thiên văn

Dạo này suốt ngày… dưới xem thiên văn, trên nhìn địa lý thôi! Trời SG ô nhiễm, nhưng những chùm sao chủ yếu vẫn quan sát được, trong ảnh là Polaris, gần như chính Bắc và Southern Cross – Chữ thập phương Nam, VN tuy ở Bắc bán cầu nhưng do gần xích đạo nên vẫn thấy được!

Thời buổi công nghệ, dùng app này hướng lên trời, trỏ vào đâu là nó sẽ tự động xác định các ngôi sao, các hành tinh ở đó! Sau này con cháu chúng ta sẽ hoài niệm một thời đã là quá khứ hoàn thành, một thời tiền công nghiệp, đêm đêm nằm trên mái nhà đếm sao mà có cảm giác say, hoa mắt…

hoa gạo

Hoa gạo nở đỏ trời, một cảnh tượng rất tiêu biểu của nông thôn Bắc bộ, bắc Trung bộ… nhưng ít người biết, Sài Gòn cũng có khá nhiều hoa gạo, nhưng khác với miền Bắc, cây không rụng lá khi ra hoa, và thường không ra quá nhiều hoa! Tôi đạp xe nhiều như thế, nên vẫn nhớ, góc này, góc kia, thỉnh thoảng vẫn thấy có một vài cây!

quả vả

Loại đặc sản chỉ có trong một vùng tương đối hẹp, ít người biết, ngày xưa được xem là món ăn quý, khó tìm, cả tuổi thơ tôi chắc được ăn không quá 5 lần, giờ chắc đã trồng đại trà! Thường trộn làm gỏi, trái vả giống trái sung nhưng to hơn, gần bằng quả quýt!

nắng chiều rực rỡ

Một đôi lần, đi dã ngoại, bạn tôi hay than phiền: sao cảnh mình chứng kiến nó đẹp thế, nó sinh động như thế, mà chụp về post lên Face lại thấy cũng bình thường, thiên hạ chẳng ai thấy đẹp!? Quan tâm ảnh đẹp làm gì, ảnh ọt thì nó chỉ tới như thế thôi! Mình đâu có phải nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp, mà cũng không có rảnh để làm chuyện đó!

Và có những người chỉ sống trong “thế giới phẳng 2D” nên họ chỉ thấy như thế! Họ đâu có ở ngay tại đây, ngay lúc này, trong thế giới n-D, hàng ngàn chiều – kích khác nhau, nhìn thấy chiều sâu của cảnh vật, cảm nhận, sờ mó, nghe, ngửi… Đã bảo là: trăm nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng một sờ, trăm sờ không bằng một… đã bảo rồi mà ko tin!

Cardan grille

Lưới Các-đăng, Cardan grille: Trò chơi thời cấp 2, học lóm được từ một cuốn sách Toán học vui nào đó quên mất, là kiểu mã hoá “đơn giản” mà tôi và mấy thằng bạn hay viết / gởi cho nhau, cách thức hoạt động như sau: lấy một miếng bìa (vuông), kẻ lưới 8×8, 10×10, hay kích thước tuỳ ý đục một số lỗ trên miếng bìa. Thông điệp được viết vào các ô đục lỗ, mỗi ô một chữ cái, khi đã hết ô thì xoay miếng bìa 90 độ và tiếp tục viết vào, cứ như thế, xoay tiếp 90 độ, 180, 270 độ. Nếu kích thước miếng bìa là 16×16 thì khoá mã hoá có chiều dài xấp xỉ 16×16/4=64 bit, hơi yếu theo quan điểm của Computer Science hiện đại. Haiza, nghĩ lại, tất cả những gì tôi học khi nhỏ… đều mang 1 cái não trạng, tư duy thời chiến!

Dù các thông tin chưa giải mật, nhưng có bằng chứng để nghĩ rằng, quân đội VN trong chiến tranh, vì thiếu các phương tiện điện tử tính toán tinh vi, hiện đại, đã sử dụng phương pháp mã hoá “đơn giản, căn bản nhất”: OTP – one time pad. Như chúng ta biết, phương pháp mã hóa dùng khóa ngẫu nhiên có chiều dài bằng văn bản – OTP đã được Vladimir Kotelnikov (LX – 1941) và Claude Shannon (Mỹ – 1945), độc lập với nhau, chứng minh toán học là an toàn tuyệt đối, không thể giải mã!

kerosene stove

Những năm đầu 8x vẫn còn là bếp củi, giữa 80 bắt đầu xài bếp dầu, sang 90 mới có bếp ga, một thời người ta gọi là “chất đốt”. Bếp dầu nó có cái mùi đặc trưng, ngửi biết ngay, hàng ngày cứ đầu giờ trưa, cuối giờ chiều là lại ngửi thấy cái mùi ấy, riết nó thành cái “phản xạ có điều kiện”.

Vingt ans après – 20 năm sau. một lần lang thang trên đường phố Sài Gòn, lại tình cờ ngửi thấy cái mùi bếp dầu nhà ai đó, thế là cái “phản xạ có điều kiện” kia nó tự động kích hoạt: cảm giác đói !!! Cái cảm giác đói bụng “kinh niên” của 20 năm trước, cứ mỗi lần ngửi thấy cái mùi bếp dầu ấy!

gs đặng đình áng

Tôi có số được gặp nhiều nhân vật hàn lâm tầm cỡ, nhưng không học hỏi được gì nhiều, bản tính ngu muội, cứng đầu, lại thêm tuổi trẻ nông cạn… nên thôi, đành vậy! Thầy của tôi, dù chỉ học với ông khoảng một năm ĐH. Nhiều người biết thầy Đặng Đình Áng là một trong những GS Toán hàng đầu VN, ông còn là chú ruột của nghệ sĩ piano Đặng Thái Sơn, cả một gia đình, một dòng họ tài hoa! RIP!

internet memes

Ngày càng thấy hơi là lạ khi trên MXH, giới trẻ xài meme một cách tràn lan, vô tội vạ. Nhưng suy nghĩ kỹ, thấy nó đánh vào một nhu cầu căn bản của con người. Một bức ảnh nhỏ, đi kèm dòng “caption” hay “text” ngắn thể hiện ý kiến, quan điểm, bình luận hay thái độ. Nó đánh vào “tâm thức” muốn làm “phóng viên” của những cư dân mạng, muốn được có “quan điểm, ý kiến” một cách nhanh chóng.

Chuyện ảnh và ghi chú chẳng có gì mới. Từ hơn 50 năm trước, đã có chuyện cùng một bức ảnh nhưng có 2 tựa đề khác nhau, phía Mỹ ghi: lính Mỹ bảo vệ người dân dưới làn đạn VC, phía Mặt trận giải phóng thì ghi: quân Mỹ dùng thường dân làm lá chắn đạn sống Thế rồi nó phát triển thành nhiều dạng, người ta làm ra cả “thư viện” các meme khác nhau để “người dùng” khi cần cứ lựa một cái có sẵn để mà “có ý kiến”.

Dùng mì ăn liền nhiều quá chắc chắn không có lợi cho sức khoẻ, huống hồ nhiều sự việc căn nguyên sâu xa, không phải trong một câu mà nói hết được. Xét lại mình, cũng có xài meme chứ không phải là không, nhưng xài một cách hạn chế, có chọn lọc. Meme luôn tự mình nghĩ ra, không đi copy của người khác, meme là do tự mình viết lên, chứ không xài đồ có sẵn. Đầu năm, làm một cái meme chúc mừng năm mới!

王涯 – 送春词

日日人空老
年年春更歸
相歡有尊酒
不用惜花飛

the fcking forty

Suy nghĩ linh tinh, vẩn vơ những ngày cuối năm… Đã bao lần giữa đêm khuya, từ trong cơn mơ choàng tỉnh giấc, toát mồ hôi lạnh vì sợ, một nỗi sợ hãi vô hình, sợ lặp lại chính mình, sợ sống mòn, nỗi sợ bóng ma số phận… Đã chính thức bước qua tuổi… “the fcking forty”…

copyscope

Nhân sự kiện nhật thực trưa nay, lúc 12h… một chút thông tin về kính thiên văn để các ông bố có thể tự làm cho con chơi. Mười mấy năm trước, tui có tự chế một cái kính thiên văn, gọi là “copyscope” vì vật kính (objective lens), bộ phận quan trọng nhất, làm từ thấu kính của máy photocopy. Lê la mấy buổi ở đường Trần Hưng Đạo (đối diện trụ sở bộ CA) khu ngày xưa bán / sửa máy photo mới / cũ. Máy photo về nguyên tắc chính là một cái máy chụp ảnh, thấu kính của nó rất tốt, lúc đó bán rẻ như cho, 50 ~ 100K một cái. Thị kính (eyepiece) khó hơn chút, lục tung các nhà sách, các nơi bán dụng cụ HS, các cửa hàng y tế nhãn khoa… để tìm mua loại 1 bộ 2, 3 cái có tiêu cự phù hợp. Thân kính là ống nhựa PVC lồng vào nhau, có thể mua một cái webcam, lột phần vỏ, lấy cảm biến gắn vào copyscope ở khoảng cách phù hợp, kết nối với máy tính qua cổng USB, như thế có thể quan sát rất tiện lợi, to và rõ trên màn hình.

Một cái kính thiên văn đơn giản kiểu Galileo, “xịn” hơn phần lớn các loại phổ thông bán trên thị trường. Tiếc là hồi đó, kỹ năng cơ khí của mình có hạn, nên phần chỉnh 2 ống PVC chạy tới lui để thay đổi tiêu cự không được tốt lắm. Nếu tay nghề tốt, hoàn toàn có thể làm ra một cái kính thiên văn đủ xịn để quan sát Mặt trăng và các hành tinh khác trong Thái Dương hệ. Còn khi không dùng làm kính thiên văn thì vẫn có thể dùng làm một cái “siêu viễn vọng kính”, độ phóng đại khoảng 12 ~ 24x! Dĩ nhiên nên đọc chút về lý thuyết, các thể loại Newtonian, Galilean, Keplerian, etc… ôn lại kiến thức vật lý cấp 2 một chút về cách tính tiêu cự của các loại thấu kính… để có thể chế tạo 1 cái copyscope hoạt động tốt! Quan trọng là phần cơ khí, tinh chỉnh tiêu cự, hoặc tốt hơn nữa, cơ chế “giá” kính, làm sao để có thể tự động dõi theo một thiên thể một thời gian dọc theo “mặt phẳng hoàng đạo” của nó!

chảy đi sông ơi – 1

Chảy đi sông ơi, Băn khoăn làm gì? Em thì nông nổi, Anh thì mê mãi. Anh đi tìm gì? Lòng đời đen bạc, Mỹ nhân già đi. Lời ai than thở, Thoảng trong gió chiều. Anh hùng cười gượng, Nét buồn cô liêu…

ăn mày dĩ vãng

Café Tùng Đà Lạt, nơi chốn ưa thích, trở đi trở lại mấy chục lần, quán mở nhạc Pháp rất hay, rất hợp “goût” của “moi”! Có 1 thời sống bằng kỷ niệm, rồi lại có lúc… “sổ toẹt” kỷ niệm! Kiểu như ông thầy nhìn chàng học sinh ngơ ngác: “Je vous donne un zero! – Không điểm, về chỗ!”

Bạn bè, dĩ nhiên, không khỏi cảm thấy có chút bất mãn. Nhưng đâu ai “ăn mày dĩ vãng” mãi được, cuộc sống cứ phải tiến về phía trước, chẳng ai dừng lại cả… De mes dix premières années, Il ne reste plus rien… rien… Tous les oiseaux de ma rivière, Nous chantaient la liberté…

cold brew

Trong những chuyến đi biển, thèm cafe mà không thể nấu nước sôi một cách an toàn, hãy dùng kỹ thuật “cold – brew”. Cách này mất thời gian, trộn bột cafe với nước lạnh, ngâm như thế 15 ~ 20 giờ, lọc sạch cặn, sẽ có cafe ngon không kém cafe pha nóng (và ít chua hơn)!

Tham khảo thêm chút tài liệu lịch sử, “cold – brew coffee” chính xác là đã được dùng đầu tiên từ nhiều thế kỷ trước trên các tàu buồm, lý do đơn giản là trên biển, trong điều kiện sóng to gió lớn, thuyền rung lắc, không phải lúc nào cũng tiện để nấu nước sôi!

hiệu điện thế

Tại sao đi người không dưới đường dây cao thế thì không có vấn đề gì? Tại sao cầm bóng đèn neon đi dưới đường dây cao thế thì đèn có thể phát sáng? Tại sao tiếp xúc với vật dẫn diện dài (dây, ống) gần đường dây cao thế có thể bị điện giật chết, vật càng dài càng dễ chết? Gợi ý: giả sử có một con rắn dài 20 mét bò qua dưới đường dây cao thế thì con rắn có thể bị điện giật chết, còn con người cao 2 mét thì không!

Haizza, mấy cái vấn đề vật lý cấp 2 này, thằng học sinh thông minh nào cũng sẽ hiểu! Và phải hiểu kỹ càng từng từ, từng khái niệm một, thế nào là: “điện trường”, “điện thế” và “hiệu điện thế”. Quan trọng ở đây là chữ “hiệu”… nên dây càng dài càng dễ chết! Chỉ tại thằng kỹ sư không hiểu dẫn đến 4 mạng chết oan! Túm lại đơn giản là không kéo dây, vác ống, không chạm vào các vật dẫn dài gần đường cao thế nếu chưa cắt điện…

poor quality cd

Original (lossless flac) and compressed data (128 kbps mp3)

Having noticed that a majority of copied CD (and even DVD) sold on our (VN) market is of quite a poor acoustic quality. The fact is that they are burned from kind of compressed data, not the original data on genuine disk. This defect is much more apparent with acoustic sound (e.g classical music) than synthesized sound (like tech-no…). It’s quite difficult for one to know since anything compressed at 196 kbps and above can hardly be differentiated without good ears and speakers.

Below is spectrum analyzing of two pieces of sound (from a same CD track), one extracted to the loss-less format flac, one compressed into 128 kbps mp3. Just use the simple sound editor of Audacity, we can see clearly that with the compressed case (image the right): any frequencies above 16 KHz are discarded, compared to the loss-less case (image on the left). We can easily recognize a fake CD, for most of the time, using this simple technique!

lucky luke – 2

Bộ truyện tranh Lucky Luke thú vị trong từng chi tiết nhỏ: một lão thợ hớt tóc người Ý (thợ hớt tóc luôn phải là người Ý) mang cái tên Baldini (chẳng phải đã có câu thành ngữ: Never trust a bald barber đó sao), một tay tướng cướp lấy biệt hiệu là Po-8 (đọc như poet – nhà thơ)… Những nét cá tính và văn hoá Mỹ được mô tả một cách cô đặc, cường điệu và đầy tính hài hước.

Quá khiếp sợ vì 4 anh em nhà Dalton…

Và sáng kiến sửa chữa bánh xe độc đáo…

Ngay cả tiếng ngáy của những con người khác nhau cũng sẽ khác nhau.

Cuộc sống của những cao-bồi, lúc nào cũng canh chừng nhau thế này, ai đó hắt hơi thì sẽ có đổ máu.

Con sư tử mang tên đô đốc Nelson, và những chế giễu trên cái tên.

Thức uống của người và ngựa.

Lập trường nghề nghiệp của tay nhà đòn.

Đạo đức của người và ngựa.

Vận mệnh lớn lao của nước Mỹ qua việc treo cổ một người khác.

lucky luke – 1

Một bộ truyện tranh theo tôi là hay nhất trong tất cả những truyện tranh, Lucky Luke, hay hơn cả những truyện nổi tiếng khác như Asterix & Obelix hay Tintin. Truyện có không gian đa dạng, nhiều vị trí địa lý, nhiều thời điểm lịch sử, nhiều nhân vật của miền viễn Tây nước Mỹ thời gian đầu. Những tình huống được nhìn dưới các quan điểm khác nhau, đôi khi có vẻ “ngớ ngẩn”, nghề nghiệp và các nguyên tắc “bất di bất dịch” của nó… Những ẩn dụ trong Lucky Luke vẫn tiếp tục được trích dẫn rộng rãi trong nhiều tình huống của cuộc sống.

Tài bắn súng của Lucky Luke.

Trở ra từ phòng đánh bài.

Billy the Kid đi ăn cướp.

Anh em nhà Dalton, và thái độ khi bị gọi là “công dân lương thiện”.

Khi tàu sắp mắc cạn, thuyền trưởng không muốn bớt một chút nước nào từ dòng sông.

Thị trấn cờ bạc, nơi thị trưởng, con trai và cả con chó đều bị trét hắc ín và lông chim.

Trong tù, có được khẩu súng thật, Averell Dalton.. đi làm khẩu súng giả.

Mỗi thị trấn đều có một câu slogan và lòng hiếu khách khác nhau.

Về tính khí thất thường của con sông Mississipi.

Lão thợ sắp chữ nhà in và lời chào viết ngược theo đúng tác phong nghề nghiệp.