olympic

Mặt cúi, mặt nghiêng, mặt ngoảnh sau,
Quay theo tám hướng hỏi trời sâu.
Một câu hỏi lớn, không lời đáp!
Cho đến bây giờ mặt vẫn chau!

Chính là khẳng định vị trí số 2, ngấp nghé vị trí dẫn đầu! Kỷ lục thế giới mà bị phá những 0.4 giây thì ai cũng phải tâm phục khẩu phục, mà đánh ngay vào chính điền kinh, bơi lội, những môn được xem là trọng yếu, cốt lõi của Olympic! Kiểu này, trong tương lai gần, chuyện Trung Quốc vươn lên dẫn đầu thế giới là hoàn toàn có thể dự báo được!

Thực tế đã ngang với Mỹ về số HCV, tạm giữ ngôi nhì do kém số HCB! Dân tộc như thế, nói được làm được, còn tại sao VN vẫn là con số 0 tròn trĩnh, còn không tự luận ra được ngu chỗ nào! Tại sao XH toàn loại bệnh hoạn, không bệnh thì cũng… hoạn! Haizza, mấy câu hỏi này, những pho tượng chùa Tây Phương không biết cách trả lời…

trùng thất

Tôi gọi đây là trào lưu “đĩ miệng”, tiếng Việt kỳ diệu cc!!! Những thể loại hư ảo, cứ dùng mãi những ngôn từ như thế sẽ mất đi nhận thức về cái thật mà chạy theo những thứ đồng bóng! Cũng giống phần lớn cái loại “nhà thơ” VN hiện tại vậy, huênh hoang một mớ rỗng tuếch, còn không tự luận ra được ngu chỗ nào! Dần dần nó hình thành nên một cái “nghiệp”: chữ nghĩa không có nội dung, và quan trọng hơn, là không thực hành được, không có sự trì định, công phu để biến nó thành giá trị thực!

Cứ mãi như thế, đến một lúc con người sẽ bị chẻ ra làm đôi: sau một hồi ngáo ngáo với những ý nghĩ vọng động, tào lao, họ sẽ quay về đối diện với con người thật xàm xí bên trong! Và cứ thế, tiếp tục hoang mang không biết bám víu vào đâu, ai nói gì cũng tin, nhưng không thực sự hiểu, làm và kiên định được điều gì! Vì thế nên ngay từ xưa, tôi đã luôn cho rằng, nói một lời đơn giản phải cho thật tường tận, đúng đắn, một từ, một câu mà còn không hiểu thì đôi khi không cần phải nói nữa!

hoang dã

Facebook nhắc ngày này năm trước, có người nói với mình, VN giờ chính là kiểu CNTB hoang dã! Cũng có thể thế thật, nhưng ở VN… gì cũng hoang dã hết á, mà cái hoang dã đầu tiên là nhân tâm, là dân trí! Sẽ thật sự khốn nạn nếu trãi qua bao nhiêu thăng trầm mà “dân trí” không đổi, cái tâm vẫn mông muội, tư cách vẫn như trẻ con, mãi không chịu lớn!

Đọc lại lịch sử để thấy TQ họ kinh khủng như thế nào, phương Tây vẫn thường hay dè bỉu, cho rằng TQ không phải là đỉnh cao trí tuệ của nhân loại! Cũng có thể là như vậy thật, nhưng những thứ họ làm ra thì thay đổi con người, thay đổi xã hội, một ví dụ thiết thực là công nghệ làm bạch lạp – nến trắng mà tôi đã có đề cập tới trong một bài trước!

đùa

Nói thế nào thì nói, bên trong con người mình vẫn có những phần “thô” rất khó sửa, những kiểu đùa mà đôi khi vẫn gây ra tác dụng ngược hay hiệu quả phụ! Trời mưa, tấp vô lề đường để mặc áo mưa, một anh bên cạnh vừa mặc áo mưa vừa càm ràm: áo gì quái lạ, làm bằng nhựa đen nhưng hai cái ống tay áo thì làm bằng nhựa trong!

Mình chêm một câu: họ làm thế để lỡ như anh cầm dao hay súng thì người khác nhìn thấy cho rõ! Anh ta bật cười nhưng kiểu cũng có chút khó chịu! Một lần khác bước vào quán cafe, hôm đó 8/3: Sao, em đã thuê xe ba-gác chưa, hôm nay dự là hoa nhiều, làm sao chở hết về nhà!? Nói câu mà nó “giận” suốt từ đó đến giờ!

dada, 2

Đương nhiên là tôi chỉ viết ra vài bài sơ đẳng của đám lưu manh vậy thôi, chứ mô tả chi tiết các thủ đoạn đã từng thấy, những kiểu đã lưu manh đĩ điếm đã từng gặp qua thì có khi hàng trăm trang giấy không đủ! Mạng xã hội mà, toàn những thành phần “hảo bất lai, lai bất hảo”, tốt thì đã không đến, còn đến thì cứ y như rằng là không tốt, thằng nào cũng làm ra bản mặt thánh thiện, hiểu biết, cho đến khi có vụ việc gì xảy ra thì tìm cách chối đây đẩy: ah thằng đó không liên quan đến tôi, nhưng thực ra chúng nó cùng một phe với nhau, có sự phân vai diễn, thằng tung thằng hứng! Nên “chính danh” cũng giống như camera an ninh vậy!

Có những phương tiện kỹ thuật thì ngăn ngừa được phần lớn các tình trạng tội phạm, tuy không thể giải quyết được vấn đề của cái “tâm”! Mà vấn đề của cái “tâm” hiện đại chính là sản phẩm trực tiếp của mạng xã hội! Như khi Biden nói: “hãy đặt Trump vào hồng tâm” vậy (và sau đó chối: tôi nói vậy không có ý xấu), mạng xã hôi bây giờ đầy rẫy những thể loại tìm cách dùng thông tin xàm xí để gây ảnh hưởng, vẽ đường cho hưu chạy, chúng nó cho rằng mình “đọc được suy nghĩ” của người khác, chúng nó nghĩ rằng cứ làm tràn ngập thông tin mang tính hướng dẫn như thế thì đến một lúc đối tượng sẽ hành xử theo cách mình muốn!

Toàn những thể loại thiểu năng trí tuệ, còn không tự nhận thức được chính mình và người khác, nhưng ai thảy cho cái cxx gì là cũng nghe, cũng tin, hành động thì kiểu máy móc, đánh vào số đông theo những “bài bản” ngu xuẩn được dạy! Mà xã hội hiện tại, những thành phần có “công phu hàm dưỡng”, có nền tảng văn hóa vững vàng thì quá ít, mà những thể loại ngu dốt, manh động, dễ bị xúi dục thì lại quá nhiều! Nên nói chơi chơi nhưng cũng rất thật, như tại trường Pháp thuật Hogwarts vậy, môn Phòng chống ma thuật hắc ám (Defence against the dark arts) là môn bắt buộc! Phải học liên tục từ năm 1 đến năm 5!

Mở đầu với những bài quan sát, phân tích, tìm hiểu, tự bảo vệ chính mình, nhưng càng học lên cao, đến một lúc tự dưng thấy rằng, đôi khi, được dùng để chống lại Ma thuật hắc ám không phải là cái gì khác, lại chính là… Ma thuật hắc ám, như thế người ta phải chạm đến ranh giới của trắng, đen, thiện ác! Nên Albus Dumbledore không hoàn toàn tin tưởng giáo sư Severus Snape ở vị trí giảng dạy môn này, cho rằng bản lĩnh tối hậu của ông ta vẫn còn chưa được đủ đầy! Đương nhiên tất cả chúng ta đều không phải là phù thủy (hy vọng là như thế), cũng chỉ là “muggles” mà thôi, vẫn phải dựa vào luật pháp và các phương tiện kỹ thuật!

dada, 1

Mỗi ngày viết thêm một chút về “Phòng chống ma thuật hắc ám – Defence against the dark arts – DADA”. Cái này nên gọi đúng tên là lưu manh có tổ chức, chứ gọi là “tà đạo” nghe hơi quá, đám này mới chỉ ở mức lưu mà thôi! Thủ thuật chung là la liếm, nghe trộm thông tin rồi dùng chính thông tin có được đó để dọa nạt, gây ảnh hưởng lên người khác. Kể chuyện từ kinh nghiệm của chính bản thân để thây dân trí VN nó đang ở mức độ nào! Chuyện là dùng mạng XH nên tôi thỉnh thoảng có nói chuyện với người này người kia! Thời mới chỉ vài năm trước, Messenger chưa bảo mật như giờ (thực ra đến tận bây giờ cũng chưa thể xem là bảo mật) nên thủ thuật của đám lưu manh là chúng nó tấn công cái router – cục wifi của các quán cafe mà bạn thường ngồi, để xem bạn nói chuyện với những ai!

Sau đó chúng nó sẽ tấn công Facebook, Zalo hay các tài khoản MXH khác của người đó, một là dụ dỗ, đe dọa phải hợp tác, hai là chiếm quyền điều khiển! Rồi dùng những tài khoản đó để nói chuyện với mình, đương nhiên cố khôn khéo không để lộ ra chân tướng! Nhưng tiếc thay, khả năng soi chữ, soi tâm lý của tôi nó như “kính chiếu yêu” vậy, nói tới nói lui 3, 4 câu là phát hiện ra ngay! Nhưng vẫn cứ giả bộ như không biết, phải để cho đám “chó dại” đó chạy quanh vài năm, cứ để cho chúng nó tự nghĩ rằng mình “thông minh”, chứ nói trắng ra thì sự việc nó mất đi sự “thú vị”! Những thể loại còn không tự nhận thức, không tự luận ra được mình ngu chỗ nào vẫn cứ chạy loanh quanh suốt cả hơn 15 năm nay như thế! Chỉ mấy cái chiêu “thiểu năng” vậy mà cũng lừa được rất nhiều người chứ chẳng đùa!

Thủ đoạn phổ biến nhất là làm giả tài khoản MXH, rồi dùng nhiều tài khoản giả kích động cho người này người kia đánh nhau: anh A nói thế này, anh B chửi anh C thế kia, không tỉnh táo là sa vào bẫy của đám lưu manh ngay! Cứ nhìn cái hình đại diện – avatar nhỏ xíu, chỉ cỡ 300 pixel, ảnh vỡ nát thiếu chi tiết là biết 90% khả năng là giả! Chúng nó vào các tài khoản thật, copy ảnh, nhưng do không click vào ảnh nên Facebook chỉ hiển thị cái thumbnail bé xíu, nếu click vào ảnh để load phiên bản đầy đủ thì hình đại diện sẽ lớn hơn nhiều! Vì sao một cái thao tác ngu như vậy vẫn cứ lặp đi lặp lại từ năm này qua năm khác mà đám lưu manh không biết tự nhận ra mà sửa chữa!? Đơn giản là vì chúng nó mỗi ngày thao tác hàng trăm profile giả, không có thời gian để mà làm giả cho kỹ càng đâu!

Sự việc chưa dừng lại ở đó, Việt Nam mà, có hàng ngàn vạn kiểu hội nhóm lưu manh khác nhau, mỗi nhóm có một cái mind-set, một kiểu ngôn từ khác nhau! Rất thường khi, ta thấy lưu manh này bày mưu lưu manh kia, lưu manh kia tính kế lưu manh nọ, và vô số những phản ánh qua lại như trong cái kaleidoscope – kính vạn hoa giữa những cái não trạng đều bệnh hoạn giống nhau như thế! Thằng nào cũng “ta biết”, “ta đúng”, “ta thông minh”, cùng một loại “thiểu năng trí tuệ” như nhau mà thôi, nhưng sự lưu manh ngu xuẩn nó được “đòn bẫy” lên qua nhiều cấp! Nếu không có “chính danh”, không có tinh thần pháp trị cao độ, thậm chí là hà khắc, thì không trị được bệnh đâu, vì bệnh đã “di căn”, đã ăn vào đến tận “cao hoang” rồi, những cái “tâm” đã đến mức ung nhọt, thối rữa, vô phương cứu chữa!

mxh

Một bức ảnh rất có tính biểu tượng! Nghi phạm có vẻ như bị cận thị nặng, cách cỡ 120 mét vẫn bắn trượt, dù chỉ trượt một vài cm. Ông Trump xem như cao số, và mật vụ Mỹ như thường lệ, phản ứng chậm chạp và rườm rà. Nhân sự việc nói về sự khác biệt của mật vụ Mỹ và mật vụ Nga. Mật vụ Mỹ, trông hầm hố từ cơ bắp cho đến trang bị, từ gọng kính đen cho đến gương mặt nhìn rất là “ngầu”! Nhưng người có kinh nghiệm nhìn vào là thấy, để có được vẻ ngầu đó là họ phải tập luyện rất nhiều, nhiều đến mức đã trở thành “nô lệ” cho cái “thần thái” đó từ lâu rồi, “ngầu” nhưng thực ra éo có sức sống, nhìn rất “plastic”, như đa số những gương mặt trên mạng xã hội hiện nay vậy! Cái chữ “nhựa – plastic” nói lên sự đơ cứng về thể xác lẫn xơ cứng của tâm hồn! Bạn nhìn các vệ sĩ của tt. Putin mà xem, họ mới thật sự có sức sống!

Như thủ tướng Hungary – Fico, người cũng vừa mới bị bắn xong, nhận định: các phe phái bây giờ hiếm khi trực tiếp nhúng tay vào vụ việc, nhưng họ kích động, bày mưu, dẫn đường cho người khác làm, mà số lượng những thằng khùng, điên bị xúi bẫy bởi MXH bây giờ thì vô số, những người từ lâu đã bị MXH khoét rỗng về phần hồn, trong một phút giây bột phát hành động để cảm thấy mình được làm người “có giá trị”! Qua vụ việc thấy chính trị Mỹ nó giống hệt mạng xã hội Việt Nam, suốt ngày nói chuyện gái gú, nhưng thoắt một cái, bỗng dưng “biến hình – transfigurate” trở thành chính chuyên, đường hoàng như đúng rồi vậy! Hoặc kiểu giống hệt đám ngáo làm clip, viết bài ca tụng Minh Tuệ, am hiểu Phật pháp này nọ, hôm sau post ảnh khoe bikini và du lịch sang chảnh, cũng thản nhiên như không vậy!

cccd, 1

Xưa đọc Hồng Lâu Mộng, thích nhất là cái câu: Trần trùi trụi đi về không vướng víu! Bây giờ đi ra đường phải “vướng” đủ thứ, nào là khóa nhà, khóa xe, nào là điện thoại, ví tiền, giấy tờ đủ cả… Trước không đánh giá đúng công nghệ NFC và CCCD, nghĩ rằng các đầu đọc NFC không đủ nhiều! Hiện tại hầu như smart phone nào cũng có đầu đọc NFC, từ iPhone 6 là đã có rồi, hầu hết các máy POS mới cũng có NFC! Tương lai khả kiến: chỉ 1 thẻ thay thế toàn bộ giấy tờ, hồ sơ, thẻ ngân hàng!

Thậm chí tiến tới mở khóa nhà, khởi động xe, mua bán, hợp đồng tất cả chỉ 1 thẻ! Thực ra thì đến đó rồi vẫn còn vướng víu nhiều lắm, chưa “trần trùi trụi” được đâu, hay có khi còn vướng hơn!? Nói xa xôi thì là vậy, nhưng nói gần gần là có thể cưỡng bức chính danh trên MXH: làm ơn làm ra luật phải xác minh nhân thân bằng CCCD trên Facebook!!! Bài báo này hiểu rất sai / đã có nhầm lẫn về sinh trắc – biometric, xác thực CCCD – thẻ chip – smartcard qua NFC không phải là sinh trắc!

tcotlt456@ctkmbbct789

Từ gần 20 năm trước, tôi đã làm việc trên những ứng dụng webcam theo dõi các cử động 3D của khuôn mặt, và phủ lên đó những lớp skin, mask, avatar, và làm hoạt hình 3D dùng DirectX mô phỏng các cử động, cảm xúc như thật của khuôn mặt! Đó là chuyện của 20 năm trước, giờ đã tiến bộ hơn không biết bao nhiêu lần! Nên qua mặt FaceID không phải là chuyện khó, chỉ cần 2, 3 tấm ảnh và một tay designer dùng Autodesk Maya loại khá là có thể phục dựng mô hình 3D khuôn mặt của một ai đó, thậm chí có thể animate cái mô hình nói năng như thật!

FaceID, phiên bản của Apple làm có thể xem là khá an toàn, là do iPhone / iPad có cảm biến LIDAR có thể dựng mô hình 3D của khuôn mặt rất chi tiết! Nhưng những loại FaceID khác, do những hãng khác hay do các bank tự làm thì chưa chắc nhé! Nói thật, tôi hoàn toàn không có lòng tin vào các loại FaceID. Nói thế này cho dễ hiểu: tôi thà đặt lòng tin vào một thứ ở trong đầu tôi (mật khẩu) là cái tôi biết, nó hiện diện vô hình, vô ảnh trong tâm trí tôi, còn hơn là đặt lòng tin vào những cái hữu hình mà ai ai cũng thấy, và vô cùng dễ làm giả!

Nên cứ để cho chúng nó, những loại thiểu năng cứ ưa tỏ ra nguy hiểm, thử dùng “độc tâm thuật” đọc mật khẩu trong đầu tôi xem có được không?! Việc tạo ra mật khẩu an toàn nhưng dễ nhớ không khó như mọi người nghĩ, dưới đây là một cái mẹo, giả sử bạn nhớ 1 câu thơ: Thiện căn ở tại lòng ta, Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài, thì lúc đó mật khẩu sẽ đặt ví dụ như: Tcotlt456@Ctkmbbct789, là chữ viết tắt của các từ trong câu thơ, thêm vào đó một số chữ số, chữ viết hoa hay ký tự đặc biệt tùy ý! Như thế sẽ có mật khẩu an toàn nhưng dễ nhớ!

Mà cái câu thơ tôi dùng để làm mật khẩu đó, trừ khi bạn đi đến Thư viện quốc gia, tìm đúng cuốn sách cổ đó, lật đúng trang đó, và bạn phải đọc được chữ Hán nữa, thì sẽ thấy nó nằm ở đó, chứ tìm khắp trên internet không có đâu! Nói dài dòng chút về quản lý mật khẩu, thực sự tôi cũng không có lòng tin với những thứ như LastPass, 1Password, ai đời lại lưu pass của mình ở trên cloud, có ai còn nhớ vụ rò rỉ dữ liệu của LastPass cách đây 2 năm!? Một cách khá hay là dùng công nghệ open – source đã được kiểm chứng kỹ là KeePassX để lưu mật khẩu!

Một phương pháp hiện đại phổ biến những năm gần đây là FIDO – Passkey, dùng khóa bí mật lưu trữ trên thiết bị. Đây là cách mới hứa hẹn rất tiện lợi, bạn thậm chí không cần phải nhớ gì cả! Nhưng một lần nữa, nếu thiết bị – nơi lưu passkey (usb-key, điện thoại) bị mất thì phải làm sao!? Không có giải pháp nào khác là phải có một cái nữa để dự phòng, một cái treo ở móc chìa khóa, một cái… bỏ trong két sắt ngân hàng! Nói tới nói lui, tôi chẳng tin cái gì khác ngoài cái thứ “lai vô ảnh, khứ vô hình” nằm trong đầu tôi, đó chính là… mật khẩu!

đạo diệc hữu đạo

Tại sao các camera quay lén đều nhấp nháy cho người ta biết, chẳng lẽ đám rình mò nó ngu đến vậy!? Nguyên nhân đa số là hàng rẻ tiền TQ, mà TQ thì họ làm đúng cái câu: Đạo diệc hữu đạo – 盜亦有道 – lưu manh cũng phải có nguyên tắc đạo đức riêng! Bạn nghĩ ở TQ, sản xuất ra loại hàng hóa như vậy mà chính quyền không biết sao!? Chẳng qua là nó mắt nhắm mắt mở cho làm, nhưng mày phải có cái “dấu hiệu nhận biết” cho rõ ràng vào! Đó gọi là lưu manh cũng phải có giới hạn, chứ không như ở VN, chúng nó sẽ xuống thấp chẳng có giới hạn nào! Cũng giống như áo Gucci giả vậy, mày phải in cái chữ Gucci thật bự vào, cho người ta biết đây là hàng giả, mày không làm thì sẽ biết tay tao! Cũng như xưa đọc truyện Thủy Hử, Lâm Xung làm giáo đầu của 80 vạn cấm quân Đông Kinh vậy! Lấy đâu ra con số gần cả triệu cấm quân như thế, số lượng cấm quân qua các thời đại ở TQ chưa bao giờ quá 4, 5 vạn!

Đó chính là “dấu hiệu nhận biết”, tác giả đã cố tình “ám tả” cho thấy đây là “văn”, là hư cấu, không phải “sử” nhé! Chỉ có thiểu năng, trì độn mới nghĩ rằng có thể dùng những cái đó lừa người khác, chính nhà sản xuất đã ra ám hiệu rõ ràng như vậy còn gì?! Đương nhiên không loại trừ khả năng có những loại camera xịn không dò ra được, nhưng đó đã là một cấp độ khác, mà những đứa lưu manh ở cấp độ đó thì hầu như chúng nó không quan tâm đến chuyện “mông & vú” nữa! Bằng vào cái câu “đạo diệc hữu đạo” là cho thấy một xã hội có trật tự rõ ràng, cho dù là loại “trật tự trong hỗn loạn”, nơi mà ngay cả đám tội phạm cũng ý thức được vị trí của mình trong xã hội, và cũng tự ý thức được xã hội có nhiều thang giá trị khác biệt, không phải đâu đâu cũng chỉ có đầu trộm đuôi cướp! Nhưng VN thì vẫn còn chưa phải là nơi như thế, tâm thức mông muội như thủa hồng hoang, còn chưa tự luận ra được!

social engineering

Đây là một ví dụ (vừa mới xảy ra) về các chiêu trò social – engineering ngu xuẩn để ăn cắp tài khoản trên mạng xã hội! Một đứa bạn lâu không gặp gởi cái link nhờ vào bình chọn giúp cho đứa cháu đi thi tiếng Anh! Vừa nghe là biết nó không đúng rồi, nhưng mình thì tiếc gì một phiếu bình chọn, cũng làm theo, nhập tên Facebook, số điện thoại để bình chọn! Theo trình tự là nó sẽ gởi cho mình cái mã xác nhận bình chọn!

Sau đó chúng nó dùng tên và số điện thoại đã cung cấp để kích hoạt tính năng “Reset password Facebook”. Mịa, chỉ có mấy trò thiểu năng thế này mà cũng tính lừa người khác á?! Có reset password cũng không login vô được đâu, phí công vô ích! Ai đó nhắn bạn Chương dùm, có thể là tài khoản của bạn ấy đã bị xâm phạm nhé! Còn thật giả hay sự tình thế nào mình không cần biết, nguyên tắc là cứ block đã!

không tính, không tính!?

Xuất hiện nhiều sự việc quay lén, sử dụng hình ảnh cá nhân trái phép, sử dụng cho mục đích không trong sạch, số lượng vụ việc nhiều như thế, mà khắp cả các mặt báo, không thấy có bài nào nghe cho được. Về mặt luật pháp, chỉ có thể xử người vi phạm đến một mức độ nào đó, thứ nhất là xử phạt hành chính, thứ nhì là phạt tiền nếu chứng minh được hành động gây ảnh hưởng xấu đến cá nhân và xã hội. Nhưng đây cũng gần như là giới hạn của pháp luật. Đương nhiên cách diễn giải, mức độ ảnh hưởng thiệt hại sẽ khác nhau tùy từng người. Ví dụ như tôi, đàn ông, trên răng, dưới dép, tôi chả có gì phải sợ, kể cả khi hình ảnh riêng tư của mình rò rỉ đâu đó! Nhưng sâu xa hơn, đi qua ranh giới của pháp luật chính là đạo đức cộng đồng! Chính những thể loại bên trong trống hoác, không có gì khi tự soi rọi tâm hồn mình, nên họ sẽ luôn tìm cách đi soi người khác!

Người bình thường, trong một xã hội lành mạnh, sẽ dành phần lớn thời gian cho việc phát triển bản thân, chẳng ai rảnh hơi đi tìm sự “thỏa mãn” trong hành vi “soi mói”! Những gì chúng nó, đám lưu manh nhìn thấy, chỉ là cái mà “tâm” chúng nó muốn nhìn thấy mà thôi, chính là sự phản ánh của những cái tôi bệnh hoạn! Chúng nó không nhìn thấy được gì khác, những nhân cách đã “bần cùng hóa”, “lưu manh hóa”, “bị thối rữa”, chúng nó mắc cứng vào những cái bản năng máy móc như thế, phần “người” trong chữ “con người” vẫn chưa phát triển được mấy! Mạng xã hội là cái môi trường nơi ai ai cũng tranh thủ thể hiện, tôi là như thế này, tôi đã làm những điều này, v.v… Nhưng đạo đức xã hội, cái chúng ta cần, là những thứ ngược lại: tôi KHÔNG làm những điều này này, và tôi kiên định như thế! Mà để hiểu được cái tính KHÔNG này thì vô cùng khó, phi thường khó!

photography consent

Điều 32, Bộ luật Dân sự 91/2015/QH13: “Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý.” Chỉ một câu này thôi là đủ để xử phạt hành chính tất cả những hành vi quay phim chụp ảnh một người rồi phát hành, xuất bản dưới bất kỳ dạng nào, kể cả trên mạng xã hội mà không được người đó đồng ý. Rất tiếc là ở phần thi hành, Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, không quy định cụ thể mức phạt, chỉ có thể phạt nếu kết luận được hành vi chia xẻ này là: “giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân”. Hiểu như vậy thì vẫn có thể cưỡng chế thi hành, bắt phải xóa phim, xóa hình ảnh được, chỉ là hơi khó định được mức xử phạt cụ thể mà thôi! Ví dụ như bạn đăng tấm ảnh đi uống bia với bạn bè lên mạng xã hội, thế nào cũng sẽ có thằng cóp lại cái ảnh, rồi giật dòng tít trêu ngươi: Tác hại của chứng nghiện rượu!

Đương nhiên, đây chỉ là tôi rảnh, tưởng tượng ra kịch bản thế thôi, nhưng phần lớn báo chí và mạng xã hội VN cũng giống y vậy! Nó thể hiện cái tâm thức xấu xí của cộng đồng Việt, bản thân không chịu vận động, chỉ la liếm khắp nơi, thấy cái gì lạ thì một là sợ, hai là ghét, và ba là tìm cách nói ra nói vào! Rồi dùng những nội dung sai lệch tìm cách gây “sóng”, anh A nói như thế này, anh B bảo anh C như thế kia, kích cho thiên hạ đánh nhau! Nên cái phần “hướng hạ” trong cộng đồng quá lớn, không thấy phần “hướng thượng” đâu, riết xã hội nó bị “quy đồng” về những “mẫu số chung” như thế! Chính những cái thành phần thiểu năng, không có khả năng suy nghĩ, trống hoác không có nội dung gì, hạ bút viết câu tiếng Việt cho suôn sẻ còn chưa được! Chính những thành phần đó là dạng la liếm khắp nơi, luôn luôn “ta đây biết rồi”, chính là những kẻ thêu dệt, bịa đặt tích cực nhất! Muốn “sáng tạo nội dung” á, chuyện không dễ thế đâu!

Phải xem từ nhỏ học hành thế nào, phải có quá trình hàng chục năm thì mới hơi hơi có nội dung được, mà người không có công phu gì chỉ nói mấy câu là biết ngay! Phải sớm cụ thể, chi tiết hóa luật về chuyện này, quy định thành mức phạt cụ thể, như thế mới dẹp được đám du-tu-bơ, tíc-tốc-cơ, phây-búc-cơ và những dạng báo chí thiểu năng khác! Thường việc như thế này do chưa xảy ra với mình, hoặc có xảy ra thì cũng cho qua vì không quá quan trọng, nhưng vẫn phải hiểu rõ luật để tự bảo vệ. Còn đối với trường hợp ông Anh Tú – Minh Tuệ, có 2 khả năng có thể xảy ra. #1. Ông Anh Tú ủy quyền cho luật sư khởi kiện vụ án sử dụng hình ảnh cá nhân trái phép! #2. Viện kiểm sát, xét sự việc ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội, quyết định khởi tố vụ án sử dụng hình ảnh trái phép! Cứ bốc ra 100 ku đầu têu, phạt mỗi ku 20tr, kiếm 2 tỷ trả án phí, cứ như thế cho chúng nó sợ, khỏi đăng hình ảnh, video gì cả, còn chữ á, muốn đăng bao nhiêu thì tùy, chỉ sợ là chúng nó không có nhiều chữ để mà đăng đâu!

bên thắng cuộc

Giữa trưa 7-1-1979, khi nghe con rể là Giáo sư Hồ Ngọc Đại đánh thức báo tin quân ta đã vào Phnom Penh, ông Lê Duẩn chỉ ừ rồi ngủ tiếp… Đọc đến đây là tôi vất cuốn truyện qua một bên, không đọc nữa! Vì những tình tiết kiểu như thế nó xuất hiện quá quá nhiều! Tác giả viết giống như thể lúc đó, ông ta đang nằm ở dưới gầm giường của ông Lê Duẩn nên biết được sự việc vậy! Mặc dù một số tình tiết trong truyện tôi cũng muốn tin lắm, nó giống những truyền khẩu dân gian người ta thường kể cho nhau nghe lúc trà dư tửu hậu! Nhưng lịch sử mà viết theo lối “tiểu thuyết dã sử, giả sử” như thế không hề ổn một chút nào!

Lần cuối cùng người ta làm như thế có lẽ là từ thời của Homer (Trường ca Iliad và Odyssey) kia! Mà tất cả những kiểu như Đèn cù, Đêm giữa ban ngày, Bên thắng cuộc, etc… đều cùng một kiểu, cùng một giọng văn, cùng một phong cách: nói giống như là đúng rồi vậy, đưa tin theo kiểu “từ trên trời rơi xuống”, tìm cách nhào nặn những sự thật nhiều người biết, trộn thêm vào đó những tình tiết tưởng tượng theo cảm tính, tìm cách tô màu mức tranh theo ý của mình, hư hư thực thực đan xen vào nhau! Và có cơ sở để tin rằng tất cả những thủ pháp “sáng tác văn chương” như thế đã được đúc kết để dạy thành bài bản!

ma tăng

Quê hương của Đức Phật, tiểu quốc Ca-tỳ-la-vệ (Kapilavastu) ngày nay nằm ở Nepal, chồng lấn lên biên giới với Ấn Độ, là vùng cận nhiệt đới chịu ảnh hưởng bởi gió mùa, khí hậu có thể được xem là tương đối ôn hòa, và đất đai thì phì nhiêu màu mỡ. Đây là cơ sở khiến cho đời sống dân chúng không đến nổi quá khó khăn, việc xin một bát cơm, mỗi ngày ăn một bữa, là việc có thể chấp nhận được, để có thể dành thời gian cho việc tu tập! Nhưng khi Phật giáo truyền lên phía bắc, vào Tây Tạng, Mông Cổ, Trung Quốc… thì lại hoàn toàn khác, đây phần lớn là những nơi có khí hậu lạnh giá. Ở những xứ ôn đới, hàn đới, không có quần áo ấm thì chưa chắc sống được qua vài giờ, không có giày mũ bảo vệ đầy đủ thì khó sống qua vài ngày. Còn không có dự trữ lương thực thì không thể sống qua mùa đông.

Do điều kiện như thế nên hình thành văn hóa, người phương Bắc có “bản năng” tích trữ, phòng xa lớn hơn so với người phương Nam. Ở những nơi như thế, ngửa tay xin một bát cơm là người ta nhìn anh như kẻ từ trên trời rơi xuống vậy, đây không phải là chuyện đúng hay sai, chỉ là văn hóa nó thế! Nên khi Thiền tông thành lập ở TQ, họ chủ trương “bất tác bất thực – không làm thì không ăn”, sư cũng làm việc như những người khác! Tuy như vậy nghĩa là thời gian dành cho việc tu tập phải bớt lại, nhưng có thế thì Phật giáo mới hòa nhập được vào với xã hội! Nên khất thực hay không khất thực đều do điều kiện thực tế cụ thể, chứ không mang tính đúng sai gì cả! Còn cái thể loại đi khất thực mà chỉ nhận tiền, không nhận đồ ăn (khất: xin, thực: thức ăn) thì chỉ có thể là ma-tăng mà thôi!

mượn hoa kính Phật

Vài câu hỏi sơ khai về Phật giáo, nhân sự việc có quá nhiều người “mượn hoa kính Phật”, mà ở VN, thường là “Tá hoa hiến Phật” thì ít, mà “Tá đao sát nhân” (mượn đao giết người) lại nhiều! Em dự là sau cơn hả hê, tất cả vẫn hoàn u mê như cũ! Theo dõi các clip, quan tâm ông MT thì ít mà xem cách Nhà nước xử lý sự kiện này thì nhiều! Các anh CA chìm bao quanh ông MT xem cách ăn nói cho thấy phần lớn là người có học, ít nhất cũng hiểu sơ về Phật giáo, xem ra Nhà nước đã khổ tâm huy động lực lượng có trình độ, như thế mới sàng lọc, đấu tranh được với đám “Giả hành tôn” để mà bảo vệ cho “Tôn hành giả”! Ngày xưa thì Tôn hành giả bảo vệ Đường tăng khỏi đám yêu ma, nhưng với đám yêu ma ngày nay thì ngay đến cả Tôn hành giả cũng cần phải được bảo vệ!

+ Khổ hạnh không phải là con đường đúng, Trung đạo mới là điều Đức Phật đề nghị! ==> Hầu hết những lối tu hiện đại, kể cả hạnh đầu đà, đều chưa phải là khổ hạnh hiểu theo nghĩa như thời của Đức Phật!

+ Đi như thế ích gì, ở nhà phụng dưỡng cha mẹ mới là chân tu. ==> Đức Phật bỏ nhà vào rừng tu khổ hạnh đúng vào cái ngày con ông ta là La-hầu-la sinh ra đời, mặc cho bao nhiêu ngăn cản từ gia đình.

+ Ông ta tu thế chỉ ích mỗi ông ta thôi, lợi gì cho XH!? ==> Đúng vậy, Phật giáo đầu tiên và trên hết là vấn đề cá nhân, những cái khác chỉ là hệ quả. Đến mình còn chưa tự giúp được thì sẽ giúp được ai!?

+ Khất thực là ăn bám, không tạo ra của cải vật chất gì! ==> Chừng nào XH còn có người tự nguyện cúng dường thì đó không thể xem là ăn bám. Không phải ai cũng “ăn bám” được vậy đâu, số này rất ít!

+ Nếu ai cũng bỏ nhà đi như vậy thì lấy đâu ra người sản xuất, phát triển XH? ==> Đúng vậy, viễn cảnh mọi chúng sinh đều nhập Niết bàn cả rồi thì XH sẽ “giải tán”, nhưng việc này không biết đến bao giờ.

tâm bệnh

Về chuyện cuối cùng ông Minh Tuệ gì đó phải dừng “bộ hành, khất thực”… Cảm thấy thất vọng vô cùng, một cái dân tộc gì mà què quặt, khuyết tật, yếu đuối, nhược tiểu, cuối cùng rồi cũng chọn những giải pháp như thế! Nó làm tôi nhớ đến hồi còn ở ngoài quê, có cặp vợ chồng hàng xóm, thường xuyên xích mích với nhau, nhưng không công khai, không chửi bới, không đập chén bát, mà chỉ xích mích ngấm ngầm, một kiểu bạo hành gia đình kín cứ âm ỉ suốt hàng chục năm! Cứ hễ có việc gì xảy ra mà một bên không bằng lòng, là bắt đầu… đau, bịnh, ốm, nằm liệt giường! Mà cả vợ, cả chồng đều hành xử như thế, những “cái tôi” cứ mãi không chịu lớn. Ban đầu chỉ là một cách tỏ thái độ, nhưng mấy chục năm sống với nhau mà cứ diễn mãi cái vở kịch nhàm chán như thế, riết rồi thì bệnh giả nó… trở thành bệnh thật!

Mà đây là “tâm bệnh”, không cách nào trị khỏi! Cái nhà không có sinh khí, đụng đâu cũng mệt, bệnh, dỗi, từ đó đẻ ra tâm lý ghét bất kỳ thứ gì vận động! Và MXH bây giờ cũng là dạng “không chịu lớn” y như thế, luôn nói ra nói vào, anh thế này, tôi thế kia, cứ y như con nít vậy, chỉ có im lặng, suy nghĩ, làm việc để trưởng thành thì không làm được mà thôi! Nói về các phương thức rèn luyện trong Phật giáo thì vô chừng, người ta đã làm rất nhiều chuyện “dời non lấp bể”, nhưng quay về gốc, Phật luôn là vấn đề của cá nhân, là do chính ta, và vì chính bản thân ta, không liên quan ai khác! Nên ông MT làm gì thì đó là việc của riêng ổng, là sự rèn luyện mang tính chất rất cá nhân! Còn đám MXH đạp lên mồ mả để quay phim chụp ảnh (như trong truyện Số đỏ – Vũ Trọng Phụng) thì đó là vấn nạn của thời đại!

Về chuyện những người đi theo ông MT có người “tử vong”, có người “ngất xỉu” do sốc nhiệt, chuyện như thế này trong giới chơi thuyền xảy ra vô số! Thấy người ta chèo thuyền vượt thác đẹp quá mà, cũng thả thuyền qua ghềnh, kết quả là đập đầu vô đá chết! Thấy người ta chạy jet – ski sướng quá mà, cũng leo lên phóng hết ga, không kiểm soát được tốc độ, đâm vô xà lan chết! Thấy người ta chèo SUP điệu nghệ quá mà, cũng nhảy lên SUP rồi bị sóng cuốn trôi chết! Và những cái chết lãng xẹt trong giới chơi thuyền và thể thao dưới nước có thể nói là… không thể đếm hết, và nó cứ lặp đi lặp lại, từ năm này qua tháng khác! Nguyên nhân do đâu!? Là do ngay từ nhỏ đã lười vận động, thiếu hiểu biết sơ đẳng về bản thân và môi trường xung quanh, nhưng tâm thì lại vọng động không có điểm dừng

Nhìn muốn được như người ta, nhưng không muốn cố gắng rèn luyện, không hiểu rằng việc gì cũng phải có quá trình! Nôm na và thẳng thừng thì ta nói: ngu thì chết thôi, ai vẹ?! Đây mới là chuyện đi bộ bình thường, chưa phải là vận động gì ghê gớm, chưa phải là cái gì khó khăn không tưởng! Nên, cho đến khi dân trí có thể tự hiểu ra rằng người ta vận động vì tìm kiếm một sự đổi thay trong “thân & tâm”, chứ không phải vì vài tấm hình chỉ để đăng lên Facebook, cho đến lúc đó thì vẫn tiếp tục chết thôi! Những chuyện như thế này, này pháp luật nên phải xử lý ra làm sao? Trong chừng mực các hoạt động không cố ý gây ảnh hưởng đến người khác thì không thể cấm được, vẫn cứ phải để cho sự vận động diễn ra, cần thiết phải như thế! Còn nghiệp của ai thì người đó gánh, đơn giản là như thế!

tôn hành giả, giả hành tôn…

Trong vùng núi Bỉ Duệ (比叡山 – Hiei) Nhật Bản, có một nhánh Phật giáo Thiên Thai tông mang tên Hồi Phong Hành (回峰行 – Kaihōgyō). Họ có hình thức tu tập rất độc đáo: trong 7 năm, các “hành giả – người đi” sẽ phải làm 1000 ngày hành trình vòng quanh núi, 40 km mỗi ngày trong 100 ngày với năm đầu tiên, tăng dần lên 84 km mỗi ngày trong 100 ngày ở năm cuối cùng. Điều đáng nói là hành trình đi qua những vùng núi non hiểm trở, không phải 84 km trên đất bằng, trong mọi điều kiện thời tiết! Các hành giả không chỉ có đi mà vẫn phải tham gia hoạt động trong chùa, làm việc, học kinh sách, với chế độ ăn uống đạm bạc.

Đến năm cuối cùng, cuộc marathon trường kỳ này tăng lên đến mức chỉ có thể ngủ khoảng 2 tiếng mỗi ngày, liên tục như thế 100 ngày! Tổng hành trình hơn 40 ngàn km, hơn một vòng quanh quả đất! Người tham gia sẽ phải tự ép mình đến giới hạn của thể chất… Chạm đến ranh giới giữa sự sống và cái chết! 100 ngày đầu tiên, hành giả có quyền bỏ cuộc, nhưng kể từ ngày 101 trở đi, những ai bỏ cuộc, theo luật sẽ phải tự sát. Dọc theo con đường mà các hành giả đã đi trong suốt mấy trăm năm, rải rác hàng chục ngôi mộ những người đã tham gia nhưng thất bại, không thể kết thúc hành trình! Và họ cứ đi như thế, trên người dắt sẵn một con dao và một dải lụa trắng, chọn kết thúc theo cách nào là tùy ý!

Mãi đến sau này, một sắc lệnh Hoàng gia mới chấm dứt cái giới luật tự sát khắc nghiệt đó. Cho đến ngày nay, có chưa đến 50 người đã hoàn tất thử thách 1000 ngày này! Nên các nhà sư Phật giáo trên thế giới (và cả VN, như Thích Quảng Đức) đã từng làm nhiều chuyện vượt qua sự tưởng tượng của con người, đi bộ vài ngàn km đã là gì!? Nên khi ta thấy cái Báo Bồn Cầu – BBC bỗng dưng xưng tụng nhảm nhí “là người được chọn” này nọ… Ta lại bỗng thấy nó giống hệt như ngày xưa, mấy chục năm trước, tờ Times giật tít: “Thích Trí Quang, người làm rung chuyển thế giới”, v.v. và v.v. thì ta biết rằng chúng nó lại đang tìm cách ném ra một cái “bánh vẽ”!

Có những nỗ lực của đám truyền thông bẩn, sự giật dây của các thành phần tuyên truyền nước ngoài tìm cách biến một sự việc, một hoạt động mang tính cá nhân bình thường trở thành dậy sóng, siêu phàm, được khuếch đại lên qua cái lăng kính của sự vô minh, của dân trí thấp lè tè! Xưng tụng giả tạo, hão huyền là chúng nó, rồi tìm cách vấy bẩn, dàn cảnh, gán ghép, chụp mũ… cũng chính là chúng nó, cũng một đám, tự phân chia thành các “vai” chứ không ai khác! Ở đây ta sẽ thấy có đủ các thể loại “hành giả”: Tôn hành giả, Hành giả tôn, Giả hành tôn, Hành tôn giả, .v.v. truyện Tây du ký, đoạn viết về các loại “hành giả” này thật là thú vị!

Đậu phụ làng cắn đậu phụ chùa

Haizza, do dân trí quá thấp nên mới dẫn đến tình trạng như vậy, chuyện không có gì lại trở thành những thanh âm vang vọng qua lại giữa những cái tôi “trống hoác” giống như nhau, cứ như là gió lùa qua hang trống vậy! Chuyện này phải nói làm sao cho rõ… Một mặt, tinh thần Phật giáo chính là không chấp nhất vào bất kỳ một con đường, một phương thức nào, một vị hòa thượng 50 năm tu hành chưa chắc đã được công đức như một đệ tử tục gia bình thường. Nhưng mặt khác, đã là con người thì phải có đoàn thể, luật lệ, và những giới luật của Tăng đoàn đã được đặt ra ngay từ thời Đức Phật còn sống chứ không phải bây giờ mới có, một số là do chính Đức Phật đặt ra! Sâu xa hơn, cái tranh luận giữa “đốn ngộ” và “tiệm ngộ” là một sự tranh luận xưa nay chưa có điểm dừng. Sự giác ngộ có thể đến, tại bất kỳ một giây phút nào, nhưng cũng có thể là phải trên căn bản của tinh tấn, của kỷ luật, cũng phải có một quá trình “hóa duyên” nào đó! Nên Đại thừa và Tiểu thừa, tuy khác nhau chút đỉnh về hình thức và phương pháp, nhưng tinh thần chung thì vẫn là… “bất nhị”! Quay trở lại với cái xã hội đã bị lưu manh hóa thời Mạt Pháp, chính vì không thể đánh đồng tất cả, nên cần phân biệt ra các kiểu lưu manh khác nhau! Em xin lỗi, nhưng cứ phải dùng đúng từ, đúng nghĩa, thẳng thắn như thế!

Kiểu lưu manh lớn: tổ chức thành công ty, kinh doanh vì lợi nhuận, đi theo con đường mê tín, tà đạo! Cái này vô cùng dễ thấy, ai ai cũng có thể nhìn thấy! Nhưng ở hướng ngược lại, có vô số sự lưu manh nhỏ mà người ta khó thấy hơn! Phần nhiều ở Nam tông, do giới luật lỏng lẻo, nên có vô số thành phần lười lao động, cũng bày đặt khoác y cầm bát, khất thực qua ngày, ở chùa rảnh rỗi nhàn cư sinh ra vô số tệ nạn! Đây là thực trạng khá phổ biến của Nam tông mà có vị từng thú nhận: suốt mấy chục năm đã tìm mọi cách nhưng vẫn không thể nào chấn chỉnh được! Trở lại một quan điểm trung dung, đã là người thì đều phải có hội đoàn, luật lệ, đều phải có quá trình! Như xưa mà dưới 10 năm hành trì thì chỉ gọi là “chú Tiểu”, 10 ~ 20 năm mới gọi là Đại Đức, từ 20 ~ 50 năm mới gọi là Thượng Tọa, và trên 50 năm tuổi Hạ mới mang danh Hòa Thượng! Chứ không phải bất kỳ một đứa thần kinh, tay cầm cái nồi cơm điện nào cũng có thể gọi là Sư được! Hoàn toàn không có ý phê phán ông Minh Tuệ gì đó, ông ta có đủ mọi quyền làm những gì mình muốn theo pháp luật! Chỉ là ở đây thấy rõ: những sự lưu manh nhỏ (của một xã hội dân trí thấp lè tè) đang tìm cách “mượn” ông ấy, “leo” sự kiện để bất mãn với những lưu manh lớn, nói một cách nôm na, hài hước thì chính là: đậu phụ làng cắn đậu phụ chùa!

Viết tiếp ý, vì ngôn từ vắn tắt, nên có thể tạo ra cái nhận định thiên lệch là mình có thành kiến với ông Minh Đức gì đó! Đầu tiên nói rõ là việc “hành thiền” như thế này là một bài tập phổ biến trong Phật giáo, đã từng có rất nhiều người làm, thậm chí có người từng làm theo kiểu đau khổ hơn nhiều: đi 2 bước, lạy 1 bước, lạy đến khi sấp toàn bộ cơ thể xuống mặt đường, và lặp lại như thế suốt nhiều năm cho đến hết hành trình! Đây là 1 hình thức tu tập tương đối phổ biến, nhưng do các con ranh trên MXH chưa từng thấy, nên lấy đó làm điều kỳ diệu rồi tán tụng này nọ! Ma chướng xem ra vẫn còn nhiều lắm, kiếp nạn không phải chỉ có 72 lần! Mà ma chướng đến từ đâu!? Đầu tiên chính những thành phấn xưng tụng, bốc thơm là một dạng ma chướng, mục đích là tạo sự kiện, là câu view trên MXH! Tiếp nữa là vô số dạng ma chướng khác, vài năm trước, với 1 vị “hành giả” khác, từng xảy ra hiện tượng có nhóm người xăm trổ, hò hét dẹp đường cho “sư phụ”, thậm chí đánh người khác bị thương! “Hành giả” vẫn im lặng không nói, không thanh minh bất kỳ điều gì cho đến khi người ta hiểu ra đám “đệ tử” dẹp đường đó không biết là phường lưu manh ở đâu, chả có liên hệ gì với vị “hành giả”, nhưng dàn cảnh như đúng rồi vậy! Vụ việc tuy không đáng gì, nhưng xem ra lại là 1 phép thử đối với dân trí! Phải hành xử làm sao cho đúng với tinh thần: Bồ đề bản vô thụ, Minh kính diệc phi đài!

the king maker

Hơn 60 năm trước, có một người tên là Edward Lansdale, thiếu tướng CIA, biệt danh “The king – maker” – Kẻ buôn vua, ông ta đã dựng lên (và đạp đổ) vô số “ông vua” tại Philippine, tại Việt Nam và nhiều nơi khác! Chính ông này là cha đẻ của chiến dịch “Chúa vào Nam”, đưa gần 1tr người Công giáo di cư năm 1954. Một trong những người giỏi nhất của CIA, tiểu sử của ông ta đầy ắp sự kiện, vô số “chiến công” lẫy lừng! Và thế là 1tr người ra đi, Em theo đoàn lưu dân, bờ vai thơm nồng bông bí nụ… Nhưng 1tr người này số phận không giống nhau. Số có xuất xứ, quan hệ tốt (với chính quyền Diệm) thì được phân về Sài Gòn, Đồng Nai.

Số khác thì phải xuống Kiên Giang, số thì lên Buôn Ma Thuộc! Cư-Kuin là một cái huyện đặc biệt về thành phần, nếu như các bạn còn nhớ, đây là nơi xảy ra vụ bạo loạn hãi hùng mới vừa qua! Nơi đây có một cộng đồng khá lớn Bắc 54 di cư từ thời trước, và những người dân miền Bắc, miền Trung di cư lên sau này, và cả những người dân bản địa đã sống ở đó từ xưa! Địa bàn dân cư phức tạp như vậy, đương nhiên sẽ xảy ra nhiều chuyện! Nhưng căn bản là luật không nghiêm, dân không biết tin vào đâu, dân trí thấp, không bảo nhau được, tự sống với nhau vốn đã không ổn, người ngoài bày mưu, xúi dục là thành chuyện thôi!