Xa nhìn trong cõi trời mây,
Chị ơi em thấy một cây liễu buồn.
Bên rừng em hãy lặng nhìn xem,
Có phải chăng em ngựa xuống đèo.
Chị ngỡ như chàng lên tiếng gọi,
Trên mình ngựa hí, lạc vang reo.
Bên rừng ngọn gió rung cây,
Chị ơi con nhạn lạc bầy kêu sương…
ình chụp trong chuyến xuyên Việt năm 2016, con đèo không hiểm trở như Ô Quý Hồ, Mã Pí Lèng nhưng rất dài, năm xưa đường tiếp vận chính cho chiến trường Điện Biên Phủ từ Thanh, Nghệ đi qua đây.
Mênh mông lả ơi, người về xoã tóc không lời.
Khoan khoan hò ơi, nhịp sầu xa vắng mà thôi.
Mênh mông lả ơi, đường về xa tắp không lời.
Khoan khoan hò ơi, lạnh lùng em đã rời tôi.
hi ra đây một chuyện thú vị trong chuyến xuyên Việt vừa qua. Thoáng nghe một bà lão (chừng trên 70 tuổi) vừa rửa chén bát, vừa hát bài này ở thành phố Điện Biên Phủ. Dừng xe lại, đúng vào cái khúc: mênh mông lả ơi
ấy, và giả vờ hỏi: cụ ơi, cụ đang hát bài gì thế ạ!?
, thì nhận được câu trả lời: tôi cũng không nhớ đâu, chỉ hát chơi thế thôi!
Cái thú vị là ở chỗ, nghe được một điệu dân ca rất xa xưa, lồng trong một ca khúc cũng đã khá xa xưa, được hát bởi một người cũng đã vào tuổi “xưa nay hiếm”. Và người trình diễn cũng chỉ nhớ và hát nó hoàn toàn tình cờ, thậm chí không còn biết đến tựa đề hay tác giả. Cái sự đi vào lòng người, thấm vào trong tiềm thức, thành công của âm nhạc chính là ở chỗ đó.
Tôi cũng không biết là bài này được phát triển từ điệu dân ca nào, nhưng NS Phạm Duy hẳn là sẽ mỉm cười khi biết chuyện thế này! Nghe thêm cụ Phạm Ngọc Lân đàn và hát bài này dưới đây, và hát đầy đủ cả 2 lời của ca khúc. Còn có thêm một lời ca nữa: Xuân Hương nàng ơi, thuyền về tới bến mê rồi
, nhưng lời đó thì chỉ có NS Phạm Duy mới biết mà thôi! 😀
Tiện nói luôn, lặp lại một số điệu phổ biến, kiểu: tình tang nọn tàng tinh, tính tang nọn tang tình (Lý ngựa ô Huế) mà gọi là hiểu dân ca thì… nực cười lắm, cái đó mới gọi là học vẹt thôi. Hiểu thực sự là nắm được những thể phát triển từ dân ca, lần theo được những biến hoá tinh vi của nó. Đó cũng là lý do tại sao các nhạc sĩ hiện đại không sáng tác được dân ca (học vẹt).
Tiếng đàn tôi – Phạm Duy
Đời lạnh lùng trôi theo giòng nước mắt, với bao tiếng tơ xót thương người. Vì cuộc tình đã chết một đêm nao, lúc trăng hãy còn thơ ấu.
Dù đời tàn trên cánh nhạc chơi vơi, vẫn còn mong nhớ khúc yêu đời. Lúc bao nhiêu tiếng cười, rộn ràng chảy về xuôi.
1. Mênh mông lả ơi, thuyền về tới bến mê rồi, khoan khoan hò ơi, dặt dìu trong tiếng đàn tôi. Mênh mông lả ơi, thuyền về bát ngát hương trời, khoan khoan hò ơi, nhịp sầu xa vắng mà thôi!
Buồm về dội nắng trên khơi, bao nhiêu hoàng hôn đến cho êm vui người ơi! Có tiếng hát theo đàn tôi, như ru như thương linh hồn đắm đuối. Mênh mông lả ơi, thuyền chờ mong gió lên trời, mang theo đàn tôi chảy về đậu bến ngày mai.
2. Mênh mông lả ơi, đường về dương thế xa vời. Khoan khoan hò ơi, lệ sầu rụng xuống đàn tôi. Mênh mông lả ơi, người về xoã tóc không lời. Khoan khoan hò ơi, nhịp sầu xa vắng mà thôi.
Buồm về dội nắng trên khơi, bao nhiêu màu hoa ngát trên đôi môi, người ơi! Có tiếng hát theo đàn tôi, như ru như thương linh hồn đắm đuối. Mênh mông lả ơi, đường về xa tắp không lời. Khoan khoan hò ơi, lạnh lùng em đã rời tôi.
Chặng 17: Điện Biên ❯ Mường Lay ❯ Phong Thổ ❯ Lai Châu
Bắc hành 2016 p1
Mai Châu, Mộc Châu 2016
Điện Biên 2016
Lai Châu 2016
Hà Giang 2016
Cao Bằng 2016
Lạng Sơn 2016
Bắc Ninh 2016
Ninh Bình 2016
Bắc hành 2016 p2
i đó nói… không phải điểm đến mà là con đường nhỉ 😀!? Tỉnh Lai Châu không có nhiều địa danh trên bản đồ du lịch, nhưng có nhiều núi đồi, sông suối và cao nguyên. Con đường từ Điện Biên đi Lai Châu qua các bản làng của người Thái, Mông rất đẹp. Du khách nước ngoài thường chỉ thích những gì nguyên bản, chưa thay đổi, như xã Pú Đao, huyện Sìn Hồ…
Và tôi cũng tự thấy mình lạ lẫm với cái chúng ta gọi là làm du lịch: đi ô tô đến, ăn một vài món (kiểu bê chao Mộc Châu, cá sông Đà…), chụp một vài tấm hình ở những di tích đã bị tàn phá, tu sửa lem nhem, những thứ mà giới kinh doanh du lịch đặt ra hoặc phịa ra để moi tiền các bạn. Không có gì xa rời cuộc sống thực tế của người dân bản địa ở đây hơn thế!
Mường Lay cũ bây giờ nằm hoàn toàn dưới lòng hồ thuỷ điện Sơn La. Địa thế tổng thể Mường Lay rất rất đẹp, một hồ nước bình yên rộng lớn, các nhà sàn tái định cư nằm chi chít bên bờ hồ, tựa mình lên triền núi! Mất gần một buổi chiều ngơ ngẩn dạo quanh thị trấn, ngắm nhìn những “con thuyền trên núi” rong chơi giữa không gian mặt nước thẫm xanh.
Gặp gỡ thú vị nhất trong ngày: Hélène và Stéphane, cặp đôi đạp xe dọc con đường tơ lụa (Route de la Soie) từ Pháp đến Trung Quốc, đi hết Đông Nam Á rồi quay lại Pháp. Một dịp thực tập cái thứ tiếng Pháp “rỉ sét” của mình. L’aventure ne doit pas s’arrêter là, voyager loin sans voyager vite
: phiêu lưu không dừng lại ở đó, hãy đi thật xa, và đi thật chậm! 😀
Chặng 16: Điện Biên, Tây Trang, Huổi Puốc
Bắc hành 2016 p1
Mai Châu, Mộc Châu 2016
Điện Biên 2016
Lai Châu 2016
Hà Giang 2016
Cao Bằng 2016
Lạng Sơn 2016
Bắc Ninh 2016
Ninh Bình 2016
Bắc hành 2016 p2
ến cửa khẩu Tây Trang, hơn 30 km từ thành phố Điện Biên. Nhiệt độ xuống sát 0℃, nước ở những nơi có nhiều gió đã đóng băng (ảnh 4). Đến nơi, điều đầu tiên tự nhận ra là… không nói được, miệng cứ đông cứng lại, cố gắng lắm cũng chỉ phát âm những từ không rõ ràng! Thời tiết như thế này ở trong nhà thì không sao, nhưng chạy xe máy nhiều giờ liền thì…
Trẻ em dân tộc đốt lửa sưởi, trên người chỉ mặc đúng một cái áo mỏng. Hỏi gì cũng gật, em là người Việt à?
, gật đầu, một lúc sau, thế em là người Lào à
, cũng gật. Chúng nó không có sức mà trả lời nữa đâu các bạn ạ! Dĩ nhiên 0℃ chưa là gì so với các nước ôn đới, nhưng với xứ nhiệt đới như Việt Nam, người dân không có sự chuẩn bị cho nhiệt độ đó!
Sau nhiều tìm hiểu, tôi nghĩ rằng vẫn có thể đem xe máy đi xuyên Lào, nhưng không phải qua cửa khẩu Tây Trang (đã chính thức cấm), mà qua cửa khẩu Huổi Puốc (cách đó 20 km), dĩ nhiên là cần một chút bôi trơn và may mắn. Cùng một văn bản luật nhưng mỗi nơi, và tuỳ vào thời điểm, lại có cách diễn dịch khác nhau, dẫn đến tình trạng bất nhất như thế!
Sau một hồi cân nhắc, suy nghĩ… thấy tốt hơn nên cancel kế hoạch đi xuyên Lào trong các điều kiện thời tiết, đường sá, thời gian, tài chính… tất cả chuẩn bị như hiện tại. Plan B THẤT BẠI TOÀN TẬP! 😢😢 Cần phải có sự nghiên cứu kỹ càng hơn cho lần sau, mặc dù cái “thất bại” này cũng đã được dự tính đến từ trước khi khởi hành! Plan C tiếp tục!
Chặng 15: Điện Biên
Bắc hành 2016 p1
Mai Châu, Mộc Châu 2016
Điện Biên 2016
Lai Châu 2016
Hà Giang 2016
Cao Bằng 2016
Lạng Sơn 2016
Bắc Ninh 2016
Ninh Bình 2016
Bắc hành 2016 p2
iện tượng rét bất thường trên toàn miền Bắc, khi tuyết rơi ở Ba Vì, ngay gần Hà Nội chứ không phải chỉ ở Sapa, Mẫu Sơn, Y Tý, Bát Xát… như các năm trước, nhiều nơi đã xuống độ âm. Thời tiết ở Điện Biên ngày này thấp nhất 3℃ vào giữa trưa, lạnh hơn cả năm ngoái cũng tầm này lúc tôi ở Sapa, trời mù, mưa lâm thâm, nhưng thật ra vẫn không quá khó chịu.
Thời tiết thật lý tưởng để đi bộ tham quan khắp cánh đồng Mường Thanh, cho cơ thể được vận động chút, thay vì đi xe máy: sông Nậm Rốm, cầu Mường Thanh, hầm chỉ huy của tướng Christian de Castries, đồi A1 (Eliane 2)… Đã đọc khá nhiều đầu sách về Điện Biên Phủ, nhưng phải đến tận nơi đây, chui vào các lô cốt và các đường hầm, thì mới hiểu được tại sao…
Trung đoàn trưởng Nguyễn Hữu An (sau này là thượng tướng) phải mất hơn 50% quân số của trung đoàn 174, đại đoàn 316 (chỉ mới tính số hy sinh, chưa tính số bị thương) và 36 ngày đêm ròng rã mới chiếm lĩnh được ngọn đồi này! A1 đổi chủ không biết bao nhiêu lần trong suốt 36 ngày đêm đó, mỗi bên chiếm một nửa, giằng co qua lại trong phần lớn thời gian!
Gần đỉnh đồi, cái hố cực lớn tạo ra bởi một tấn thuốc nổ, chỉ bằng cách đào đường hầm sâu vào trong thân ngọn đồi, đặt thuốc nổ để thổi bay nó đi thì đồi A1 mới thực sự bị đánh bại. Sáng ngày 7 tháng 5 năm 1954, với chiến thắng bước ngoặt ở đồi A1 này, số phận của trận chiến Điện Biên đã được định đoạt. Lịch sử đã được viết bằng máu như thế đó!
Chặng 14: Điện Biên
Bắc hành 2016 p1
Mai Châu, Mộc Châu 2016
Điện Biên 2016
Lai Châu 2016
Hà Giang 2016
Cao Bằng 2016
Lạng Sơn 2016
Bắc Ninh 2016
Ninh Bình 2016
Bắc hành 2016 p2
hăm bảo tàng Điện Biên, một công trình có phần hơi đơn giản, sơ sài, thiếu chi tiết, so với một sự kiện tầm cỡ như trận Điện Biên Phủ. Tượng đài chiến thắng nằm ở ngay trung tâm thành phố, bên trên một quả đồi cao (đồi D1, Dominique 2), cái công trình kiến trúc – điêu khắc ấy… không gây được trong tôi bất kỳ một cảm xúc thẩm mỹ nào, dù là nhỏ nhất!
Điều hứng thú duy nhất là đứng trên đỉnh đồi này, có thể nhìn ra bao quát toàn bộ cánh đồng Mường Thanh (không quá rộng lớn) và nhìn xuống trung tâm thành phố, những ngọn đồi bao quanh với mây mù vần vũ, một cảnh tượng rất ngoạn mục! Có cảm giác mọi quy hoạch đô thị ở cái thành phố này đều xoay quanh chủ đề… trận chiến Điện Biên Phủ.
Các loa phóng thanh khắp các phố phường vẫn hàng ngày loan tin, tạo ra một cái không khí như là… của thời bao cấp, hơn 30, 40 năm về trước! Đến cả cô hướng dẫn viên bảo tàng vẫn khóc mỗi khi thuyết minh cho du khách nghe về trận Điện Biên và Đại tướng. Không có ý bất kính, nhưng tôi đoán rằng mỗi ngày, cô ấy khóc khoảng chục lần như thế! 😬
Tin về nửa đêm, hoả tốc, hoả tốc! Ngựa bay lên dốc, đuốc chạy sáng rừng… Năm mươi sáu ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt. Máu trộn bùn non, gan không núng, chí không mòn…
. Không cần phải nhờ đến tượng đài hay bảo tàng, lịch sử ngày xa xưa ấy tự nó đã là một điều vĩ đại! Dừng chân Điện Biên ít ngày trước khi bước tiếp hành trình!
Chặng 13: Sơn La ❯ Thuận Châu ❯ đèo Pha Đin ❯ Tuần Giáo ❯ Mường Ảng ❯ Điện Biên
Bắc hành 2016 p1
Mai Châu, Mộc Châu 2016
Điện Biên 2016
Lai Châu 2016
Hà Giang 2016
Cao Bằng 2016
Lạng Sơn 2016
Bắc Ninh 2016
Ninh Bình 2016
Bắc hành 2016 p2
ượt đèo Pha Đin và một số con đèo nhỏ khác từ tp. Sơn La đi tp. Điện Biên. Với đường sá hiện đại như ngày nay và một cái xe tốt, thì chẳng có gì khó khăn khi chạy bất kỳ con đèo nào ở Việt Nam. Thật dể như ăn bánh, chỉ cần phải cẩn thận khi đi đường một tí! Tôi hơi dị ứng với các kiểu nói quá như: chinh phục, khám phá… “trải nghiệm” nghe có vẻ đúng hơn!
Đèo Pha Đin gây nên một sự hưng phấn nhẹ, cái địa thế núi non rộng lớn, các con dốc dài thăm thẳm. Tưởng đến ngày xưa, khi con đường tiếp vận chính cho chiến trường Điện Biên Phủ từ khu 4 (Thanh Hoá, Nghệ An…) đi qua con đèo này, những anh chị dân công hoả tuyến đẩy xe đạp thồ hàng tạ gạo, trung bình mỗi ngày qua đây chỉ đi được… ít hơn 4, 5 km!
Thời tiết lạnh, sương mù ẩm ướt, được cái ít mưa suốt cả chặng đường. Nhưng riêng đoạn Pha Đin, trời quang nắng ấm, cho tầm mắt được trông xa thoả thích đến hết cảnh vật xung quanh! Các bản làng của người Thái, những ngôi nhà sàn thật dài và lớn, khói lam chiều, và hình ảnh rất dịu dàng của người phụ nữ Thái, váy nhung đen, địu con sau lưng.
Bỗng dưng có suy nghĩ, với một đất nước địa hình chia cắt, nhỏ lẻ như Việt Nam, cộng với cách quy hoạch, xây dựng manh mún, tự phát, cách hay nhất để chụp được những khung hình thật đẹp là dùng một con drone, ví dụ như một quadcopter xịn, chỉ cần bay vượt lên trên cao một tí, từ trên nhìn xuống là thấy được toàn cảnh những non sơn gấm vóc này!
