serenity – 1, p20

Hoàn tất những công việc cuối cùng với chiếc xuồng. Đầu tiên là cái bánh lái, thiết kế và chế tạo mới hoàn toàn khác với cái trước, và do đã có những “bài học”, nên chuyển động nhẹ nhàng, êm hơn nhiều! Có 4 sợi cáp thép bọc nhựa điều khiển cái bánh lái!

2 sợi nối vào bàn đạp (pedal) để điều khiển xoay trái, phải, 2 sợi nữa để điều khiển nâng lên hạ xuống, khi không dùng đến, bánh lái nâng lên, xếp gọn vào hộp phía sau đuôi! Cũng tương đối mất thời gian cân chỉnh mọi thứ để cho mọi hoạt động của bánh lái được trơn tru, nhẹ nhàng!

Vẫn còn ít việc nho nhỏ nữa mới có thể xem là thật sự hoàn tất, test xem máy bơm nước hoạt động thế nào, test xem tấm pin năng lượng mặt trời có sạc điện đúng hay không, lắp đặt, thử nghiệm thêm một vài thiết bị linh tinh khác! Sẽ xuống nước trong 1 vài ngày đến!

serenity – 1, p19

Rất nhiều công việc linh tinh, lắt nhắt trong khâu hoàn thiện chiếc xuồng: khoan lỗ và buộc dây đầu mũi và cuối lái (tay cầm dùng để nhấc, kéo thuyền), đóng cái xe đẩy mới có thể thảo rời thành 3 phần và xếp gọn vào khoang một cách nhanh chóng, tiện lợi hơn!

Chế tạo các chi tiết nho nhỏ của hệ thống điều khiển bánh lái, hệ thống bánh lái nói vậy chứ khá phức tạp, có 4 sợi dây cáp, 2 sợi dùng để điều hướng trái, phải, và 2 sợi để nâng, hạ bánh lái lên xuống. Ngoài ra còn có các bộ phận dùng để cân chỉnh độ căng dây, cân bằng trái phải!

Dặm thêm một lớp sơn bóng trên toàn bộ đáy thuyền, dặm thêm 2, 3 lớp sơn bóng phủ lên trên để bảo vệ các miếng decals, kiểm tra 2 cái nắp khoang có hoàn toàn kín nước hay không! Sẽ cố gắng tranh thủ hoàn thành mọi công việc để xuống nước trước năm mới!

serenity – 1, p18

Dặm thêm 1 lớp sơn bóng trên toàn bộ phần thân trên của xuồng, đi dây bungee, dặm thêm mấy lớp sơn bóng để bảo vệ bên trên các decals, gắn ghế ngồi, gắn cứng 2 cái bóng đèn LED, kiểm tra lại hệ thống điện: đèn, máy bơm và gắn nhiều thiết bị linh tinh khác!

Và ta chọn một ngày tốt nhất của năm, khi sao Thổ gióng thẳng hàng với sao Mộc, tắm gội sạch sẽ, trai giới không gần nữ sắc, để chuẩn bị hạ thuỷ chiếc thuyền! Sự kiện Hành tinh đôi – Double planets ngày 21/12 vừa qua là sự kiện đặc biệt, 400 năm mới có một lần.

Sao Thổ và sao Mộc xuất hiện gần như thẳng hàng trên bầu trời, cách nhau chỉ 0.1 độ! Thật sự thì vẫn còn 1 số công việc nữa, quan trọng nhất là hệ thống bánh lái và hệ thống hộp điện trung tâm, chắc sẽ không kịp hạ thuỷ dịp Giáng Sinh nhưng sẽ trước thềm năm mới!

serenity – 1, p17

Dán những miếng decal trang trí, dĩ nhiên đầu tiên không thể thiếu là cặp mắt thuyền Việt Nam đặc trưng. Một câu motto (khẩu hiệu) chạy vòng quanh cái la bàn: Fortitudine Vincimus, phía sau là tên thuyền và thông tin liên hệ của chủ nhân nó!

Bắt vít các anchor point (điểm neo) vào thân thuyền, và đi dây bungee (dây thun buộc hàng), những sợi dây này dùng để mắc, kẹp rất nhiều trang thiết bị linh tinh khác nhau! Các con ốc vít đều là loại inox chịu được nước biển, nhưng để chắc chắn hơn, tôi phết 1 lớp gelcoat lên trên!

Phải nói thêm là gelcoat có độ cứng, bền tốt hẳn các loại sơn mà tôi từng biết, và còn có 1 ưu điểm nữa là có khả năng dính vào kim loại, nhựa khá tốt, không chỉ riêng vật liệp xốp như gỗ, nên có lẽ sẽ chuyển sang dùng gelcoat cho hầu hết các thao tác sơn phủ trên thuyền.

serenity – 1, p16

Công đoạn hoàn thiện xuồng, lắp đặt thiết bị, thực sự là có rất rất nhiều việc không tên, linh tinh và rất tốn thời gian. Đầu tiên là đúc 2 cái roăn chống thấm nước cho nắp khoang, silicone lỏng pha chất xúc tác, đổ vào khuôn, chỉ 1 tiếng sau là thành hình!

Chế tạo và lắp đặt các “anchor point”, các “điểm neo” dùng để bắt dây, dây giằng nắp, dây thun bungee, các điểm neo này được bắt vít chặt vào thân thuyền. Tôi chọn giải pháp đơn giản là bắt vít, chứ không làm điểm neo “âm” phức tạp như ở các chiếc xuồng trước.

Máy bơm nước được sử dụng lại từ chiếc xuồng trước, chỉ đơn giản là tháo và gắn qua, ghế ngồi cũng thế, để giảm bớt thời gian thi công, một số chi tiết được tận dụng lại! Tuy vậy, vẫn còn rất rất nhiều công việc linh tinh phải hoàn thành trước khi có thể “xuống nước”!

serenity – 1, p15

Gelcoat, đúng như tên gọi, mua về có dạng sệt gần đông như thạch, muốn quét bằng cọ phải pha thêm dung môi, thường là styrene, nhưng tôi xài xylene thấy cũng ok. Các loại sơn phủ giờ giống như lớp nhựa bọc lấy vật thể. Phần đáy quét 3 lớp, phần trên quét 2 lớp, cách nhau vài tiếng.

Để qua đêm sờ vẫn thấy hơi dính, hoảng hồn tưởng gel không đông. Suy nghĩ một hồi thì biết đây là lớp wax – sáp, nhà sản xuất pha vào trong gel, khi quét lên vật thể, lớp sáp này nổi lên bề mặt, tạo môi trường kín khí. Gelcoat mà tiếp xúc với không khí có oxy là nó sẽ không đông.

Nếu mua đúng loại gelcoat không có pha sẵn sáp thì sau khi quét lớp trên cùng xong, dùng bình xịt PVA hoặc silicone phủ một lớp mỏng lên trên tạo môi trường kín khí. Để qua đêm, lấy khăn, giẻ lau sạch lớp sáp này đi là sẽ đến lớp “nhựa” bảo vệ đã đông cứng!

gelcoat

Thông tin đáng lưu ý cho anh em đóng thuyền. Gelcoat được dùng phổ biến dần vài năm gần đây trong làng composite. Trong tiếng Anh thì gelcoat và paint là 2 loại khác nhau, trong tiếng Việt thì cái nào cũng là “sơn” cả, chính là loại chị em dùng để sơn móng tay bền hơn tháng!

Gelcoat bền và rẻ hơn các loại sơn chống hà, sơn bóng đắt tiền. Điểm trừ là khó pha màu và độ bóng không cao (muốn bóng phải thêm topcoat). Quyết định thử trên chiếc Serenity xem sao. Người bán: oh nó bền lắm, gọi là “áo mưa” mà! (raincoat – gelcoat) Haiza, người bán cũng ko biết gì, mệt!

serenity – 1, p14

Dán băng keo phần giáp ranh của hai nữa trên dưới, lớp băng keo này giúp xác định ranh giới của lớp vải sợi thuỷ tinh phủ đáy thuyền. Lớp vải này chồng lên phía trên cỡ 2.5cm, giúp giữ chặt mối nối trên dưới, khi keo khô sẽ dùng dao rạch lớp băng keo này và bóc đi!

Một công đoạn quan trọng: phủ vải sợi thuỷ tinh bảo vệ đáy thuyền, vải dùng là loại 6 oz 1 yard vuông (hay 200 gram 1 mét vuông), 2 lớp keo epoxy quét chồng lên nhau cách nhau 4 tiếng, lớp đầu tiên vừa hơi khô là chồng thêm một lớp nữa, đồng thời cho thêm tinh màu đen vào epoxy!

Ước tính công đoạn này thêm vào khối lượng xuồng cỡ 1.2kg (keo + sợi thuỷ tinh), nhưng thực ra không quá quan tâm đến khối lượng nữa, chỉ cần cân nặng cuối cùng loanh quanh cỡ 25, 26 kg là ổn! Tiếp theo là 1 công đoạn cũng không kém phần quan trọng: sơn thuyền!

serenity – 1, p13

Nối 2 phần trên & dưới lại với nhau xong là 1 công đoạn rất “bẩn” nữa, chêm eopxy dày (pha với bột gỗ) vào bên trong các mối nối cho thêm chắc chắn, sau đó, mài bên ngoài chỗ nối, bo thành góc tròn, rồi chà nhám toàn bộ phần thân trên cho trơn láng, sạch sẽ!

Phần bo góc tròn là để ở công đoạn sau, sẽ phủ 1 lớp vải sợi thuỷ tinh dưới đáy thuyền, lớp vải này chồng mí lên phía trên cỡ 1 inch (2.5cm), làm cho liên kết giữa 2 nửa trên & dưới trở nên chắc chắn hơn. Nếu bề mặt quá gấp khúc thì lớp vải sợi sẽ không bám được tốt!

Tiếp theo là phủ 1 lớp epoxy mỏng (pha loãng với xylene) ở phần boong trên, epoxy loãng được pha thêm chút xíu màu vàng tâm, giúp tạo màu và tô nổi vân gỗ. Đây là công đoạn phải làm tương đối cẩn thận vì nó tạo ra màu sắc sau cùng của con thuyền!

thấm

Hai chiếc S1 và S2 đóng bằng loại ván không tốt lắm, chèo ra giữa biển mênh mông, bốn bề tịnh không tiếng động, nghe thân thuyền phát ra tiếng kêu tíc-tíc nhỏ xíu, nhỏ hơn tiếng kim giây của đồng hồ đeo tay, nhưng đều đặn, ngồi trong khoang, giống như cái hộp đàn, nghe rất rõ.

Mới đầu không biết là tiếng gì, nhưng về sau đoán biết là tiếng nước ngấm vào trong sớ gỗ. Qua đến chiếc S3 xài ván tốt và thi công kỹ hơn thì mới hết bị hiện tượng này. Nói như thơ Tế Hanh chính là: Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ, vâng, “thấm” là nghe được ấy!

serenity – 1, p12

Nối 2 phần trên dưới, 2 nửa của cái vỏ đậu phộng lại với nhau! Điều hài lòng ở chiếc Serenity này chính là việc đo, vẽ, cưa, cắt, ghép, nối thảy đều rất chính xác, các mối nối khớp vào nhau gần như hoàn hảo, không mất công chỉnh sửa, hay phải “chữa cháy”!

Tuy vậy, vẫn phải nhờ đến các dây tăng-đơ xiết lại thì 2 phần mới khớp vào nhau triệt để, ảnh đầu tiên bên dưới: ép 2 nửa lại với nhau bằng nhiều cách: băng keo, dùng các loại cảo, kẹp, dùng tạ nặng đè lên. Sau đó, dùng epoxy dày (pha với bột gỗ) trám thêm vào mép nối cho được chắc chắn!

Riêng phía xa hai đầu thuyền thì không thể trám trét gì được vì tay với không tới, chỉ trông chờ vào 1 lớp keo duy nhất! Tới đây là hoàn thành thêm 1 cột mốc quan trọng nữa, cỡ 2/3 chặng đường, chiếc xuồng đã thành hình, nên dạng! Vẫn còn rất nhiều công việc phía trước!

serenity – 1, p11

Trước khi nối 2 phần trên & dưới lại thành chiếc xuồng hoàn chỉnh, vẫn còn rất nhiều việc để làm, nôm na gọi là phần “điện nước”, đi dây điện “âm tường”, lắp đèn tín hiệu LED trước và sau, lắp máy bơm, và rất rất nhiều công việc không tên khác!

Từ kinh nghiệm với các chiếc xuồng trước, hệ thống điện được thiết kế lại gọn gàng hơn, để dễ sửa chữa, nâng cấp. Cải tiến quan trọng nhất là các công tắc từ (reed switches) được đưa vào trong hộp pin chống nước, không còn nằm riêng ngoài như trước, bớt được nhiều dây phải đi!

Hệ thống điện sẽ có 3 công tắc dùng để kích hoạt: máy bơm, đèn tín hiệu và đèn la bàn, nhờ các nam châm đất hiếm (rare-earth magnets) rất mạnh nên công tắc từ không cần phải bố trí ngoài nữa, mà nằm trong hộp dưới boong, khi cần kéo cục nam châm lại gần là công tắc sẽ đóng!

kayak signal light

Suy nghĩ rất lâu về vấn đề “điện nước”! Một mặt muốn nó đơn giản, mặt khác lại nghĩ chiếc xuồng giờ đã có hệ thống điện rất mạnh mẽ, sao lại không dùng?! Bèn gắn 2 con LED 12V-3W ở 2 đầu, là loại đèn gầm xe hơi, gắn trên ốc xiết cáp (cable gland) để chống nước. Khác với những chiếc trước, thi công điện giờ đã nghĩ kỹ việc, giả sử đèn hư thì sẽ thay thế nào!

Vấn đề “signal light” – đèn tín hiệu với xuồng kayak cũng là vấn đề khiến tôi đau đầu, gắn 1 đèn thì phải cao quá đầu, nếu không thì trước sau không thấy (do người che), mà cao quá đầu là phải dựng mast – trụ, mà dựng mast là rất dễ gãy nếu thuyền lật. Nên giải pháp này là tốt nhất, trước sau mỗi nơi 1 con LED, khi cần có thể xài như đèn chiếu sáng camping-site, điểm cắm trại!

Dù sao cũng đáng bỏ công sức ra để xuồng có thêm tính năng. Gì chứ vấn đề chiếu sáng – lighting này rất quan trọng, một khi đang băng ngang qua các luồng tàu thì vấn đề là… “to be seen or to be sink”, hoặc là được nhìn thấy, hoặc là bị đâm chìm. Về mặt tâm lý, kinh nghiệm từ nhiều lần chèo xuyên đêm, có 1 chút ánh sáng le lói cũng thêm rất nhiều tự tin dẫn đường!

hatches

Hành trình đi tìm… cái nắp kín nước! Từ chiếc xuồng đầu tiên, nắp khoang kayak luôn là vấn đề khiến tôi đau đầu… nhiều năm, vì nó rò rỉ nước. Kayak không như thuyền lớn, nước thường xuyên tràn qua mặt boong. Đã thử tổng cộng 4 thiết kế, sau 4 chiếc xuồng, nay mới đạt yêu cầu.

Đầu tiên đóng cái nắp gỗ đơn giản, dĩ nhiên là rò nước. Kế đến đặt hàng trên Amazon cái nắp Beckson, được xem như “chuẩn công nghiệp”, thiết kế hoàn hảo, nhưng vì hoàn hảo nên nó… vẫn bị rò nước! Beckson là “flush deck”, nó nằm bằng mặt khoang, chỉ vài hạt cát lọt vào gioăng đệm là sẽ rò nước!

Nên chuyện rất nhỏ là cái nắp, để tìm được 1 thiết kế tuyệt đối kín nước, kể cả khi dìm xuồng sâu xuống nước, để đi đến được cái thiết kế đúng, làm sao vừa kín, vừa bền trong sử dụng thực tế, chịu được bùn, cát tương đối, lại đơn giản, dể chế tạo, dể sử dụng, cũng không phải là chuyện quá đơn giản!

serenity – 1, p10

Phần công việc “bẩn” nhất trong các công đoạn làm thuyền, mài, tỉa các mối nối cho trơn tru và khớp với nhau. Trước hết dùng máy phay (router) chạy dọc be thuyền, tạo thành góc 45 độ để lúc ráp 2 nửa trên và dưới lại, chúng thực sự khớp vào nhau!

Sau đó, dùng máy mài góc (angle grinder) tỉa các mối nối dưới đáy thuyền sao cho được bo tròn, chuẩn bị cho khâu dán sợi thuỷ tinh tiếp theo. Nếu hình thể quá góc cạnh, quá gấp khúc, lớp vải sợi thuỷ tinh sẽ không bám vào chắc chắn được. Dán xong lại mài tiếp cho trơn láng.

Bụi bay mù cả khu xưởng, nhất là bụi có chứa vụn sợi thuỷ tinh gây ngứa ngáy vô cùng, nên làm khâu này rất mệt, cứ làm một buổi là lại phải đi tắm, cả ngày có khi tắm 3, 4 lần mới sạch sẽ và hết ngứa! Cố gắng hoàn tất mọi việc ở đoạn này, các công đoạn sau sẽ dễ chịu hơn!

serenity – 1, p9

Làm việc với phần bánh lái (rudder). Nhiều người không thích kayak có bánh lái, vì nó phức tạp, dễ hỏng, và nhất là nó không giúp hoàn thiện kỹ năng chèo, phần nào đó đúng là như thế! Người mới tập nên dùng xuồng không có lái để tập các kỹ năng chèo!

Ở góc nhìn ngược lại, khi bạn phải chèo cả chục tiếng hay hơn trong điều kiện sóng gió biến động, đôi khi cứ phải chèo mãi một bên để xuồng đi đúng hướng, rất mệt mỏi, có bánh lái vẫn tốt hơn! Nhưng thi công bánh lái có nhiều điểm phức tạp, lắt nhắt nhiều việc.

2 sợi dây cáp điều khiển nối từ sau ra trước chỗ ngồi, có 2 cái pedal để đạp bằng chân, đạp bên nào xuồng sẽ xoay về bên đó, lại thêm 2 sợi cáp kéo, thả, khi không dùng nữa thì kéo lên, thu gọn vào trong hộp, khi cần thì mới hạ xuống, vì bánh lái dù sao cũng tăng thêm sức cản nước.

serenity – 1, p8

Tiếp tục làm việc với phần trên (deck), chỗ ngồi (cockpit), hình dáng đại để thì vẫn như cũ, nhưng có dạng cong hơn, nên thi công cũng khó khăn hơn 1 chút! Cũng dùng dải ván ép uốn quanh 1 cái khung MDF, gắn lên boong, dán keo và cắt đi phần thừa!

Hai nắp khoang chứa hàng (hatches) trước và sau, lần này không làm với kích thước bằng nhau nữa, cái sau lớn hơn cái trước 1 chút, thế nên công việc cũng nhiều hơn! Bài học rút ra từ chiếc xuồng trước là dạng nắp này đáp ứng được nhu cầu kín nước nhờ có roăn silicon bên trong!

Chỉ riêng thiết kế nắp đậy, tôi đã thử 4 thiết kế khác nhau, ngay như nắp Beckson rất tốt, ấy thế mà lại không bảo đảm yêu cầu kín nước trên kayak, vẫn rò rỉ 1 lúc 1 tí, có khi đến cuối ngày thì… đầy xuồng! Chỉ 1 chi tiết nhỏ nhưng rất quan trọng, phải làm đến 4 lần mới thành công!

serenity – 1, p7

Hoàn tất một “cột mốc”, ước tính cỡ 1/3 chặng đường, 2 nửa trên và dưới của cái vỏ đậu phụng. Dỡ hai phần ra khỏi “khuôn” và ướm thử xem có vừa nhau không! Căn bản chiếc xuồng đã nên hình nên dạng, nhưng còn rất nhiều công việc phía trước!

Có mấy bài học rút ra, 1 là bột gỗ dùng để làm dày (thickening) với epoxy rất tốt, 2 là xylene là dung môi làm loãng (thinning) epoxy tốt nhất, nếu epoxy quá đặc, có thể pha thêm 1 ít xylene để làm loãng nó ra, thao tác “glassing” sẽ dể thi công hơn, và cho kết quả đẹp hơn rất nhiều!

Kế đến nữa, tốt nhất là có thể kiểm soát được thời gian khô của epoxy. Tuỳ vào thao tác, công việc cần làm, đôi khi cần nó nhanh khô (pha tỉ lệ 1/2), đôi khi lại cần nó lâu khô (pha tỉ lệ 1/3), dĩ nhiên còn tuỳ thuộc vào loại epoxy cụ thể, không phải epoxy nào cũng thay đổi tỉ lệ được!

serenity – 1, p6

Gắn “gunwales”, không chắc lắm tiếng Việt gọi là gì (be thuyền!?) nhưng giống như cái cạp rổ, mấy tấm ván ép mong manh gắn lại với nhau vẫn còn yếu lắm, có thêm cái “cạp rổ” này lập tức trở thành một cấu trúc cứng cáp. Đồng thời cũng gắn vách ngăn (bulkheads).

Vách ngăn chia thuyền làm 3 khúc rõ ràng, phần sau, trước là 2 khoang chứa hàng, ở giữa là khoang ngồi (cockpit). Tạm dừng công việc trên phần thân dưới (bottom, đã đủ cứng cáp để tháo ra khỏi khuôn, đặt sang 1 bên, tiếp tục công việc với phần thân trên (deck).

Phần deck thi công hơi khó một chút do có nhiều đường cong, phải dùng dây thép xiết chặt, ép các miếng ván lại sát với nhau. Khác với những chiếc trước, chiếc Serenity sẽ có một lỗ ngồi hơi cong, để dễ bề chui ra chui vào, nên việc thi công cũng phức tạp hơn chút.

serenity – 1, p5

Cảm thấy hài lòng, vì “lên khuôn” rất hoàn hảo, các tấm ván ghép vào nhau chính xác, sai số thường nhỏ dưới 1 ly (không như các lần trước, nhiều khi cũng phải “gãi đầu gãi tai” không hiểu sai số đâu mà lớn thế – 3 ~ 4 ly, mặc dù vài ly thì vẫn còn “chấp nhận được”).

Bột gỗ hoá ra là chất làm dày (thickening) rất tốt, khi đã quen tay, epoxy trộn với bột gỗ dễ làm việc (very workable), ít bị chảy như putty công nghiệp (có vẻ như là hơi nặng), ngoài ra có thể thay đổi tỷ lệ epoxy – hardener để tăng giảm thời gian đông cứng cho phù hợp công việc.

Các mối nối được bọc 1 lớp sợi thuỷ tinh chạy dọc theo chiều dài. Phần dưới thuyền (bottom) gần như đã hoàn tất, chuyển sang làm việc với phần trên (deck). Một lần nữa lại cảm thấy hài lòng, vì các miếng ván được đo, vẽ và cắt chính xác nên khớp vào nhau gần như hoàn hảo!