Nhiều khi thấy vô cùng nản với các kiểu báo chí la liếm, cóp nhặt từ nước ngoài về, ngôn từ sượng như cơm sống, không chỉ cho thấy đầu óc thiếu vận động, không tự nghĩ ra được nội dung, mà còn bộc lộ rõ sự bàng quan, vô can, vô tâm với thực tại! Báo chí nước ngoài dùng từ ngữ, nội dung như thế nào là báo trong nước cũng lặp lại y như con vẹt vậy! Ví dụ như “tri thức bản địa – indigenous knowledge”, nước ngập thì chạy lên đồi cao, đói ăn rau đau uống thuốc, đó là “bản năng” con người, là người ai cũng thế chứ gì mà “bản địa” với “không bản địa”!? Lặp mãi cái từ cụm “tri thức bản địa” đến một lúc thì bản thân anh cũng tự cảm thấy như mình không phải là người bản địa, cứ như là đã ở trong một thế giới khác rồi ấy nhỉ!?

Đúng ngây ngô, mông muội, không tự luận ra được! Đặc trưng của loại không có công phu suy nghĩ gì là cứ… bám víu vào ngôn từ, không tự tạo ra được nội dung. Và rồi cứ như thế, bọn Tây nó thảy ra từ nào là bắt đầu bu vào đánh nhau chí chóe chỉ vì cái “từ” đó, và cũng chỉ đánh nhau trên bề mặt ngôn từ thôi chứ không có nội dung thực chất gì! Thêm một ví dụ nữa, mấy chục năm trước, đã có một đống cxx “triết học, chủ nghĩa hiện sinh”, haiza, đã làm hỏng cả một thế hệ, mấy ông già “tri thức ngáo ngáo”! Triết học, như thường được hiểu, chính là “suy nghĩ về suy nghĩ”, còn chưa thực sự có “suy nghĩ”, vấn đề nho nhỏ còn nghĩ chưa được, câu từ đơn giản viết còn chưa thông, ấy thế mà lại cứ ưa bày đặt “trít học”!

Rất lâu về trước, khi kinh tế bắt đầu dịch chuyện trọng tâm ra khỏi nông nghiệp, thành thị bắt đầu phát triển, bắt đầu xuất hiện một thành phần tạm gọi là… lưu manh thành thị. Vốn gốc cũng là nông dân, nhưng chúng nó vừa sợ lao động chân tay vất vả, vừa khinh khi những người nông dân ít học, và do đó tìm cách khoác lên người cái vẻ tri thức đạo mạo, nào là kỹ sư, nào là kiến trúc sư, đủ các loại “sư”… Nhưng tôi dám cá rằng 90% kỹ sư VN ngay ở thời điểm hiện tại không biết cách đọc Vernier scale, tức không biết cách dùng thước kẹp, làm sao đo được kích thước một vật thể chính xác tới 1/1000 cm bằng một công cụ đơn giản. Hình bên dưới: cây thước đang chỉ ở mức 11.88 mm ± 0.02, làm sao đọc ra được con số này?!

Ngoại ngữ thì lỏm bỏm, chữ tác đánh chữ tộ, những loại tri thức nửa mùa này chỉ giỏi một điều là khinh thị và tự tôn thôi, suốt ngày chỉ kèn cựa và nói xấu nhau, chứ thực chất không động chân tay làm được việc gì cho ra hồn. Sau nữa đến thời có internet thì bắt đầu xuất hiện thành phần lưu manh mạng, nâng sự ngu xuẩn và manh động lên một tầm cao mới! Lúc này thì đã biến thành nhiều dạng “công nghệ truyền thông bẩn”, những bài viết có nội dung vô cùng ngu xuẩn, hàm hồ, xàm xí, tào lao, được bơm thổi bằng nhiều cách: Tin tôi đi tôi là người nam nói giọng nam không gạt bà con đâu! Bài viết đầy lương tâm và trách nhiệm, cần được nghiên cứu ngay! Tôi là người hiểu biết về điện, tôi đồng tình với bài viết của bạn.

Tình hình hiện nay rất cần những bài viết, nhận định sâu sắc như thế nầy, các bác lãnh đạo ở trên có đọc không… Đến cả những kiểu comment bơm thổi cũng rập khuôn, máy móc, thiểu năng như nhau, dùng đi dùng lại hết từ chỗ này sang chỗ khác, vô số những kiểu ăn nói càn quấy, bất chấp! Sẽ là vấn nạn rất lớn nếu đi qua bao nhiêu thời đại, bao nhiêu đổi thay, nhưng con người thì vẫn y hệt như trăm năm trước, không hề nâng cao được chút nào về dân trí. Chỉ là khoác lên áo quần hiện đại, tay cầm điện thoại thông minh, đi xe sang xịn, nhưng đầu óc và tâm tính thì vẫn y như thế, rồi cũng lại bắt đầu đấu đá và nói xấu nhau, đẻ ra muôn ngàn thủ đoạn bẩn thỉu, rồi cũng y hệt như trăm năm trước, không khác một cái gì cả!

Có rất nhiều lý luận tào lao trên net, nhưng đến lúc này có thể khẳng định: xe điện là xu hướng tất yếu! Xe điện có tỷ lệ cháy nổ khoảng 25 trường hợp / 100 ngàn xe, thấp hơn nhiều so với xe chạy xăng dầu, lượng điện dùng cho xe điện chiếm không tới 10% lượng điện dân dụng, sẽ không đặt gánh nặng cho ngành điện trong một lộ trình phát triển đã định trước. Pin lithium mặc dù vẫn có một số rủi ro, nhưng pin Lithium dạng LFP có thể xem là an toàn, khả năng cháy nổ do sạc quá nhiệt, đoản mạch hay va chạm là gần như không có. Vấn đề duy nhất là tái chế pin thì… dù sao tái chế chất thải rắn vẫn sẽ dễ hơn là tái chế CO, CO2, một khi đã thải vào khí quyển thì gần như không có cách thu hồi.

Đương nhiên nói như vậy không có nghĩa là bạn phải đi mua ngay một chiếc xe điện, lộ trình chuyển đổi như thế nào, chất lượng thương hiệu xe như thế nào, và còn nhiều vấn đề khác cần phải cân nhắc. Thêm một chuyện nữa là đã cấm xe máy xăng dầu, thì cũng phải tiến tới cấm luôn ô-tô chạy xăng dầu, trước mắt chưa thể cấm những loại xe tải nặng, vẫn còn phải phụ thuộc xăng dầu dài dài, những vẫn có thể cân nhắc cấm ô-tô con 5 ~ 7 chỗ ngồi, đương nhiên cũng phải theo một lộ trình dịch chuyển hợp lý! Riêng em thì hiện tại đã đi một nửa là bằng xe đạp, một nửa bằng xe máy xăng và vẫn sẽ tiếp tục đi xe máy xăng đến lúc nào không còn đi được nữa thì… ta đạp xe thôi, chẳng có gì phải lăn tăn cả! :)

Không cần phải đọc báo để nhận diện lưu manh, lừa đảo đâu, nó hiện diện khắp nơi nơi trong đời sống hàng ngày, chỉ cần chú tâm quan sát là sẽ thấy được! Tôi lấy ví dụ một chuyện tôi nhìn, nghe và thấy, nhưng ngược lại không biết phải nói làm sao, vì nói ra có khi người ta bảo mình khùng. Cũng không phải là có quan tâm gì đặc biệt, chỉ là nhìn thoáng qua là đã hiểu ngay mọi chuyện, nên kể lại như sau… Chuyện là lúc trước hay đạp xe cuối giờ chiều, đạp xe mệt thường ghé một quán cafe thong thả làm một ly sinh tố giải khát, chủ quán là một phụ nữ trung niên, thông minh, giàu có, nhưng không chồng. Đám lưu manh muốn tiếp cận người phụ nữ này thì sẽ làm như thế nào!? Đầu tiên chúng cũng lân la làm quen giống như tình cờ vậy, kết bạn facebook, nói chuyện vơ vẩn! Nhưng lừa tình, lừa tiền, dụ đầu tư, etc… là những chiêu xưa rồi, với người đàn bà thông minh, biết cách làm ăn, từng trãi xã hội kia, những chuyện đó không ăn thua.

Người phụ nữ đó dùng một người quen mà bà ta đã có mối quan hệ tin cậy từ lâu làm bảo vệ quán, chỉ là một anh bảo vệ bình thường thôi, nhưng đôi khi cũng rất quan trọng. Đám lưu manh đầu tiên sẽ nhắm vào anh bảo vệ này, tìm cách gây chuyện, và gây ra vô số chuyện từ ăn cắp xe của khách, cho đến những xích mích lặt vặt khác. Tất cả sắp xếp thành một chuỗi sự kiện leo thang, đến đỉnh điểm của câu chuyện, thì trên Facebook, trong vòng “bạn bè” của bà chủ, sẽ có những bài viết gây ảnh hưởng: “Không có nhân viên nào là người không thể thay thế được, không có người này thì ta tuyển người khác”, và thế là bà chủ đó, do bị ảnh hưởng từ nhiều nguồn, sẽ đuổi việc anh bảo vệ mà bà ta đã có quan hệ tin tưởng lâu dài. Đương nhiên, người kế tiếp được giới thiệu vào làm bảo vệ là người mà băng lưu manh đã chuẩn bị trước! Cứ thế, từ từ, chúng nó thay hết người trong quán, từ bảo vệ, thu ngân, cho đến nhân viên pha chế, bưng bê…

Đây đa số là những công việc chả cần có chuyên môn gì, toàn là những người mà các băng lưu manh rất dễ chuẩn bị từ trước. Đến một lúc toàn bộ người trong quán là của chúng nó, thì chúng nó thao túng bà chủ quán dễ như không! Tôi chỉ cần nhìn thoáng qua là tôi thấy hết cả, từng chiêu, từng thức đâu có qua mắt tôi được, nhưng ngược lại, cũng đâu có nói ra được. Ai mà còn hỏi câu: “chuẩn bị công phu như vậy để làm gì?” thì còn chưa hiểu hết sự điếm lác của các thành phần lưu manh Việt hiện tại! Thay vì vậy, nên đặt câu hỏi: tại sao các cộng đồng Việt lại quá dễ bị tổn thương trước lưu manh, đĩ điếm như vậy!? Người ta nói: dùng lửa để thử vàng, dùng vàng để thử đàn bà, dùng đàn bà để thử đàn ông, vậy chứ đàn ông dùng để thử cái gì!? Ở những xứ văn hóa lành mạnh, thì đàn ông chính là quay ngược lại dùng để thử lửa, nhưng ở xứ như ta hiện nay thì… đàn ông chỉ được dùng vào việc thử vô số chuyện lưu manh, bịp bợm!

Cũng có thể là các băng nhóm giang hồ địa phương, nhưng phần lớn trường hợp, chúng nó… khá thẳng thắn, cứ thấy công ty nào làm ăn được, là chúng nó đến đặt thẳng vấn đề: ở địa phương này chúng tôi là người có số má, có ảnh hưởng, các anh cho chúng tôi gởi nhờ thằng em làm bảo vệ, hàng tháng đi làm đầy đủ, trả lương đàng hoàng. Và thường thì các công ty không từ chối, chỉ là một vị trí công việc quèn thôi, cũng không mất gì, và các băng nhóm đó nhiều khi cũng biết điều, chúng nó chỉ yêu sách một vài việc nhỏ, lặt vặt thế thôi chứ cũng không phải là “bảo kê” hay đòi hỏi gì lớn. Nhưng cá biệt, có những đối tượng, đường dây mưu tính chuyện sâu xa, tinh ranh hơn nhiều, phải dùng đến những thủ đoạn lắt léo, phức tạp để cài cắm người, chứ không thẳng thắn, đơn giản như kiểu “dân đao búa”, thì tức là một loại rất khác rồi, với loại này, cái chúng nó nhắm đến đương nhiên không phải chỉ là một vị trí làm công ăn lương quèn!

Cứ như thế, chúng nó lộng hành, hết sức tự tin vì các bài bản đã được chuẩn bị từ trước, đã được diễn nhiều lần. Đó là với một quán cafe, bình thường hay sang trọng, thì đều dễ thâm nhập và thao túng, vì công việc chẳng có tính chuyên môn gì. Ngay cả đối với những công ty mang tiếng có “chuyên môn, công nghệ” cũng thế mà thôi, vì ngay trong số những người gọi là “có học, có bằng cấp” ở VN hiện tại, ngay cả những công việc mang danh “công nghệ” đó, tôi nói như lập trình viên, số thực sự làm việc được chỉ đâu đó một vài phần trăm thôi, số còn lại là giả bộ làm việc, giả bộ có tiến độ, mà con số đông như vậy, chiếm đến tuyệt đại đa số, không làm việc được, đương nhiên sẽ có nhiều người tính đến những con đường tắt, làm sao không làm mà vẫn có ăn, làm sao để lũng đoạn được những thành quả có sẵn!? Nếu bạn đã nhìn rõ cái “dân tộc tính” đó thì sẽ không lấy làm lạ gì, chuyện bé như thế, chuyện lớn cũng như thế mà thôi!

Dĩ nhiên sẽ có người hỏi tôi lấy đâu ra những “thông tin, kịch bản” này, tôi nói tất cả chỉ là quan sát bên ngoài, phân tích sự kiện mà nhìn ra, chứ bản thân tôi không có bất kỳ liên hệ gì, cả với lưu manh lẫn khổ chủ. Và nói ra với hy vọng người phụ nữ đó sẽ nhìn ra chân tướng mọi việc. Thường thì người từng trãi như thế sẽ tự nhìn ra được, nhưng thực tế cuộc sống cũng đã có vô số những trường hợp vì không đề phòng đúng mức mà gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Xã hội có vô số loại lưu manh khác nhau, nếu là loại lưu manh chuyên nghiệp, biết mưu mẹo không lừa được ai thì thường chúng nó sẽ không làm tiếp, để thời gian đi làm việc khác. Nhưng cũng có loại lưu manh, do tự “hoang tưởng” mình “thông minh” nên cứ bám mãi vào những thủ thuật nhảm ấy, thậm chí nếu không lừa được người thì sẽ giở vô số trò điếm lác, lưu manh vặt để kéo người khác xuống vũng bùn, loại đó không nên dính vào kẻo làm bẩn chính mình!

Những con người như vậy trở nên “nguy hiểm” vì không tự định hình được thang giá trị. Thoắt một cái, họ có thể biến thành người như thế này, trí thức, chính chuyên, lương thiện… rồi thoắt một cái, nếu bạn có cơ duyên quan sát được, sẽ thấy họ trở thành hoàn toàn ngược lại. Vấn đề đương sơ dĩ nhiên là do bản thân không có công phu trì định được giá trị, có thể là do gia đình, do giáo dục như thế nào đó, nhưng toàn bộ quá trình là một vòng xoáy tâm lý phức tạp, có thể nói, đó là những con người đã bị “traumatized” bởi cái xã hội hỗn loạn, nhiễu nhương suốt mấy chục năm qua, cứ thỉnh thoảng chúng nó lại văng ra cái câu: “Ai cho tôi lương thiện!?” như một cách tự biện hộ! Nếu họ sống đúng với giá trị thật của bản thân thì đã không sao, chính là họ tự hoang tưởng mình có giá trị, ai cũng phải phục vụ mình, tôi là trung tâm của vũ trụ, “con nhà lính, tính nhà quan”, những “cái tôi” đã đến mức… vô phương cứu chữa!

Căn bệnh đã trở nên di căn, cấp tính, khi nhiều “cái tôi” bệnh hoạn như vậy được liên kết thành hội nhóm, nhờ sự giúp sức của mạng xã hội hiện đại, chúng đúc kết và truyền dạy cho nhau những “bài bản”, như một kiểu dịch bệnh không kiểm soát được của thời đại. Mà những vấn đề về giá trị căn bản của con người này thì không một hệ thống pháp luật nào sửa chữa, răn đe được, thậm chí còn không can thiệp được, vì nó đơn thuần là quan hệ dân sự có vẻ “bình thường” giữa những con người với nhau. Nói về động cơ, nguyên nhân thì đơn giản: làm sao để có ăn mà không cần phải làm gì, cài thành một cái thế đe dọa, phá hoại để người ta phải sợ, phải thỏa mãn các yêu cầu của chúng nó! Nhưng nói về các hình thức, thủ đoạn, phải tạo dựng hình ảnh làm sao, phải xây dựng vỏ bọc thế nào, phải tuyên truyền, gây ảnh hưởng như thế nào, thì lại là thiên hình vạn trạng và không phải lúc nào cũng dễ dàng nhìn ra được chân tướng!

Facebook nhắc ngày này năm trước, cái máy ép dầu thời kỳ “tiền công nghiệp”… Một thời gian sau, nhờ mạng thông tin hiện đại mà xem được cũng cái máy này, nhưng là phiên bản “cổ truyền TQ”, so với phiên bản VN có nhiều khác biệt. Thay vì dùng 2 thanh niên trai tráng khỏe mạnh quai búa, là loại búa tạ nặng, thì họ treo cục sắt nặng lên một sợi dây, tìm cách lắc cục tạ này như con lắc, đến khi đủ biên độ thì đánh vào cái nêm để vận hành máy. Như thế tiết kiệm được nhiều sức lực vì không phải dùng sức người để quai búa rất nặng. Có vô số hình thức gọi là “mechanical advantages”, tạo ra lợi thế cơ học nhằm bớt đi sức lao động, giảm mệt mỏi, tăng năng suất! Từ đòn bẩy cho đến các hệ thống ròng rọc liên hoàn, rồi tiến đến các hệ truyền động phức tạp như bánh răng, dây xích, etc..

Tìm cách đạt được lợi thế cơ học là bước đầu tiên để tiến đến chế tạo ra máy móc cơ khí đơn giản. Nhưng xem các “máy móc” thủ công nghiệp VN xưa thì thấy rất thiếu các hình thức “mechanical advantages” này, thuần túy dựa vào sức người kiểu… trâu bò, nhiều cải tiến vô cùng đơn giản không làm được. Đến những chuyện nhỏ còn chưa hiểu, chưa làm được mà toàn ngồi tán láo “công nghệ trên trời” không à! Toàn các bố thiểu năng, ưa phét lác ngôn từ, từ nhỏ không chịu vận động nên mãi vẫn không thể hiểu được những nguyên tắc vật lý cơ bản, nhưng hoang tưởng siêu hạng, lại còn… “như tôi mới đúng, ai khác tôi là không được” nhé! Nếu chịu tập thể dục, vận động từ nhỏ thì sẽ hiểu cách thế giới vật lý vận hành, đồng thời cũng là cách khống chế cái “tâm” cuồng loạn vô đối!