hms pandora

Sau vụ bạo loạn trên tàu HMS Bounty, Hải quân hoàng gia phái chiếc HMS Pandora đi truy bắt! Án phản loạn trong Hải quân Anh là khắc nghiệt nhất thế giới, phạm nhân sẽ bị lùng bắt cho đến cuối đời, đến khi nào bắt được hoặc xác định đã chết mới thôi! Cái tên Pandora, cái hộp chứa đựng những điều xấu xa, ác độc trong thần thoại Hy Lạp (Pandora’s box) cũng nói lên sứ mệnh của con tàu, bắt bạo loạn bỏ lại vào trong hộp! Sau khi truy bắt thành công, trên đường về, HMS Pandora đâm phải san hô và bị chìm ở miền Đông nước Úc, thuyền trưởng và thuyền viên vẫn tiếp tục áp giải tù nhân trở về Anh và đưa ra xét xử!

Cái màu sơn đen, sọc vàng này là đặc trưng của Hải quân hoàng gia Anh, trên cái nền sọc vàng đó, số ô đen là số ô cửa mở ra để bắn súng đại bác! Nên đã có nhiều tàu Anh sơn giả thêm nhiều ô đen lên trên sọc vàng để giả số ô súng, ban đêm treo đèn như là ô cửa thật để hù đối phương, đếm thấy nó nhiều súng quá, ngán nên đành thôi! Cũng đã có một số làm ngược lại, sơn vàng ô cửa đen đi, giấu bớt số súng, tàu đối phương tưởng ngon ăn, áp vào là… ăn cho hết! Lịch sử hàng hải của một dân tộc nó kinh hoàng như thế, em có thể ngồi kể chuyện về các con tàu “HMS xxx” này thêm vài trăm chiếc nữa cũng được!

hms pickle

Sau trận hải chiến Trafalgar, đô đốc Nelson tử trận, phó đô đốc Collingwood nắm quyền, phái con tàu HMS Pickle về Anh để báo tin! Pickle chạy liên tục 15 ngày về đến Falmouth, từ đó lại tiếp tục đổi 21 con ngựa trạm để về tới London! Chỉ cần báo tin chiến thắng là người đưa tin ngay lập tức, tự động được thăng lên một cấp!

Nên chọn ai để đưa tin cũng đã là một sự ưu ái cá nhân! Nhưng nhìn vào chiếc Pickle (replica), chúng ta sẽ hiểu tại sao như vậy, 2 cột buồm, đều là gaff-rig, chỉ một cánh buồm vuông nhỏ, còn lại là jib và stay-sail! Những con tàu đưa tin bao giờ cũng là fore-and-aft rig, không nặng nề như buồm vuông – square-rig, như thế mới chạy nhanh được!

yuloh

Nguyên tắc hoạt động của cái yuloh, chèo đuôi cá: sợi dây buộc vào cán chèo giúp cho nó chuyển động trên một cung tròn, tại hai đầu cuối của cung tròn, người chèo bẻ góc của mái chèo đi một đoạn, có mấy cái nhìn rất đơn giản, nhưng cuối cùng cũng phải học người TQ… TQ làm cái gì VN cũng bắt chước làm cái đó, cũng giãn cách, cũng mua chung, cũng đi chợ hộ, cũng mua bán, giao hàng online, nhưng kết quả không giống nhau, nguyên nhân là do đâu!? Là thực chất, chất lượng, hiệu quả, kỷ luật và thái độ làm việc của con người thôi!

master and commander

Phim cũ nhưng siêu hay, 10 đề cử, nhưng rút cuộc chỉ có 2 giải Oscar! Hồi đó, cỡ gần 20 năm trước, em phải đi khắp nơi, tìm thuê đĩa CD về coi cho được! Master and Commander, Đại trưởng và Đại phó, một lý trí và một tình cảm, một sức mạnh và một tri thức, một cello và một violon, một bè trầm và một bè nổi, bản song tấu giữa biển khơi, nhiều cảnh quay cực kỳ đẹp và hoành tráng! Xem để hiểu văn hoá hằng hải của người ta khủng khiếp đến cỡ nào, nội các thuật ngữ, học nhiều năm cũng chưa biết hết!

day shapes

Đọc 1 số văn bản luật hàng hải VN thấy giọng văn ngọng líu ngọng lo, hành văn còn không ra được 1 loại tiếng Việt suôn sẻ, rõ ràng là được dịch thô từ một nguồn văn bản tiếng Anh nào đó, có thể là luật hàng hải quốc tế! Dám cá là người ra văn bản còn không hiểu thực sự là nói về cái gì, cứ thế mà dịch thôi, không suy nghĩ!

Nhiều bà con chơi thuyền các nước (chả riêng gì VN) mà biết về các dấu hiệu nhận biết ban ngày này thì chết liền! Đây là 1 bảng chữ cái gồm 4 “ký tự”: hình tròn, hình nón, hình kim cương và hình trụ, ghép lại thành một thông điệp trạng thái, ví dụ như 1 hình tròn có nghĩa là tàu đang thả neo, 3 hình tròn nghĩa là tàu đang mắc cạn…

Hình nón ngược có nghĩa là tàu buồm nhưng đang chạy máy, 2 hình nón nghĩa là đang thả lưới, 1 hình kim cương nghĩa là tàu đang kéo hoặc được kéo, etc… Tàu dưới 7m không cần treo các ký hiệu nhận biết này, tàu dưới 12m phải treo 1 số, đa số chỉ áp dụng cho các tàu trên 12m, nhưng anh em chơi thuyền vẫn phải biết 1 số, phòng khi bị “chúng nó vịn” !!

cavitation

Khoa học thường thức, hiện tượng ăn mòn chân vịt! Chân vịt tàu thuyền nếu thiết kế hay chế tạo không tốt thường rất chóng bị ăn mòn, nguyên nhân là hiện tượng cavitation, những bọt khí xuất hiện quanh chân vịt. Nhưng với những chân vịt hoàn toàn ngập dưới nước (như trong video là của chiếc tàu ngầm) thì bọt khí ở đâu ra, làm sao có bọt khí trong môi trường nước “cô đặc” như vậy!?

Video giải thích rất hay, nước như ta biết bay hơi phụ thuộc vào nhiệt độ và áp suất, tại áp suất zero atm, nước “sôi” ở nhiệt độ cỡ 25°C! Khi chân vịt quay tạo nên những vùng áp thấp, làm bốc hơi nước, thành những bong bóng li ti quanh chân vịt, khiến nó nhanh bị ăn mòn hơn! Một giải pháp cho “căn bệnh” này là giảm tốc độ quay, nhưng như thế phải làm chân vịt lớn hơn và nhiều cánh hơn!

giãn cách, 1

Gần 3 tuần giãn cách đã gột sạch lớp da kayaker, chỉ còn lại lớp da coder, người thì trắng như Delilah, mà tóc tai thì hơn cả Samson, tiếc là đi ra đi vào đá cái cột nhà, chứ không có sức mạnh xô ngã 2 cái cột đền của anh ấy!

3 tuần giãn cách, em thề chỉ giặt đúng 3 cái quần đùi, cân nặng tăng 3kg, người cứ trắng nhẽ ra. Không mấy liên quan nhưng minh hoạ “dân chài” bên dưới có gì đó sai sai, buồm thì lug-rig nhưng có batten như junk-rig!

Bernoulli’s principle – 2

Trên không gian mạng, thấy có nhiều vị Tiến sư, Giáo sĩ, bằng cấp học hành ghê gớm, mà không thể hiểu được những công thức, nội dung toán/lý đơn giản! Em đang nói về nguyên lý Bernoulli, nguyên lý chi phối cánh buồm, cánh máy bay! Nói tới nói lui, 2, 3 năm thời gian suy nghĩ thì rút cuộc vẫn chưa thông, mà em e là trí năng như thế, chưa thể thông sớm được!

Con “tàu lượn dưới nước” Trung Quốc “海翼 – Hải Dực – cánh biển – SeaWing” này có thể đi xa hơn 10000 (mười ngàn) km, chỉ lượn lờ chậm rãi, không nhanh nhưng đi rất xa, rất thích hợp làm công cụ do thám! Mà kích thước chỉ bé như thế thôi, làm sao dự trữ lượng lớn năng lượng để làm những hành trình dài như thế!? Bác nào giải thích được thì mới gọi là hiểu nguyên lý Bernoulli!

AIS – 2

Theo dõi công nghệ AIS (automatic identification system) cho tàu bè nhiều năm qua, giá giảm dần (1000, rồi 500…) thiết bị trở nên nhỏ gọn hơn, và quan trọng là mức tiêu hao năng lượng cũng giảm (5W, rồi 2W). Giờ thì ngay cả một chiếc kayak cũng có thể nghĩ đến việc trang bị AIS.

Gần giống hệ thống nhận diện địch/ta (friend or foe) trong quân sự, nhưng đơn giản hơn, cung cấp các thông tin cơ bản trên màn hình radar/định vị, ví dụ: “P/V Serenity, 4.8m, 1 person kayak” AIS có 2 loại: class A dùng cho tàu lớn, class B dùng cho tàu nhỏ, phải đăng ký mã định danh 9 số…

fillet

Tóm tắt các loại fillet dùng trong đóng tàu, xuồng nhỏ: bột đá quá nặng, vết trám cứng nhưng dòn, dễ gãy, không bền, không nên sử dụng trong các mối nối chịu lực. Sillica (fumed, colloidal) và Micro-balloon thì quá nhẹ (một lít chỉ vài chục gram), không bị chảy xệ khi trám trét, dễ tạo hình, phù hợp để trám bề mặt, nhưng độ cứng, độ bền không cao. Trong tất cả các loại fillet, tôi thích nhất và chỉ dùng wood flour (bột gỗ).

Khối lượng nằm ở giữa hai loại kể trên, về độ bền tốt hơn nhiều, nên dùng khi mối nối có yêu cầu chịu lực, tuy nhiên khi gia công dễ bị chảy xệ, thao tác có hơi mất công! Nên xài loại bột gỗ thật mịn, dễ thi công và cho bề mặt đẹp, tôi thường dùng cái fin cafe để rây từ đống mạt cưa trong xưởng, lọc ra bột gỗ mịn phù hợp trong việc đóng xuồng! Nói đúng ra, đóng xuồng gỗ, dùng gỗ để trám gỗ vẫn là cách đúng nhất!

outdoor tablet

Từ gần 10 năm trước đã thích màn hình e-ink của máy đọc sách điện tử, và tôi có đến hai cái Kindle của Amazon. Từ đó đến nay nghĩ rằng e-ink-display sẽ ngày càng trở nên phổ biến, hoá ra là một suy nghĩ sai lầm, số đông chỉ thích cái gì mượt mà, bóng bẩy thôi, không thích cái màn hình 16-mức-xám xấu và chậm như rùa của e-ink!

Trong ảnh là cái máy đọc sách Kobo đã được rooted, gắn chip GPS và cài phần mềm XCSoar, trở thành một cái flight-computer, máy tính dẫn đường dùng trong trên máy bay, dù lượn! Đang có ý định làm cái như thế này, nhưng cho kayak! E-ink có một ưu điểm vô địch là màn hình không phát sáng nên có thể đọc rõ dưới ánh nắng mặt trời trực tiếp!

E-ink siêu tiết kiệm điện, chỉ hao pin mỗi lần refresh, nên có thể xài nhiều tuần liền, cộng thêm một con chip chậm và hệ điều hành Linux nhỏ gọn! Gắn thêm tấm pin năng lượng mặt trời phía sau lưng nữa, tự sạc cho cục pin là trở thành cái “outdoor tablet”, thích hợp cho các hoạt động ngoài trời! Tuy nhiên vấn đề chống thấm nước sẽ khá đau đầu!

Một cái tablet có pin chỉ sạc một lần là đủ xài nhiều tuần liền, không phải mang pin dự phòng hay thay phải pin hàng ngày như Garmin, có thể hiển thị bản đồ thành phố, bản đồ biển hay bản đồ địa hình, chỉ cần hỗ trợ các tác vụ GPS cơ bản: lưu vết đường đi, tính quãng đường, tốc độ, cao độ, phương hướng la bàn, đo khoảng cách, etc…

Là outdoor-tablet thì không cần đẹp, không cần bóng bẩy, không cần lên net vô mạng xã hội bắng nhắng làm gì, chỉ cần thật bền, chịu được va đập, pin trâu nhiều tuần, chống nước tốt, tính năng GPS và bản đồ thật tốt, và nhiều lắm chỉ cần thêm tính năng email, web cơ bản để vẫn còn giữ chút ít liên lạc với mọi người, với xã hội!


buratino

Thiết kế thuyền kiểu Buratino / Pinocchio, ở VN thỉnh thoảng bắt gặp những mẫu thuyền rất quái lạ, cái mũi to và dài thế kia, không biết công năng để làm gì! Bọn Tây gọi đó là “dead-wood”, gỗ chết, nếu đã không có công năng rõ ràng thì nên bỏ đi, để vậy làm sao thấy đường mà lái tàu!?

bơi với cái mái chèo

Cách mấy hôm, đang tập thuyền trên sông thì bị lật, nước xiết cuốn thuyền ra xa, tôi vội vàng bơi theo, tay vẫn cầm cái mái chèo, một cách tự động và vô thức, dùng kỹ thuật bơi như trong video dưới đây, dùng chính cái mái chèo làm đòn bẩy. Về nhà ngồi bóp trán suy nghĩ, hình như cũng đâu phải tự mình nghĩ ra kỹ thuật này đâu, chắc chắn là xem ở đâu rồi nên nhập tâm. Rồi tìm lại được cái video của ku người Nga này.

Tôi đoán mấy kỹ thuật như thế này là được dạy trong các trường đặc công, trinh sát. Hôm rồi thử lại phát hiện ra không những giúp bơi rất nhanh, kỹ thuật này cũng có thể được làm một cách chậm rãi để bơi đường trường rất hiệu quả, càng tốt hơn nếu có thêm cái áo phao, có thể bơi từ giờ này sang giờ khác… Suy nghĩ xa hơn có thể thấy lực bơi rất lớn (nhờ mái chèo) nên có thể sử dụng để kéo người trong cứu hộ cứu nạn…

prams

Hôm đó, đang đạp xe từ Vũng Tàu về Sài Gòn, ngang qua Phú Mỹ thì bắt gặp “một bầy con con” này. Thể thức, kiểu dáng mấy chiếc xuồng như thế này tiếng Ạnh gọi là “pram”, không biết du nhập vào bằng cách nào, nhưng truyền thống Việt Nam không thấy có…

Lịch sử hàng hải phương Tây đúng là kinh hoàng và khủng khiếp, từng thể thức, kiểu dáng đều là một quá trình nghiên cứu, tiến hoá suốt nhiều trăm năm, tất cả đều có bài bản sách vở, chứ không phải như ở ta, cứ ghép mấy miếng gỗ lại ngẫu hứng nổi được trên nước là xong…

thuyền nan

Làm chiếc xuồng nan từ 1 khúc tre, ý tưởng rất hay, một kiểu SOF (skin on frame), mặc dù trong video, mục đích của người ta là làm… một cái võng! Bọc thêm ballistic-nylon / fiberglass bên ngoài, trát keo (tốt nhất là có hút chân không) là thành chiếc xuồng ngay thôi… Haiza, cần gì phải làm cả cái xưởng mộc như mình cho mệt chứ!

đi lại

Đi lại là quyền căn bản, chỉ có thể khuyến cáo chứ không thể cấm được! Cũng tương tự, trên sông, biển hay trên bộ (thậm chí trên không) thì nguyên tắc phổ quát ấy đều áp dụng như nhau. Dĩ nhiên tham gia giao thông thì phương tiện phải đăng kiểm, đi lại phải tuân theo luật giao thông. Giả sử ta chèo chiếc kayak, hay đi chiếc thuyền buồm, chúng nó sẽ tìm cách quy về “hoạt động thể dục, thể thao” để ngăn cản, làm khó. Thế tôi chỉ “đi lại” bình thường thôi được không, đó không phải là thể dục, càng không phải thể thao!

Mà chẳng ai cấm được thể dục trong công viên, nơi công cộng! Nói cho đúng thì quy về “hoạt động thể dục, thể thao” chính là một kiểu “nâng tầm quan điểm”, hay đúng hơn là “nguỵ biện”. Ông già đi bộ hít thở trong công viên là thể dục đấy, sao không cấm đi? Cái sai của lập luận “thể dục, thể thao” là ở chỗ, không thể phân biệt đi lại với thể dục về mặt luật, ví dụ như: ngồi thiền một chỗ cũng có thể là thể dục, mà cỡi jetski chạy 80kmph có khi chỉ là đi lại. Mà đã không thể, không có cách phân biệt, thì đừng đặt thành khái niệm luật pháp!

VT ferry

Xuất bến từ Tắc Xuất, Cần Thạnh, Sài Gòn, ra tới bến Sao Mai, Vũng Tàu sau 30 phút, quãng đường 15 km vượt vịnh Gành Rái. Tới nơi rồi loay hoay, xoay tới xoay lui thêm hơn 30 phút nữa mới cập được vào bến, sau khi ủi gãy một cây trụ đèn!

surf boats

Xem mãi không chán, video của Ken Preston về những chiếc thuyền nan tre, be gỗ ở Xuân Hải, giáp ranh giữa Quy Nhơn và Sông Cầu, Phú Yên, thuyền chạy tốt trong sóng bờ cỡ 2 mét, hơn nữa thì chưa biết. Xem cái cách nó surf trên sóng thật mê ly. Có nhiều điều ngay trên chính quê hương VN mà ta chưa biết, những chiếc thuyền cong vút như “vầng trăng khuyết”, lần nữa khẳng định chính xác, mấy cái “đường cong” đó mới là chịu đựng sóng gió tốt! Anh nào cứu hộ, cứu nạn VN, cho ra đây học kỹ năng!

bris

Nhiều người sẽ thấy khó hiểu, có chiếc kayak thôi sao lại phức tạp đến thế!? Nhưng kayaking dần biến thành 1 thú chơi với vô số “micro optimization” – tối ưu hoá li ti. Vì nó là như thế mà, để làm ra “tow-line”, dây “lai dắt” cứu kéo 1 chiếc kayak bị nạn, có hẳn nhóm “nghiên cứu” làm việc này, nhiều năm thử nghiệm mới đi đến thiết kế tối ưu. Hay như hệ thống dây nâng/hạ bánh lái trong hình, phải làm 2, 3 lần mới tìm ra cách tốt nhất.

Ý tưởng về “dự án” kế tiếp, chế tạo Bris Sextant – “kính lục phân” kiểu Bris, là thiết bị đo góc siêu nhỏ, kích thước 2x3cm, không có bộ phận chuyển động nào (no moving part), nhưng về căn bản thay thế được kính lục phân truyền thống. Đã tìm hiểu sơ về nguyên tắc thiết kế, cực kỳ đơn giản, chỉ có 3 miếng kính ghép lại với nhau, có thể làm từ lam kính hiển vi, quan trọng là không cần đến “cơ khí chính xác” như các dụng cụ quang học khác!