brain rot

Từ của năm… năm ngoái, tôi đã bầu chọn là từ “tượng” với nghĩa là “một nghìn tỷ”! Từ của năm cho năm nay có lẽ là… “brain rot – thối não”. Từ này ám chỉ sự suy giảm trí tuệ và sức khỏe tinh thần do tiêu thụ quá nhiều nội dung nhỏ nhặt, độc hại trực tuyến, chúng ta đang mắc kẹt trong bộ não của con cá vàng, vui vẻ, hài lòng, nhưng không có sáng tạo, chỉ sao chép và dán, like và thả tim. Cho đến khi nó đã trở thành một thực trạng quá hiển nhiên rồi thì người ta mới tìm ra từ để diễn đạt nó! Có thể phương Tây họ thích cách diễn đạt rõ ràng và chính xác, nhưng phương Đông vẫn có những cách diễn đạt tuy mơ hồ, kém chính xác nhưng mang hàm ý sâu xa hơn thế nhiều. Theo tôi, đây không phải là “thối não”, mà là “thối tâm”!

Khi “tâm” chỉ xoay quanh những chuyện xàm xí, lặt vặt thì còn đâu năng lượng để học những điều có ích!? Mà cái “thối tâm” này nó đã bắt đầu lâu lắm rồi, từ trước khi có mạng internet kia, nếu truy nguyên thì từ hàng mấy chục năm trước hay xa hơn nữa kia! Tại sao cứ phải đợi bọn Tây nó nghĩ ra từ, rồi rầm rộ chạy theo!? Nếu tự biết phản tỉnh, thì sẽ thấy cái “thối tâm” này nó đã ăn vào tận “cao hoang”, đã vô phương cứu chữa từ lâu lắm rồi. Viết câu tiếng Việt không thông, ngây ngô như bò đội nón, đọc loại văn dịch tự động bằng máy tính mà gật gù khen hay, tự suy nghĩ, diễn đạt vấn đề nhỏ không được, nhưng ai nói gì cũng tin, chỉ cần đánh vào cái “tôi biết, tôi hiểu, tôi đúng, tôi hài lòng” là ai xúi gì cũng làm!

mâu thuẫn

Trước xem một cái phim Thanh xuân TQ gì quên mất tiêu đề, một nhân vật được xem là “chị Đại” của trường, vừa có võ công, vừa bản tính hào hiệp, trượng nghĩa. Cuộc đời đi học, dĩ nhiên không tránh khỏi có vài xích mích với một “anh Đại” trong trường, hai bên hẹn nhau “giải quyết”! Xem đến đó, mình tưởng là sắp to chuyện đến nơi, nhưng phim rẽ theo hướng không ngờ tới! Hai anh chị hẹn nhau ở gốc cây táo dại sau trường, cây đang mùa trĩu quả, sau một hồi đấu khẩu, hai bên quyết định phân cao thấp một cách gián tiếp thay vì dùng quyền cước trực tiếp! Mỗi người sẽ đấm một quyền vào thân cây táo, ai làm cho cây rụng nhiều quả hơn sẽ thắng! Kết quả, cô gái nhân vật chính đã thắng vì số quả táo rụng xuống nhiều hơn hẳn.

Như thế, cái phim thanh xuân đó cũng là một cách để giáo dục giới trẻ, phải tìm cách chuyển hướng, hóa giải mâu thuẫn, thay vì dẫn nhau đến chỗ đối đầu trực tiếp. Sẽ là một cách tốt đẹp hơn nữa nếu sự phân định cao thấp dẫn đến sự cạnh tranh, rèn luyện lành mạnh! Người ta như thế, tự nhìn lại mình, một kiểu “công xã nguyên thủy” không hơn không kém, những “cái tôi” không hơn con vật bao nhiêu, bất chấp thủ đoạn, không từ bất kỳ sự lưu manh, hạ cấp nào để kéo cả lũ xuống đáy! Đương nhiên, đây là phim thanh xuân, dành cho lứa tuổi vị thành niên, chứ những thể loại già đầu rồi mà vẫn không chịu lớn thì chỉ có cách “bắt kulak vô gulag” (cho nó đi lao cải) hay nặng hơn là cách ly khỏi xã hội vĩnh viễn!

“biết”

Tại sao “biết” là “Mr. Bịp” nhưng vẫn cứ “dính”!? Thực ra, nó cũng giống như “biết bơi” nhưng vẫn cứ “chết đuối”, hay như “biết là không an toàn” nhưng vẫn cứ “bốc đồng gây tai nạn” vậy! Cái chữ “biết” này… không phải chỉ “ý thức”, “giáo dục” mà có được, đây chính là sự lầm lạc lớn của ngôn từ, cho rằng “biết” nó nằm ở tầng “đầu óc, tinh thần”, điều này hoàn toàn sai, ngược lại, “biết” nó lại… nằm ở tầng “vật lý và thể chất”! Vì sao lại có cái “lý luận” ngược ngạo như vậy!? Như các thanh thiếu niên bốc đồng gây tai nạn, thực chất, nguyên nhân sâu xa là do cuộc sống vốn đã rất ù lỳ, ít vận động, đời sống tinh thần nghèo nàn, cằn cỗi, rồi trong một phút chốc, tâm lý nó chợt dao động sang một thái cực khác hoàn toàn trái ngược lại, bột phát, tăng động, gây hậu quả! Có dạy “ý thức giao thông” cho chúng nó bằng cách “tụng chữ” được không, xin thưa là không thể nào! Chỉ có cách thông qua vận động, rèn luyện, khiến cho cơ thể, tâm tính trở nên điều hòa, có kiểm soát, thì cái sự “biết” kia mới dần dần có tác dụng!

Có dạy cho trẻ “ý thức bơi” được không, xin thưa là cũng không! Chỉ có cách là cứ tập bơi cho giỏi rồi vừa có kỹ năng, vừa hiểu được tình huống nguy hiểm! Quay trở lại vấn đề, tại sao “biết” mà vẫn cứ “dính”!? Đó là do “đĩ miệng”, chỉ “tụng chữ”, “lặp như vẹt” chứ không thực sự hiểu ngôn từ, không có công phu trì định được cái “tâm”, mà muốn sửa “tâm”, trước hết phải sửa nơi chứa cái “tâm”, đó là cái “thân”, nói đơn giản là… tập thể dục! Trước có đứa bạn, cũng là dạng tài năng đánh đàn piano và nhiều môn nghệ thuật khác, có hôm cô ấy “lý luận” rằng: thực ra toàn bộ sự thông minh, tài khéo .v.v… đều là thừa hưởng từ mẹ, còn cha thì chỉ cho “cái xác vật lý không hồn” kia mà thôi! Đương nhiên đây chỉ là một dạng tự hỏi, tự băn khoăn muôn đời về vai trò của cha, mẹ, nam, nữ. Cô ấy nói gì tôi cũng ừ, cũng đồng ý hết cả, nhưng chốt lại một câu: Mọi sự đổi thay tinh thần đều xảy ra trong thế giới vật chất! – All spiritual changes happens in the physical world! Không có “cái xác không hồn” đó là… không có cái gì hết á! :D

vietic

“Văn hóa đọc” hiện tại, thực chất là tìm cách bán một mớ giấy lộn, từ ngữ nhộn nhạo như cơm sống vì dịch tự động bằng máy tính, nội dung toàn ba thứ rẻ tiền, nếu không muốn nói là xàm xí. Cái gọi là AI – trí tuệ nhân tạo thì thực ra, những đề tài hàn lâm thứ thiệt đâu có với tới nổi, nên cuối cùng chỉ là bài toán khai thác dữ liệu người dùng để làm sao bán hàng cho được nhiều! Cái gọi là “văn hóa”, thực chất là các bố ấy bị choáng ngợp bởi những màn trình diễn “ngàn tỷ”, choáng vì tiền nhiều quá! Và đầu tư vào “văn hóa” chính là… đầu tư cho những show trình diễn mang tính bầy đàn, thô lậu, thức ăn công nghiệp! Cái gọi là “chính danh” qua số điện thoại, thực chất SIM rác vẫn bán đến hàng triệu cái mỗi tháng!

“Mượn Căn cước” để đăng ký, nhưng mượn đâu ra mà nhiều thế, không thể làm được nếu không có sự thông đồng của cơ quan quản lý! Tất cả mọi điều, mới đầu đặt ra đều nghe có vẻ “tốt đẹp”, nhưng sau đều biến tướng, trở thành một thứ hoàn toàn khác! Cái mong muốn tối đa, nỗ lực hết sức của người Việt là làm sao bắt chước được vẻ ngoài, quần áo giống giống, ngôn từ hao hao, tạo ra một thứ nhìn từa tựa hàng thật, rồi dùng cái mã đó để bịp người, nhưng sự pha-ke về nội dung thì chẳng lẫn đi đâu được! Bởi ta nói nó như con vẹt biết giả tiếng ấy, thấy con chuột bò đến bèn giả tiếng mèo đuổi chuột đi, thấy con mèo đến bèn giả tiếng người nạt nộ đuổi mèo đi. Ai chỉ nghe mà không nhìn thì không biết nó là vẹt (Việt)!

hiệu quả

Facebook nhắc lại ngày này năm trước… lịch sử đã cho thấy có rất nhiều lần, có nhiều quốc gia, sau những giai đoạn thăng trầm, sau những thành công, thất bại, đều tự mình… đóng cửa, úp mặt vô tường mà suy nghĩ, mà tự phản tỉnh, làm sao để cải thiện hiệu quả làm việc, làm sao nâng cao hiệu suất của toàn xã hội, thì mới có thể cạnh tranh được với các nước khác.

Như chính phủ mới của tt. Trump sẽ có Ủy ban hiệu quả chính phủ – Department of Government Efficiency do Elon Musk đứng đầu, lần đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ xuất hiện điều này! Nhưng cạnh tranh về tính hiệu quả với Trung Quốc á, chuyện không dễ dàng như vậy đâu! Cũng trong lúc đó, ở ngay bên cạnh mà éo học được gì, chỉ thấy toàn ăn & phá!

hình danh – 形名

Còn nhớ suốt 12 năm phổ thông, tôi chưa bao giờ đi học thêm bất kỳ môn gì, nói cho đúng thì vẫn có đi học thêm một vài tuần nhưng đó là kiểu ham vui đua đòi với bạn bè mà thôi! Vì thầy cô thương nên không đì, hay vì mình thuộc dạng cũng hơi thông minh, lại rất cứng đầu, nên có muốn đì cũng hơi khó! Và thế là cả một cái thời tuổi thơ được cái tự do, thích học bao nhiêu thì học không cưỡng ép. Và vì hầu như không bao giờ bị bắt trả bài nên dần thành thói quen, về nhà là vất hết, không ôn bài, không làm bài tập! Chuẩn bị cho ĐH: không giải bộ đề, không luyện thi, tới đâu thì tới. Và cũng trong 20 năm đầu đời đó, vì nhà tôi đa số làm nghề Y, con cháu dâu rể trong nhà hơn 30 người làm Bác sĩ đủ các chuyên ngành nên chuyện đau ốm cũng hiếm khi phải lo nghĩ tới. Từ đó nói tới “chính danh”, chỉ một từ đơn giản như vậy nhưng có nhiều cấp độ hiểu nông cạn khác nhau, không phải chỉ có “đúng tên trên giấy tờ”.

Như khi TQ dẹp nạn dạy thêm, báo chí VN bắt đầu rền rỉ, than thân trách phận: “Ôi sao lại thế, không làm như thế được đâu!” Chúng ta sống trong sự “loạn lạc” đã lâu đến mức không còn dám nghĩ đến những điều đúng đắn nữa! Trở lại với “chính danh”, nó có nhiều tầng ngữ nghĩa sâu xa hơn, TQ họ dám đặt mọi sự vật, sự việc về đúng chỗ của nó: nếu còn phải đi học thêm tức là nhà trường chưa làm tròn bổn phận, nếu phải đi phòng mạch riêng của BS tức là bệnh viện chưa làm tròn chức năng, cái “danh” của trường là dạy học, cái “danh” của bệnh viện là chữa trị! Phải dẹp cái nạn “chân trong, chân ngoài”, chỉ một người nhưng có 2, 3 vai diễn khác nhau! Và không phải chỉ có Y tế & Giáo dục đâu, mà toàn xã hội đều như thế, ai cũng có 2, 3 khuôn mặt, chạy sô khắp nơi, ai cũng giả trá, giả cách, luôn tìm cách “léo lận” ngôn từ, ai cũng “hồn Trương Ba, da hàng thịt”! Nên những chuyện khác cũng là nhân quả hiển nhiên thôi!

AI

Với internet, kiến thức chưa bao giờ dễ dàng như thế! Hơn 20 năm trước, bọn sinh viên chúng tôi vò đầu bứt tai, không hiểu ANN – Artificial neuron network – mạng neuron nhân tạo, HMM – Hidden Markov model – mô hình Markov ẩn, SVM – Support vector machine, GA – Genetic algorithm – giải thuật di truyền, etc… là những gì! Nguyên nhân không hiểu là do thiếu thông tin, thiếu sách vở, và quan trọng hơn nữa là, những sách vở có được thì quá nặng về lý thuyết, thiếu minh họa thực tế. Thường là nó bắt đầu với những ví dụ rất đơn giản dễ hiểu, rồi dần dần được khái quát hóa thành lý thuyết toán tổng quát, trừu tượng. Và các ông thầy thường dạy ngay những lý thuyết toán phức tạp này, hoàn toàn quên các ví dụ đơn giản ban đầu! Hay có khi các ông thầy cũng không biết…

Nên sinh viên tìm hiểu vấn đề cứ như “thầy bói xem voi” vậy! Mà để bắt đầu với những ví dụ cụ thể, sinh động và hữu ích trong cuộc sống hàng ngày, thì cần… đi lại từ đầu, từ những chuyện đơn giản nhất! Nên kiểu đọc báo, xem tin tức bây giờ cảm thấy vô cùng bất an, toàn nghe thấy “Artificial Intelligence – trí tuệ nhân tạo”, cứ lặp lại đúng một từ đó, không cho thấy có nội dung gì khác! Giống như mấy thằng bị ngáo, bị thiểu năng vậy, cứ hễ mà mình đụng vào là nó lại văng cái từ “AI – Artificial Intelligence” vạn năng đó ra, và nó cũng chỉ biết mỗi một từ đó thôi, không nghe thấy bất kỳ thuật ngữ chuyên môn nào khác, cũng không Toán rời rạc, thuật toán, thuật giải gì cả! Kiểu chắc lại đi bán hàng, bán một cái giải pháp phần mềm làm sẵn bá vơ, bịp bợm nào đó!

tarred and feathered

Kaka, sự việc ầm ĩ mấy ngày gần đây, đất nước gì đâu… chỉ thấy toàn bịp bợm! Chỉ mấy cái ảnh ghép hết sức tào lao, ghép hết từ Tin cho tới Tập, từ Trudeau cho đến Trump, “tỷ phú Mai Vũ Minh” nhé, tất cả báo lớn VN đều bị “mắc lừa”, từ baochinhphu cho đến qdnd. Đến giờ mới biết dân Việt vốn dĩ là “chúa Bịp” hay sao, hay bản thân vốn dĩ cũng “cá mè một lứa”!? Sự việc nếu xảy ra ở nước Mỹ thời Wild – wide – west – Miền Tây hoang dã, là nhân vật này đã bị trét hắc – ín – đen và cắm lông – chim – trắng, rồi đặt lên một thanh đòn, khiêng đi diễu hành công cộng! Các bạn thử tìm hiểu về tập tục “tarred & feathered” này nhé! Giống như mô tả trong “Lucky Luke” hay “Những cuộc phiêu lưu của Huck Finn” vậy, để biết thêm về một phong tục rất văn minh và hiệu quả!

Như trong Lucky Luke mô tả thì, không phải chỉ có cảnh sát trưởng của một thị trấn bị trét hắn – ín – đen và cắm lông – chim – trắng vì chơi cờ bạc gian lận, con trai ông ta cũng bị như thế, và đến con chó của cái nhà đó cũng bị như thế, nó bịp có tông có dòng chứ chẳng đùa! Về thủ thuật, đây gọi là phong cách “Photoshop Philipp”, cứ tối hù một cục như thế để bà con tạm thời không luận ánh sáng đúng sai được! Nhưng máy ảnh chụp nguyên thủ, chủ tịch, tổng thống toàn là hàng xịn, và nhiếp ảnh gia thì đều là những người được chọn lựa, sàng lọc kỹ càng (chứ nó ngụy trang khẩu súng trong máy ảnh thì không cách nào mà đỡ được), đâu có chụp ra mấy cái ảnh ngu xuẩn, thiểu năng như vậy được!? Haiza, dân trí vẫn đang ở mức đó, từ dân đen cho đến quan đỏ…

nhân-quả hiển nhiên

Tiếng Hoa vốn dĩ không phải là dạng ngữ pháp tạo sinh – generative đúng nghĩa, việc đặt ra các từ nhằm biểu diễn những khái niệm mới là rất khó khăn! Như tiếng Anh, Pháp hay nhiều ngôn ngữ phương Tây khác, chỉ việc thêm tiếp đầu ngữ, tiếp vĩ ngữ, tổ hợp các từ đơn lại với nhau là đẻ ra được từ mới, rất dễ dàng và nhanh chóng. Tôi biết, có vị mang học hàm giáo sư hẳn hoi, rất nổi tiếng, vẫn lắc đầu chê bai: ngôn ngữ kiểu này thì làm sao mà học cái mới được! Nhưng tiếc thay, ngôn ngữ, theo như vị giáo sư đó hình dung, mới chỉ là phần nổi mà thôi, phần chìm lớn hơn nhiều, là công phu, là kiên trì, là tưởng tượng, mơ mộng và sáng tạo, mà những cái này thì hầu như là… nằm ngoài ngôn ngữ! Nên mới chỉ có tài lanh học được vài kỹ năng lắp ghép ngôn từ thì chưa thể coi là thông minh và hiểu biết được! Tiếc thay, phần đông người Việt dừng lại ở đó, nghĩ rằng chỉ cần kỹ năng xào xáo ngôn từ là đã đủ để bịp người khác! Và thực chất, mong muốn lớn nhất của họ chỉ là làm sao bịp được thằng bên cạnh!

Bằng cách nhanh nhất, xào xáo ngôn từ, tạo ra những giá trị ảo hòng mang lại sự thoả mãn nhất thời, trước mắt! Khi bạn nhìn vào đó đủ lâu thì sẽ thấy, tất cả đều là nhân-quả hiển nhiên! Đến tận bây giờ, chúng nó vẫn “hoang tưởng” “viết luận văn sáng tạo” để câu học bổng du học Mỹ đó thôi, sự đời đâu phải đơn giản chỉ câu chữ dễ dàng như thế! Cái sự “mau lẹ, dễ dãi, nông cạn” trong sử dụng ngôn từ đó, nó không chỉ hạn chế phát triển tư duy trên đường dài! Quan trọng hơn là: nó tạo ra những “cái tôi” lau nhau không chịu lớn, suốt ngày kình chống nhau, rút cuộc là phá vỡ những liên kết, quan hệ xã hội, là tạo ra một cái “giỏ cua”, một “vũng nước đục”, nơi những phần tử lưu manh, phá hoại lộng hành mà không ai dám làm gì! Tất cả đều là nhân quả hiển nhiên! Nhắc lại một câu vô cùng “hình thức” đã nói trước đây: “Chính tâm, thành ý, cách vật, trí tri, tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”, TQ thì xem như đã vào giai đoạn “bình thiên hạ” rồi, còn chúng ta vẫn mắc cứng ở ngay bước đầu tiên!

đứt gãy

Chữ quốc ngữ quả thực có tạo ra một sự “đứt gãy văn hóa” nhất định! Tôi còn nhớ thời mấy chục năm trước, khi các công cụ máy tính còn chưa phổ biến, việc viết sai chữ Hán khi trùng tu các di tích Huế là… nhiều nhan nhãn, nhiều đến độ một đứa con nít 15 tuổi như tôi lúc đó cứ nhìn là phát hiện ra! Thậm chí đến tận ngày nay, mỗi khi đi qua Chợ Lớn, đọc các bảng hiệu cũng dễ dàng nhận ra nhiều chỗ viết sai, thường là phiên âm Hán-Việt sai. Nhưng, như người ta hay nói, việc thì có gấp có hoãn, có những nỗi lo còn lớn hơn, còn cấp bách hơn chữ viết nhiều lần!

Như những cộng đồng người Hoa xưa có mấy người biết chữ đâu, phải đến 99% là mù chữ, mà họ vẫn sống tốt, vẫn hợp tác được với nhau để tạo nên cộng đồng vững mạnh đó thôi! Cái cấp bách là đạo đức xã hội xuống cấp, thói suy nghĩ nông cạn, đơn giản, kiểu ham muốn ăn xổi đến mức… ăn cướp, mấy cái đó mới thực sự vô cùng cấp bách! Do công phu, kiên trì không có, chỉ muốn “ăn ngay” nên dẫn đến việc học cái gì cũng không được, đừng nói là học loại chữ khó như Hán, Nôm xưa không được, đến cả tiếng Anh, Pháp hiện đại, dễ dàng đó cũng chưa học được đâu!

bán tơ

Xách 2 cái bánh xe đạp đi cân vành, không chỗ nào nhận làm! Cửa hàng lớn từ chối khéo: em phải gởi về trung tâm sửa chữa, mất hơn 3 ngày! Cửa hàng nhỏ: không có sẵn dụng cụ nên không cân được! Không ai muốn làm cái việc nhiều công mà ít tiền, chỉ muốn bán cái gì đó để ít công mà nhanh có lời. Đi mua cái đòn tạ, đòn thì có nhiều loại, như loại của các VĐV chuyên nghiệp có thể chịu lực đến 500kg nhưng mắc tiền, người bình thường có bao giờ tập quá 100kg đâu, nên hàng TQ nó cũng tự động phân cấp, không ai sản xuất cái đòn xịn cho nhu cầu bình dân. Và thế là VN cứ nhập hàng đểu về… bán với giá xịn. Không biết đã gặp bao nhiêu lần như thế, toàn nhập hàng đểu từ TQ, bán gấp 4, 5 lần giá, thậm chí đã gặp trường hợp gấp 9, 10 lần giá. Không phải chỉ một vài trường hợp, gần như cả xã hội như thế, không phải chỉ một “thằng bán tơ” bị “tế thần” đâu!

Hàng đểu còn ra vẻ “huyền bí”, ta đây là cao cấp nhé! Không bực vì bị lừa tiền 5~10 lần giá, mà bực vì cái thái độ làm việc! Toàn gian thương, buôn nước bọt và lừa gạt, không nghiên cứu học hành gì, lại còn cẩu thả, lười biếng! Éo hiểu lấy cái gì mà cạnh tranh với thiên hạ!? Chuyện nhỏ đã thế, chuyện lớn cũng thế! Hút cát từ biển, tàu thuyền mất chỗ neo đậu! Làm bè cá trên sông, cắm cọc lung tung, ghe thuyền không đi lại được! Nhà máy xả thải, cá bè chết hàng loạt. Xây cảng cá ở nơi tàu thuyền không vào được, ném hàng trăm tỷ vào chỗ hư không! Toàn trống đánh xuôi, kèn thổi ngược, mạnh ai nấy ăn và phá, sống không nhìn nhau, không bảo nhau được, thấy ai làm cái gì là bắt đầu chạy quanh giở trò lưu manh, phá hoại! Muôn sự là từ “tâm” mà ra, không sửa được “tâm địa bất chính” thì vĩnh viễn không làm gì được, mà sửa “tâm” á, haiza, còn khó hơn lên trời!

đọc sách

Đang cafe sáng, có một ku mon men lại gần: anh ơi em đang làm khảo sát về sách và người đọc sách… – Em tìm sai người rồi, anh không đọc sách! – Sách thì có người đọc ít người đọc nhiều chứ a?! – Anh tuyệt đối không bao giờ đọc sách! Em không thấy sách vở thời giờ, càng đọc là càng bị trì độn đi à ?! Ku cậu thấy có vẻ không ổn bèn lảng lảng đi…

moby dick, 2

Đọc cái loại văn này mà không bị “loạn óc” mới lạ, ấy thế mà cũng gọi là “dịch thuật, văn học” chứ phải! Éo hiểu đang là cái thời buổi suy đồi nào, toàn thứ cặn bã, rác rưởi mà vẫn dám “nhân danh” đủ thứ! Kiểu văn này chính xác là dịch tự động bằng máy tính, cứ để nguyên cái văn thiểu năng đó, đề một cái tên rồi xuất bản. Theo tôi, phải biết cách tẩy chay những thể loại “văn” như vầy, chứ một năm đọc 10 quyển thế này thì chắc chắn sẽ bị tâm thần, loạn óc mất! Cứ như thế này mà muốn giới thiệu cho đám trẻ rằng đây là đỉnh cao của văn học thế giới, là thành tựu nổi bật nhất của văn học lãng mạn Mỹ thì hơi bị quái lạ! Thậm chí, bất kỳ ai viết kiểu tiếng Việt như thế này, tôi cho rằng nên đi Biên Hòa sớm!

Những bản dịch cũ mấy chục năm trước, bây giờ ta biết chúng không hoàn hảo, vẫn còn khiếm khuyết, nhưng ít ra vẫn là một thứ tiếng Việt đọc được, câu cú suôn sẻ, trình bày ý tứ có cân nhắc trước sau, chất lượng có thể xem là tiếp cận văn học. Còn kiểu văn thế này mà cũng có người gật gù khen hay, viết bình luận cảm xúc này nọ như đúng rồi luôn! Toàn bán giấy lộn chứ xuất bản cái gì, nói thẳng ra, chỉ cần đọc mấy câu hành văn trúc trắc không nên thân là biết ngay cái thể loại vừa trí năng trì độn, vừa… tâm thần bất ổn, mà cái thời buổi gì kỳ cục, trì độn lại cũng chính là đồng nghĩa với bất ổn! Toàn những thứ cặn bã, rác rưởi, mà tôi đã dùng từ nào thì nên hiểu chính xác từ đó như thế!

việt – vẹo

Khi cái sự “vẹo” nó đã trở thành “chuẩn mực”, trong xứ gù, thằng nào thẳng là thằng đó… khuyết tật! Nhưng mà đụng đến là không được á, vô số chuyện “tâm linh” chứ không đùa! Ai mà vô trong cái cabin đó rồi sẽ thấy, thực ra bên trong phần lớn vẫn thẳng, chứ ghế không thẳng làm sao ngồi, giường mà nghiêng làm sao nằm được, bánh lái thẳng, các thiết bị phần lớn cũng thẳng, nhưng cabin là nó cứ phải “vẹo” như thế! Nghĩ cho kỹ, tất cả là từ sự dễ dãi, tùy tiện, cẩu thả, thiếu quy chuẩn, và rồi tất cả những sự “rỗng tuếch” đó được “thần thánh hóa” bởi “cái tôi” to hơn trời, không ai đụng vào được, không ai làm gì được! “Việt” và “vẹo”, mọi chuyện nó cũng giống y hệt con tàu vậy, và bằng một cách thần kỳ nào đó, nó vẫn chạy được, chạy và hoàn toàn không có sự “tự vấn, tự phản tỉnh” nào cả, dù là nhỏ nhất!

Xem các clip đóng tàu truyền thống của Thái Lan, đóng theo kiểu cũ, không có chút KHKT mới nào, nhưng xem là thấy rõ người thợ có tư duy hình học rõ ràng và tính toán tương đối chính xác! Còn ông thợ VN đem rìu ra đẽo miếng gỗ, chưa vừa thì đẽo tiếp, đến lúc nào ráp vừa thì thôi, không có một sự đo lường chính xác nào! Người ta đã thống nhất thước tấc, đơn vị đo lường khắp quốc gia từ hơn 2 ngàn năm trước, mà tận đến giờ mình vẫn kiểu “thước Lỗ Ban”, trong làm mộc, đóng thuyền cũng như trong xây dựng nhà cửa, mỗi người… một cây thước, dài ngắn khác nhau (!!!) như tôi mới đúng, không ai chịu ai, đụng đến thì lại viện một “Lỗ Ban” hoang đường nào đó, lại còn ngụy biện “công thái học” các kiểu! Không ở đâu khác trên thế giới mà lại “thần thánh hóa, huyền bí hóa” sự ngu dốt và lạc hậu như thế!

ngáo, 3

Facebook nhắc ngày này năm trước, những dòng viết khá “tâm đắc”… Nói chung là đám “báo chí”, cả nghiêm chỉnh, cả nhảm nhí, thường xuyên copy nội dung từ blog tkxuyen.com. Copy không thiếu cái gì, cứ y như rằng, viết xong một bài “tiên học lễ, hậu học văn, chính khí hướng thượng” là mặt báo bắt đầu xuất hiện trào lưu bãi bỏ khẩu hiệu “tiên học lễ…”

Cứ như viết xong mấy bài về “ngáo” là có bài về tính resilience – kiên cường trong cuộc sống! Nhưng nói dễ, làm không dễ, thường thì người ta chỉ thấy điều người ta muốn thấy mà thôi, và cũng thường thì người ta không thể hiểu được cái bên trong họ không có! Chỉ mới vận động tư duy câu chữ đơn giản, mà còn chưa làm được thì không hy vọng gì…

hói mít

Đã nhắc đến đoạn này rất nhiều lần, đây là vùng có lượng mưa lớn nhất VN, và nằm trong top của thế giới, trung bình đến 10000 (10 ngàn) mm mưa mỗi năm, tưởng tượng có cột nước cao 10 mét đổ lên đầu bạn. Nên cũng là vùng có độ đa dạng sinh học cao nhất, và ảnh hưởng đến đường bộ, đường sắt thì không phải bàn! Thường xuyên tai nạn, từ suốt hơn nửa thế kỷ nay chứ không phải giờ mới có, năm nào cũng vài ba vụ, lặp đi lặp lại suốt mấy chục năm qua cứ y như là “định mệnh” vậy!

Riêng cái xóm Hói Mít, Lăng Cô đó là quá quen với tai nạn luôn, và những tai nạn thương tâm cứ lặp đi lặp lại mãi, đúng y một chỗ đó suốt mấy chục năm qua! Nguyên nhân là một khúc cua làm từ thời Pháp quá gắt, chỉ cần mở rộng ra cho bớt gắt là xong. Ấy thế mà bác ĐSVN, cũng như thực trạng chung các ban ngành, là không làm cái gì cả, chỉ có đi mua công nghệ, và hét giá trên trời, chứ có tự làm được cái gì đâu, nên chưa bao giờ có giải pháp cho nó đúng đắn, đàng hoàng cả!

toạ thực sơn băng – ngồi ăn núi lở

Bao nhiêu khai thác, xây dựng, phát triển kinh tế các kiểu, tạo ra bao nhiêu kiểu phồn vinh giả tạo, rồi cũng sẽ phải trả lại hết mà thôi, trả đủ cả vốn lẫn lời, không thiếu một đồng cân nào! Không ở đâu chạy thoát, khắp tất cả các vùng miền từ Bắc, Trung, Nam, từ thành thị cho đến nông thôn, vùng sâu vùng xa. Tất cả đều là do khai thác tài nguyên thiên nhiên và xây dựng cơ sở hạ tầng mà ra!

Trung Quốc cũng thiệt hại do bão Yagi, nhưng chỉ có 4, 5 người chết (ít nhất báo cáo là vậy), qua đó cho thấy hạ tầng, môi trường họ làm kỹ lưỡng hơn, nên ít thiệt hại hơn. Em lặp lại một ý đã nói từ mấy năm trước: tất cả đều là do… “ăn ở” thôi, 100 triệu dân, chỉ riêng vấn đề “ăn” với “ở” thôi là đủ: 坐食山崩 – toạ thực sơn băng – ngồi ăn núi lở! Tất cả chính là hiểu theo nghĩa đen trần trụi nhất!

retarded

Suốt cả chục năm qua, tôi đã nghe về cái “định luật Bernoulli” này không biết bao nhiêu lần! Vô số “chuyên gia mạng”, học lỏm được đúng 1 chữ “Bernoulli”, nhân dịp mưa bão này đưa ra vô số lời khuyên kiểu “xúi dại, nói ngược”: nên mở cửa để làm giảm “áp suất Bernoulli” để căn nhà an toàn hơn! Đây đúng phải gọi là những dạng “retarded”, lặp lại từ ngữ như vẹt mà không hiểu nội hàm bên trong, và cũng là một kiểu “xúi dại” hết sức nguy hiểm! Nếu đóng chặt cửa, cấu trúc căn nhà liền một khối, gắn kết vững chắc với nhau và với mặt đất thì sự “chênh lệch áp suất” do gió tạo ra không thể nào bứng nguyên tòa nhà lớn đi được! Ngược lại, mở cửa chính là làm yếu đi cấu trúc tổng thể, tạo ra một chổ hổng để gió lùa vào!

Lúc này gió có cơ hội phá từng phần, bắt đầu từ những phần yếu nhất, đó là phá vỡ cửa, tốc mái! Trong sự tác động của gió, phần lớn là lực trực tiếp của luồng khí di chuyển, nhưng quả thực, có một phần do “nguyên lý Bernoulli”, sự chênh lệch áp suất nội tại giữa những luồng khí có vận tốc khác nhau! Đây là loại áp suất “thủy động”, không có “động” thì không có áp suất này! Mà mở cửa tức là trực tiếp gây ra sự “động”!!! Đây là lập lờ cố ý, hay là ngu dốt, thiểu năng, bị con chữ “áp suất” (thủy tĩnh) đánh lừa, vì có “áp suất” nên phải “mở van”? Đúng là “vừa ngu, vừa bất lương”, trong lúc mưa bão đưa ra lời khuyên như thế! Với đa số các nhà bình thường, nên đóng, chốt cửa, chằng néo thêm bằng thanh gỗ và dây thừng!

Nhưng cũng có trường hợp, như các mặt tiền – facade, cấu trúc vốn đã không thể kín gió! Chính vì không thể tránh, nên cần cân nhắc mở vuông góc để chia nhỏ diện tích và chằng buộc cẩn thận! Các “chuyên gia mạng” đã loay hoay với “định luật Bernoulli” như thế cả chục năm nay, em thấy rút cuộc, chúng nó không có khả năng hiểu được đâu! Nên bỏ thời gian đọc về “thủy tĩnh – hydrostatic”, “thủy động – hydrodynamic”! Mà đừng đọc trên “mặt chữ”, không hiểu mà nhắc lại như vẹt là người ta biết ngay! Dù tiếng Việt dùng “thủy” để dịch chữ “hydro” thật, nhưng không có nghĩa là “nước” đâu nhé, dùng để chỉ những dạng vật chất tuôn chảy (bao gồm nước, khí, plasma), từ dùng theo nghĩa đối lập với thể “rắn”.

bách việt

Gần đây thấy có các phong trào phục cổ, cổ phục, cổ phong… tuy việc tìm hiểu lịch sử, quá khứ là cần thiết, nhưng cũng thấy có một số rất đông dạng “vĩ cuồng, ngáo ngáo”. Tôi gọi đây là loại “khảo cổ”… đào lên không thấy gì cả, nên kết luận rằng… ngày xưa người Việt cổ đã dùng điện thoại không dây! Đơn cử là cái trào lưu “Bách Việt”. Bách Việt là cách sử sách cổ Trung Quốc gọi chung các vùng đất phía Nam sông Trường Giang, đó là kiểu “tập hợp” rất chung chung, một cái “umbrella – term” bao gồm rất nhiều nền văn hóa khác nhau: Dạ Lang, Mân Việt, Điền Việt, Nam Việt, Lạc Việt, etc… thậm chí cả nước (Ngô) Việt ở vùng Chiết Giang, Thượng Hải bây giờ. Đó là những “quốc gia” có rất ít liên hệ với nhau, thành phần chủng tộc, văn hóa, ngôn ngữ hoàn toàn khác nhau, một số đã là nhà nước phong kiến tập quyền, một số vẫn là mô hình bộ lạc, một số đã có chữ viết hay dùng chữ “Hán”, một số còn chưa có chữ viết, một số đã dùng lưỡi cày đồng, lưỡi cày sắt, một số còn… chọc lỗ tra hạt.

Thế nhưng một số ông “Việt…” thì tìm cách chứng minh rằng Bách Việt đã là một nhà nước thống nhất trên toàn bộ vùng phía Nam sông Trường Giang, do đó, cho nên, vì vậy, suy ra, ta có… VN là đại diện chính thống của Bách Việt, do đó, cho nên, vì vậy, suy ra, ta có… một dải suốt từ Quảng Đông, Phúc Kiến, đến tận Chiết Giang, Thượng Hải đều là của VN cả! Chưa dừng ở đó, các bố còn tự sướng, nói một hồi thì Kinh Dịch, Lạc thư Hà đồ, chữ Giáp cốt đều là sản phẩm của Việt tộc, nói một lúc nữa thì tất cả thành tựu đều do người Việt phát minh ra, người Hán chỉ ăn cắp thôi! Xưa toàn rừng núi, đường sá chưa có, đi bộ suốt một ngày chưa được 30km, ấy thế mà vẫn cố xây dựng Bách Việt trở thành một “quốc gia” thống nhất, rộng lớn đến nhiều ngàn km. Muốn có quốc gia, phải có kinh tế, sản xuất, xây dựng, hậu cần, giao thông, vận tải, phải có chữ viết, sách vở, tư tưởng, .v.v… Đóng trên người mỗi cái khố, chữ viết còn chưa có, gọi là “bán khai” quả không sai, nhưng lại cuồng vô đối!

Toàn các bố mới bơi một hai deca-mét đã chìm nghỉm, leo núi mới có hai ba hecto-mét đã sụm gối, mà ngồi “claim – đòi” đất hàng nhiều ngàn kilo-mét tận Thượng Hải mới vừa lòng, đúng ngáo! Đã là thời buổi nào mà còn “ngáo” những trò như thế, sang TQ mà xem, họ ném các bằng chứng khảo cổ vào mặt, nhiều đến ngu người luôn! Mà những thằng ngáo, dở nói nhảm để làm gì, bản chất của sự việc là gì? Thực ra rất đơn giản, giả sử như bọn buôn người muốn bán mấy em gái trẻ vào động karaoke thì làm sao? Chúng nó vẽ ra một cái cuộc sống hưởng thụ, bỏ ra một tí tiền để dẫn dụ, đến khi ăn quen, làm không quen thì tự bán mình thôi! Và những thủ đoạn “buôn người” chúng nó đều như thế, cứ vẽ một chặp thì toàn thành đĩ điếm, lưu manh cả. Hại chết một dân tộc cũng theo cùng một cách, vẽ ra những thứ hão huyền, xàm xí, đánh vào những “cái tôi” thiểu năng, muốn ăn không muốn làm, chỉ ưa mấy cái danh hão, đánh vào những mối liên kết xã hội, đến một lúc căn cơ không đủ thì sập thôi!

Đã ở nước ngoài mấy chục năm, đã nhìn thấy thiên hạ sống thế nào, sao vẫn thiểu năng, ngu xuẩn như vậy?! Thực ra chúng nó hoàn toàn không có ngu đâu, chỉ vì “quan thầy” chúng nó đã dạy bảo phải làm như thế, vì các “bài” chúng nó dạy nhau như thế, đánh vào số đông là phải vẽ ra những thứ viễn vông hư ảo, chứ dân trí đang lè tè ngọn cỏ như vậy, nói chuyện đúng đắn là họ không nghe đâu, phải đơm đặt những chuyện càng hạ cấp, càng kích thích càng tốt! Quan trọng nhất là phải đánh vào “cái tôi”, phải cho họ một cái “bầy đàn” để dựa dẫm, một miếng “bọt nước” để bám vào, phải làm cho họ cảm thấy có “giá trị”, dù là loại giá trị “bánh vẽ”, “tôi đúng”, “tôi biết”, “tôi hơn người”. Thời xa xưa mấy chục mấy trăm năm trước, nói điêu, gian dối người ta khó phát hiện, và lâu thấy hậu quả, chứ thời đại thông tin và thay đổi chóng mặt ngày nay, gian một chút là hậu quả nhãn tiền ngay! Quan trọng nhất vẫn là “dân trí”, người ta đã đi đến tận đâu đâu, mà mình vẫn ngồi đây, ôm mãi những điều hư ảo!

thương mại điện tử, 1

Từ chuyện đi bơm 2 cái lốp xe… giá như người thợ sửa xe bảo ở đây không bơm xe thì chẳng có gì để nói, anh ta xách cái ống ra, nhìn nhìn rồi bảo: anh ơi, em mở không nổi 2 cái nắp van! Là mình biết nó cà khịa rồi, nhưng tính không thích nói nhiều, tự đi mở 2 cái nắp van cho nó bơm, xong đưa 5 ngàn, nó đút túi rồi bảo: 5 ngàn là em lấy rẻ đó! Mình cũng éo biết nói gì luôn, cứ như nhìn vào khoảng không trống hoác vậy, đi luôn chứ biết nói gì nữa!? Không phải chỉ là cái thái độ làm việc, thái độ vẫn là chuyện nhỏ, cái chính là tâm địa bất ổn, một tâm lý kiểu… Chí Phèo, chỉ có ăn và phá, không làm được cái gì cho ra hồn, nhưng cứ muốn làm cha thiên hạ! Nói thì mọi người bảo chỉ là một cái ví dụ cá biệt, không cá biệt đâu, đinh vẫn rải đầy đường đấy thôi, và muôn ngàn những kiểu tệ nạn, vừa ăn cướp vừa la làng vẫn tràn đìa khắp xã hội! Có vô số những thằng rảnh không làm gì, chờ chực cơ hội ai đó xúi bẫy để làm trò lưu manh vặt!

Đến chuyện thương mại điện tử… xưa các trang như Lazada, Shopee cũng đầy hàng kém chất lượng, nhưng ngày càng tốt hơn, đã có những người bán hàng gian bị khóa tài khoản! Đến một lúc người ta bỗng dưng nhận ra rằng, hóa ra suốt mấy chục năm nay toàn bị lừa bởi đám gian thương, nhập hàng TQ chất lượng thấp về bán với giá cao! Tuy không thể nói rằng các trang thương mại điện tử đã đủ tốt, đủ hài lòng, nhưng ít ra giá cả niêm yết công khai, mặt hàng nhiều chủng loại! Mười năm trước, tôi đi mua vải sợi carbon để đóng xuồng, loay hoay hơn 2 tháng chưa có hàng, giờ thì có khi chưa tới 2 ngày! Hàng giao từ Thượng Hải mất cỡ 5~7 ngày, từ Thâm Quyến mất khoảng 3~4 ngày, còn những mặt hàng phổ thông thì họ đã buffering – trữ sẵn ngay tại VN, giao trong ngày! Phải có ai đó giảng giải, áp đặt cách thức thì người Việt mới làm, còn không thì chúng nó còn bận đấu tố, tính kế nhau và làm nhiều trò khỉ khác!