xuân tứ

Bữa hôm nọ, bỗng dưng nảy ra ý định viết một cuốn truyện, có thể là dạng truyện vừa, mà cũng có thể là dạng tiểu thuyết dài hơi. Và để bắt đầu, như nó thường phải bắt đầu từ đâu đấy, bỗng dưng nhớ đến mấy câu trong bài Xuân tứ của Lý Bạch: Yên thảo như bích ty, Tần tang đê lục chi… Vậy là đã có ý tưởng rồi… nữ chính của chúng ta sẽ đặt tên là Yên Thảo, vừa hay, Yên (Yến) là một cái họ, còn nam chính của chúng ta sẽ mang tên là Tần Tang (cũng vừa hay, Tần cũng là một cái họ)!

Mà nữ chính Yên Thảo chắc chắn phải có một con nha hoàn đi theo, đặt tên là Bích Ty, còn người hầu của nam chính Tần Tang đương nhiên sẽ là Lục Chi rồi. Mới dùng có 2 câu thơ cổ, tổng cộng 10 chữ, là đã đặt được tên cho 4 nhân vật rồi. Chỉ cần thêm vài chục bài Đường thi, độ một tá Tống từ, lại dặm ghém thêm đôi ba Nguyên khúc nữa, chắn chắn sẽ vẽ ra được một cái truyện kiếm hiệp hay ngôn tình “cẩu lương, cẩu huyết” ngay thôi! Viết văn là dễ, nào ta bắt đầu thôi…

ethernet

Tương lai của hệ thống kết nối mạng trên các thuyền nhỏ, thuyền buồm có lẽ là đến từ một cái rất cũ, đó chính là cáp mạng Ethernet truyền thống (nôm na là cổng kết nối RJ-45)… Họ đã thử nghiệm rất nhiều thứ những nói tới nói lui, vẫn không có gì tốt hơn mạng Ethernet 10 / 100 / 1000. Nên nhớ rằng các chuẩn Ethernet được thiết kế để vừa truyền dữ liệu, vừa có thể cấp nguồn (công suất nhỏ) cho thiết bị được!

Có 2 chuẩn cấp nguồn khác nhau, chuẩn đầu cỡ 15 Watt, và chuẩn sau cỡ 30 Watt, như thế là đủ để chạy các loại IP – camera, máy đo gió, máy đo sâu, các thiết bị định vị, AIS, radar loại nhỏ và các loại laptop, máy tính trung tâm dạng mini, micro, vô số thiết bị IoT, etc… Chỉ một điểm nhỏ là đầu nối RJ-45 được thiết kế lại để chống thấm nước và để bền bỉ hơn, chịu đựng được môi trường khắc nghiệt của biển cả!

carbon

Rồi cũng sẽ đến lúc như thế, nhưng hiện tại mới chỉ là những bước mày mò, thử nghiệm đầu tiên, Trung Quốc họ đã tiên phong làm chuyện này từ nhiều năm trước, tuy hiện tại chỉ áp dụng cho những doanh nghiệp lớn gây nhiều tổn hại đến môi trường! Nhưng một tương lai “khả kiến” có thể sẽ trông giống như thế này… Chính phủ bằng những tính toán của mình, sẽ cấp cho mỗi người dân một số tín chỉ carbon, bình quân đầu người bằng nhau! Đi kèm theo đó là những mô hình tính toán, quy đổi, ví dụ như: đi xe hơi thì tính bằng chừng này tín chỉ mỗi năm. Tôi đi xe đạp, không có nhu cầu xe hơi, nên tôi sẽ bán số tín chỉ của mình cho một người khác, ví dụ như ai đó có nhu cầu sở hữu 2 chiếc xe hơi! Ví như bình quân mỗi người được phép xây chừng này m2 nhà ở, nhưng do nhu cầu của tôi thấp, chỉ cần căn nhỏ…

Nên tôi bán phần diện tích dư ra đó cho người có nhu cầu cao hơn! Đã đến lúc phải xem “khả năng giảm thiểu thiệt hại môi trường” cũng là một loại tài sản có thể đong đếm, vay mượn, sang nhượng! Và bằng cách điều chỉnh số tín chỉ bình quân đầu người, chính phủ có thể cân bằng giữa mục tiêu kinh tế và môi trường! Ví dụ như: năm này tiến độ trồng rừng không đạt như kế hoạch, buộc phải điều chỉnh giảm số tín chỉ! Một người có thể dùng tiền để mua thêm tín chỉ, nhưng tín chỉ bản thân nó cũng là loại hàng hoá mà giá cả biến động theo cung – cầu và theo điều chỉnh vĩ mô! Đương nhiên đây chỉ mới là ý tưởng sơ khai ban đầu, chứ nếu mà làm rốt ráo, triệt để, thì rất có thể sẽ trở thành một kiểu Chủ nghĩa Tư bản Nhà nước, hay nói cách khác, chính là một hình thức của… Chủ nghĩa Xã hội!

les gitans – 2

D’où viens-tu, gitan? Je viens de Bohème. D’où viens-tu, gitan? Je viens d’Italie. Et toi, beau gitan? De l’Andalousie. Et toi, vieux gitan, d’où viens-tu? Je viens d’un pays qui n’existe plus. Les chevaux rassemblés le long de la barrière, le flanc gris de poussière, le naseau écumant. Les gitans sont assis près de la flamme claire, qui jette à la clairière leurs ombres de géants. Et dans la nuit, monte un refrain bizarre; Et dans la nuit, bat le coeur des guitares. C’est le chant des errants qui n’ont pas de frontière, c’est l’ardente prière, de la nuit des gitans.

Où vas-tu gitan? Je vais en Bohème. Où vas-tu gitan? Revoir l’Italie. Et toi beau gitan? En Andalousie. Et toi vieux gitan mon ami? Je suis bien trop vieux moi je reste ici. Avant de repartir pour un nouveau voyage vers d’autres paysages sur des chemins mouvants. Laisse encore un instant vagabonder ton rêve, avant que la nuit brève le réduise à néant. Chante gitan ton pays de Cocagne, Chante gitan ton château en Espagne. C’est le chant des errants qui n’ont pas de frontière, c’est l’ardente prière de la nuit des gitans, de la nuit des gitans!

25 năm sau

Hai mươi lăm năm sau, trên một cái máy tính có 16 GB RAM chứ không phải chỉ vẻn vẹn… 4 MB như hồi đó! Cái thời còn chạy Win 3.1.1, rồi sau nữa là Win 95, Win 97, Win ME, Win NT, etc… Mới trước đó chỉ độ vài năm thì thậm chí, máy tính… không nhất thiết cần phải có ổ cứng mới chạy được, chỉ cần đúng một cái đĩa mềm để khởi động hệ điều hành MS-DOS 5.0 rồi chạy Turbo-Pascal hay Borland-C để học lập trình!

Làm phép tính nhẩm để kiểm chứng định luật Moore, định luật nói rằng: mật độ transistor tăng gấp đôi sau mỗi 2 năm, tổng thời gian là cỡ 24 năm, tức là RAM phải tăng ước chừng khoảng 2 ^ (24 / 2) = 4096 lần, tính ra thì thấy đúng chính xác là như vậy, 4 MB x 4096 = 16 GB (!!!) Có quá nhiều thứ đã đổi thay, nhưng vẫn có một số thứ hoài không thay đổi, cái này ai trãi qua rồi mới cảm thấy có chút… hoài niệm!

national-id

Lập pháp Mỹ chặt chẽ, tư pháp Mỹ tinh vi, hành pháp Mỹ hiệu quả, đó là điều mà nhiều người phải thừa nhận! Nhưng quay về căn bản, vẫn có một cái gì đó rất không đúng, mà cái không đúng này rất sơ đẳng, đó là nước Mỹ không có National-ID, không quản lý người bằng ID. Họ lập luận rằng quản lý con người bằng ID là không tự do, không dân chủ, nên ở Mỹ đến hiện tại vẫn có hơn 3tr người sống mà không có bất kỳ một cái ID nào. Với những trường hợp có ID, thì đó là số tài khoản ngân hàng, mã số thuế, giấy phép lái xe, etc… những ID “phái sinh” mà chẳng có ID gốc nào để tham chiếu! Kỳ cục hơn nữa là luật bầu cử Mỹ cho phép gửi phiếu bầu qua đường bưu điện, chỉ cần trên phiếu có “chữ ký” là xem như hợp lệ! Ở rất nhiều bang của Mỹ, đi bỏ phiếu không cần trình bất kỳ giấy tờ nào! Họ lập luận rằng, tỷ lệ mạo danh người khác trong bầu cử ở Mỹ là cực nhỏ, chỉ khoảng 1/1 triệu, nên không cần kiểm tra giấy tờ làm gì! Kaka, các đảng phái nó đâu cần mạo danh đôi ba người, cái nó cần là làm khống hàng triệu phiếu “ma” để thay đổi kết quả bầu cử, dễ nhất là… gởi qua đường bưu điện!

Nói thế này nhé, dân số 330 triệu, có hơn 3 triệu người không có bất kỳ một cái ID nào, vài triệu éo thèm quan tâm đi bầu, vài triệu bận công ăn việc làm không đi được, vài triệu ở vùng sâu vùng xa thậm chí chẳng còn nhớ ngày, vài triệu đã chết nhưng vẫn được ghi nhận là có quyền đi bầu (năm 2006 xác minh có hơn 1.2 triệu người như thế), lại thêm vài triệu thanh niên vừa đến tuổi đi bầu, etc… Như thế, ít nhất 15 ~ 25 % tổng dân số không thể xác minh nhân thân chính xác, vì dung sai lớn như vậy nên đây là vùng đất màu mỡ cho gian lận! Ví dụ vừa rồi, tt. Trump bị cáo buộc tìm cách vận chuyển những thùng phiếu giả, cố thay đổi kết quả vào phút cuối. Chửi qua chửi về vậy thôi, chứ chẳng ai chứng minh (hay bác bỏ) được các phiếu đó là thật hay giả, vì không có National-ID tức là… vô phương, không cách nào xác minh trên quy mô lớn được! Chuyện xác minh, rồi ID này, nên chạy qua hỏi một nước rất “kém dân chủ” là TQ, nó làm đâu ra đó! Nên bỏ phiếu, bầu cử, kaka, chúng nó bày trò ra cho dân đen chơi thôi, chứ thực sự ra mọi chuyện đã được thao túng, quyết định hết từ trước!

timurites

Khi cuộc chiến đã bước qua năm thứ 3 và đã có hơn 600K quân được huy động (thực ra nó đã bắt đầu không chính thức lâu về trước, từ 2014 hoặc sớm hơn thế), ở Nga đang dần sống lại các phong trào Timurites, y hệt như ngày xưa! Lâu về trước có viết một bài về cuốn truyện Liên Xô: Timur và đồng đội, là đội các thiếu niên hỗ trợ những gia đình trong xóm: đi chợ, dọn nhà, làm vườn, trông em, và vô số những công việc khác, có rất nhiều gia đình neo đơn khi những người đàn ông ra trận!

Về cái tên Timur, đây là cái tên rất phổ biến ở vùng Trung Á. Ví dụ như Genghis Khan – Thành Cát Tư Hãn có tên khai sinh chính là Temujin – Thiết Mộc Chân đó thôi. Không biết chính xác cái tên này có nghĩa gì, hình như nó mang nghĩa là “sắt, thép”. Nên trên bề mặt thì văn hoá Nga có vẻ như hoàn toàn là châu Âu, từ ngôn ngữ, văn chương cho đến KHKT, etc… Nhưng sâu bên dưới, có những yếu tố rất lâu đời, rất rất cổ xưa vẫn âm thầm hiện diện, cái văn hoá sinh tồn đến từ châu Á!

lệ chi

Chuyện lịch sử nhiều người biết, vì Dương Quý phi thích ăn quả vải – lệ chi, mà Đường Huyền Tông cho thành lập hẳn một tuyến vận chuyển hoả tốc, phi ngựa suốt ngày đêm để kịp đem vải về kinh đô Trường An. Có lẽ không phải vận chuyển từ Quảng Đông, Lĩnh Nam, mà từ một nơi nào đó gần hơn như Tứ Xuyên, Phúc Kiến! Theo những ước tính bây giờ, thời gian vận chuyển ít nhất là 10 ngày, biết bao nhiêu người, ngựa gục chết trên đường, mà quả đem về chắc chắn không tươi ngon, phần nhiều là dập nát vì ngày đêm trên lưng ngựa! Từ Đường sang đến thời Tống, cách thức vận chuyển bảo quản đã có những tiến bộ khác! Quan địa phương ở Phúc Kiến sẽ chọn những cây nhiều quả, nhưng kích thước tương đối nhỏ…

Bứng nguyên gốc, bọc trong sọt đất, vận chuyển bằng đường biển về Biện Kinh (Khai Phong), đến nơi cây vẫn còn sống, cách này tuy đỡ tốn kém hơn chút, nhưng cũng không phải là dễ dàng gì! Sang thời Minh, cách thức lại có tiến bộ, người ta chặt ngang gốc cây chuối, cắm cành vải to vào đó, cách này giúp cành vải sống tiếp được một thời gian, kịp đưa đến những ông hoàng đế ở kinh thành! Như thế, chúng ta thấy công nghệ bảo quản, vận chuyển thực phẩm đã tiến bộ rất chậm trong suốt nhiều trăm năm, nhưng càng về sau, càng tiến bộ nhanh dần. Ngày xưa vận chuyển chỉ để chứng tỏ tình yêu (của Lý Long Cơ với Dương Ngọc Hoàn) mà thôi, còn ngày nay, nhu cầu ẩm thực của con người hàng triệu lần lớn hơn thế!

chữ

Đầu năm nói chuyện “chữ”… Trước em có biết một số vị làm việc liên quan đến cổ ngữ! Chữ các vị ấy đương nhiên nhiều rồi, em không bằng được! Nhưng làm bộ hỏi vài câu Đường thi thông dụng, các vị ấy đều lơ ngơ, ướm thử vài câu Tống từ phổ biến, các vị ấy đều lấp lửng! Nên em tạm rút ra nhận định: chữ của các bác ấy nhiều, nhưng lại không hàm thụ được vẻ đẹp của thi ca cổ, hay ít nhất là tâm trí các bác không quan tâm những điều ấy! Em băn khoăn tự hỏi tâm các bác ấy đặt ở chỗ nào!? Sau thì phát hiện ra, phần lớn thời gian các bác dùng “chữ” để khoe mẽ, đấu tố nhau, kích động ghen ghét cá nhân, phân biệt vùng miền, thường khi là lồng ghép trong đó những đấu đá chính trị, tôn giáo, một số trường hợp rõ ràng là “bồi bút” được các thế lực ngoài giật dây, dùng “chữ” kích động mâu thuẫn, đánh vào cái tôi “vừa ghen ghét, vừa tự ti vặt của người Việt”, đánh vào cái dân trí lè tè không tự luận ra được. Với những người ấy, tốt nhất là cứ… “kính nhi viễn chi”.

Vấn đề quay lại điểm khởi đầu, học để làm gì!? Lịch sử Trung Quốc lâu dài như vậy, văn minh Hoa Hạ rực rỡ như vậy, họ làm ra biết bao nhiêu chuyện kỳ vĩ, từ văn hoá, thi ca cho đến các công trình quốc kế, dân sinh, đào Vận hà, xây Trường thành, và biết bao nhiêu thành tựu to lớn khác! Em chỉ cần nhìn vào một thoáng là em biết, họ học chữ để đấu đá và kèn cựa nhau, chứ trong tâm không có cái mộng học được cái đẹp, cái hay của thiên hạ! Nói nghe có vẻ to lớn, nhưng học chưa chắc đã làm được như người ta, trở thành sĩ phu kẻ sĩ, kinh bang tế thế, chuyện đời đâu có dễ thế! Nhưng ít nhất và đầu tiên, học có thể thay đổi tính cách, tâm hồn con người! Bản thân còn không thay đổi được, làm sao thay đổi ngoại giới!? Muốn xem công phu của một người tới đâu, đầu tiên hãy xem cách anh ta nhìn nhận, đặt ra yêu cầu đối với… chính bản thân mình! Em lạy các bác, mở mắt ra xem người ta sống như thế nào, đừng bám vào mấy cái gốc tre làng mãi như thế nữa!

tom, 8

Ku Tom đi đâu về, trên người đầy vết xước, trên lưng gỡ ra được một cái móng (của một con mèo khác) bị gãy ra và găm lại ở đó, đây hẳn là một trận thư hùng ra trò chứ không đùa! Thế rồi đòi ăn, ăn đẫy lại lăn ra ngủ! Ăn thì như hạm, được cái vận động và chơi bời nhiều nên chỉ to thôi chứ không béo phì, cân nặng ổn định ở mức 4.5 kg!

Lúc nào làm việc cũng thấy ảnh nằm ngủ loanh quanh đâu đó! Ban đầu thì cho rằng mèo là thứ “tình cảm”, lúc nào cũng muốn loanh quanh gần người! Cũng có thể đó là một phần sự thật, nhưng có thể chỉ là phần nhỏ! Thực ra nó loanh quanh gần người vì cảm giác an toàn, luôn phải tìm ai đó canh giấc ngủ cho được ngon giấc!

thấu quang kính

Tiết mục khoa học thường thức, thấu quang kính – 透光镜 – Chinese magic mirror! Ít nhất là từ thế kỷ thứ 5 người ta đã biết một số gương đồng có xuất hiện hiện tượng này, và Thẩm Quát thời Tống đã tìm cách giải thích nó một cách gần đúng! Đầu tiên là gương thời cổ đại không phải làm bằng thuỷ tinh mạ bạc (thuỷ ngân) như ngày nay, mà chỉ là một miếng đồng được mài đến nhẵn bóng! Mặt sau của miếng đồng thường có một số motif trang trí lồi lõm, khi ánh sáng chiếu vào mặt trước của gương và dội ngược lên tường, kỳ lạ thay, ta sẽ thấy được hình ảnh của mặt sau, giống như ánh sáng xuyên qua từ sau ra trước vậy! Tại sao lại xảy ra hiện tượng kỳ lạ như vậy!?

Khi đúc gương, những đường nét trang trí lồi lõm làm bản đồng có độ dày khác nhau, quá trình nguội đi sau khi đúc không đồng nhất làm bề mặt kim loại có cơ tính khác nhau (phần mỏng hơn nguội nhanh hơn, và do đó cứng hơn). Đến khi mài, bằng mắt thường không thể thấy sự khác biệt, gương có vẻ như là một bề mặt hoàn toàn nhẵn bóng, nhưng thực ra vẫn có những chỗ kim loại mềm / cứng khác nhau, và do đó chênh nhau về độ dày khoảng 0.5 micron! Chỉ một khác biệt nhỏ như vậy, nhưng khi phản chiếu ánh sáng sẽ cho ra một hình ảnh! Đây cũng chính là cách để kiểm tra xem một miếng silicon wafer (công nghệ bán dẫn) có khiếm khuyết hay không!

vừng ơi, mở ra!

Tình hình là vẫn code cho đến tận ngày cuối năm Dương, và ngồi setup cái máy tính mới! Dù sao thì xài con laptop $3000 để thay thế cho vai trò của desktop một cách tạm bợ, từ ngày này sang ngày khác như vậy cũng thấy hơi xót, đến lúc cũng nên trang bị một máy desktop cho đúng nghĩa, công nhận chip M2 chạy cực lẹ…

Nãy cấu hình máy, đến phần username / password, định đặt pass là “open sesame” – tiếng Việt tức là: “Vừng ơi, mở ra!” (truyện Alibaba và 40 tên cướp), nhưng thấy pass dễ đoán quá nên thôi! Năm mới đang đến, hy vọng mọi thứ cũng sẽ… “Vừng ơi, mở ra”! Chúc mọi người năm mới… thân tâm an lạc, vạn sự như ý!

người việt xấu xí

Gần đây thấy bắt đầu xuất hiện những bài về tật xấu của người Việt, nhưng đọc không thấy “sâu”, không thấy “đã” chút nào! Vẫn kiểu giải thích chung chung, chưa thấy hết sự phức tạp của cuộc sống! Nhiều chỗ vẫn biện giải loanh quanh, vẫn kiểu “trừu tượng, cao vời”, hoặc cố tình “nói giảm, nói tránh, tô hồng” chứ không dám đi vào được đời sống thực đa dạng! Mà đã dám viết về “tật xấu” tức là đã tự đem mình ra làm “bia” cho thiên hạ “ném đá” rồi, thì còn sợ cái gì nữa? Không thể tránh khỏi có những chỗ đụng chạm, ai cảm thấy bị đụng thì đành chịu thôi, người có tâm, có tầm sẽ nhìn nhận khác! Cứ phải nói thẳng ra, chính vì… thuốc đắng dã tật! Nói đơn cử chỉ một ví dụ nhỏ:

Biển rộng mênh mông như vậy, hai con tàu VN nhìn thấy nhau, từ cách xa nhiều cây số đã hụ còi để báo hiệu cho nhau biết, rõ ràng là đã ý thức, nhìn thấy rõ được tình huống! Thế rồi hai cái tàu cứ tiếp tục nhởn nhơ, ngang nhiên đi thẳng cho đến khi… đâm nhau, một tàu chìm! Biển rộng mênh mông vậy, nhưng cái chướng ngại là quá lớn rồi!!! Mà chướng ngại lớn nhất là nằm ở trong tâm: ai vẹ mày đi vào “đường của tao”!? Đến lúc có những chuyện cứ phải nói thẳng ra thế, rồi tìm cách sửa dần dần! Chứ không thì trình độ phối hợp xã hội nó vẫn cứ mãi ở thời… công xã nguyên thuỷ! Không sản xuất được gì, không làm được gì, nói cho cùng, chính là do từ… tâm mà ra!

avl tree

Lâu rồi mới trở về những “bài tập lập trình” cơ bản, như thời ĐH, những vấn đề thú vị, nhưng cần sự tập trung cao và kéo dài khi coding. Bài toán như sau: hầu hết các hệ điều hành đều cung cấp cho người dùng hệ thống tập tin (file), các thư mục lồng nhau (nested) và chứa trong đó những thư mục con, tạo thành một hình cây (tree)! Nhưng đó là với người dùng, thực chất, hệ thống tổ chức bên dưới dạng flat – list, một danh sách phẳng, hiểu đơn giản là một cái mảng lớn không phân cấp chứa tất cả các tập tin! Mỗi tập tin ở mức quản lý thấp của HĐH chỉ có số (inode) chứ không có tên, đọc từ đầu đến cuối đĩa chỉ là cái mảng một chiều có rất nhiều phần tử. Tiếp theo đó, ở lớp (layer) kế trên, người ta mới đề cập đến tên của tập tin (file name, path).

Ví dụ như: ~/Downloads/aaa.pdf hay /System/Library/CoreServices… Từ những đường dẫn đầy đủ này truy vấn từng cấp, ra được số inode và tìm đến các khối lưu trữ thực bên dưới! Nhưng lưu và tìm thế nào cho nhanh, không phải duyệt cái mảng quá lớn? Tên tập tin, đường dẫn thư mục thực chất được tổ chức thành dạng cây AVL – AVL tree! Độ phức tạp của thuật toán tìm kiếm sẽ giảm từ O(n) xuống thành O(log(n)). Ngồi đọc lại bài xuất bản năm 1962 của hai nhà bác học Liên Xô: Georgy Adelson-Velsky và Evgenii Landis, lâu lắm rồi mới được trở lại code C đúng nghĩa! Đơn giản là tự ra bài tập để làm cho vui, tìm lại cái cảm giác lập trình chân chính, thực sự, sau nhiều năm tháng toàn code lảm nhảm Swift, Python, etc…


từ của năm

Những ngày cuối năm tương đối nhàn nhã, suy nghĩ lung tung… Báo chí phương Tây thường có chuyện bầu chọn “từ” điển hình của năm. Ngôn ngữ mà, luôn thay đổi, luôn nghĩ ra từ mới để phản ánh thực tế biến động! Nếu có bầu chọn từ điển hình trong năm của VN, tôi nghĩ nó sẽ là từ “tượng”, với định nghĩa: 1 tượng = 1 ngàn tỷ! Đây theo tôi là một từ rất hay, rất đắt, vô cùng… Vietic! Như chữ Hán cổ thì sẽ là: 萬,億,兆,京,垓,秭,穰,溝,澗,正,載,極 – vạn, ức, triệu, kinh, cai, tỷ, nhương, câu, giản, chính, tái, cực. Nhưng tiếng Việt hiện đại không có từ nên đành phải đặt ra từ mới thôi!

Chứ suốt 4 ngàn năm lịch sử dân tộc, chưa bao giờ, chưa từng có khi nào có nhu cầu phải dùng con số lớn đến như vậy! Và dùng số lớn quá, trăm ngàn tỷ này nọ sẽ gây ra nhiều bất tiện khi ghi chép, lại rất khó hình dung về độ lớn! Nói vụ Vạn Thịnh Phát gây thiệt hại chỉ có hơn 300 tượng à, nghe có phải là nhỏ nhắn và nhẹ nhàng hơn nhiều không?! Tương tự, các con số đầu tư, đề án này nọ cũng như thế, những dự án 350 tượng, 500 tượng, nghe nó nhẹ hẫng như thinh không vậy! Năm cũ sắp qua đi, năm mới sắp đến, cùng với những sự hoang đường ngày càng khổng lồ hơn!

thiên hạ trường hà

Lâu lắm mới xem được một phim “chính kịch” TQ hay như thế, mà phim thế này thường sẽ không có phụ đề tiếng Việt, chả ai đi dịch cái phim mà biết chắc không có mấy khán giả xem! Không có khán giả vì không có trai xinh, gái đẹp cùng với những màn giật gân, đồng bóng khác! Nhưng đúng là khá lâu mới được xem lại những thủ pháp phim “chính kịch” TQ, nhiều năm không thấy gặp, nhiều đoạn rất thấm với cái nội dung thâm thuý của nó! Đây có lẽ là phim làm để chuẩn bị tiền đề dư luận cho dự án “Nam thuỷ Bắc điều” hiện đại của TQ. Phim lấy bối cảnh triều Thanh, Khang Hy gia, Hoàng Hà tràn bờ, nước lụt đe doạ nhiều tỉnh! Hoàng đế lệnh xuống cho các quan lại địa phương và các quan phụ trách đê điều (Hà đạo): Nhân tại đê tại, Đê vong nhân vong – 人在堤在,堤亡人亡 – Người còn thì đê còn, Đê mất thì người mất! Hà đạo tham quan, Vương Quang Dụ biết chạy không thoát tội nên đã tự sát!

Tuần phủ An Huy – Cận Tử Viên mấy chục ngày ở tại công trường đốc thúc hộ đê, nhưng cuối cùng đê vẫn vỡ! Tử Viên bị dòng nước cuốn đi, nhưng may mắn được cứu sống, bị áp giải về kinh để điều tra! Quần thần nghị luận: giết hay không giết!? Ai ai cũng muốn giết, làm con dê tế thần, giết là bịt luôn đầu mối không truy ra được những quan nào đã ăn bớt việc sửa đê! Chỉ có một người khuyên can Khang Hy không giết, giết rồi dư luận sẽ bảo rằng hoàng đế: Sát nhân hữu phương, Trị hà vô lực – 杀人有方,治河无力 – Có cách để giết người, nhưng vô phương trị thuỷ! Từ đó bắt đầu một đại công trình kéo dài hơn mấy chục năm, Trị lý Hoàng hà! Xem để thấy rằng với những công trình quốc kế dân sinh to lớn, người TQ làm với trách nhiệm và quyết tâm lớn lao! Khác với thời cổ đại, đơn giản chỉ là đắp đê cho cao và khơi thông dòng chảy cho rộng, việc trị thuỷ hiện đại có nhiều chuyện phức tạp hơn thế…

… hiện thực

Viết tiếp post trước để nói rõ hơn về kỹ thuật và công nghệ! Công nghệ là quan trọng, nhưng nó cũng chỉ là tập hợp các giải pháp kỹ thuật từ nhỏ đến lớn trong đó! Không thể bỏ lơ công nghệ, nhưng muốn hiểu nó kỹ càng là phải đi từ đầu, tức là hiểu kỹ thuật, hiểu những nguyên tắc vận hành cơ bản bên dưới! Nên ai đó mà bảo rành công nghệ mà không rành kỹ thuật, điều đó tôi không tin, không hiểu chuyện nhỏ, làm sao hiểu chuyện lớn?! Chính những người không làm được chuyện nhỏ, nên cứ lấy chuyện lớn để khoả lấp, vung vít lên! Ngày xưa thì là các ngôn ngữ Visual, nào là XML, SOAP, etc… ngày nay thì AI, Blockchain, ChatGPT, etc… Cứ lặp đi lặp lại nhưng kiểu thiểu năng thấy phát chán, họ nghĩ rằng người ta không biết công phu của họ tới đâu hay sao!?

Chán nhất là những thể loại AI thế này thế kia… nói mãi mà chẳng có gì cụ thể cả! Cụ thể ví dụ như: thuật toán nhận dạng khuôn mặt của tôi có độ chính xác 99.9%! Hay AI của tôi giúp giảm 10% thời gian hàng hoá lưu kho, tiết kiệm chừng này chi phí logistics. Hay AI của tôi giúp tối ưu lộ trình shipper giao hàng, tiết kiệm chừng này thời gian, chừng này xăng dầu!

Nó phải đi vào từng bài toán cụ thể, chả ai lặp đi lặp lại mãi những từ AI – Trí tuệ nhân tạo mà éo nói được nội dung gì! Nói có thể mọi người không tin, nhưng em đã từng gặp rất nhiều coder VN, toán cộng trừ nhân chia đơn giản không làm được, chưa nói thuật toán gì cao siêu, làm cái vòng lặp tính tổng cũng chưa được: bảng cân đối trong ngày có 50 giao dịch con, mỗi giao dịch con lợi nhuận 1, 2%… tổng lợi nhuận trong ngày = 1 + 2 + … = 50%, tính kiểu này thì thành tỷ phú hết! Hoàn toàn không có một chút khái niệm toán cấp 1 nào trong đầu, viết đoạn code 5 ~ 10 dòng không được, nhưng công nghệ nào cũng biết cả đấy! Cái giáo dục nào đã tạo ra những loại như thế, giờ báo chí bắt đầu rên rỉ, nào là VN không tự sản xuất được, không tạo ra được sản phẩm gì!

Nói thì mọi người bảo là xỉa xói, cực đoan nhưng nhìn kỹ lại sẽ thấy: tất cả đều là nhân – quả hiển nhiên, khi bỏ lơ những điều nhỏ nhoi nhưng căn bản tất sẽ dẫn đến thảm trạng như vậy! Mà căn bản nhất của giáo dục chính là dạy cách làm người! Đương nhiên, thủ phạm không hoàn toàn là giáo dục, giáo dục thực ra cũng là nạn nhân của một xã hội suy đồi mà thôi!

mơ mộng …

Nghĩ lại thời còn đi học ở ĐH KHTN, mặc dù tôi học hành dạng không quá xuất sắc, nhưng nghĩ lại cái thời đó vẫn xem là một điểm sáng! Cái suy nghĩ cho rằng cần phải học công nghệ, “đi tắt đón đầu”, học các ngành có thể ứng dụng thực tế ngay, đó là một kiểu suy nghĩ không hoàn toàn đúng, có thể nói là nhiều sai lầm! Trị trường cần cái gì thì dạy cái đó, nó chỉ là một nửa của vấn đề! Một nửa còn lại là học hành cũng chính là không gian rộng mở đề phát triển cá nhân, để mơ mộng, chính vì thế nên học Bách khoa ra thì gọi là Bachelor of Science, mà học Tự nhiên ra thì gọi là Bachelor of Art, vì Art là nó… trên tầm Science, ít nhất trên danh định là như thế! Tôi thường nói là giáo dục là phải mơ mộng và tưởng tượng!

Nhưng như thế nào là giáo dục kiểu “mơ mộng”?! Đương nhiên đây là kiểu từ ngữ không chính xác, nhưng đại ý rằng: học không nhất thiết chỉ nhắm vào các ngành cần ứng dụng ngay, không nhất thiết phải quá nặng về công nghệ! Cần dạy thật kỹ về Toán Tin và về kỹ thuật lập trình, những lớp bài toán kinh điển, còn dùng ngôn ngữ công nghệ gì, thực chất không quá quan trọng.

Sinh viên mới ra trường thường choáng ngợp với số lượng tài liệu về công nghệ, cần phải có thời gian làm quen, cần phải có kỹ năng ngôn ngữ tốt! Nhưng khi đã hiểu rồi thì sẽ thấy nó lại quay về những điều rất cơ bản! Thực ra, “công nghệ” chính là một cách “nô dịch”, người ta làm ra công nghệ để cho những nơi có trình độ kém hơn xài, còn bản thân nơi kém hơn đó… không tự tạo ra được công nghệ! Muốn tự tạo ra được công nghệ thì phải có công phu, mà công phu đầu tiên là nắm cho thật kỹ kiến thức nền tảng và cách áp dụng nó! Nên cái thực trạng SV công nghệ VN hiện tại, cái gì cũng biết, công nghệ nào cũng rành, nhưng làm việc thực tế, giải quyết những bài toán thực tế thì… như gà mắc tóc!

Điều nguy hiểm là họ sa đà vào một mớ ngôn từ “đao to búa lớn” mà không hiểu thực chất bên dưới, để hiểu thực chất bên dưới cần phải có quá trình, cần nhất là dẹp ngay những thứ ngôn từ vô nghĩa lảm nhảm trên bề mặt và đi vào tìm hiểu bản chất, đi lại từ đầu những vấn đề đơn giản, cơ bản nhất! Giống như kiểu học võ: bài bản nào cũng biết, chiêu thức nào cũng hay, chỉ có điều… đứng tấn không vững!

chân hoàn truyện

Hiếm khi xem phim cung đấu nào “say mê” như Chân Hoàn truyện! Mọi người là biết em “xem thường” tất cả những thể loại cung đấu, gia đấu, cổ trang, ngôn tình, tiên hiệp, kiếm hiệp, xuyên không, etc… và tất cả những thể loại “kỳ quái” mà điện ảnh phổ thông TQ sản sinh ra! Ấy thế mà xem phim này kỹ lưỡng, cứ vài phút lại bấm dừng để đọc phụ đề tiếng Hoa xem nó viết cái gì! Những tình tiết gay cấn, giật gân em chả quan tâm, dung nhan, trang phục đẹp đẽ em cũng chả quan tâm, nói như một câu thoại rất nổi tiếng trong phim: 你如今几岁了? – Nhĩ như kim kỷ tuế liễu!? Anh đến nay đã bao tuổi rồi ấy nhỉ!? (là câu cảm thán, không phải hỏi tuổi thật). Quan tâm ở đây là các lời thoại, ngôn từ diễn tả những tình huống phức tạp trong cuộc sống, thành ngữ, cổ văn, thơ ca, điển cố… được sử dụng trong kịch bản phim! Người TQ họ có một thế giới siêu phong phú, phức tạp những cách diễn đạt để mô tả những mối quan hệ xã hội chồng chéo, phức tạp, tế nhị…

Những tình huống có tính chất kinh điển của lịch sử, của cuộc sống! Chính cái nguồn khổng lồ những cách diễn đạt ấy làm cho đời sống tâm hồn họ phong phú! Chính cái kho ngữ vựng – corpus to lớn ấy nói lên được sự nhận thức có chiều sâu về thế giới xung quanh! Từ cái phim Chân Hoàn truyện này, giới trẻ TQ “lượm” ra được vô số câu thoại “đắt giá” đề xài trong những tình huống cuộc sống hàng ngày, trở thành một kiểu “thành ngữ mới”! Phần lớn những lời thoại “đắt” trong phim đều viện dẫn văn thơ cổ và gần như không thể dịch, hầu như là mất khi chuyển sang tiếng Việt. Cái kho corpus này VN tuy cũng có học, nhưng chỉ được phần nhỏ! Đơn cử một ví dụ: Cẩm thượng tú hoa vô nhân ký, Tuyết trung tống thán tình ý thâm – 锦上绣花无人记,雪中送炭情意深。。。 – Thêu hoa trên gấm không ai nhớ (gấm là loại vải dệt nhiều hoa văn, thêu hoa trên gấm ám chỉ việc làm hoa mĩ nhưng thừa thải, sáo rỗng), Ngày tuyết lạnh gởi than củi đến mới thực là chân tình!

xe lửa

Anh chàng người Anh, chắc đã sống ở Trung Quốc khá lâu và khá rành văn hoá TQ, và cái kiểu khôi hài, châm biếm ngấm ngầm: các bạn hãy nhìn mà xem, các thể loại tàu và xe ở TQ, và nhìn lại xe lửa ở nước Anh mà xem, ôi, cái nước Anh khốn khổ của tôi, ấy vậy mà nó lại là nơi phát minh ra tàu hoả đấy, ôi, ôi cái nước Anh thảm hại của tôi! Rất nhiều người, thậm chí nhiều người châu Âu, đi TQ về đều thấy như thế: thành phố sạch sẽ, ngăn nắp, được tổ chức tốt, an ninh và an toàn tuyệt đối, camera giám sát khắp mọi nơi, mua một cái SIM điện thoại xài tạm một tuần cũng phải xác minh nhân thân, người dân thân thiện, hiếu khách, tuy chưa so được, nhưng một số mặt, nhất là an ninh công cộng và thanh toán không tiền mặt là đã vượt qua châu Âu!

Quay lại cái xứ Vịt trời đánh, đĩ điếm và lưu manh vẫn lộng hành nơi nơi, truyền thông bẩn và giang hồ mạng vẫn tìm cách gieo rắc FUD: Fear, Uncertainty, and Doubt! Cái này dịch như nhạc sĩ Phạm Duy là rất hay, rất đắt, chúng ta đang sống trong một thời đại: Sợ hãi, Hoài nghi, và Khinh thị, chính thực là như thế! Mà những thành phần bất hảo của xã hội, chúng nó vẫn y một chiến thuật cũ rích, cứ lảm nhảm suốt những thứ tào lao thiên địa, không bằng không cứ, đánh vào đám đông với dân trí thấp lè tè ngọn cỏ! Muốn xử đám này thì buộc phải mạnh tay như TQ: chứng cứ đâu, xác minh nhân thân mày là ai!? Nói nghe có vẻ khắt khe, nhưng không có quyết tâm dẹp bỏ những thứ xàm xí, lưu manh thì làm sao đạt được tiến bộ xã hội!?