Trên núi đồi Mãn Châu

Điệu valse nhẹ nhàng cổ điển cho ngày làm việc, bài ca Nga: Trên núi đồi Mãn Châu. Bài này ra đời năm 1906, ngay sau chiến tranh Nga – Nhật (1904 – 1905), cuộc chiến với nước Nga Sa-hoàng là một thất bại to lớn, đây là một trong những “tiền đề” cho cách mạng Bolshevik những năm về sau! Nhưng cả với người chiến thắng là Nhật, chưa bao giờ trong lịch sử cận đại mà thương vong lại lớn đến như vậy!

Với sự xuất hiện của những loại súng, đạn mới, hình thức chiến tranh cổ điển đã có từ thời Trung Cổ: các đội hình ô vuông cứ thế dàn hàng ngang tiến lên làm mồi cho đạn từ đây biến mất hoàn toàn và nhường chỗ cho chiến tranh hầm hào! Quay trở lại với ca khúc, có cái không khí giáo đường cổ kính, dường như là ở một thế giới riêng biệt, thoát hoàn toàn khỏi hiện thực chiến tranh tàn khốc!

kiếm vũ

Chương trình âm nhạc cuối tuần… phương Tây thì chỉ xem đây là âm nhạc của Khachaturian người Armenia, nhưng nhiều người thì lại gộp nó vào không gian Xô-Viết, không gian Đế chế Nga rộng lớn, hùng mạnh xa xưa, một bản nhạc có tính “signature”, rất độc đáo của thế kỷ trước, được thấy sử dụng thường xuyên trong…

Phim hoạt hình Tom & Jerry (và nhiều phim khác) để diễn tả những lúc kịch tính, cao trào, gay cấn, trong những tranh đấu bất tận giữa mèo và chuột! Bản nhạc: Múa kiếm – Kiếm vũ – Sabre dance! Giây thứ 50 là một nét đẹp Circassian – Circassian beauty, từ hàng trăm năm nay đã thành huyền thoại, cô ấy là người Chechen!

Конь

Lảm nhảm cuối tuần… Một cuộc họp ở nước Nga thường kết thúc như thế này, hay ít nhất đó là những gì thấy qua phim ảnh: Có ai có câu hỏi nào không!? Và không đợi cho người khác có thời gian nói gì, sếp sẽ nói luôn ngay sau đó: Tốt, không có câu hỏi nào! Vậy tất cả thi hành!

kometa

Lảm nhảm cuối tuần, cái tuyên truyền của phương Tây đôi khi rất khôi hài, vẫn bôi nhọ đối thủ theo kiểu thời đồ đá, kiểu: 3 thằng VC đu cành đu đủ không gãy! Ví dụ gần đây là chuyện tuyên truyền rằng ku Nga tháo chíp tủ lạnh, máy giặt… để dùng cho quân sự! Ai có chút hiểu biết kỹ thuật đều hiểu rằng, chip trong tủ lạnh, máy giặt là những dòng siêu đơn giản, Nga thậm chí không thèm sản xuất, cứ qua TQ đặt là sẽ có, giao hàng tính theo… tấn! Có một sự thật là nhiều thiết bị quân sự Nga dùng chip từ khắp nơi trên thế giới, từ Mỹ, Đức, Nhật, TQ… Nhưng thực ra quân đội của các nước khác cũng đều như thế, chẳng ai tự mình đi sản xuất mọi thứ! Họ đều đi mua từ các nơi về, nhất là những loại đơn giản mà nếu tự sản xuất sẽ không hiệu quả về chi phí! Đó là chưa kể rất nhiều chip lưỡng dụng, vừa dùng cho dân sự, vừa có thể dùng trong quân sự, thì tự sản xuất làm gì, ra siêu thị mua nhanh hơn!

Có một thời GPS, GLONASS là cái gì đó rất cao cấp, nhưng giờ thì chip định vị có mặt nơi nơi! Là cha đẻ của hệ thống vệ tinh GLONASS nhưng Nga nó thậm chí không làm chip nhận tín hiệu GLONASS! Về cái gọi là sự lạc hậu của Nga, TQ so với phương Tây trong công nghệ chip, điều này thì tương đối đúng, họ vẫn còn đi sau chừng 5, 7 năm! Nhưng tuyệt đại đa số thiết bị chiến tranh dùng chip 28nm hoặc lớn hơn vẫn chạy tốt! Không phải cứ hiện đại là tốt đâu, có khi ngược lại! Như board mạch định vị Kometa của Nga làm được phân loại theo… khối lượng, loại 65gr chịu được 2 nguồn gây nhiễu, loại 135gr chịu được 5 nguồn gây nhiễu, cứ như thế tăng lên đến loại… 1kg! Thực tế, vì không thể tập trung đủ nguồn & công suất gây nhiễu, nên thiết bị trở thành miễn nhiễm với tác chiến điện tử! Chuỗi cung ứng toàn cầu đã đến mức phụ thuộc nhau như thế, nên để chất xám mà làm những chuyện đáng giá!

concert

Sự việc nó đều xảy ra theo cùng một khuôn mẫu giống y như thế, giống như trong phim Bố già – The godfather hay vô số các phim lịch sử, chiến tranh khác vậy! Ngay trước khi các sự kiện chính mở màn, các ông trùm đều thong thả đi nghe hoà nhạc, nhạc của Wagner, Mozart, Beethoven, vâng vâng… họ cứ làm ra vẻ vô tư, vô quan như thế!

Như trong WW2 vậy, các tướng lĩnh cấp cao ung dung đi xem ba-lê, nghe nhạc, xem kịch… tranh thủ tán tỉnh các cô ballerina! Đó cũng chính là lúc kế hoạch được triển khai, và khi giông bão ập tới, cần phải có cảm hứng cho vận động! Và những dân tộc mạnh mẽ là họ vận động, tiến về phía trước như thế, là “nhạc” chứ éo phải “nhẽo” nhé!

believe

Peter-the-great, khi hãy còn rất trẻ, có lần tham gia một nghi lễ triều đình và… quên mất lời thoại, những câu chữ có tính công thức, khuôn mẫu đã được sắp đặt trước mà một vị vua phải nói, mà thời đó thì không có máy nhắc chữ! Thế là ông ta cứ đứng đó ấp a ấp úng: Ta, ta sợ rằng… Vị tổng giám mục đứng bên cạnh liền nhắc rằng:

Thưa Sa-hoàng, ngài không sợ điều gì cả, ngài tin tưởng… (Sir, you don’t fear anything, you believe…) Thế là Peter nhớ ra và hoàn thành hết câu nói mang tính chất nghi lễ đó! Trích đoạn tiểu thuyết Pie đệ nhất – Aleksei Tolstoi! Hơn 30 năm sau, vẫn nhớ từng sự kiện, từng diễn biến trong cuốn tiểu thuyết rất hay từng đọc lúc nhỏ!

tình cờ

Điệu valse nhẹ nhàng cuối tuần, một cuối tuần đầy bẩn bụi và mồ hôi do làm mộc, làm thêm vài thiết bị cho cái xưởng và đóng thêm cái bàn làm việc… Bài ca nổi tiếng từ năm 1943: “Tình cờ (gặp gỡ)”. Trên đường phố đổ nát sau trận bom, anh lính nghe thấy có tiếng âm nhạc và tìm đến, có cô gái đánh đàn trong căn nhà hoang đổ nát.

Và họ nhảy với nhau điệu một valse tình cờ, giữa hai người chưa hề quen biết. Có điều gì đó siêu thực – surreal – thoát hẳn ra khỏi cái hiện thực chiến tranh tàn nhẫn, siêu thực như chính cái giai điệu bài ca vậy. Mới chỉ tiếp cận được qua phương diện âm nhạc, còn ca từ, văn chương Nga là cả một thế giới sâu thẳm, phức tạp khác nữa.

theremin

Nhiều năm trước đã viết về thiết bị nghe lén “the Thing – cái đó” này… Được Liên Xô tặng như món quà khai trương Đại sứ quán Mỹ tại Moscow, thiết bị có hình dạng quốc huy nước Mỹ, cái đầu đại bàng bằng gỗ, treo trang trọng trong phòng làm việc của Sứ quán. Đương nhiên người Mỹ họ cũng không ngây thơ, đã thử tìm hiểu, dò xét các kiểu, nhưng không phát hiện được điều gì, vì thiết bị không có dây điện, không có pin, không phát ra bất kỳ tín hiệu gì, nó chỉ hoạt động một cách bị động khi có nguồn vi ba chiếu vào ở đúng một tần số nhất định!

Khi đó, nó mới cộng hưởng và dội lại âm thanh, trong đó có lồng ghép các âm hội thoại trong phòng! Con bọ nghe lén nằm đó suốt nhiều năm trước khi bị phát hiện một cách tình cờ! Ngày hôm nay, chúng ta đi siêu thị, quẹt nhẹ là trả tiền, qua cửa khẩu hải quan, cũng quẹt nhẹ là kiểm tra CCCD, những dạng chip điện tử NFC, RFID… chính là xuất phát từ phát minh đầu tiên này! Đây là phát minh của Leon Theremin, nhạc công cello, người đã chế tạo rất nhiều nhạc cụ điện tử khác! Chiến tranh đã “tài trợ” cho công nghệ tương lai như thế đó!

ngựa

Chương trình âm nhạc cuối tuần, bài ca hiện đại, nhẹ nhàng, đơn giản, rộng mở: Tôi sẽ phi ngựa ban đêm trên thảo nguyên, đôi khi cũng được gọi bằng cái tên ngắn gọn hơn, chỉ đúng một từ: Ngựa! …Hãy để tôi thắng ngựa và phi qua đồng cỏ bao la! Hãy để tôi đi về phía chân trời, đi đến nơi thảo nguyên gặp ánh bình minh rực cháy, ôi cái chốn màu dâu tây tươi đỏ ấy, dù cho là có thật hay không…

Tình hình là trên các mạng xã hội Việt Nam, các hội, nhóm “Yêu nước Nga”, “Tâm hồn Nga”, “Tính cách Nga”… mọc lên như nấm sau mưa! Từ ngữ cứ kêu chan chát, đủ các kiểu đao to búa lớn… Nhưng có một điểm nhận dạng, rất đơn giản, rất dễ biết, một điểm đặc trưng, đặc hữu, cố hữu của đám ba láp: chúng nó không phân biệt được nhạc hay với nhạc dở, vì chúng nó làm éo gì có khả năng ấy!

wind of change

Lảm nhảm cuối tuần… sau một số biến động thì Prigozhin đã sang Belarus đăng ký kinh doanh, ngành nghề là Bất động sản, chuyên… giải phóng mặt bằng và thu hồi cưỡng chế! Ở mặt trận Ukraine, sau nhiều tháng đầy nỗ lực và toàn chỉ thấy chết chóc đẫm máu, cuối cùng cũng đã chạm đến được… tuyến phòng thủ đầu tiên của quân Nga! Xe tăng Nato rất tốt, ý là cháy rất tốt và rất nhiều!

Ở một phương diện rộng lớn hơn, những tàn dư của chủ nghĩa thực dân (cũ và mới) đang được dọn dẹp sạch sẽ! Lybia đã yêu cầu được Nga “bảo kê”, giống như trường hợp của Syria, đưa lực lượng Nga vào để đẩy hết quân ngoại xâm ra khỏi lãnh thổ! Hàng chục nước châu Phi cũng nổi lên hưởng ứng “Làn gió mới” đổi thay này… Dựa vào sức mạnh cứng chống lưng đó, BRICS sẽ là sức mạnh mềm đáng kể mới!

Song of the Plains

Chương trình âm nhạc cuối tuần… phiên bản tiếng Anh của Polyushko-polye – Cánh đồng yêu thương, do Paul Robeson trình bày, ông ta hát bằng tiếng Anh, nhưng đoạn giữa thì chuyển sang hát tiếng Nga, ngay khi chuyển sang tiếng Nga… Thì bài ca liền nghe có vẻ đáng sợ ngay lập tức, y hệt như khi đến những đoạn nghe tiếng hành tinh Klingon trong phim Star Trek vậy! Polyushko-polye, Polyushko, shiroko polye. Yedut po polyu geroi, Eh, da Krasnoi Armii geroi…

Oh rolling green open field
Rolling plain wide open prairie
Heroes go riding ‘cross the prairie
Yes with the Red Army go the heroes

Oh maidens fair raise your eyes
Gaze upon the road we follow
Far and away the road goes winding
Look and see how merrily the road goes

Ooo-oo-oooh, Ooo-oo-oooh
Oh far and away the road goes winding
Look and see how merrily the road goes

Oh maidens fair raise your eyes
Maidens wipe away the teardrops
Now lets all sing together louder
Sing with us our battle song united

O, Polyushko, pole, Polyushko, shiroko pole,
Yedut po polyu geroi, Ekh, da Krasnoy Armii geroi.

Eee-ee-eeekh, Eee-ee-eeekh,
Ekh, yedut po polyu geroi, Ekh, da Krasnoy Armii geroi.

Ekh, yedem my, yedem, Yedem, a krugom kolkhozy,
Nashi, devushki, kolkhozy. Ekh, da molodyye nashi sela.

Eee-ee-eeekh, Eee-ee-eeekh,
Ekh, nashi, devushki, kolkhozy. Ekh, da molodyye nashi sela.

Ekh, polyushko, pole, Polyushko, shiroko pole,
Yedut po polyu geroi, Ekh, da Krasnoy Armii geroi.

âm nhạc

Lảm nhảm giữa tuần… trích đoạn: Thực sự thì âm nhạc được tạo nên từ cảm hứng và tính tổ hợp! Cảm hứng chính là đến từ nguồn Slav (Nga), và tính cấu trúc tổ hợp là một yếu tố Germanic (Đức). Phải tổng hoà được cả hai yếu tố này trong một con người thì mới có thể có được âm nhạc đích thực! Các cấu trúc trong nhạc của Bach thật tuyệt diệu, và chắc chắn ông ta không có chút máu Slav nào! Và chỉ cần nhìn khuôn mặt của Beethoven thôi là cũng đã biết ông ta đến từ một chủng tộc hoàn toàn khác! Không có gì ngạc nhiên khi người Anh không thể sinh ra được nhạc sĩ vĩ đại nào, vì họ chỉ là một nhánh của tộc Germanic thuần chủng…

Trích đoạn phát ngôn của một nhân vật lẫy lừng trong lịch sử, vâng, đó chính là… A.Hitler, 1942, ông ta kêu gọi phải sát nhập vào nước Đức tính “cảm hứng” của các dân tộc Slav, như Ba Lan, Belarus, Nga… để tạo ra thứ âm nhạc cao cấp, tuyệt đẹp hơn nữa! Là người ta đang nói về “nhạc” nhé, còn các thể loại “nhẽo” thì không cần phải kể đến! Và thế là cái châu Âu “thượng đẳng” kia lại rên rỉ não nề khi thấy Anna Netrebko xuất hiện trên tay cầm lá cờ Novorossiya: Ôi không thể như thế được, ôi công chúa, ôi người yêu của tôi, lẽ nào lại thế!? Chuyện này đơn giản là không thể, không thể nào, vạn vạn bất khả…

m113

Quy luật muôn đời là thủ dễ hơn công nhiều, công cần phải có tối thiểu gấp 3 lần lực lượng của đối phương nếu muốn thành công (đây là điều kiện cần, chưa phải điều kiện đủ)! Nên bí quyết luôn là nằm trong chữ “phản”, là trò chơi tâm lý, phải làm cho đối phương nghĩ rằng họ mạnh, đánh vào cái ý muốn chiến thắng nhanh chóng của họ, để đẩy họ vào thế công, công trong cái địa bàn và kế hoạch mình đã chuẩn bị sẵn. Ví dụ như trận Kursk, WW2, chính là cái lý tính lạnh lùng của Zhukov đã thắng cái nóng nảy của Stalin. Phải làm cho người Đức nghĩ rằng họ mạnh, tự nôn nóng muốn chiến thắng thì cũng chính là tự chuốc lấy tai hoạ. Nên Nato ép Ukraine phải phản công bằng mọi giá, con chuột đi công con voi, không thất bại mới là chuyện lạ! Nếu đây là chiến tranh tổng lực kiểu cổ điển thì Nga sẽ tổng phản công sau vài tháng nữa…

Tức là… sẽ không còn nước Ukraine. Nhưng có lẽ Putin sẽ bằng lòng với những mục tiêu khiêm tốn hơn đã đặt ra! Những điều này, tướng tá Nato không phải là không hiểu, nhưng có phải máu họ đổ xuống đâu mà biết xót. Thường thì khi bắt đầu, người ta sẽ ném vào 1/3 lực lượng, 1/3 tiếp theo dùng để khai thác, phát triển tình huống, 1/3 còn lại là dự bị và thu dọn tàn cuộc! Đến hiện tại đã tiêu hao hơn 1/3 rồi mà không đạt được gì, chiếm được vài mảnh đất chưa đủ rộng để xây nghĩa trang mới! Ukraine sẽ phải quay về thủ, nhường thế chủ động cho Nga! Thực tế, Nga đã bắt đầu thử nghiệm tấn công một số vị trí! Tình hình này dự là sẽ có biến động chính trị, có thể là Nato sẽ… “thay ngựa giữa dòng”, và có lẽ cũng sẽ tìm cách thay khéo léo chứ không thẳng thừng dùng xe thiết giáp M113 như mấy chục năm về trước…

Homo Sovieticus

Kakaka, bài vui vui, những giả định về chiến tranh tương lai, khi phần lớn con người đã trở thành zombie – xác sống, rút cáp mạng là chết phần hồn, cắt wifi là thành thực vật. Nói không xa, tại các đô thị Việt Nam, những thành phần “xác sống” nhiều vô số, suốt ngày tranh cãi ngôn từ hình thức lảm nhảm, ai nói gì cũng tin, chỉ cần đánh vào “cái tôi” là chuyện gì cũng làm! Nguy hiểm hơn cả là họ trở thành vừa là nạn nhân, vừa là thủ phạm của chính mình, của cái “tâm” vọng động, hoang tưởng!

Cuộc sống của những thể loại cosplay, chỉ có cái mã ngoài chứ nội tâm bên trong trống hoác! Theo em, cứ bắt hết mấy thể loại này cho vào gulag, đem đi cải tạo lao động cưỡng bức, đem trở lại với thực tế! Thế giới chưa bao giờ là “phẳng” cả… Dự là sau vụ này, Liên bang Nga sẽ thành lập nước Nga xanh (Siniy rus), bên cạnh nước Nga trắng (Bela rus) và nước Nga vốn có (chính là nước Nga đỏ – Krasno rus) cho đủ với 3 màu trên lá cờ! Rồi sau đó sẽ tạo ra một giống loài mới gọi là Homo Sovieticus

Ras dva

Chương trình âm nhạc Xô-viết cuối tuần, ca khúc trẻ trung, vui nhộn “Một, hai, một hai” (Ras dva, Ras dva, thực ra bài ca có tên khác, nhưng người ta chỉ nhớ cái điệp khúc 1, 2, 1, 2 này mà thôi)… Đôi khi tôi nhìn vào trong đó và không thể thấy rõ nó là âm nhạc cổ điển, âm nhạc giáo đường, hay dân ca, dân vũ, hay là tất cả những thứ đó trộn lại với nhau, có thể cảm nhận được bao gồm vô số nguồn gốc và xuất xứ, trộn thêm cả tiếng huýt sáo, tiếng mèo kêu, chó sủa, ngựa hí!

đồng quy…

Không kém chiến tranh VN về độ ác liệt, hai bên nhiều lần tuyên bố “không bắt tù binh” (tức là chỉ có đấu đến chết), những tình huống “đồng quy vu tận”, chia đôi quả lựu đạn, ta một nửa, kẻ thù một nửa xuất hiện vô số! Đằng sau là cuộc đấu công nghệ căng thẳng, tên lửa, phòng không, tác chiến điện tử… Đến nay có thể khẳng định Nato tạm hết chiêu, đưa chiêu nào ra là ku Nga cũng hoá giải được!

Nato thì hướng đến một kịch bản Triều Tiên: chia 2 đất nước, đóng băng xung đột, về mặt kỹ thuật là không tuyên bố đình chiến, không có bất kỳ thoả thuận nào! Thấy rõ là đã rất nản, chờ xem bầu cử TT xong sẽ rõ hơn. Anh Medvedev thì chẳng giấu giếm gì cái ý định muốn quy về kịch bản kiểu Việt Nam: chia 2 đất nước chỉ là tạm thời, “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Nguỵ nhào” mới chính là mục tiêu lâu dài!

Ballada o soldate

Chương trình âm nhạc cuối tuần, Bài ca người lính – Ballada o soldate – Bài hát từ bộ phim rất nổi tiếng cùng tên, 1959! Phim này, “Bài ca người lính” và phim “Khi đàn sếu bay qua” là hai phim rất kinh điển, hai tượng đài cao ngất của điện ảnh Xô-Viết cũ! Khi chơi chậm lại một chút, đây là bài ca không thể thiếu trong các tang lễ quân đội Nga, tương tự như bài “Hồn tử sĩ” ở Việt Nam vậy, nhưng kỳ lạ thay, khi chơi nhanh lên một chút, lại trở một hành khúc hùng tráng và được chơi trong nhiều dịp lễ hội khác, không chỉ riêng tang lễ. Video bên dưới là bản chậm…

Za Pobedu

Như thông lệ, ngày này hàng năm, khoản 14h giờ VN, gấu Nga lại diễu binh, khoe cơ bắp! Có năm, đang truyền hình trực tiếp thì mất sóng vài giây, sự cố kỹ thuật sao đó! Bình luận viên ngẫu hứng chen ngang ngay trên sóng truyền hình trực tiếp: vâng, theo tin chúng tôi mới nhận được thì âm mưu phá hoại của CIA nhằm làm gián đoạn chương trình đã bị chúng ta vô hiệu hoá thành công! Họ cứ đùa bỡn như thật trên sóng truyền hình như thế! Trở lại với phần lễ, vẫn lại là những điệp khúc muôn thủa: cha ông chúng ta như thế này, tổ tiên của chúng ta như thế kia…

Người Nga và cái tâm lý đối đầu, mâu thuẫn dai dẳng, trường kỳ Đông – Tây, chuyện đó không phải bây giờ mới có, mà đã có ít nhất từ vài trăm năm qua, là kết quả của một quá trình lịch sử rất lâu dài! Phương Tây nói cho đúng chính là người thọc gậy bánh xe, chẳng phải là tay vừa, bao nhiêu mưu ma, chước quỷ mà người ta thường thấy mô tả trong Sử ký, Chiến quốc sách, Đông Chu liệt quốc, Tam quốc diễn nghĩa, etc… đều đã và đang đem ra sử dụng hết cả. Nó tạo ra cái tâm lý đối đầu thường trực như thế, mà người Nga thì không bao giờ chịu lép…

russian federal law #93

Có người nói rằng Putin bị trói tay bởi Điều luật liên bang Nga #93: cấm sử dụng lính nghĩa vụ Nga cho các hoạt động bên ngoài lãnh thổ! Nato, bằng nhiều xảo thuật, mưu mẹo khác nhau, đã ép buộc Yeltsin trước đây tạo ra một điều luật như vậy! Nhưng Putin đã không sửa luật, ông ta chấp nhận chơi theo luật đó. Điều đó có nghĩa là tất cả binh sĩ tham gia cuộc chiến tại Ukraine đều là quân nhân chuyên nghiệp, với số lượng tương đối ít ỏi, và tổng thống Putin không có quyền điều động cả triệu binh sĩ nghĩa vụ hiện có trong biên chế!

Thiết nghĩ có luật như vậy cũng hay, ngăn không cho nước Nga đi lại con đường leo thang quân sự của Liên Xô trước đây, cân bằng giữa nhu cầu an ninh và phát triển kinh tế, ngăn nước Nga tham gia những cuộc chiến quá sức! Về quân sự, cũng là dịp thay đổi tư duy, phát triển theo con đường chuyên nghiệp! Đương nhiên sẽ có người đặt câu hỏi, nhỡ tình huống cần số lượng lớn binh lính thì làm sao!? Thực ra không thiếu cách để lách luật, như Việt Nam ở Campuchia trước đây, 100% là lính… “tình nguyện”, không hề có lính nghĩa vụ nào nhé!

Tachanka

Chương trình âm nhạc Xô-viết cuối tuần, bài hát Tachanka, là loại xe tứ mã, gắn thêm khẩu súng máy (Maxim) phía sau, đây là loại vũ khí quan trọng và phổ biến từ thời Nội chiến, thời mà kỵ binh vẫn còn đóng vai trò quyết định. Vẻ đẹp của nó không bao giờ cũ, những con ngựa, tốc độ và tác chiến di động… Đến tận giờ, tại Kherson thuộc Nga, vẫn còn một tượng đài Tachanka rất đẹp…