vàm láng, 2021

Lại là một chuyến đi “đầu voi đuôi chuột”, như người ta hay nói, không có kết quả gì thì cũng có được kinh nghiệm! Kinh nghiệm thì có 2 chuyện đáng nhớ, một là chuyện đối đầu trực diện với dòng chảy ở ngã ba Vàm Cỏ đã nói trong một post trước, hai là kinh nghiệm chèo sóng lớn. Thú thật là vì tôi ở sâu trong đất liền nên kinh nghiệm chèo biển, chèo sóng to không có được nhiều. Khu vực “dữ” nhất là ngã 3 Bình Khánh, trong cơn giông gió đôi khi cũng có sóng lên đến 1m, nhưng cũng chỉ tới thế! Lần này, vừa chèo qua ngã ba Vàm Cỏ xong là cơn giông kéo đến, kéo dài suốt 2 tiếng!

Thời tiết điển hình của mùa mưa, từ khuya cho tới gần trưa, gió lặng, biển êm thuận lợi! Gần trưa, giông gió bắt đầu nổi lên, hoành hành vài tiếng đồng hồ, đến cuối giờ chiều, lại sóng yên biển lặng trở lại! Mẫu thời tiết cứ lặp đi lặp lại như thế, hầu như ngày nào cũng giống nhau! Nên quãng thời gian đầu giờ sáng là thời gian thuận lợi nhất để chèo được xa. Đã dự kiến là những hành trình như thế này phải dậy thật sớm, ăn uống chuẩn bị mọi thứ để 4h sáng là xuất phát! Thậm chí nếu cần thiết thì chèo đêm, dự kiến là như thế, nhưng cụ thể thế nào còn tuỳ thuộc vào tình hình cụ thể!

Trong cơn giông, lúc đầu thấy hơi “khớp”, sóng gió càng lúc càng dữ, nhưng sau nghĩ, mình đã có “trang bị” mạnh, đã có “kỹ năng” mạnh, có gì phải sợ! Thế nên hăng hái chèo tới, sóng cao hơn 1.5m, đầu bạc trắng xoá, liên tục tràn qua! Cảm giác “khớp” lúc đầu nhanh chóng bị thay thế bằng cảm giác “hưng phấn”, rõ ràng nó không làm gì được mình, “tao ở đây nè, lại đây mà giết tao đi!” Sóng cuồn cuộn hết lớp này đến lớp khác, cảm giác như đang bị “luộc” trong nồi nước sôi, gió sóng đổi hướng 2, 3 lần khác nhau, bủa vây tứ phía! Nhưng chiếc Serenity điềm tĩnh vượt qua tất cả!

Đúng là một cảm giác “say sưa” đáng nhớ, 2 lần liên tiếp trãi qua khó khăn, rất hao tổn sức lực, đôi lúc cảm giác như 2 cánh tay sắp chuột rút đến nơi, phải giảm cường độ chèo, nhưng đến cuối ngày vẫn cảm thấy tràn đầy năng lượng. Bị một cái tai nạn ở trạm biên phòng, té từ trên bậc tam cấp trơn tuột đầy rêu xuống, mấy con hàu cào rách hết tay chân, rất nhiều vết thương, may là đầu và mặt không bị sao. Tối lên cơn sốt nhẹ, lại thêm mấy anh biên phòng “tuyên truyền, giáo dục” về Covid-19, nên sáng hôm sau quyết định dừng cuộc chơi, chở xe tải chiếc xuồng phút chốc về lại Nhà Bè!

mùa gió chướng

Lạy trời cho cả gió nồm,
Cho thuyền chúa Nguyễn thuận buồm trẩy ra…

Ngồi nghe anh đại uý Biên phòng “giảng bài” về “gió chướng”, đều là những điều mình biết cả rồi, nhưng vẫn nghe để xem có gì mới: mùa Chướng xen giữa hai mùa Bấc và Nồm, gọi là “chướng” vì không có quy luật nhất định, có khi gió hướng Tây Nam, có khi hướng Nam, Đông Nam, Đông, thậm chí xen cả gió Đông Bắc, thay đổi nhiều lần trong ngày.

Nếu anh vẫn muốn chèo đi Côn Đảo thì nên chọn vào đúng mùa Nồm, gió thuần hướng Tây Nam, sau khi thổi qua 1 dải đất liền miền Tây Nam Bộ sẽ yếu đi rất nhiều, chỉ còn 5, 10kmh, người đi biển rất thích gió này. Nhưng nhiều năm gần đây, thời tiết thay đổi, khó xác định lúc nào Nồm, lúc nào Chướng…

ngôn hoài

Chọn nơi xa vắng sống thong dong,
Vui vẻ từng ngày thoả tính ngông.
Đôi lúc trèo ngay lên đỉnh vắng,
Hét dài một tiếng lạnh tầng không!

Trạch đắc long xà địa khả cư, Dã tình chung nhật lạc vô dư. Hữu thời trực thướng cô phong đỉnh, Trường khiếu nhất thanh hàn thái hư! (Không Lộ – Lý quốc sư). 倥路禪師 – 言懷 擇得龍蛇地可居,野情終日樂無餘。有時直上孤峰頂,長叫一聲寒太虛。

vàm cỏ

Xưa giờ đã biết ngã ba Vàm Cỏ, Soài Rạp khét tiếng là nước dữ, từng đi qua nhiều lần, cũng từng gặp khó khăn, nhưng chưa lần nào kỳ lạ như lần này, chèo gần hai tiếng không qua nổi ngã ba sông chỉ có 5km! Vốn đã sớm có “chiến thuật” tiếp cận “hợp lý”: xuất phát từ SG lúc 4h sáng là để kịp đến ngã 3 sông vào khoảng 9h30, theo lịch thì giờ này nước lên tới đỉnh, dòng chảy xuôi và thuỷ triều trung hoà lẫn nhau, là thời điểm thích hợp để băng qua. Đến nơi quan sát rõ ràng là nước đứng, gió nhẹ, mưa lất phất, sóng nhỏ dưới 0.5m, lý tưởng rồi còn gì!? Thế nên tự tin băng qua!

15 phút quan sát thấy chuyện kỳ lạ, thuyền không tiến, cứ đứng yên một chỗ. Biết là có dòng nước ngược, rút Garmin ra xem vết đường đi như trong hình (chỗ khoanh đỏ). Nhưng vẫn tự tin, quan sát tốc độ nước không thể hơn 4knot, cố chèo mạnh hơn nhưng xuồng vẫn không tiến. Nhìn vết lưu GPS thấy rõ người và nước giằng co, sàng qua sàng về không ai thắng! Cuối cùng, tấp vào bờ, tiếp cận đi ven, không đối đầu trực diện thì qua được. Quên yếu tố quan trọng là địa hình dòng chảy, sông Vàm Cỏ ngược từ hướng Tây Nam lên, triều đứng, nước sông chảy ngược một nửa bên tả ngạn!

vàm láng

Đúng số con rệp, chèo ra tới Vàm Láng bị Biên phòng bắt quay trở lại! “Bình thường thì em cho anh đi, nhưng nay dịch bệnh, blabla…” Bị “thẩm vấn” cả tiếng đồng hồ: anh là ai, từ đâu tới, anh đi về đâu, vâng, là những câu hỏi đầy “triết học”! Haiza, Côn Đảo, vẫn là giấc mơ xa vời!

serenity-1 kayak

Ngẫm lại cả một quá trình “đo ni đóng giày”, cảm giác “xoa tay hài lòng”, giày đi có vừa không, chỉ có người đi mới biết! Chiếc Serenity đạt đúng cảm giác cân bằng giữa mọi thứ. Dĩ nhiên đã manh nha những ý tưởng cải tiến mới ngay từ bây giờ, nhưng cũng sẽ chỉ là những thay đổi nhỏ, căn bản cái hull-shape sẽ không đổi mấy!

Tập luyện như thế này, càng lúc càng thấy thể hình to cao, cánh tay dài như bọn Tây là lợi thế kinh khủng, làm cái gì cũng thuận lợi dễ dàng! Nhưng cũng đừng quên rằng, kayak vốn là từ những người thổ dân Eskimo, Inuit… mà ra! Chiếc Serenity này hẹp hơn những chiếc kayak “chuẩn” 4 ~ 6 cm, và ngắn hơn 60 ~ 90 cm, thật sự là “dưới chuẩn” khá nhiều!

Sống gần cực Bắc, tài nguyên khan hiếm, họ đóng xuồng bằng tất cả những gì kiếm được. Cuộc sống sinh tồn khắc nghiệt qua nhiều ngàn năm tạo ra một loại xuồng rất đặc biệt, rất self-sufficient, với vô số kỹ thuật đi kèm. Cái gọi là kayak ngày nay thực chất là một phiên bản tân-cổ-điển (neo-classical) của những chiếc đi săn hải cẩu, hải mã ngày xưa.

Ở nơi ấy, đàn ông săn bắt, phụ nữ dệt vải, ở một nơi lạnh giá, khắc nghiệt như thế, thì cuộc sống chỉ có hai thứ thiết yếu mà thôi: thức ăn và quần áo ấm! Tỷ lệ ly hôn của những người thổ dân vùng cực Bắc này siêu thấp, vì sự sinh tồn quan trọng hơn tất cả, vợ chồng gắn bó với nhau cả đời, chứ không “rửng mỡ” như những vùng đất dễ sống hơn!

Lan man chuyện “thổ dân” nhiều rồi, quay trở lại chiếc xuồng, vẫn là cảm giác nhỏ nhắn, xinh xắn, những đường cong duyên dáng! Có thể brace, roll, reentry dễ dàng, có khả năng chịu sóng gió tốt. Chiếc xuồng đầu tiên sau bao nhiêu là chiếc đã đóng cho mình cảm giác có thể điều khiển, kiểm soát nó một cách toàn bộ, triệt để!

rò nước

Xuồng bị rò nước mà tìm mãi không ra chỗ rò! Hai cái nắp thì tuyệt đối kín nước, đã test kỹ, đổ nước vào xuồng xem thử thì không thấy chảy ra chỗ nào cả, hoá ra nó rò ở trên boong chứ không phải ở dưới đáy!

Nên chèo bình thường thì bên trong khô ráo, không sao nhưng tập brace, roll lật úp ngược xuồng thì nó mới vào nước, vào cả vài lít. Bị ở chỗ tay không với tới được nên chỉ có cách treo ngược nó lên rồi đổ keo vào trám!

kayak techniques: fails

Các động tác brace, roll thất bại hầu hết chỉ bởi một lý do, đó là không thắng được phản xạ bản năng của bản thân, cứ tìm cách ngoi đầu lên để thở, di chuyển đầu quá sớm. Đầu và phần thân trên nặng, lại ở xa trọng tâm nên moment lực đè xuống lớn. Dịch chuyển đầu lên sớm trong khi tay và mái chèo chưa vận đủ lực thì chính là dìm mọi thứ xuống.

Một “mánh” nhỏ là luôn nhìn vào đầu cái mái chèo, mái chèo khua đến đâu thì đầu xoay đến đó! Có mấy hôm tập tạ nặng, cơ căng là tập các động tác brace, roll thất bại liên tục. Đó là vì không cần cơ quá khoẻ, chỉ cần nó dẻo. Đừng hình dung cơ thể như một hệ cơ khí cứng nhắc, hình dung nó như một cái roi da (whip), mềm dẻo nhưng vận lực lại rất mạnh!

kayak techniques: roll, 1

Minh hoạ kỹ thuật cuối trong 5 nhóm kỹ thuật kayak đã đề cập! (thực ra đây mới chỉ là các nhóm “kỹ thuật cá nhân”, còn có thêm các nhóm “kỹ thuật, chiến thuật đồng đội”). Đúng ra không nên viết là “roll”, nên viết là “lloɹ” Roll là một nhóm kỹ thuật phức tạp và đông đảo, có hàng tá kỹ thuật con khác nhau, mục đích chỉ để lật ngược lại chiếc xuồng khi bạn đã cắm đầu xuống nước, đáy chổng lên trời. Tôi chưa thành thục kỹ thuật này lắm, đầu tiên là do chưa tập luyện được nhiều, kế đến là do cấu tạo chiếc Serenity (cong, dầy và sâu) làm cho nó hơi khó roll, điều này đã biết trước ngay từ khâu thiết kế xuồng trên máy tính!

Theo tôi, brace là kỹ thuật quan trọng hơn, có tính ứng dụng thực tế cao. Tuy vậy, roll cũng rất quan trọng, cái lần đầu tiên bạn cắm đầu xuống nước, chổng mông lên trời, thế giới điên đảo, không thể phân biệt được phương hướng, đâu là trái, đâu là phải, tay khua loạn xạ cả lên! Tôi còn phải tập thật nhiều kỹ thuật roll khác nhau, vì tình huống thực tế trên sông, biển không bao giờ đúng như “bài bản” mà ta tính trước, khi tình huống xảy ra, cơ thể phải tự phản xạ, tự động áp dụng kỹ thuật hợp lý nhất. Phải tập đến mức như Trương Tam Phong dạy Trương Vô Kỵ vậy, – “Con nhớ được bao nhiêu rồi?” – “Dạ, con quên sạch rồi!” – “Quên là tốt!”

đạp chân

Chiều ra sông tập kỹ thuật, có một bác già tới làm quen nói chuyện: tôi vừa ở bên bển về (chắc ý nói là Mỹ), bên đó người ta toàn dùng thuyền đạp chân thôi, không ai chèo cả! Mình không muốn tranh cãi nên chỉ ậm ừ, nhưng trong bụng rủa thầm: lại là cái thứ “Việt gian”, thời trẻ chịu khó vận động một chút thì đâu đến nổi những nguyên tắc vật lý căn bản mãi không hiểu!? Chèo chưa chắc là hình thức mạnh hay lợi nhất về lực đẩy thuyền, nhưng chung quy lại, chẳng có gì thay thế được các phương pháp chèo, vừa đơn giản, lại thiên biến vạn hoá! Xuồng đạp chân cũng có ứng dụng nhưng ít khi dùng để đi xa, lại càng không dùng đi vào vùng sóng gió phức tạp, thường chỉ dùng để đi câu loanh quanh. Tại sao vậy!?

Vấn đề nằm ở trọng tâm, đạp mà ghế thấp, chân ngang rất mỏi, không có lực. Muốn đạp mạnh và lâu thì về bố trí phải giống như xe đạp, ghế ngồi cao thẳng lên 80, 90 cm! Khoan, anh nói cái gì vậy, xuồng mà dịch trọng tâm đi 1, 2 cm đã là vấn đề sống / chết rồi, giờ làm cái ghế cao lên thêm 80 cm là sao!? Muốn ghế cao lên vài tấc, phải mở rộng bề ngang chiếc xuồng ra cả mét! Đến đây, toàn bộ lợi thế của đạp chân biến mất, xuồng to rộng như thế, lực đạp lớn không bù lại được! Đó chưa phải là vấn đề chính! Điểm chính là khi đi vào vùng nhiễu loạn, mái chèo không phải chỉ để chèo, mà còn để điều chỉnh, chống chọi với sóng gió, với chỉ một cái mái chèo, ta có thể có được “72 phép thần thông biến hoá” khác nhau!

kayak techniques: brace, 3

Hãy để tôi nhắc mọi người nhớ lại, đa số trong chúng ta, một lần nào đó trong quãng đời 3 ~ 13 tuổi (còn tuỳ thuộc từng người), cái ngày hôm trước khi bạn biết bơi, bổng dưng phát hiện ra mình tự nổi được, tự “đứng nước” được. Đó đúng là một phát hiện diệu kỳ của tuổi thơ, phải vậy không? Khi bạn bổng phát hiện ra: cơ thể chúng ta vốn có độ nổi (buoyancy) là dương (positive), nghĩa là không cần làm gì cả là tự nó đã nổi rồi.

Tuy vậy, giá trị dương này là khá nhỏ, nên khi có sóng gió, hay khi vận động, cơ thể có thể chìm xuống một tí, nên sau đó, bạn tự học cách vẩy chân tay nhẹ nhàng để giữ cho cơ thể luôn được nổi, nôm na gọi là “đứng nước”. Một điều tưởng chừng nhỏ nhoi nhưng hết sức quan trọng, một khi bạn đã cảm thấy tự tin, tự nhiên trong môi trường nước, không còn sợ hãi, thì những kỹ năng khác như bơi, lặn rồi sẽ từ từ tự mình học được!

Tương tự với kayak, khi xuồng lật, bạn chỉ cần nằm ườn ra đó là nó đã tự nổi rồi, tuy nhiên đôi khi cũng phải hỗ trợ thêm một tí, vẫy cái mái chèo nhẹ nhẹ, kỹ thuật này gọi là “sculling brace”, xem clip (từ 0:35 đến 0:50) vẫy mái chèo từ trước ra sau rồi từ sau ra trước, tạo thành hình rẻ quạt. Để ý là phải xoay mái chèo một góc nhỏ hướng lên trên (angle of attack – góc tấn), giống như chuyển động của cánh máy bay, tạo ra lực nâng (lift)!

Giống như “đứng nước” khi học bơi, khi thuyền lật, phản xạ tự nhiên là hoảng sợ, vùng vẫy, ngoi lên để thở. Nhưng thật ra, cần phải làm điều ngược lại, cố gắng dìm cơ thể xuống, chỉ thò đúng cái mũi lên thôi. Tôi có thể nằm cân bằng như thế đọc báo nhiều giờ liền, nằm được đã là một nửa thành công của kỹ thuật brace rồi, nằm để cảm nhận “độ nổi”, rồi đưa ra các phán đoán và hành động tiếp theo!

kayak techniques: reentry

Có nhiều kỹ thuật reentry khác nhau, leo lại vô trong xuồng khi đã bị lật văng ra ngoài, dưới đây minh hoạ 2 cái. Cái đầu là “leo lên”, nhìn đơn giản nhưng vẫn hơi khó nếu gặp sóng to, tôi thích cái sau hơn, gọi là “chui vô”, sau đó dùng động tác brace để dựng xuồng thẳng lại.

Trong cả 2 kỹ thuật, không cần phải bơm nước ra khỏi xuồng trước, cứ để đầy nước như thế, dìm xuồng xuống càng thấp càng dễ thực hiện! Lưu ý vị trí của cơ thể khi tiếp cận phải luôn “dưới gió” (leeward), như thế sóng gió sẽ xô chiếc xuồng về phía người chứ không kéo ra xa!

kayak techniques: brace, 2

Hôm nay trời nóng quá, ra sông chơi trò “con sứa”, nằm đọc báo thôi! Tiếp tục kỹ thuật “brace”, đây là một động tác bảo khó thì không khó, nhưng bảo dễ cũng không, nó thất thường vì nhiều yếu tố. Bạn đã tập thành thục hàng trăm lần, nhưng lần kế tiếp lại… không thành công!

Tải trọng của chiếc xuồng, phân bố tải trọng, tình trạng dòng chảy, sóng gió, mái chèo và cách sử dụng, chiều dài cánh tay đòn và cách gia lực… tổng hợp nhiều yếu tố khác nhau! Nên phải hiểu chiếc xuồng của mình, mới có thể “nhân chu nhất thể”, người & xuồng hợp nhất được!

kayak techniques: brace, 1

Sắp thành “chính quả” rồi! “Chính quả” ở đây hiểu theo nghĩa đen thôi, tức là… kết quả chính yếu! Sau khi đóng chiếc Serenity xong, loay hoay nhiều tháng trời mới thành công với kỹ thuật “brace” này, là cách dựng thẳng đứng lại chiếc xuồng khi đã bị đánh lật ngang. Xem “bọn Tây” làm sao mà thấy dễ dàng, nhẹ nhàng thế!

Làm được rồi thì thấy cũng tương đối bình thường, không khó lắm, nhưng quả thực, suốt cả quá trình, “vô cùng” khó, “phi thường” khó, vì phải tổng hoà nhiều yếu tố: sức mạnh, chiều dài cánh tay đòn, kỹ thuật phối hợp tay, vai, lưng, hông, chân, phân bố khối lượng và độ nổi của chiếc xuồng… Góc quay hơi mờ, sẽ post một clip khác tốt hơn!

kayak techniques

Chèo xuồng kayak có trên 40 kỹ thuật “có tên” (named)! “Bọn Tây” mà, phân tích từng ly từng tí! Nói chung, có 5 nhóm dưới đây, trong mỗi nhóm còn có nhiều kỹ thuật con nữa. Sẽ lần lượt post video minh hoạ từng cái! Trong đó brace là quan trọng nhất cần phải tập đến mức nhuần nhuyễn! Nhân chu nhất thể – 人舟一体 – Người và xuồng hợp nhất!

1. Scull: chèo tới, lui, chèo ngang, rẽ trái, phải, etc…

2. Edge, low-brace, high-brace… dùng khi xuồng nghiêng nhưng chưa lật.

3. Brace: dùng khi xuồng đã lật nhưng chưa úp.

4. Roll: dùng khi xuồng đã úp nhưng chưa bị văng ra ngoài.

5. Reentry: kỹ thuật leo lại vào xuồng khi đã lật úp và văng ra ngoài.

bơi với cái mái chèo

Cách mấy hôm, đang tập thuyền trên sông thì bị lật, nước xiết cuốn thuyền ra xa, tôi vội vàng bơi theo, tay vẫn cầm cái mái chèo, một cách tự động và vô thức, dùng kỹ thuật bơi như trong video dưới đây, dùng chính cái mái chèo làm đòn bẩy. Về nhà ngồi bóp trán suy nghĩ, hình như cũng đâu phải tự mình nghĩ ra kỹ thuật này đâu, chắc chắn là xem ở đâu rồi nên nhập tâm. Rồi tìm lại được cái video của ku người Nga này.

Tôi đoán mấy kỹ thuật như thế này là được dạy trong các trường đặc công, trinh sát. Hôm rồi thử lại phát hiện ra không những giúp bơi rất nhanh, kỹ thuật này cũng có thể được làm một cách chậm rãi để bơi đường trường rất hiệu quả, càng tốt hơn nếu có thêm cái áo phao, có thể bơi từ giờ này sang giờ khác… Suy nghĩ xa hơn có thể thấy lực bơi rất lớn (nhờ mái chèo) nên có thể sử dụng để kéo người trong cứu hộ cứu nạn…

calories

Dinh dưỡng hiện đại, cái gì mà low-carb, high-carb, loạn cào cào cả lên, I don’t give a damn about it! Tuy nhiên, có một sự khác biệt rõ ràng giữa “ăn để đẹp” và “ăn để vận động”, 2 cái hoàn toàn khác nhau, không nên nhầm lẫn, 6 múi, cơ bắp cuồn cuộn, quá nhiều cơ là sẽ khó vận động bền và lâu dài, vì cuối cùng chỉ quy về calories thôi!

Trong các thực phẩm phổ thông thì mì Ý, spaghetti có mật độ năng lượng cao vô địch, 350 kcal / 100g, so sánh với, ví dụ như gạo: 130 kcal / 100g, trứng: 150kcal / quả, quả bơ: 160 kcal / 100g, Mì Ý dễ bảo quản và chế biến, phù hợp cho những chuyến đi dã ngoại dài ngày! Và thực ra cũng dễ nuốt hơn so với cơm, ít nhất là theo khẩu vị của tôi!

preparing, 3

Chính thức bước vào mùa mưa, hiện tượng La Nina năm nay có vẻ mạnh, gió Nam sẽ mạnh hơn, mùa mưa tới sớm và cũng sẽ kết thúc sớm hơn, đồng thời hứa hẹn một mùa bão với nhiều dị thường! Hãy chờ xem…

car carrier

Có lần bị hù bời “chiếc giày” này, đúng hoảng hồn, trong hình là chiếc car – carrier tối thiểu cũng 50 ngàn tấn. Đang chèo trên luồng Soài Rạp thì một chiếc như thế tiến sát đến đằng sau, máy móc hiện đại kiểu gì mà không có bất kỳ một tiếng động nào phát ra. Bất chợt nó hụ một hồi còi làm mình giật bắn suýt lật xuồng, ngoảnh lại phía sau thì ảnh chỉ cách non 100 mét, sừng sững như quả núi… tưởng tượng phía trên đó, bàn tay cầm joystick hay throttle chỉ sai một ly thôi là mình đi tong!

preparing, 2

One minute of Euphoria with Serenity… Siêu bão Surigae gió trên 220 kmph đang đứng yên tại chỗ suốt mấy ngày nay và vẫn còn cách xa Việt Nam, nên thời tiết vẫn không ảnh hưởng mấy, thời tiết vẫn nắng nóng và ít gió! Vẫn tiếp tục chèo theo kế hoạch đã định!