ôm na về mã hoá khoá công khai (public-key cryptography) cho nhiều người dễ hiểu, cái này chỉ cần toán cấp 2, 3 thôi! Ta lấy hai số nguyên tố rất lớn: p1 và p2 nhân với nhau, kết quả được một số nguyên siêu lớn: n = p1 x p2, n được gọi là khoá công khai (public key), còn bộ (p1, p2) được gọi là khoá bí mật (private key)! Đây cũng giống như hai mặt của một đồng xu, nếu biết trước (p1, p2) thì tính ra n rất dễ (chỉ là một phép nhân), nhưng ngược lại, khai triển luỹ thừa, từ n lần ngược trở lại (p1, p2) là siêu khó, ngay cả siêu máy tính cũng có thể mất nhiều triệu năm mới giải mã được! Về bản chất toán học, vấn đề chỉ đơn giản là như thế!
Đi sâu vào sẽ có nhiều điều phức tạp hơn! Nếu anh X được cấp bộ 2 khoá, thứ nhất là khoá công khai: n, và thứ nhì là khoá bí mật: (p1, p2), anh ta sẽ bỏ cái khoá công khai n đó lên internet hay ở nơi nào đó để ai cũng đọc được, và đương nhiên, giữ bí mật cặp (p1, p2). Nếu Y muốn gởi mật thư cho X, Y sẽ mã hoá dùng khoá công khai n (của X), và thông điệp đã mã hoá đó chỉ có thể được giải bằng (p1, p2) mà thôi! Điều ngược lại cũng đúng, nếu X gởi đi một thông điệp có thể giải mã thành công nhờ khoá n, thì điều đó có nghĩa là: chắc chắn nó đã được mã hoá bằng (p1, p2), xác nhận được gởi đúng từ anh X, đây chính là cách xác thực chữ ký số!
Ưu điểm của mã hoá khoá công khai chính là… nó công khai, không mất công phân phối, chuyển giao “khoá” như các phương pháp khác, và khoá bí mật chỉ giữ riêng cho chủ nhân của nó! Ưu điểm cũng là khuyết điểm, cần có một tổ chức đứng ra xác thực khoá công khai này đúng là thuộc về ai đó! Ngoài ra, mã hoá khoá công khai có thể được dùng để bổ trợ cho mã hoá khoá bí mật (như các phương pháp dùng trong quân sự), chính là dùng phương pháp công khai để truyền tải khoá bí mật, rồi dùng khoá bí mật để mã hoá / giải mã tài liệu, như thế có thể đổi khoá bí mật định kỳ, thường xuyên một cách dễ dàng, nhanh chóng mà vẫn an toàn!
Quốc phòng vẫn chuộng sử dụng các phương pháp mã hoá khoá bí mật, đơn giản là vì tốc độ xử lý! Khoá công khai dùng những số nguyên cực lớn nên tính toán tương đối mất thời gian, nhất là với dữ liệu lớn như âm thanh, hình ảnh! Có người lo ngại những thế hệ máy tính lượng tử mới có thể giải các loại khoá này, điều đó là có thật, nhất là với các khoá đã dùng, có sẵn! Nhưng nếu ta tăng p1 & p2 lên, dùng những số nguyên tố lớn hơn, thì tính toán lượng tử cũng sẽ bó tay! Năng lực “lượng tử” dùng để phá mã đó thực ra cũng có thể được dùng để tìm ra những số nguyên tố lớn hơn, “ma cao một thước thì đạo vẫn có thể cao lên một trượng”! 🙂
uy nghĩ nhiều về chuyện đó, như khi nói, viết những chuyện phổ thông thì tôi có thể dùng từ khá là “thuần Việt”. Nhưng khi chuyển sang những đề tài như thuyền bè, hay công nghệ thông tin là bắt buộc phải chêm tiếng Anh, đã cố gắng lắm nhưng không thể khác được vì tiếng Việt không có từ tương đương! Như trong nhóm thảo luận – làm việc chung (group chat) của tôi, lập trình và phần mềm, toàn người Việt với nhau, nhưng suốt hơn 15 năm chỉ toàn xài tiếng Anh, tuyệt đối không có một từ tiếng Việt nào, quy ước như thế để diễn đạt chính xác hơn. Và thực tế chính là như thế, tiếng Việt hoàn toàn không giàu đẹp, cứ nói thẳng như vậy: thiếu tính chính xác, thiếu từ vựng, và quan trọng nhất là… thiếu nội dung! Đám trẻ thì chêm tiếng Anh một cách vô tội vạ, các bác già thì “gài” nhau bằng các văn bản luật với từ ngữ nhập nhèm, hàm hồ, đó là một thực tế đáng buồn! 
ừ mấy chục năm trước, chính phim ảnh là người vẽ nên những bức tranh sai lệch về vật lý, những “urban legends”, huyền thoại về quick-sand, cát non, bùn lầy, người ta bị sa vào và chết chìm trong đó, rồi trở thành một kiểu huyền thoại như “Lưu Sa hà” như trong Tây du ký: “Lông ngỗng không nổi được, Hoa lau cũng phải chìm…” 🙂 Đương nhiên cũng có một phần sự thật: những môi trường như vậy được gọi là “non-Newtonian fluid”, những chất lỏng không tuân theo các quy luật Newton, độ nhớt (viscosity) của nó không phải là hằng số, mà thay đổi tuỳ theo ngoại lực tác động, nên càng vùng vẫy, càng đạp mạnh thì càng lún sâu, đó là điều có thật! Nhưng có một sự thật khác nữa là cơ thể con người, do nhẹ hơn nhiều nên chỉ lún đến một độ nhất định, không thể chìm hoàn toàn trong đó!
ấy lần đi chơi xa là em cứ luộc nguyên cái hộp (đồ hộp) cho an toàn, độc tố botulinum bị phân huỹ ở nhiệt độ 100℃ trong khoảng 10 phút, chừng đó là đã đủ để không bị ngộ độc! Nếu muốn diệt cả cái bào tử sinh ra độc thì phải đến 120℃, vẫn luộc nguyên hộp, cái hộp xem như một nồi áp suất nhỏ, nên dù luộc trong nước sôi (100℃) vẫn có thể đạt đến 120℃.
oan hô các bác, cứ phải làm cho đúng việc 
huyện khôi hài, nhưng về mặt luật là rất đáng để suy nghĩ! Không nói ai đúng ai sai, chỉ nói chuyện khái niệm “khu vực biên giới” đang được hiểu rất tuỳ tiện, như khu vực cảng Cầu Đá, Vũng Tàu và rất nhiều nơi khác vẫn đang được xem là “khu vực biên giới”! Hiểu như vậy sai hoàn toàn với các công ước biển mà VN tham gia, biên giới trên biển phải là 12 hải lý (khoảng 22.2 km) tính từ đường cơ sở kia! Theo như thông lệ quốc tế, khi một con tàu (tàu thuỷ, tàu bay) nước khác cập cảng VN, thì con tàu cộng với chút ít khu vực xung quanh tạm thời được xem là “lãnh thổ ngoại quốc”! Và biên giới tạm thời trong tình huống đó chính là vùng tiếp giáp (tính bằng vài mét, không nhớ rõ lắm) xung quanh con tàu nước ngoài đó! “Sea boundary area” phải hiểu đúng là “khu vực tiếp giáp biển”, không thể hiểu là “khu vực biên giới biển”, tiếng Anh dùng chữ “boundary” rất chính xác!
Dù chỉ bằng suy nghĩ trong đầu thôi cũng đã trở thành “ý nghiệp” rồi! Có nhiều việc mà sự “thiện ý” đôi khi hoàn toàn bất lực, vì cái tâm vô minh của con người nó hoạt động theo một cách hoàn toàn khác biệt, không dễ thay đổi, và đôi khi cách duy nhất để là để mặc cho sự việc diễn tiến như thế! Yêu ai thì để cho họ sống theo cách mà họ muốn, mà ghét ai thì… cũng để cho họ sống theo cách mà họ muốn! Cứ để tự nhiên cho “nhân quả” hoàn thành vai trò của mình! Chỉ mượn một chuyện để nói, nhưng tất cả những chuyện khác cũng tương tự như thế!
him ảnh cuối tuần, phải nói đây là bộ phim… chẳng có gì nổi bật, ngoại trừ việc nó rất chi là “ngôn tình”! 🙂 Xem phim cũng như đọc sách, cũng là hình thức soi gương, xem để thấy rằng mặt bằng chung “dân trí” Trung Quốc… hoàn toàn khác VN! Phim nói về các ngành nghề khác nhau, người là bác sĩ, người là phóng viên, cảnh sát… tất cả đan xen, vừa mâu thuẫn, vừa phối hợp với nhau để tạo nên giá trị xã hội! Phim có đoạn cảnh sát truy đuổi tội phạm, 1 cảnh sát + 1 tội phạm bị thương, cả 2 được đưa vào bệnh viện, bác sĩ quyết định cùng lúc cấp cứu cả 2! Đám cảnh sát nhao nhao phản đối: chúng tôi đổ máu phục vụ nhân dân không phải bị đối xử như thế! Bác sĩ thì có cái lý của họ: quyết định ai đúng, ai sai là việc quan toà, cứu người là việc của bác sĩ, không phải chỗ để nói lý!
