lúc đó chưa phải là TQ bây giờ, vẫn rất nghèo nàn và lạc hậu, còn Mỹ trang bị cho VNCH tuy không phải là hàng xịn nhất, nhưng so với các nước trong khu vực thì vẫn hơn hẳn.

Nhưng diễn biến trận đấu thì… HQ-4, HQ-5 bắn vu vơ 5, 7 phát rồi rút, đáng nói là có một phát bắn trúng ngay tàu “quân ta” là HQ-16! Một số sĩ quan VNCH về sau còn cho rằng ngoài HQ-16 bị trúng đạn của “đồng đội” thì có thể tàu HQ-10 cũng thế, đều bị 2 tàu “đồng đội” bắn thiệt hại nặng, mà pháo 127 ly sức công phá rất lớn, chỉ 1, 2 phát là đã có thể chìm tàu. Kết quả là tàu HQ-10 chìm, HQ-16 lết được về Đà Nẵng, còn HQ-4 và HQ-5 gần như không thiệt hại gì. Như thế là 2 tàu đã thực sự có đánh nhau với TQ thì… bị 2 tàu còn lại bắn, bắn rồi phao tin TQ đưa tàu tên lửa và máy bay ra HS (hoàn toàn không có việc này) để ngụy biện cho hành động bắn đồng đội, bỏ mặc và bỏ chạy! Chừng đó diễn biến là đã rõ, sau khi tham khảo ý kiến “quan thầy” Mỹ đã có ý nhắm mắt làm ngơ, thì HQ VNCH đâu dám làm trái ý, tự bắn người của mình và rút lui để cho TQ chiếm đảo!

Sự việc như thế, thứ nhất là tuân theo ý của ông chủ Mỹ, thứ nhì là “gắp cục than nóng” bỏ tay người, Bắc Việt lúc bấy giờ, dù xét về thế hay về lực, đều không ở vị trí tốt để bảo vệ được HS. Nhưng đó chỉ là một trong chuỗi những sự kiện “oanh liệt” của HQ VNCH. Năm 1956, Đài Loan điều tàu chiếm đảo Ba Bình, tt. Diệm ra lệnh rút, Đài Loan chiếm được đảo mà không cần nổ súng! Từ 1956 đến 1966, HQ VNCH để mất 6 đảo gần Phú Quốc vào tay Vương quốc Campuchia. Năm 1970, Philippines chiếm 7 đảo ở Trường Sa, VNCH không nói gì và cũng không làm gì cả! Và đến 1974 thì để mất Hoàng Sa theo cách rất “điếm lác” như thế! Và sau đó thì kéo cái chiến hạm lớp Các-tông (giấy) đi giễu binh, đòi phục quốc, tìm cách khủng bố cộng đồng! Dù là ở bất kỳ thể chế nào, nếu không loại trừ được những thành phần âm binh, âm hồn như thế thì xã hội không thể khá được!

cửu vị thần công

Khi nhỏ vẫn hay trèo lên 9 khẩu thần công này chơi, dài hơn 5m, nặng đến 11 tấn mỗi khẩu. Trên mỗi cỗ súng có khắc rõ bằng chữ Hán cách thức bắn, dịch ra như sau: phải nạp 4 lớp thuốc súng, lớp thứ nhất 30 cân thuốc súng cộng 40 cân đất, lớp thứ hai 30 cân thuốc súng cộng 105 cân đất, lớp thứ ba gồm 40 cân thuốc súng cộng 120 cân đất, lớp cuối cùng 20 cân thuốc súng… Như thế, người làm ra súng này hiểu rất rõ hạn chế của nó, thuốc súng (gunpowder, blackpowder) ngày xưa có một nhược điểm so với các loại thuốc phóng hiện đại (smokeless powder, propellant) là tốc độ cháy quá nhanh, gây ra sự đột biến áp suất có thể làm vỡ nòng! Các loại thuốc phóng hiện đại cháy chậm lúc đầu và cháy nhanh dần về sau, đường cong biểu diễn biến thiên áp suất theo thời gian tăng mềm mại, ít dốc hơn!

Đó cũng là lý do các khẩu pháo hiện đại nhỏ nhẹ hơn rất nhiều so với các phiên bản “thần công” cổ xưa. Cách thức nạp đạn chèn nhiều lớp thuốc súng xen kẽ với các lớp đất là để cho quá trình cháy diễn ra chậm lại, một cách để kiểm soát áp suất không cho súng vỡ! Thật sự “thông minh”, mới nghe thì có vẻ là như thế, nhưng thực ra… ngược đời, các loại pháo phương Tây đương thời chỉ nạp một lớp duy nhất, không ai nạp nhiều lớp như thế, tưởng tượng mất đến 5, 10 phút chưa nạp xong một phát đạn! Ở đây ta lại thấy một nét cá tính rất… Vietic, luôn tìm ra một cái chiêu thức, một mánh mẹo nào đó để “giải quyết nhanh” vấn đề, làm sao vẫn bắn được cái khẩu súng chế tạo không đạt yêu cầu đó! Đương nhiên vấn đề gốc là khẩu súng không xài được thì nó vẫn ở đó chứ không đi đâu cả!

Nên mình mạnh dạn đặt giả thuyết rằng: thời Nguyễn, dù đã đúc được pháo nhỏ 100~200 kg, nhưng chưa làm chủ được công nghệ đúc pháo nòng dài 500~600 kg (chưa nói tới những loại 1, 2 tấn). Các hiện vật pháo nòng dài trên 500 kg còn lại đến giờ đều có xuất xứ châu Âu, dù vẫn có một số súng nòng ngắn “made in VN” dạng carronade đến ~700 kg. Để đúc được các loại pháo nòng dài thì phải kiểm soát được chính xác tỷ lệ đồng và thiếc, tạo ra đúng loại hợp kim “gunmetal” đủ độ bền chịu được áp lực nổ, không phải loại “đồng” nào cũng đúc súng tốt được đâu! Phải nạp nhiều lớp thuốc súng thế này thì chỉ dùng làm súng nghi lễ thôi, không thực chiến được! Mà nói về pháo nòng dài (large calibre) thì, đến tận ngày nay, 2025, cũng đã làm chủ được công nghệ sản xuất đâu?!

jbb

Những gì được ghi chép lại trong “Junk blue book” cho thấy một môi trường hàng hải ven biển có độ “đa dạng sinh học” cao, nhiều thiết kế bản địa của VN, nhiều thiết kế thuyền là từ TQ, một số là phái sinh, phát triển từ các thiết kế TQ, có những thiết kế tàu được vay mượn từ Nhật Bản, và theo như quan sát của tôi, có cả những thiết kế vay mượn từ châu Âu mà cụ thể là Pháp, không phải là từ thời Pháp-thuộc-địa, mà là mượn từ Pháp ngay từ thời Nguyễn Ánh – Tây Sơn phân tranh! Vô cùng đa dạng và sống động là những thiết kế tàu thuyền dọc theo bờ biển VN, cứ tập-đại-thành (hay là cẩu-tạp-chủng!?) như thế, đôi lúc cho thấy có những sáng kiến kỹ thuật tương đối khéo léo! Nhưng sẽ hoàn toàn sai lầm nếu cho rằng đó là tài trí, là thông minh, phải nói rõ như vậy chứ không lại hoang tưởng!

Hình 1: ván thuyền được khoan lỗ và xỏ dây, xiết lại, sau đó được xảm bằng bột tre trộn nhựa thông, loại xảm này cứ mỗi năm là phải cạo ra làm lại một lần! Hình 2: đáy thuyền đan bằng nan tre với chỉ một ít khung gỗ, tre rẻ và dễ kiếm, nhưng độ bền cơ học không cao, cứ mỗi 5 năm là phải thay mới toàn bộ đáy tre. Hình 3: dây thừng được bện từ xơ dừa hay sợi mây, cứ 3, 4 tháng là phải thay dây mới một lần. Hình 4: buồm được dệt thô từ sợi lá cọ, cũng rất kém bền, mỗi 5, 6 tháng là phải thay mới toàn bộ buồm. Hình 5: mỏ neo làm bằng gỗ cứng, cột thêm cục đá cho nặng hơn. Hình 6: các loại thuyền VN đa số đáy bằng và nông nên độ ổn định rất kém, họ gác thêm các thanh gỗ để khi thuyền nghiêng sang một bên thì leo ra bên đối diện ngồi, như chim đu trên dây điện vậy, để cho cân tàu! :D

Kiểu “đòn cân bằng” này thực sự được dùng trong một số dạng thuyền thể dục, thể thao, nhưng tàu làm việc, tàu đi biển dài ngày mà như vậy thì không ổn chút nào, gió lớn mà sơ sảy một chút là lật ngay! Hình 7: xiếm mũi (và cả xiếm đuôi), đặt ở mũi và đuôi vì không thể đục lỗ giữa thuyền, kỹ thuật mộc chưa bảo đảm sẽ không bị rò nước, đành phải xài giải pháp… nửa vời như thế! Hình 8: đèn dầu hỏa đặt bên trong một cái chai thủy tinh để chống gió. Hình 9: lu đựng nước ngọt bằng đất, kiểu này đi biển dài ngày mà lu vỡ thì không biết làm sao? Tất cả cho thấy những giải pháp kỹ thuật rất sơ khai và tạm bợ, thiếu độ an toàn, bền bỉ, thiếu ổn định, không thể đi biển dài ngày được! Ngoài ra tác giả lưu ý: hoàn toàn không thấy có thiết bị cứu hộ, đèn tín hiệu hay bất kỳ luật lệ giao thông nào!