bán tơ

Xách 2 cái bánh xe đạp đi cân vành, không chỗ nào nhận làm! Cửa hàng lớn từ chối khéo: em phải gởi về trung tâm sửa chữa, mất hơn 3 ngày! Cửa hàng nhỏ: không có sẵn dụng cụ nên không cân được! Không ai muốn làm cái việc nhiều công mà ít tiền, chỉ muốn bán cái gì đó để ít công mà nhanh có lời. Đi mua cái đòn tạ, đòn thì có nhiều loại, như loại của các VĐV chuyên nghiệp có thể chịu lực đến 500kg nhưng mắc tiền, người bình thường có bao giờ tập quá 100kg đâu, nên hàng TQ nó cũng tự động phân cấp, không ai sản xuất cái đòn xịn cho nhu cầu bình dân. Và thế là VN cứ nhập hàng đểu về… bán với giá xịn. Không biết đã gặp bao nhiêu lần như thế, toàn nhập hàng đểu từ TQ, bán gấp 4, 5 lần giá, thậm chí đã gặp trường hợp gấp 9, 10 lần giá. Không phải chỉ một vài trường hợp, gần như cả xã hội như thế, không phải chỉ một “thằng bán tơ” bị “tế thần” đâu!

Hàng đểu còn ra vẻ “huyền bí”, ta đây là cao cấp nhé! Không bực vì bị lừa tiền 5~10 lần giá, mà bực vì cái thái độ làm việc! Toàn gian thương, buôn nước bọt và lừa gạt, không nghiên cứu học hành gì, lại còn cẩu thả, lười biếng! Éo hiểu lấy cái gì mà cạnh tranh với thiên hạ!? Chuyện nhỏ đã thế, chuyện lớn cũng thế! Hút cát từ biển, tàu thuyền mất chỗ neo đậu! Làm bè cá trên sông, cắm cọc lung tung, ghe thuyền không đi lại được! Nhà máy xả thải, cá bè chết hàng loạt. Xây cảng cá ở nơi tàu thuyền không vào được, ném hàng trăm tỷ vào chỗ hư không! Toàn trống đánh xuôi, kèn thổi ngược, mạnh ai nấy ăn và phá, sống không nhìn nhau, không bảo nhau được, thấy ai làm cái gì là bắt đầu chạy quanh giở trò lưu manh, phá hoại! Muôn sự là từ “tâm” mà ra, không sửa được “tâm địa bất chính” thì vĩnh viễn không làm gì được, mà sửa “tâm” á, haiza, còn khó hơn lên trời!

toạ thực sơn băng – ngồi ăn núi lở

Bao nhiêu khai thác, xây dựng, phát triển kinh tế các kiểu, tạo ra bao nhiêu kiểu phồn vinh giả tạo, rồi cũng sẽ phải trả lại hết mà thôi, trả đủ cả vốn lẫn lời, không thiếu một đồng cân nào! Không ở đâu chạy thoát, khắp tất cả các vùng miền từ Bắc, Trung, Nam, từ thành thị cho đến nông thôn, vùng sâu vùng xa. Tất cả đều là do khai thác tài nguyên thiên nhiên và xây dựng cơ sở hạ tầng mà ra!

Trung Quốc cũng thiệt hại do bão Yagi, nhưng chỉ có 4, 5 người chết (ít nhất báo cáo là vậy), qua đó cho thấy hạ tầng, môi trường họ làm kỹ lưỡng hơn, nên ít thiệt hại hơn. Em lặp lại một ý đã nói từ mấy năm trước: tất cả đều là do… “ăn ở” thôi, 100 triệu dân, chỉ riêng vấn đề “ăn” với “ở” thôi là đủ: 坐食山崩 – toạ thực sơn băng – ngồi ăn núi lở! Tất cả chính là hiểu theo nghĩa đen trần trụi nhất!

retarded

Suốt cả chục năm qua, tôi đã nghe về cái “định luật Bernoulli” này không biết bao nhiêu lần! Vô số “chuyên gia mạng”, học lỏm được đúng 1 chữ “Bernoulli”, nhân dịp mưa bão này đưa ra vô số lời khuyên kiểu “xúi dại, nói ngược”: nên mở cửa để làm giảm “áp suất Bernoulli” để căn nhà an toàn hơn! Đây đúng phải gọi là những dạng “retarded”, lặp lại từ ngữ như vẹt mà không hiểu nội hàm bên trong, và cũng là một kiểu “xúi dại” hết sức nguy hiểm! Nếu đóng chặt cửa, cấu trúc căn nhà liền một khối, gắn kết vững chắc với nhau và với mặt đất thì sự “chênh lệch áp suất” do gió tạo ra không thể nào bứng nguyên tòa nhà lớn đi được! Ngược lại, mở cửa chính là làm yếu đi cấu trúc tổng thể, tạo ra một chổ hổng để gió lùa vào!

Lúc này gió có cơ hội phá từng phần, bắt đầu từ những phần yếu nhất, đó là phá vỡ cửa, tốc mái! Trong sự tác động của gió, phần lớn là lực trực tiếp của luồng khí di chuyển, nhưng quả thực, có một phần do “nguyên lý Bernoulli”, sự chênh lệch áp suất nội tại giữa những luồng khí có vận tốc khác nhau! Đây là loại áp suất “thủy động”, không có “động” thì không có áp suất này! Mà mở cửa tức là trực tiếp gây ra sự “động”!!! Đây là lập lờ cố ý, hay là ngu dốt, thiểu năng, bị con chữ “áp suất” (thủy tĩnh) đánh lừa, vì có “áp suất” nên phải “mở van”? Đúng là “vừa ngu, vừa bất lương”, trong lúc mưa bão đưa ra lời khuyên như thế! Với đa số các nhà bình thường, nên đóng, chốt cửa, chằng néo thêm bằng thanh gỗ và dây thừng!

Nhưng cũng có trường hợp, như các mặt tiền – facade, cấu trúc vốn đã không thể kín gió! Chính vì không thể tránh, nên cần cân nhắc mở vuông góc để chia nhỏ diện tích và chằng buộc cẩn thận! Các “chuyên gia mạng” đã loay hoay với “định luật Bernoulli” như thế cả chục năm nay, em thấy rút cuộc, chúng nó không có khả năng hiểu được đâu! Nên bỏ thời gian đọc về “thủy tĩnh – hydrostatic”, “thủy động – hydrodynamic”! Mà đừng đọc trên “mặt chữ”, không hiểu mà nhắc lại như vẹt là người ta biết ngay! Dù tiếng Việt dùng “thủy” để dịch chữ “hydro” thật, nhưng không có nghĩa là “nước” đâu nhé, dùng để chỉ những dạng vật chất tuôn chảy (bao gồm nước, khí, plasma), từ dùng theo nghĩa đối lập với thể “rắn”.

thương mại điện tử, 1

Từ chuyện đi bơm 2 cái lốp xe… giá như người thợ sửa xe bảo ở đây không bơm xe thì chẳng có gì để nói, anh ta xách cái ống ra, nhìn nhìn rồi bảo: anh ơi, em mở không nổi 2 cái nắp van! Là mình biết nó cà khịa rồi, nhưng tính không thích nói nhiều, tự đi mở 2 cái nắp van cho nó bơm, xong đưa 5 ngàn, nó đút túi rồi bảo: 5 ngàn là em lấy rẻ đó! Mình cũng éo biết nói gì luôn, cứ như nhìn vào khoảng không trống hoác vậy, đi luôn chứ biết nói gì nữa!? Không phải chỉ là cái thái độ làm việc, thái độ vẫn là chuyện nhỏ, cái chính là tâm địa bất ổn, một tâm lý kiểu… Chí Phèo, chỉ có ăn và phá, không làm được cái gì cho ra hồn, nhưng cứ muốn làm cha thiên hạ! Nói thì mọi người bảo chỉ là một cái ví dụ cá biệt, không cá biệt đâu, đinh vẫn rải đầy đường đấy thôi, và muôn ngàn những kiểu tệ nạn, vừa ăn cướp vừa la làng vẫn tràn đìa khắp xã hội! Có vô số những thằng rảnh không làm gì, chờ chực cơ hội ai đó xúi bẫy để làm trò lưu manh vặt!

Đến chuyện thương mại điện tử… xưa các trang như Lazada, Shopee cũng đầy hàng kém chất lượng, nhưng ngày càng tốt hơn, đã có những người bán hàng gian bị khóa tài khoản! Đến một lúc người ta bỗng dưng nhận ra rằng, hóa ra suốt mấy chục năm nay toàn bị lừa bởi đám gian thương, nhập hàng TQ chất lượng thấp về bán với giá cao! Tuy không thể nói rằng các trang thương mại điện tử đã đủ tốt, đủ hài lòng, nhưng ít ra giá cả niêm yết công khai, mặt hàng nhiều chủng loại! Mười năm trước, tôi đi mua vải sợi carbon để đóng xuồng, loay hoay hơn 2 tháng chưa có hàng, giờ thì có khi chưa tới 2 ngày! Hàng giao từ Thượng Hải mất cỡ 5~7 ngày, từ Thâm Quyến mất khoảng 3~4 ngày, còn những mặt hàng phổ thông thì họ đã buffering – trữ sẵn ngay tại VN, giao trong ngày! Phải có ai đó giảng giải, áp đặt cách thức thì người Việt mới làm, còn không thì chúng nó còn bận đấu tố, tính kế nhau và làm nhiều trò khỉ khác!

trùng thất

Tôi gọi đây là trào lưu “đĩ miệng”, tiếng Việt kỳ diệu cc!!! Những thể loại hư ảo, cứ dùng mãi những ngôn từ như thế sẽ mất đi nhận thức về cái thật mà chạy theo những thứ đồng bóng! Cũng giống phần lớn cái loại “nhà thơ” VN hiện tại vậy, huênh hoang một mớ rỗng tuếch, còn không tự luận ra được ngu chỗ nào! Dần dần nó hình thành nên một cái “nghiệp”: chữ nghĩa không có nội dung, và quan trọng hơn, là không thực hành được, không có sự trì định, công phu để biến nó thành giá trị thực!

Cứ mãi như thế, đến một lúc con người sẽ bị chẻ ra làm đôi: sau một hồi ngáo ngáo với những ý nghĩ vọng động, tào lao, họ sẽ quay về đối diện với con người thật xàm xí bên trong! Và cứ thế, tiếp tục hoang mang không biết bám víu vào đâu, ai nói gì cũng tin, nhưng không thực sự hiểu, làm và kiên định được điều gì! Vì thế nên ngay từ xưa, tôi đã luôn cho rằng, nói một lời đơn giản phải cho thật tường tận, đúng đắn, một từ, một câu mà còn không hiểu thì đôi khi không cần phải nói nữa!

về nước

Đã từng có những cặp vợ chồng điệp viên Nga sinh sống ở nước ngoài hàng mấy chục năm… Để tạo ra vỏ bọc, thâm nhập cuộc sống sở tại, họ tự đặt ra luật không được xài tiếng Nga, kể cả khi chỉ có vợ chồng với nhau! Cả trong suy nghĩ cũng không xài tiếng Nga, tránh lộ vết trong trường hợp bị thẩm vấn căng thẳng, hóa thân vào vai diễn hoàn hảo! Đến khi hoàn thành nhiệm vụ, được rút về nước, các điệp viên đồng nghiệp nhìn họ như người ngoài hành tinh vậy! Vì họ đã mất khả năng nói tiếng Nga một cách suôn sẻ, và tiếng Nga hiện đại sau 30, 40 năm cũng đã thay đổi khá nhiều! Phải mất thời gian dài để tái hòa nhập, thậm chí phải chịu đựng sự xa lánh, nghi kỵ của chính một số người Nga!

Phương Tây thường lợi dụng những điểm này để tuyên truyền về một nước Nga “hắc ám, đen tối”, nhưng họ khó lòng hiểu được rằng, sức mạnh và ý chí sinh tồn của một dân tộc nó sâu thẳm và dữ dội đến mức nào! Kịch bản của các “games” phương Tây đôi khi đơn giản và nông cạn, như trong Mario, bạn phải chiến đấu, giết được “con rồng”, “giải cứu công chúa” rồi “về nước”! Như thế, một sự nghiệp anh hùng được hình dung như một trận chiến ngắn ngủi, không phức tạp! Nhưng tính cách Nga dữ dội hơn nhiều, trong mô hình “games” Nga, để được “về nước”, bạn sẽ phải chiến đấu với lý tưởng, cuộc chiến kéo dài hàng chục năm, đôi khi phải biến đổi, hy sinh bản thân vì lợi ích dân tộc!

maskirovka

Trung Đông là kiểu một nồi canh hẹ, không thể rối hơn, chia 5 xẻ 7 để cho thằng Do Thái và Mỹ nó lợi dụng, ám sát hết người này đến người khác! Đây căn bản là vấn đề của con người, không phải là vấn đề của vũ khí và công nghệ! Các bài bản “maskirovka” – nghi binh chắc là ku Nga đã dạy cho hết rồi, nhưng không hiểu sao khi áp dụng lại kém đến thế! Ví dụ như ở VN trước 75, chiến trường ở đâu có điểm nóng là TW lại gởi tướng Lê Trọng Tấn đến! Được xem như fire-fighter, lính chữa cháy, tướng VN giỏi nhất đương thời, những trận quan trọng, ông Tấn trực tiếp cầm quân, như chiến dịch Lam Sơn 719 / Đường 9 – Nam Lào.

Nhưng cũng có khi ông ta chỉ đóng vai trò giám sát, để cho các sĩ quan trẻ hơn thực hành! Chỉ cần biết tướng Tấn đang ở đâu, các sư đoàn chủ lực VN đang ở đâu là đã có thể đoán ra thế trận rồi! Nên chuyện nghi binh, bảo mật nó phải trở thành một nghệ thuật! Thế là hàng ngày vẫn có ô-tô đến đón tướng Tấn (giả) đi họp ở BQP, cuối giờ chiều, người qua đường vẫn nghe thấy Tấn (giả) chơi bóng chuyền với cảnh vệ, hò reo ý ới, gọi tên như đúng rồi luôn! Nhưng thực ra trong lúc đó, tướng Tấn thật đang nằm trên một con tàu không số nào đó, chạy lòng vòng trên biển Đông, tìm cách cập vào một bến bí mật nào đó ở miền Nam!

olympic 2024

Chúng nó đang tìm cách biến sự lố lăng, dị hợm, bệnh hoạn thành một kiểu “bình thường mới”! Đến cả những người phương Tây phóng khoáng, tự do nhất cũng cảm thấy cái lễ khai mạc này tởm lợm, có nhiều vấn đề! Riêng người VN chúng tôi thì cảm thấy rằng: những người đàn ông Pháp đích thực cuối cùng là đã chết hết ở Điện Biên Phủ rồi!

Mà chưa hẳn là đàn ông Pháp đâu, hơn phân nửa trong các binh đoàn Lê-dương là lính Đức! Đây là những lính Đức từ thời Chiến tranh thế giới 2 bị kết tội, vì muốn được giảm án nên tình nguyện đi lính cho Pháp, một kiểu đưa phạm nhân ra chiến trường, ‘lấy máu để rửa cho sạch sự xấu hổ’, một truyền thống xa xưa chẳng của riêng nước nào!

hoang dã

Facebook nhắc ngày này năm trước, có người nói với mình, VN giờ chính là kiểu CNTB hoang dã! Cũng có thể thế thật, nhưng ở VN… gì cũng hoang dã hết á, mà cái hoang dã đầu tiên là nhân tâm, là dân trí! Sẽ thật sự khốn nạn nếu trãi qua bao nhiêu thăng trầm mà “dân trí” không đổi, cái tâm vẫn mông muội, tư cách vẫn như trẻ con, mãi không chịu lớn!

Đọc lại lịch sử để thấy TQ họ kinh khủng như thế nào, phương Tây vẫn thường hay dè bỉu, cho rằng TQ không phải là đỉnh cao trí tuệ của nhân loại! Cũng có thể là như vậy thật, nhưng những thứ họ làm ra thì thay đổi con người, thay đổi xã hội, một ví dụ thiết thực là công nghệ làm bạch lạp – nến trắng mà tôi đã có đề cập tới trong một bài trước!

đùa

Nói thế nào thì nói, bên trong con người mình vẫn có những phần “thô” rất khó sửa, những kiểu đùa mà đôi khi vẫn gây ra tác dụng ngược hay hiệu quả phụ! Trời mưa, tấp vô lề đường để mặc áo mưa, một anh bên cạnh vừa mặc áo mưa vừa càm ràm: áo gì quái lạ, làm bằng nhựa đen nhưng hai cái ống tay áo thì làm bằng nhựa trong!

Mình chêm một câu: họ làm thế để lỡ như anh cầm dao hay súng thì người khác nhìn thấy cho rõ! Anh ta bật cười nhưng kiểu cũng có chút khó chịu! Một lần khác bước vào quán cafe, hôm đó 8/3: Sao, em đã thuê xe ba-gác chưa, hôm nay dự là hoa nhiều, làm sao chở hết về nhà!? Nói câu mà nó “giận” suốt từ đó đến giờ!

dada, 2

Đương nhiên là tôi chỉ viết ra vài bài sơ đẳng của đám lưu manh vậy thôi, chứ mô tả chi tiết các thủ đoạn đã từng thấy, những kiểu đã lưu manh đĩ điếm đã từng gặp qua thì có khi hàng trăm trang giấy không đủ! Mạng xã hội mà, toàn những thành phần “hảo bất lai, lai bất hảo”, tốt thì đã không đến, còn đến thì cứ y như rằng là không tốt, thằng nào cũng làm ra bản mặt thánh thiện, hiểu biết, cho đến khi có vụ việc gì xảy ra thì tìm cách chối đây đẩy: ah thằng đó không liên quan đến tôi, nhưng thực ra chúng nó cùng một phe với nhau, có sự phân vai diễn, thằng tung thằng hứng! Nên “chính danh” cũng giống như camera an ninh vậy!

Có những phương tiện kỹ thuật thì ngăn ngừa được phần lớn các tình trạng tội phạm, tuy không thể giải quyết được vấn đề của cái “tâm”! Mà vấn đề của cái “tâm” hiện đại chính là sản phẩm trực tiếp của mạng xã hội! Như khi Biden nói: “hãy đặt Trump vào hồng tâm” vậy (và sau đó chối: tôi nói vậy không có ý xấu), mạng xã hôi bây giờ đầy rẫy những thể loại tìm cách dùng thông tin xàm xí để gây ảnh hưởng, vẽ đường cho hưu chạy, chúng nó cho rằng mình “đọc được suy nghĩ” của người khác, chúng nó nghĩ rằng cứ làm tràn ngập thông tin mang tính hướng dẫn như thế thì đến một lúc đối tượng sẽ hành xử theo cách mình muốn!

Toàn những thể loại thiểu năng trí tuệ, còn không tự nhận thức được chính mình và người khác, nhưng ai thảy cho cái cxx gì là cũng nghe, cũng tin, hành động thì kiểu máy móc, đánh vào số đông theo những “bài bản” ngu xuẩn được dạy! Mà xã hội hiện tại, những thành phần có “công phu hàm dưỡng”, có nền tảng văn hóa vững vàng thì quá ít, mà những thể loại ngu dốt, manh động, dễ bị xúi dục thì lại quá nhiều! Nên nói chơi chơi nhưng cũng rất thật, như tại trường Pháp thuật Hogwarts vậy, môn Phòng chống ma thuật hắc ám (Defence against the dark arts) là môn bắt buộc! Phải học liên tục từ năm 1 đến năm 5!

Mở đầu với những bài quan sát, phân tích, tìm hiểu, tự bảo vệ chính mình, nhưng càng học lên cao, đến một lúc tự dưng thấy rằng, đôi khi, được dùng để chống lại Ma thuật hắc ám không phải là cái gì khác, lại chính là… Ma thuật hắc ám, như thế người ta phải chạm đến ranh giới của trắng, đen, thiện ác! Nên Albus Dumbledore không hoàn toàn tin tưởng giáo sư Severus Snape ở vị trí giảng dạy môn này, cho rằng bản lĩnh tối hậu của ông ta vẫn còn chưa được đủ đầy! Đương nhiên tất cả chúng ta đều không phải là phù thủy (hy vọng là như thế), cũng chỉ là “muggles” mà thôi, vẫn phải dựa vào luật pháp và các phương tiện kỹ thuật!

dada, 1

Mỗi ngày viết thêm một chút về “Phòng chống ma thuật hắc ám – Defence against the dark arts – DADA”. Cái này nên gọi đúng tên là lưu manh có tổ chức, chứ gọi là “tà đạo” nghe hơi quá, đám này mới chỉ ở mức lưu mà thôi! Thủ thuật chung là la liếm, nghe trộm thông tin rồi dùng chính thông tin có được đó để dọa nạt, gây ảnh hưởng lên người khác. Kể chuyện từ kinh nghiệm của chính bản thân để thây dân trí VN nó đang ở mức độ nào! Chuyện là dùng mạng XH nên tôi thỉnh thoảng có nói chuyện với người này người kia! Thời mới chỉ vài năm trước, Messenger chưa bảo mật như giờ (thực ra đến tận bây giờ cũng chưa thể xem là bảo mật) nên thủ thuật của đám lưu manh là chúng nó tấn công cái router – cục wifi của các quán cafe mà bạn thường ngồi, để xem bạn nói chuyện với những ai!

Sau đó chúng nó sẽ tấn công Facebook, Zalo hay các tài khoản MXH khác của người đó, một là dụ dỗ, đe dọa phải hợp tác, hai là chiếm quyền điều khiển! Rồi dùng những tài khoản đó để nói chuyện với mình, đương nhiên cố khôn khéo không để lộ ra chân tướng! Nhưng tiếc thay, khả năng soi chữ, soi tâm lý của tôi nó như “kính chiếu yêu” vậy, nói tới nói lui 3, 4 câu là phát hiện ra ngay! Nhưng vẫn cứ giả bộ như không biết, phải để cho đám “chó dại” đó chạy quanh vài năm, cứ để cho chúng nó tự nghĩ rằng mình “thông minh”, chứ nói trắng ra thì sự việc nó mất đi sự “thú vị”! Những thể loại còn không tự nhận thức, không tự luận ra được mình ngu chỗ nào vẫn cứ chạy loanh quanh suốt cả hơn 15 năm nay như thế! Chỉ mấy cái chiêu “thiểu năng” vậy mà cũng lừa được rất nhiều người chứ chẳng đùa!

Thủ đoạn phổ biến nhất là làm giả tài khoản MXH, rồi dùng nhiều tài khoản giả kích động cho người này người kia đánh nhau: anh A nói thế này, anh B chửi anh C thế kia, không tỉnh táo là sa vào bẫy của đám lưu manh ngay! Cứ nhìn cái hình đại diện – avatar nhỏ xíu, chỉ cỡ 300 pixel, ảnh vỡ nát thiếu chi tiết là biết 90% khả năng là giả! Chúng nó vào các tài khoản thật, copy ảnh, nhưng do không click vào ảnh nên Facebook chỉ hiển thị cái thumbnail bé xíu, nếu click vào ảnh để load phiên bản đầy đủ thì hình đại diện sẽ lớn hơn nhiều! Vì sao một cái thao tác ngu như vậy vẫn cứ lặp đi lặp lại từ năm này qua năm khác mà đám lưu manh không biết tự nhận ra mà sửa chữa!? Đơn giản là vì chúng nó mỗi ngày thao tác hàng trăm profile giả, không có thời gian để mà làm giả cho kỹ càng đâu!

Sự việc chưa dừng lại ở đó, Việt Nam mà, có hàng ngàn vạn kiểu hội nhóm lưu manh khác nhau, mỗi nhóm có một cái mind-set, một kiểu ngôn từ khác nhau! Rất thường khi, ta thấy lưu manh này bày mưu lưu manh kia, lưu manh kia tính kế lưu manh nọ, và vô số những phản ánh qua lại như trong cái kaleidoscope – kính vạn hoa giữa những cái não trạng đều bệnh hoạn giống nhau như thế! Thằng nào cũng “ta biết”, “ta đúng”, “ta thông minh”, cùng một loại “thiểu năng trí tuệ” như nhau mà thôi, nhưng sự lưu manh ngu xuẩn nó được “đòn bẫy” lên qua nhiều cấp! Nếu không có “chính danh”, không có tinh thần pháp trị cao độ, thậm chí là hà khắc, thì không trị được bệnh đâu, vì bệnh đã “di căn”, đã ăn vào đến tận “cao hoang” rồi, những cái “tâm” đã đến mức ung nhọt, thối rữa, vô phương cứu chữa!

mxh

Một bức ảnh rất có tính biểu tượng! Nghi phạm có vẻ như bị cận thị nặng, cách cỡ 120 mét vẫn bắn trượt, dù chỉ trượt một vài cm. Ông Trump xem như cao số, và mật vụ Mỹ như thường lệ, phản ứng chậm chạp và rườm rà. Nhân sự việc nói về sự khác biệt của mật vụ Mỹ và mật vụ Nga. Mật vụ Mỹ, trông hầm hố từ cơ bắp cho đến trang bị, từ gọng kính đen cho đến gương mặt nhìn rất là “ngầu”! Nhưng người có kinh nghiệm nhìn vào là thấy, để có được vẻ ngầu đó là họ phải tập luyện rất nhiều, nhiều đến mức đã trở thành “nô lệ” cho cái “thần thái” đó từ lâu rồi, “ngầu” nhưng thực ra éo có sức sống, nhìn rất “plastic”, như đa số những gương mặt trên mạng xã hội hiện nay vậy! Cái chữ “nhựa – plastic” nói lên sự đơ cứng về thể xác lẫn xơ cứng của tâm hồn! Bạn nhìn các vệ sĩ của tt. Putin mà xem, họ mới thật sự có sức sống!

Như thủ tướng Hungary – Fico, người cũng vừa mới bị bắn xong, nhận định: các phe phái bây giờ hiếm khi trực tiếp nhúng tay vào vụ việc, nhưng họ kích động, bày mưu, dẫn đường cho người khác làm, mà số lượng những thằng khùng, điên bị xúi bẫy bởi MXH bây giờ thì vô số, những người từ lâu đã bị MXH khoét rỗng về phần hồn, trong một phút giây bột phát hành động để cảm thấy mình được làm người “có giá trị”! Qua vụ việc thấy chính trị Mỹ nó giống hệt mạng xã hội Việt Nam, suốt ngày nói chuyện gái gú, nhưng thoắt một cái, bỗng dưng “biến hình – transfigurate” trở thành chính chuyên, đường hoàng như đúng rồi vậy! Hoặc kiểu giống hệt đám ngáo làm clip, viết bài ca tụng Minh Tuệ, am hiểu Phật pháp này nọ, hôm sau post ảnh khoe bikini và du lịch sang chảnh, cũng thản nhiên như không vậy!

cccd, 2

Smart-card – thẻ chip là gì? Ngày xưa đơn giản là một cái thẻ nhớ lưu trữ thông tin, ngày nay là một cái máy tính thực sự, có CPU, RAM, ROM… được tích hợp trên một cái thẻ, chức năng là mã hóa và giải mã! Có nhiều phương pháp mã hóa khác nhau dùng được với smart-card, phổ biến là Private/Public keys (nhưng cũng có thể là những phương pháp khác). Smart-card là phương tiện để lưu trữ những cái keys – khóa này, không cho người khác đọc được! Muốn đọc phải xẻ con chip ra và kết nối vật lý với các mạch bên trong! Vì lý do đó nên từng có loại smart-card bên trong có chứa khí cháy (khi tiếp xúc với không khí), xẻ con chip ra là nó sẽ bắt cháy, hũy chip! Cũng vì đó mà đám tội phạm đã tìm cách xẻ con chip bên trong hộp chân không để nó không cháy!

Dữ liệu gởi vào cho smart-card mã hóa/giải mã, xong gởi ra trở lại, không bộc lộ key ‘B’ lưu bên trong. Nhưng do kích thước vật lý như thế nên thẻ chip chỉ có khả năng xử lý tối đa vài KB dữ liệu một lúc, không có khả năng thao tác đến MB, GB. Nên thực ra khi dùng smart-card, người ta chỉ xác minh một lần đầu, nếu xác minh đúng, các ứng dụng (các bên tham gia kênh thông tin cần mã hóa) sẽ dùng một key khác là ‘C’, và thường là xài một phương pháp mã hóa khác, để xử lý cho nhanh lẹ với lượng dữ liệu lớn, chứ không thực sự dùng đến cái key ‘B’ lưu trong chip. Cứ như thế, định kỳ key ‘C’ sẽ được thay đổi để bảo đảm an toàn, và key ‘B’ có vai trò mã hóa, bảo vệ key ‘C’ khi trao đổi, phân phối ‘C’ giữa các bên tham gia kênh thông tin!

Mã hóa Private/Public keys là gì? Bộ CA sẽ cấp cho mỗi người một mã công khai – public key ‘A’, lưu công khai trên web, ai cũng đọc được, và một mã bí mật – private key ‘B’, lưu trong smart-card – CCCD. Mã hóa Private/Public key có tính 2 chiều: dữ liệu đã được mã hóa bằng public key ‘A’ thì chỉ ai có private key ‘B’ mới giải mã được. Chiều ngược lại cũng đúng, dữ liệu đã mã hóa và có thể giải mã thành công nhờ public key ‘A’ thì xác nhận là chỉ có thể được mã hóa, gởi đi từ người có private key ‘B’ chứ không thể là ai khác! Việc này được gọi là ký – sign, và đó là lý do tại sao Private/Public keys vừa được dùng để mã hóa/giải mã (encrypt/decrypt), vừa được dùng để ký xác minh (sign, authenticate). Muốn xác minh chính chủ thì làm thế nào?

Đầu tiên ứng dụng sẽ yêu cầu thẻ chip mã hóa một thông điệp ngắn, ví dụ như “Are You ABCD?” dùng private key ‘B’, rồi gởi đến trang của BCA yêu cầu xác minh, nếu giải mã bằng public key ‘A’ trả về đúng chuỗi “Are You ABCD?” thì xác nhận đây chính là người có số CCCD là ABCD, cũng là người sở hữu khóa công khai ‘A’ và khóa bí mật ‘B’. Những điều này tương đối đơn giản, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ ràng, ngay cả người làm trong ngành CNTT đôi khi đọc cũng thấy hoang mang! Nói ngắn gọn là: mã hóa bằng khóa ‘A’ thì chỉ là… mã hóa, nhưng mã hóa bằng khóa ‘B’ thì gọi là ký – sign, và đây là chữ ký an toàn, không ai khác ngoài người sở hữu khóa ‘B’ có khả năng như thế! Vì sao mã hóa Private/Public keys có khả năng kỳ diệu đến vậy!?

Mã hóa Private/Public keys, cụ thể là ‘phiên bản’ RSA phát minh năm 1977 bởi Ron Rivest, Adi Shamir và Leonard Adleman được xem là một thành tựu lớn trong ngành Khoa học máy tính. Đi sâu vào chi tiết thì có nhiều chuyện phức tạp, nhưng ý tưởng chung đơn giản đến nỗi hầu như ai học hết cấp 3 cũng đều có thể hiểu được! Public key ‘A’ chính là tích của 2 số nguyên tố rất lớn A = a x b, nếu chỉ biết A thì rất khó tìm ra a và b, do năng lực của các hệ thống máy tính hiện hữu không đủ để giải bài toán khai triển lũy thừa này! Mà sao lại nói nhiều về chuyện thẻ chíp và mã khóa Private/Public keys như vậy!? Ở các nước như Trung Quốc, xác minh danh tính online được xem là dịch vụ cơ bản cung cấp cho toàn dân! Ngược lại, ở một số nước như Mỹ…

Việc xác minh (ví dụ như SSL) là khá tốn kém và phải trả một số tiền hàng năm (tiền này là trả cho nhân viên đi xác minh, cũng phải trả cho cả bảo hiểm). Còn ở ta thì… không biết chắc là loại nào, các bạn biết rồi đấy, liên quan đến các vấn đề kỹ thuật thì BCA thông minh vô cùng, họ hoàn toàn không dốt chút nào! Còn khi ta cảm thấy họ “dốt”, khi mà khi ngôn từ cứ nhộn nhạo cả lên, thì chính là… họ ỡm ờ như thế! Như luật PCCC mới, muốn tìm loại vật liệu chống cháy thỏa mãn yêu cầu của BCA thì hơi khó á, mời họ cafe thì họ sẽ chỉ cho, rồi ai bán các loại vật liệu PCCC đó!? Chỉ có ở VN mới có tình trạng dùng thông tin như “hàng hóa”, nên nhiều việc nó cứ trầy trật! Trong khi nhu cầu xác minh chính danh, chính chủ là vô cùng bức thiết!

Nhưng ‘chính danh’ theo em là một cuộc chiến còn khó hơn Một mình chống lại Mafia – Bạch tuộc, nói theo ngôn ngữ bộ phim truyền hình Ý phát hành những năm 80. Vì con “bạch tuộc” này nó vô hình vô ảnh, nó không phải là một cá nhân, phe phái, một tầng lớp hay tổ chức cụ thể nào, mà nó là cái tính “đa nhân cách” của người Việt: luôn có muôn ngàn bộ mặt khác nhau, luôn rình mò la liếm, luôn “ta đây biết rồi”, cứ hở ra là giở trò lưu manh vặt! Như vụ chính chủ với số điện thoại đó, nói tới nói lui rồi đâu lại vào đấy, có làm được đâu, nhu cầu ‘ám muội’ của số đông nó quá lớn mà! Vạn sự khởi đầu nan, chỉ cần đặt được viên đá “chính danh” đầu tiên, khi nền tảng kỹ thuật đã vững rồi thì đến một lúc, người ta có muốn gian cũng không được!

cccd, 1

Xưa đọc Hồng Lâu Mộng, thích nhất là cái câu: Trần trùi trụi đi về không vướng víu! Bây giờ đi ra đường phải “vướng” đủ thứ, nào là khóa nhà, khóa xe, nào là điện thoại, ví tiền, giấy tờ đủ cả… Trước không đánh giá đúng công nghệ NFC và CCCD, nghĩ rằng các đầu đọc NFC không đủ nhiều! Hiện tại hầu như smart phone nào cũng có đầu đọc NFC, từ iPhone 6 là đã có rồi, hầu hết các máy POS mới cũng có NFC! Tương lai khả kiến: chỉ 1 thẻ thay thế toàn bộ giấy tờ, hồ sơ, thẻ ngân hàng!

Thậm chí tiến tới mở khóa nhà, khởi động xe, mua bán, hợp đồng tất cả chỉ 1 thẻ! Thực ra thì đến đó rồi vẫn còn vướng víu nhiều lắm, chưa “trần trùi trụi” được đâu, hay có khi còn vướng hơn!? Nói xa xôi thì là vậy, nhưng nói gần gần là có thể cưỡng bức chính danh trên MXH: làm ơn làm ra luật phải xác minh nhân thân bằng CCCD trên Facebook!!! Bài báo này hiểu rất sai / đã có nhầm lẫn về sinh trắc – biometric, xác thực CCCD – thẻ chip – smartcard qua NFC không phải là sinh trắc!

tcotlt456@ctkmbbct789

Từ gần 20 năm trước, tôi đã làm việc trên những ứng dụng webcam theo dõi các cử động 3D của khuôn mặt, và phủ lên đó những lớp skin, mask, avatar, và làm hoạt hình 3D dùng DirectX mô phỏng các cử động, cảm xúc như thật của khuôn mặt! Đó là chuyện của 20 năm trước, giờ đã tiến bộ hơn không biết bao nhiêu lần! Nên qua mặt FaceID không phải là chuyện khó, chỉ cần 2, 3 tấm ảnh và một tay designer dùng Autodesk Maya loại khá là có thể phục dựng mô hình 3D khuôn mặt của một ai đó, thậm chí có thể animate cái mô hình nói năng như thật!

FaceID, phiên bản của Apple làm có thể xem là khá an toàn, là do iPhone / iPad có cảm biến LIDAR có thể dựng mô hình 3D của khuôn mặt rất chi tiết! Nhưng những loại FaceID khác, do những hãng khác hay do các bank tự làm thì chưa chắc nhé! Nói thật, tôi hoàn toàn không có lòng tin vào các loại FaceID. Nói thế này cho dễ hiểu: tôi thà đặt lòng tin vào một thứ ở trong đầu tôi (mật khẩu) là cái tôi biết, nó hiện diện vô hình, vô ảnh trong tâm trí tôi, còn hơn là đặt lòng tin vào những cái hữu hình mà ai ai cũng thấy, và vô cùng dễ làm giả!

Nên cứ để cho chúng nó, những loại thiểu năng cứ ưa tỏ ra nguy hiểm, thử dùng “độc tâm thuật” đọc mật khẩu trong đầu tôi xem có được không?! Việc tạo ra mật khẩu an toàn nhưng dễ nhớ không khó như mọi người nghĩ, dưới đây là một cái mẹo, giả sử bạn nhớ 1 câu thơ: Thiện căn ở tại lòng ta, Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài, thì lúc đó mật khẩu sẽ đặt ví dụ như: Tcotlt456@Ctkmbbct789, là chữ viết tắt của các từ trong câu thơ, thêm vào đó một số chữ số, chữ viết hoa hay ký tự đặc biệt tùy ý! Như thế sẽ có mật khẩu an toàn nhưng dễ nhớ!

Mà cái câu thơ tôi dùng để làm mật khẩu đó, trừ khi bạn đi đến Thư viện quốc gia, tìm đúng cuốn sách cổ đó, lật đúng trang đó, và bạn phải đọc được chữ Hán nữa, thì sẽ thấy nó nằm ở đó, chứ tìm khắp trên internet không có đâu! Nói dài dòng chút về quản lý mật khẩu, thực sự tôi cũng không có lòng tin với những thứ như LastPass, 1Password, ai đời lại lưu pass của mình ở trên cloud, có ai còn nhớ vụ rò rỉ dữ liệu của LastPass cách đây 2 năm!? Một cách khá hay là dùng công nghệ open – source đã được kiểm chứng kỹ là KeePassX để lưu mật khẩu!

Một phương pháp hiện đại phổ biến những năm gần đây là FIDO – Passkey, dùng khóa bí mật lưu trữ trên thiết bị. Đây là cách mới hứa hẹn rất tiện lợi, bạn thậm chí không cần phải nhớ gì cả! Nhưng một lần nữa, nếu thiết bị – nơi lưu passkey (usb-key, điện thoại) bị mất thì phải làm sao!? Không có giải pháp nào khác là phải có một cái nữa để dự phòng, một cái treo ở móc chìa khóa, một cái… bỏ trong két sắt ngân hàng! Nói tới nói lui, tôi chẳng tin cái gì khác ngoài cái thứ “lai vô ảnh, khứ vô hình” nằm trong đầu tôi, đó chính là… mật khẩu!

đạo diệc hữu đạo

Tại sao các camera quay lén đều nhấp nháy cho người ta biết, chẳng lẽ đám rình mò nó ngu đến vậy!? Nguyên nhân đa số là hàng rẻ tiền TQ, mà TQ thì họ làm đúng cái câu: Đạo diệc hữu đạo – 盜亦有道 – lưu manh cũng phải có nguyên tắc đạo đức riêng! Bạn nghĩ ở TQ, sản xuất ra loại hàng hóa như vậy mà chính quyền không biết sao!? Chẳng qua là nó mắt nhắm mắt mở cho làm, nhưng mày phải có cái “dấu hiệu nhận biết” cho rõ ràng vào! Đó gọi là lưu manh cũng phải có giới hạn, chứ không như ở VN, chúng nó sẽ xuống thấp chẳng có giới hạn nào! Cũng giống như áo Gucci giả vậy, mày phải in cái chữ Gucci thật bự vào, cho người ta biết đây là hàng giả, mày không làm thì sẽ biết tay tao! Cũng như xưa đọc truyện Thủy Hử, Lâm Xung làm giáo đầu của 80 vạn cấm quân Đông Kinh vậy! Lấy đâu ra con số gần cả triệu cấm quân như thế, số lượng cấm quân qua các thời đại ở TQ chưa bao giờ quá 4, 5 vạn!

Đó chính là “dấu hiệu nhận biết”, tác giả đã cố tình “ám tả” cho thấy đây là “văn”, là hư cấu, không phải “sử” nhé! Chỉ có thiểu năng, trì độn mới nghĩ rằng có thể dùng những cái đó lừa người khác, chính nhà sản xuất đã ra ám hiệu rõ ràng như vậy còn gì?! Đương nhiên không loại trừ khả năng có những loại camera xịn không dò ra được, nhưng đó đã là một cấp độ khác, mà những đứa lưu manh ở cấp độ đó thì hầu như chúng nó không quan tâm đến chuyện “mông & vú” nữa! Bằng vào cái câu “đạo diệc hữu đạo” là cho thấy một xã hội có trật tự rõ ràng, cho dù là loại “trật tự trong hỗn loạn”, nơi mà ngay cả đám tội phạm cũng ý thức được vị trí của mình trong xã hội, và cũng tự ý thức được xã hội có nhiều thang giá trị khác biệt, không phải đâu đâu cũng chỉ có đầu trộm đuôi cướp! Nhưng VN thì vẫn còn chưa phải là nơi như thế, tâm thức mông muội như thủa hồng hoang, còn chưa tự luận ra được!

social engineering

Đây là một ví dụ (vừa mới xảy ra) về các chiêu trò social – engineering ngu xuẩn để ăn cắp tài khoản trên mạng xã hội! Một đứa bạn lâu không gặp gởi cái link nhờ vào bình chọn giúp cho đứa cháu đi thi tiếng Anh! Vừa nghe là biết nó không đúng rồi, nhưng mình thì tiếc gì một phiếu bình chọn, cũng làm theo, nhập tên Facebook, số điện thoại để bình chọn! Theo trình tự là nó sẽ gởi cho mình cái mã xác nhận bình chọn!

Sau đó chúng nó dùng tên và số điện thoại đã cung cấp để kích hoạt tính năng “Reset password Facebook”. Mịa, chỉ có mấy trò thiểu năng thế này mà cũng tính lừa người khác á?! Có reset password cũng không login vô được đâu, phí công vô ích! Ai đó nhắn bạn Chương dùm, có thể là tài khoản của bạn ấy đã bị xâm phạm nhé! Còn thật giả hay sự tình thế nào mình không cần biết, nguyên tắc là cứ block đã!

quyền bính

Đăng lại post này vì hôm nay là ngày 4 tháng 7!!! Trường hợp của “Huy Đức”, ta có thể nhận thấy rằng, cũng giống hệt như mạng xã hội hiện đại, người ta có thể dấu dốt bằng cách tung hỏa mù thông tin, người ta có thể tỏ ra công bằng, khách quan bằng cách nhắc đi nhắc lại một vài cái “gạch đầu dòng” đơn giản. Thực tế lịch sử chưa bao giờ là đơn giản như thế! Qua cách hành văn, cách dựng truyện cho thấy sự thiếu hiểu biết về văn hóa bản địa, nhưng lại rất rành các thủ thuật truyền thông, cố tạo ra những cái “catchphrase” đơn giản để cho người khác có thể lặp lại một cách dễ dàng! Điều này cho thấy một văn hóa rặt Mỹ, nó hoàn toàn khác với người Pháp!

Các cha cố đạo người Pháp, một vài trong số họ thực sự đến sống và chịu đựng sự khó khăn với người dân, họ học ngôn ngữ bản xứ, họ có hiểu biết nhất định về lịch sử địa phương, điều này khiến cho họ ít nhất cũng có được sự tin tưởng một bộ phận dân chúng! Còn các tay lái buôn, lái súng Mỹ thì thích ngồi từ xa và đưa ra ý kiến hơn, tôi nghĩ nó phải là như thế này, tôi nghĩ nó phải là như thế kia, và điều tôi nghĩ nó phải đúng! Còn nếu như nó không đúng… thì sau cuộc chiến, chúng ta sẽ đưa ra những kịch bản khác! Trong trường hợp Huy Đức này, cũng như đã thấy ở khá nhiều trường hợp khác, ta có thể nói rằng, sức mạnh của sự ngu dốt, nó thật sự, thật sự rất đáng sợ!

faceid

Vài năm trước, có một ku “hàng xóm” chạy đến nhờ cài giúp phần mềm điện thoại! Cầm cái điện thoại Android hàng Tàu lên là mình thấy nó có vấn đề rồi, đèn camera cứ chớp nháy đều đặn, chứng tỏ đang ghi hình! Mở điện thoại lên thì y như dự đoán, toàn ảnh, phim sex… Không phải là tôi không hiểu sự việc đâu nhé, cầm cái điện thoại là tôi đã biết tỏng rồi. Nhưng nói là làm, tôi vẫn giúp người ta cài phần mềm, cài xong còn bảo đừng chơi cái trò “quay lén” thiểu năng thế nữa, chẳng lừa được ai đâu! Còn chuyện chúng nó đem video về cắt ghép chỉnh sửa thế nào tôi cũng éo thèm quan tâm, chẳng chứng minh được cái gì! Về FaceID, đây là một công nghệ rất yếu về an toàn, dễ bị qua mặt! Vấn đề của các hệ thống ngân hàng VN hiện tại bao gồm 2 việc: #1: App và web quá kém về chất lượng, đầy lỗi, chưa có một cái ngân hàng nào ở VN tôi dùng app mà không tìm ra lỗi! #2: Khách hàng quản lý mật khẩu kém, và ngân hàng không có biện pháp nào hiệu quả để khắc phục việc này! Nói về các phương pháp xác thực, thì mật khẩu vẫn là cái sẽ không bỏ đi được trong tương lai khả kiến, ít nhất là trong các ứng dụng đại trà!

Nên không thể đi sửa một vấn đề yếu kém bằng cách dùng một công nghệ còn yếu kém hơn! Việc bùng nổ các thủ đoạn lừa đảo dùng FaceID là có thể dự đoán được! Thay vì đi sửa vấn đề cũ bằng cách tạo ra vấn đề mới, sai đâu sửa đó, sửa đâu sai đó, thì nên quay về làm những chuyện cơ bản cho nó đúng đắn?! Yếu quyết của việc bảo mật cá nhân, đó chính là tìm cách biến một bí mật lớn thành bí mật nhỏ, và làm cho bí mật nhỏ này trở nên dễ lưu trữ, dễ thao tác! Ví dụ như doanh nghiệp dùng USB-key lưu chữ ký số để chứng thực hợp đồng, cái USB chính là bí mật nhỏ! Hay như PIN, FaceID, TouchID cũng xem là bí mật nhỏ, có vai trò tạm thời thay thế cho mật khẩu! Tương lai xa không dám nói, nhưng trung hạn, các loại FaceID, TouchID sẽ không có nhiều ứng dụng lớn, mà hướng đi đúng theo tôi là dùng các App để quản lý pass, ví dụ như KeePassX, Apple đang đi dần từng bước tích hợp tính năng này vào hệ điều hành và tôi đoán là trong vài năm sắp đến, châu Âu sẽ ra luật bắt người dùng phải quản lý mật khẩu bằng app, và tìm cách “giáo dục – educate” người dùng có được thói quen tốt đó!